Στην κατοικία του στο Καστέλ Γκαντόλφο, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ δέχθηκε σήμερα, Πέμπτη 17 Ιουλίου 2025, τους συμμετέχοντες στο Ορθόδοξο-Καθολικό οικουμενικό προσκύνημα από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ένα προσκύνημα στους τόπους των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Ρώμη και του Αποστόλου Ανδρέα στην Κωνσταντινούπολη, σημαντικό λόγω και του φετινού εορτασμού της 1700ής επετείου της Συνόδου της Νίκαιας.
Ο Πάπας, όπως δήλωσε στο σημερινό ακροατήριο, ελπίζει να ταξιδέψει στη Νίκαια και να συμμετάσχει στον οικουμενικό εορτασμό της επετείου. Απευθύνοντας έναν ιδιαίτερο χαιρετισμό στον «σεβαστό αδελφό του, Πατριάρχη Βαρθολομαίο», ο Λέων ΙΔ΄ τόνισε ότι το Σύμβολο της Πίστεως, το σύμβολο της πίστης που υιοθέτησαν οι συγκεντρωμένοι Πατέρες, «παραμένει – μαζί με τις προσθήκες που έγιναν από τη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 381 – η κοινή κληρονομιά όλων των Χριστιανών».
Ο Πάπας Λέων ΙΔ' θα μεταβεί στη Νίκαια με τον Οικουμενικό Πατριάρχη - Φως Φαναρίου
ΕΜΜΕΝΕΙΑ, ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΚΑΙ ΛΥΤΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΥΛΟ Β' Ή Ο ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΠΑΠΑΔημοσιεύουμε το κείμενο τής διαλέξεως που δόθηκε από τον Don Patrick de La Rocque με αφορμή το συμπόσιο για την Εγκύκλιο Pascendi από τον Πάπα Πίο Ι το 1907.
Η εγκύκλιος Pascendi Dominici Gregis (στα ελληνικά: «Ποίμανε την ποίμνη του Κυρίου») είναι μια παπική εγκύκλιος που εκδόθηκε από τον Πάπα Πίο Ι στις 8 Σεπτεμβρίου 1907. Ο τίτλος της εγκυκλίου είναι «Περί των Διδασκαλιών των Μοντερνιστών» και καταδικάζει τον Μοντερνισμό, ένα κίνημα που επέτρεπε την αλλαγή στο δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ο Πάπας Πίος Ι δημιούργησε επιτροπές για να καθαρίσει τον κλήρο από θεολόγους που προωθούσαν τον Μοντερνισμό.
Μωσαϊκό του Sant'Apollinare Nuovo (Ραβέννα), 5ος αιώνας: το δείπνο
Το να πούμε ότι ο μοντερνισμός που κατήγγειλε η Pascendi δεν ήταν ποτέ τόσο παρών όσο επί Ιωάννη Παύλου Β' μπορεί να φαίνεται σκληρό. Κι όμως είναι μόνο ένας ευφημισμός, για όσους γνωρίζουν έστω και λίγα για τις σκέψεις και τις διδασκαλίες του αποβιώσαντος Πάπα. Αν μάλιστα δεχθούμε ως θεμελιώδη ορισμό του μοντερνισμού αυτόν που έδωσε ο Άγιος Πίος Ι – δηλαδή την «ζωτική εμμένεια» που τον χαρακτηρίζει –, πρέπει να αναγνωρίσουμε στον Ιωάννη Παύλο Β΄ έναν Πάπα βαθύτατα μοντερνιστή. Kανένας Πάπας δεν έχει διδάξει τη ζωτική εμμένεια όπως αυτός (ο Ιωάννης Παύλο Β΄ ). Μου φαίνεται ότι μπορώ να βεβαιώσω -χωρίς να προσποιούμαι ότι το αποδεικνύω εδώ- ότι αυτή η ζωτική εμμένεια ήταν η πηγή από την οποία τροφοδοτήθηκε ολόκληρο το ποντιφίκιο του Ιωάννη Παύλου Β'. Εν πάση περιπτώσει, με βάση ένα τέτοιο κριτήριο τα είκοσι επτά χρόνια του ποντιφικάτου του παρουσιάζουν σημαντική συνοχή.
Προς το παρόν, αυτοί οι προβληματισμοί θα επικεντρωθούν σε τρία σημεία.
1. Πρώτα θα ήθελα να δείξω ότι ο Ιωάννης Παύλος Β' ήθελε να είναι ο ρητός κήρυκας της ζωτικής εμμένειας· μερικά παραδείγματα αρκούν.
2. Στη συνέχεια, θα αποκρυπτογραφήσουμε την ανάγνωση που, από αυτή την οπτική, έκανε για τα δόγματα πρώτα της Ενσάρκωσης και μετά της Λύτρωσης.
3. Τέλος, σε εκείνο το σημείο το συμπέρασμα θα προκύψει αβίαστα: περνώντας κάτω από τις αυθόρμητες διχάλες της εμμένειας, τα καθολικά δόγματα χάνουν την ουσία τους. Υπό αυτή την έννοια, η εξέλιξη της καθολικής θεολογίας υπό τον ποντίφικα του Ιωάννη Παύλου Β' ήταν μια θλιβερή απεικόνιση της παρατήρησης του Αγίου Πίου Ι: ο μοντερνισμός είναι ακριβώς ο υπόνομος και ο συλλέκτης όλων των αιρέσεων.
I) ΖΩΤΙΚΗ ΕΜΜΕΝΕΙΑ (ΕΝΥΠΑΡΞΗ) ΣΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΥΛΟ Β'
Ο Θεός είναι μυστηριωδώς παρών στην καρδιά κάθε ανθρώπου
Το ότι ο Ιωάννης Παύλος Β' δίδαξε την αρχή της ζωτικής εμμένειας (ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ) είναι προφανές. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ομιλία που έγινε την επομένη της συνάντησης της Ασίζης, για να δικαιολογήσει τη πράξη του προς τους καρδινάλιους της Κουρίας: «Μπορούμε στην πραγματικότητα να πιστέψουμε ότι κάθε αυθεντική προσευχή διεγείρεται από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο είναι μυστηριωδώς παρόν στην καρδιά κάθε ανθρώπου(1)». Εδώ δεν λέγεται ότι το Άγιο Πνεύμα ενεργεί περιστασιακά σε όλες τις καρδιές όλων των ανθρώπων μέσω πραγματικών χάριτων - όπως διδάσκει η Εκκλησία - αλλά δηλώνεται ότι είναι μυστηριωδώς παρόν στις καρδιές όλων των ανθρώπων: αυτή είναι η επιβεβαίωση του της αρχής της ζωτικής εμμένειας (ενυπάρξεως).
Ως επεξήγηση, παραθέτουμε τη σημαντική ομιλία που εκφώνησε ο Ιωάννης Παύλος Β΄ εδώ στο Παρίσι με την ευκαιρία του πρώτου ταξιδιού του στη Γαλλία, στο Bourget, την 1η Ιουνίου 1980. Ο Ιωάννης Παύλος Β' εκφωνεί ένα ζωντανό φόρο τιμής στον άνθρωπο, που βασίζεται στην αρχή της ζωτικής εμμένειας. Αυτός ο έπαινος θέτει αμέσως πρώτα τη φυσική αρχοντιά του ανθρώπου. Προικισμένος με νοημοσύνη και θέληση, ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος κατ' εικόνα του Θεού. Ο Ιωάννης Παύλος Β' το υπογραμμίζει: «...ο άνθρωπος είναι στην καρδιά του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Και αυτό από την αρχή. Δεν δημιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού; Έξω από αυτόν, ο άνθρωπος δεν έχει νόημα. Ο άνθρωπος δεν έχει νόημα στον κόσμο παρά μόνο ως εικόνα και ομοίωση του Θεού(2)».
Προς το παρόν, αυτοί οι προβληματισμοί θα επικεντρωθούν σε τρία σημεία.
1. Πρώτα θα ήθελα να δείξω ότι ο Ιωάννης Παύλος Β' ήθελε να είναι ο ρητός κήρυκας της ζωτικής εμμένειας· μερικά παραδείγματα αρκούν.
2. Στη συνέχεια, θα αποκρυπτογραφήσουμε την ανάγνωση που, από αυτή την οπτική, έκανε για τα δόγματα πρώτα της Ενσάρκωσης και μετά της Λύτρωσης.
3. Τέλος, σε εκείνο το σημείο το συμπέρασμα θα προκύψει αβίαστα: περνώντας κάτω από τις αυθόρμητες διχάλες της εμμένειας, τα καθολικά δόγματα χάνουν την ουσία τους. Υπό αυτή την έννοια, η εξέλιξη της καθολικής θεολογίας υπό τον ποντίφικα του Ιωάννη Παύλου Β' ήταν μια θλιβερή απεικόνιση της παρατήρησης του Αγίου Πίου Ι: ο μοντερνισμός είναι ακριβώς ο υπόνομος και ο συλλέκτης όλων των αιρέσεων.
I) ΖΩΤΙΚΗ ΕΜΜΕΝΕΙΑ (ΕΝΥΠΑΡΞΗ) ΣΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΥΛΟ Β'
Ο Θεός είναι μυστηριωδώς παρών στην καρδιά κάθε ανθρώπου
Το ότι ο Ιωάννης Παύλος Β' δίδαξε την αρχή της ζωτικής εμμένειας (ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ) είναι προφανές. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ομιλία που έγινε την επομένη της συνάντησης της Ασίζης, για να δικαιολογήσει τη πράξη του προς τους καρδινάλιους της Κουρίας: «Μπορούμε στην πραγματικότητα να πιστέψουμε ότι κάθε αυθεντική προσευχή διεγείρεται από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο είναι μυστηριωδώς παρόν στην καρδιά κάθε ανθρώπου(1)». Εδώ δεν λέγεται ότι το Άγιο Πνεύμα ενεργεί περιστασιακά σε όλες τις καρδιές όλων των ανθρώπων μέσω πραγματικών χάριτων - όπως διδάσκει η Εκκλησία - αλλά δηλώνεται ότι είναι μυστηριωδώς παρόν στις καρδιές όλων των ανθρώπων: αυτή είναι η επιβεβαίωση του της αρχής της ζωτικής εμμένειας (ενυπάρξεως).
Ως επεξήγηση, παραθέτουμε τη σημαντική ομιλία που εκφώνησε ο Ιωάννης Παύλος Β΄ εδώ στο Παρίσι με την ευκαιρία του πρώτου ταξιδιού του στη Γαλλία, στο Bourget, την 1η Ιουνίου 1980. Ο Ιωάννης Παύλος Β' εκφωνεί ένα ζωντανό φόρο τιμής στον άνθρωπο, που βασίζεται στην αρχή της ζωτικής εμμένειας. Αυτός ο έπαινος θέτει αμέσως πρώτα τη φυσική αρχοντιά του ανθρώπου. Προικισμένος με νοημοσύνη και θέληση, ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος κατ' εικόνα του Θεού. Ο Ιωάννης Παύλος Β' το υπογραμμίζει: «...ο άνθρωπος είναι στην καρδιά του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Και αυτό από την αρχή. Δεν δημιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού; Έξω από αυτόν, ο άνθρωπος δεν έχει νόημα. Ο άνθρωπος δεν έχει νόημα στον κόσμο παρά μόνο ως εικόνα και ομοίωση του Θεού(2)».
Όλα αυτά είναι πολύ παραδοσιακά, αλλά και πάλι δεν εξηγούν τη λατρεία – ναι τη λατρεία(3) - που ο Ιωάννης Παύλος Β' σκοπεύει να αποδώσει στον άνθρωπο. Αυτό έχει τις ρίζες του σε κάτι εντελώς άλλο, δηλαδή στην αρχή της ζωτικής εμμένειας.
Ας διαβάσουμε το υπόλοιπο της ομιλίας: «Ο Άνθρωπος... ο έπαινος του ανθρώπου... η κατάφαση του ανθρώπου. Ναι, η επιβεβαίωση ολόκληρου του ανθρώπου, στην πνευματική και σωματική του συγκρότηση, σε ό,τι τον εκδηλώνει ως υποκείμενο εξωτερικά και εσωτερικά. Ο άνθρωπος προσαρμόστηκε, στην ορατή του δομή, σε όλα τα πλάσματα του ορατού κόσμου και ταυτόχρονα εσωτερικά ενωμένος με την αιώνια σοφία (4)».
Ο άνθρωπος, στη συγκεκριμένη φύση του, προσαρμόζεται ταυτόχρονα στον ορατό κόσμο και ενώνεται με την αιώνια σοφία. Είναι θέμα σχέσης, όχι μόνο με τον εξωτερικό και ορατό κόσμο, αλλά και με τον ίδιο τον Θεό. Αυτή η σχέση με τον Θεό περιγράφεται ως σχέση φιλίας. Στην ίδια του την ύπαρξη, σε αυτό που τον συνιστά ως υποκείμενο, ο άνθρωπος είναι ενωμένος με την αιώνια σοφία: είναι «ενδόμυχα ενωμένος με την αιώνια σοφία».
Εδώ και πάλι και ξεκάθαρα δηλώνεται η αρχή της ζωτικής εμμένειας. Η συνείδηση θεωρείται τότε ως ένα ιερό στο οποίο ο Θεός είναι παρών στον άνθρωπο, σε όλους τους ανθρώπους(5) .
Εδώ και πάλι και ξεκάθαρα δηλώνεται η αρχή της ζωτικής εμμένειας. Η συνείδηση θεωρείται τότε ως ένα ιερό στο οποίο ο Θεός είναι παρών στον άνθρωπο, σε όλους τους ανθρώπους(5) .
Ο Θεός κρυμμένος στην καρδιά όλων των πολιτισμών
Το ίδιο αξίωμα της εμμένειας θεμελιώνει επίσης τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη που παρέχει ο Ιωάννης Παύλος Β' σε διαφορετικές θρησκείες. Κατά τη γνώμη του, η μυστική και ενεργή παρουσία του Θεού υπερβαίνει τον ατομικό άνθρωπο και επεκτείνεται στους πολιτισμούς - και στις θρησκείες που αποτελούν την καρδιά τους(6). Στην ομιλία του στο Bourget, μάλιστα, είπε: «Στην καρδιά αυτής της αποστολής, στην καρδιά της αποστολής του Χριστού, υπάρχει ο άνθρωπος, ολόκληρος ο άνθρωπος. Μέσω του ανθρώπου υπάρχουν έθνη, όλα τα έθνη». Και συνέχισε λέγοντας: «Για εμάς, η εσωτερική συμμαχία με τη σοφία είναι στη βάση κάθε πολιτισμού και της αληθινής προόδου του ανθρώπου»(7).
Το ίδιο αξίωμα της εμμένειας θεμελιώνει επίσης τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη που παρέχει ο Ιωάννης Παύλος Β' σε διαφορετικές θρησκείες. Κατά τη γνώμη του, η μυστική και ενεργή παρουσία του Θεού υπερβαίνει τον ατομικό άνθρωπο και επεκτείνεται στους πολιτισμούς - και στις θρησκείες που αποτελούν την καρδιά τους(6). Στην ομιλία του στο Bourget, μάλιστα, είπε: «Στην καρδιά αυτής της αποστολής, στην καρδιά της αποστολής του Χριστού, υπάρχει ο άνθρωπος, ολόκληρος ο άνθρωπος. Μέσω του ανθρώπου υπάρχουν έθνη, όλα τα έθνη». Και συνέχισε λέγοντας: «Για εμάς, η εσωτερική συμμαχία με τη σοφία είναι στη βάση κάθε πολιτισμού και της αληθινής προόδου του ανθρώπου»(7).
Ο Ιωάννης Παύλος Β' θα επαναλαμβάνει συχνά αυτή τη δήλωση, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται σε ιεραποστόλους που ευαγγελίζουν χώρες μη χριστιανικού πολιτισμού. Παραθέτουμε από μια ομιλία του προς τους επισκόπους της Βόρειας Αφρικής: «Η αποστολή του αποστόλου που συνάντησε τον Θεό με αυτόν τον τρόπο είναι να Τον κάνει γνωστό στους αδελφούς του δείχνοντας ότι είναι ήδη εκεί, κρυμμένος ανάμεσα στους ανθρώπους, στην καρδιά όλων των πολιτισμών»(8).
Ή ακόμη και σε άλλη περίπτωση: "Και αφού όλοι οι πολιτισμοί χρειάζονται μεταστροφή, ενθαρρύνετε αυτή τη μεταστροφή με ελπίδα και με την αναγνώριση ότι ο Θεός είναι ήδη παρών. [...] Όποιος προτείνει τα καλά νέα προσκαλεί τις μη χριστιανικές θρησκείες να ανακαλύψουν τον Χριστό, αλλά και αυτός καλείται, με τα σημάδια της παρουσίας του Θεού σε αυτές τις θρησκείες, να λάβει νέους φωτισμούς σχετικά με τους διαφορετικούς τρόπους ζωής ως άνθρωπος, και επομένως με τον Θεό"(9).
Ο Θεός και τα semina Verbi (σπέρματα του Λόγου)
Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται για να υποστηρίξει τη θέση της θεϊκής εμμένειας (της θείας ενυπάρχουσας παρουσίας) σε όλες τις θρησκείες και τους πολιτισμούς είναι γνωστό. Πιστεύει ότι βρίσκει πατερικά θεμέλια σε αυτό που οι Πατέρες αποκαλούσαν semina Verbi, σπόρους του Λόγου. Περί τίνος πρόκειται; Εφόσον το απόλυτο κακό δεν υπάρχει, κάθε πολιτισμός έχει το μερίδιο της αλήθειας. Μακριά από το να είναι δικό του, αυτό το μέρος της αλήθειας είναι μόνο μια συμμετοχή σε Αυτόν που είναι η ίδια η Αλήθεια, ο αιώνιος Λόγος. Φυσικές αλήθειες ή υπολείμματα αληθειών που προέρχονται από την αληθινή θρησκεία, αυτά τα semina Verbi σίγουρα θεωρούνται από τους Πατέρες της Εκκλησίας ως αγαθά, αλλά καθόλου ως αποτελεσματική και υπερφυσική παρουσία του Θεού. Πράγματι -και οι Πατέρες της Εκκλησίας το γνωρίζουν πολύ καλά, ο Χριστός δεν έδωσε την υπόσχεσή Του σε όλες τις θρησκείες- αλλά μόνο στους Αποστόλους, το θεμέλιο της Καθολικής Εκκλησίας όπου ο Χριστός έδωσε την υπόσχεσή του: «Ιδού, είμαι μαζί σας πάντα, ακόμη και μέχρι το τέλος του κόσμου» (Μτ. 28 , 20). Έτσι, για τους Πατέρες αυτές οι σπορές τού Λόγου [ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ] ήταν μόνο μια φυσική συμμετοχή στη θεία αλήθεια, η οποία δεν συνεπαγόταν παρουσία του Θεού στην ψυχή. Η τελευταία, που δίδεται μόνο από την υπερφυσική χάρη, ήταν αντ' αυτού σαφώς διακριτή από αυτές. Το παράδειγμα του Αγίου Ιουστίνου, του πιο συχνά αναφερόμενου σε αυτόν τον τομέα, είναι διαφωτιστικό για το θέμα: «Είμαι Χριστιανός, το δοξάζω, και ομολογώ ότι όλη μου η επιθυμία είναι να γίνω γνωστός ως τέτοιος. Δεν είναι ότι το δόγμα του Πλάτωνα είναι ασυμβίβαστο με αυτό του Χριστού, αλλά ότι δεν είναι εντελώς όμοιο με αυτό, περισσότερο από αυτό άλλων: Στωικών, ποιητών ή συγγραφέων. Πράγματι, καθένα από αυτά, του θείου Λόγου που διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο, είδε τι ήταν σε σχέση με τη φύση του , μπορώντας έτσι να εκφράσει μόνο μια μερική αλήθεια [...] Όλα όσα δίδαξαν ότι ήταν καλά ανήκουν σε εμάς, σε εμάς τους χριστιανούς. Αφού, μετά τον Θεό, λατρεύουμε και αγαπάμε τον Λόγο (λογος) που γεννήθηκε από τον Θεό, αιώνιο και άρρητο, γιατί έγινε άνθρωπος για εμάς για να μας θεραπεύσει από τα κακά μας κοινωνώντας τα. Οι συγγραφείς μπόρεσαν να δουν την αλήθεια αδιακρίτως, χάρη στους σπόρους του Λόγου που είχαν τοποθετηθεί μέσα τους. Αλλά είναι άλλο πράγμα να έχει κανείς σπόρο και ομοίωση ανάλογη με τις ικανότητές του, άλλο πράγμα είναι το ίδιο το αντικείμενο του οποίου η συμμετοχή και η μίμηση προέρχονται από τη χάρη που προέρχεται από Αυτόν (10) .
Από το οποίο προκύπτει ότι ισοδυναμεί με ψέμα να δηλώνουμε ότι η Παράδοση της Εκκλησίας έχει πιστέψει, με βάση τα semina Verbi, σε μια έμφυτη και ενεργή παρουσία του Αγίου Πνεύματος σε όλους τους πολιτισμούς. Και όμως, ο Ιωάννης Παύλος Β' δεν στερήθηκε μια τέτοια δήλωση: «Σε αυτές [στις μη χριστιανικές θρησκείες] βρίσκει κανείς τα semina Verbi, την «ακτινοβολία της μόνης αλήθειας» για τα οποία ήδη μίλησαν οι πρώτοι Πατέρες της Εκκλησίας, και ότι αυτά ζούσαν και δρούσαν μέσα στον παγανισμό».
Τα τελευταία λόγια είναι καθοριστικά: ταυτίζουν τα semina Verbi με την ζωντανή και ενεργή παρουσία του Θεού, για παράδειγμα, στην ομιλία της 22.12.86 προς τα μέλη του Θεού. Η Κουρία για να δικαιολογήσει την Ασίζη: «... όλοι όσοι δεν έχουν λάβει ακόμη το Ευαγγέλιο είναι «χειροτονημένοι» στην υπέρτατη ενότητα του ενός λαού του Θεού [...] Είναι ακριβώς η πραγματική και αντικειμενική αξία αυτής της «χειροτονίας» στην ενότητα του ενός λαού του Θεού, συχνά κρυμμένη στα μάτια μας, που μπορεί να αναγνωριστεί στην ημέρα της Ασίζης. Και στην προσευχή με τους παρόντες χριστιανούς εκπροσώπους είναι η βαθιά κοινωνία που υπάρχει ήδη μεταξύ μας εν Χριστώ και εν Πνεύματι, ζωντανή και ενεργή, έστω και ημιτελής, η οποία είχε τη δική της ιδιόμορφη εκδήλωση».(11) .
Συμπέρασμα
Τότε, το να μιλάμε για θεϊκή εμμένεια που κρύβεται κρυφά στην καρδιά όλων των θρησκειών δεν έχει καμία υποστήριξη στην Παράδοση, αντίθετα. Το μόνο θεμέλιό του είναι το μοντερνιστικό δόγμα της ζωτικής εμμένειας, τόσο αγαπητό στον Ιωάννη Παύλο Β'.
Σε μια τέτοια ιμανεντιστική (ενυπάρχουσα) προοπτική, η Καθολική θεολογία που σχετίζεται με τη λυτρωτική Ενσάρκωση θέτει ένα διπλό πρόβλημα. Πώς μπορούμε πρώτα απ' όλα να παραδεχτούμε την ανάγκη για έναν μεσολαβητή έξω από την ανθρώπινη συνείδηση; Δεν είναι το αντίθετο της αρχής της εμμένειας το να λέμε ότι ο άνθρωπος πρέπει να περάσει από κάποιον άλλο για να έχει πρόσβαση στον Θεό; Υπό αυτή την έννοια, η παραδοσιακή χριστολογία είναι ενοχλητική. Και πώς μπορούμε τότε να παραδεχτούμε ότι ο άνθρωπος χρειάζεται να λυτρωθεί για να ενωθεί με τον Θεό; Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο δεν ενώνεται αυτόματα με τον Θεό, αλλά επιπλέον δεν το αξίζει. Εδώ υπάρχει μια νέα αντίφαση της αρχής της εμμένειας.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν πώς τα δόγματα της Ενσάρκωσης και της Λύτρωσης πρέπει να επανεξεταστούν βαθιά από τη μοντερνιστική σκέψη. Και για όσα μας απασχολούν εδώ αυτή τη στιγμή από τη διδασκαλία του Ιωάννη Παύλου Β'.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 John Paul II, Speech to the Roman Curia for Christmas greetings, 22.12.1986, n. 11.
2 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1.6.1980, n. 4.
3 «Και εμείς - είπε ο Παύλος ΣΤ' εκ μέρους όλων των Πατέρων της Οικουμενικής Συνόδου, της οποίας ήμουν και εγώ μέλος - έχουμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη λατρεία του ανθρώπου» (Ομιλία κλεισίματος του Β' Βατικανού, 7 Δεκεμβρίου 1965)» Ιωάννης Παύλος Β', Επιστολή της 20.5.1982 προς τον Καρδινάλιο Casaroli, για την ίδρυση του Ποντιφικού Συμβουλίου για τον Πολιτισμό.
4 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1 Ιουνίου 1980, n. 5.
5 John Paul II, ομιλία της 5.11.1995 στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (αρ. 16): «Η ελπίδα και η εμπιστοσύνη είναι η προϋπόθεση της υπεύθυνης εργατικότητας και βρίσκουν τροφή στο οικείο καταφύγιο της συνείδησης, όπου ο άνθρωπος βρίσκεται μόνος με τον Θεό».
6 John Paul II, ομιλία της 5.11.1995 στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (αρ. 9): «... πέρα από όλες τις διαφορές που διακρίνουν άτομα και λαούς, υπάρχει ένα θεμελιώδες κοινό, δεδομένου ότι οι διάφοροι πολιτισμοί είναι στην πραγματικότητα απλώς διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος του νοήματος της προσωπικής ύπαρξης. […] κάθε πολιτισμός είναι μια προσπάθεια προβληματισμού για το μυστήριο του κόσμου και ειδικότερα του ανθρώπου: είναι ένας τρόπος έκφρασης της υπερβατικής διάστασης της ανθρώπινης ζωής . Η καρδιά κάθε πολιτισμού είναι η προσέγγισή του στο μεγαλύτερο από τα μυστήρια: το μυστήριο του Θεού.» Εδώ περιγράφεται μια διπλή συγγένεια: συγγένεια φιλοδοξίας (διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος του νοήματος της προσωπικής ύπαρξης) και συγγένεια απάντησης: κάθε πολιτισμός «είναι ένας τρόπος έκφρασης στην υπερβατική διάσταση της ανθρώπινης ζωής . Η καρδιά κάθε πολιτισμού είναι η προσέγγισή του στο μεγαλύτερο από τα μυστήρια: το μυστήριο του Θεού». Εδώ η προσέγγιση υποτίθεται ότι είναι αποτελεσματική, δεδομένου ότι εκφράζει την υπερβατικότητα του ανθρώπινου προσώπου, δηλαδή τη θεία ενυπάρχουσα δύναμη σε αυτό.
7 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1.6.1980, n. 4 και 5
8 John Paul II, ομιλία της 26.11.1991 προς τους επισκόπους της Βόρειας Αφρικής.
9 John Paul II, ομιλία της 13.5.1989 προς τους συμμετέχοντες στη γενική συνέλευση της Εταιρείας Αφρικανικών Αποστολών.
10 Άγιος Ιουστίνος, 2η Απολογία, αρ. 13.
11 John Paul II, Speech to the Roman Curia for Christmas greetings, 22.12.1986, n. 7
Από το οποίο προκύπτει ότι ισοδυναμεί με ψέμα να δηλώνουμε ότι η Παράδοση της Εκκλησίας έχει πιστέψει, με βάση τα semina Verbi, σε μια έμφυτη και ενεργή παρουσία του Αγίου Πνεύματος σε όλους τους πολιτισμούς. Και όμως, ο Ιωάννης Παύλος Β' δεν στερήθηκε μια τέτοια δήλωση: «Σε αυτές [στις μη χριστιανικές θρησκείες] βρίσκει κανείς τα semina Verbi, την «ακτινοβολία της μόνης αλήθειας» για τα οποία ήδη μίλησαν οι πρώτοι Πατέρες της Εκκλησίας, και ότι αυτά ζούσαν και δρούσαν μέσα στον παγανισμό».
Τα τελευταία λόγια είναι καθοριστικά: ταυτίζουν τα semina Verbi με την ζωντανή και ενεργή παρουσία του Θεού, για παράδειγμα, στην ομιλία της 22.12.86 προς τα μέλη του Θεού. Η Κουρία για να δικαιολογήσει την Ασίζη: «... όλοι όσοι δεν έχουν λάβει ακόμη το Ευαγγέλιο είναι «χειροτονημένοι» στην υπέρτατη ενότητα του ενός λαού του Θεού [...] Είναι ακριβώς η πραγματική και αντικειμενική αξία αυτής της «χειροτονίας» στην ενότητα του ενός λαού του Θεού, συχνά κρυμμένη στα μάτια μας, που μπορεί να αναγνωριστεί στην ημέρα της Ασίζης. Και στην προσευχή με τους παρόντες χριστιανούς εκπροσώπους είναι η βαθιά κοινωνία που υπάρχει ήδη μεταξύ μας εν Χριστώ και εν Πνεύματι, ζωντανή και ενεργή, έστω και ημιτελής, η οποία είχε τη δική της ιδιόμορφη εκδήλωση».(11) .
Συμπέρασμα
Τότε, το να μιλάμε για θεϊκή εμμένεια που κρύβεται κρυφά στην καρδιά όλων των θρησκειών δεν έχει καμία υποστήριξη στην Παράδοση, αντίθετα. Το μόνο θεμέλιό του είναι το μοντερνιστικό δόγμα της ζωτικής εμμένειας, τόσο αγαπητό στον Ιωάννη Παύλο Β'.
Σε μια τέτοια ιμανεντιστική (ενυπάρχουσα) προοπτική, η Καθολική θεολογία που σχετίζεται με τη λυτρωτική Ενσάρκωση θέτει ένα διπλό πρόβλημα. Πώς μπορούμε πρώτα απ' όλα να παραδεχτούμε την ανάγκη για έναν μεσολαβητή έξω από την ανθρώπινη συνείδηση; Δεν είναι το αντίθετο της αρχής της εμμένειας το να λέμε ότι ο άνθρωπος πρέπει να περάσει από κάποιον άλλο για να έχει πρόσβαση στον Θεό; Υπό αυτή την έννοια, η παραδοσιακή χριστολογία είναι ενοχλητική. Και πώς μπορούμε τότε να παραδεχτούμε ότι ο άνθρωπος χρειάζεται να λυτρωθεί για να ενωθεί με τον Θεό; Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο δεν ενώνεται αυτόματα με τον Θεό, αλλά επιπλέον δεν το αξίζει. Εδώ υπάρχει μια νέα αντίφαση της αρχής της εμμένειας.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν πώς τα δόγματα της Ενσάρκωσης και της Λύτρωσης πρέπει να επανεξεταστούν βαθιά από τη μοντερνιστική σκέψη. Και για όσα μας απασχολούν εδώ αυτή τη στιγμή από τη διδασκαλία του Ιωάννη Παύλου Β'.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 John Paul II, Speech to the Roman Curia for Christmas greetings, 22.12.1986, n. 11.
2 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1.6.1980, n. 4.
3 «Και εμείς - είπε ο Παύλος ΣΤ' εκ μέρους όλων των Πατέρων της Οικουμενικής Συνόδου, της οποίας ήμουν και εγώ μέλος - έχουμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη λατρεία του ανθρώπου» (Ομιλία κλεισίματος του Β' Βατικανού, 7 Δεκεμβρίου 1965)» Ιωάννης Παύλος Β', Επιστολή της 20.5.1982 προς τον Καρδινάλιο Casaroli, για την ίδρυση του Ποντιφικού Συμβουλίου για τον Πολιτισμό.
4 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1 Ιουνίου 1980, n. 5.
5 John Paul II, ομιλία της 5.11.1995 στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (αρ. 16): «Η ελπίδα και η εμπιστοσύνη είναι η προϋπόθεση της υπεύθυνης εργατικότητας και βρίσκουν τροφή στο οικείο καταφύγιο της συνείδησης, όπου ο άνθρωπος βρίσκεται μόνος με τον Θεό».
6 John Paul II, ομιλία της 5.11.1995 στη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (αρ. 9): «... πέρα από όλες τις διαφορές που διακρίνουν άτομα και λαούς, υπάρχει ένα θεμελιώδες κοινό, δεδομένου ότι οι διάφοροι πολιτισμοί είναι στην πραγματικότητα απλώς διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος του νοήματος της προσωπικής ύπαρξης. […] κάθε πολιτισμός είναι μια προσπάθεια προβληματισμού για το μυστήριο του κόσμου και ειδικότερα του ανθρώπου: είναι ένας τρόπος έκφρασης της υπερβατικής διάστασης της ανθρώπινης ζωής . Η καρδιά κάθε πολιτισμού είναι η προσέγγισή του στο μεγαλύτερο από τα μυστήρια: το μυστήριο του Θεού.» Εδώ περιγράφεται μια διπλή συγγένεια: συγγένεια φιλοδοξίας (διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος του νοήματος της προσωπικής ύπαρξης) και συγγένεια απάντησης: κάθε πολιτισμός «είναι ένας τρόπος έκφρασης στην υπερβατική διάσταση της ανθρώπινης ζωής . Η καρδιά κάθε πολιτισμού είναι η προσέγγισή του στο μεγαλύτερο από τα μυστήρια: το μυστήριο του Θεού». Εδώ η προσέγγιση υποτίθεται ότι είναι αποτελεσματική, δεδομένου ότι εκφράζει την υπερβατικότητα του ανθρώπινου προσώπου, δηλαδή τη θεία ενυπάρχουσα δύναμη σε αυτό.
7 John Paul II, Homily at the Holy Mass in Burget, 1.6.1980, n. 4 και 5
8 John Paul II, ομιλία της 26.11.1991 προς τους επισκόπους της Βόρειας Αφρικής.
9 John Paul II, ομιλία της 13.5.1989 προς τους συμμετέχοντες στη γενική συνέλευση της Εταιρείας Αφρικανικών Αποστολών.
10 Άγιος Ιουστίνος, 2η Απολογία, αρ. 13.
11 John Paul II, Speech to the Roman Curia for Christmas greetings, 22.12.1986, n. 7
Συνεχίζεται
ΕΔΩ ΣΥΝΑΝΤΑΤΑΙ Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΠΑΝΑΙΡΕΣΗ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ΠΑΠΙΣΜΟΥ. ΚΑΙ Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΚΟΡΥΦΩΘΗΚΕ ΣΤΗΝ Β ΒΑΤΙΚΑΝΕΙΟ ΣΥΝΟΔΟ. ΤΗΝ ΜΗΤΡΑ ΤΗΣ ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ.
ΕΔΩ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΗΔΗ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ,
ΤΗΝ ΑΦΘΑΡΣΙΑ ΤΟΥ ΡΑΜΦΟΥ, ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ, ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΣΑΡΚΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΑΝ ΧΟΡΗΓΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΚΙΝΔΥΝΟΥ. ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΥΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΜΕ ΛΟΓΟ ΚΑΙ ΘΕΛΗΣΗ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου