Γιώργου Θαλασσινού: ΑΡΧΑΙΚΗ ΜΑΤΙΑ – ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ. (28 1 2020)

Για τον Σωκράτη κυρίαρχο θέμα ήταν η γνώση. Καθώς όπως υπεστήριζε αν κανείς γνωρίζει το κακό τότε το αποφεύγει και δεν το κάνει. Ο Αριστοτέλης του αντέτεινε πως αυτό δεν ίσχυε καθώς όπως έλεγε ο ίδιος οι άνθρωποι είμαστε «Μικτοί», άλλοτε κάνουμε το καλό, και άλλοτε το κακό, γνωρίζοντας την ώρα που το κάνουμε, ότι είναι κακό.

Αυτό τον «Μικτό» άνθρωπο έρχεται να αναλύσει και να διερευνήσει η ερμηνευτική επιστήμη της ψυχανάλυσης, από τη στιγμή που η στατική θεωρία του καλού και του κακού με τα απόλυτα θέσφατα των δογματικών αληθειών είτε πρόκειται για θρησκευτικές πεποιθήσεις, είτε για πολιτικές, Ναζισμός, Κομμουνισμός, αδυνατεί να αγγίξει τη διαφορετικότητα του, η οποία μπορεί να μετατρέψει έναν κανονικό λογικό άνθρωπο, σε παράλογο και δολοφονικό ανθρωπόμορφο τέρας ( Χίτλερ, Σταλιν, Μαο, κλπ)

Σοκαρισμένος όπως όλοι πιστεύω που έτυχε να διαβάσουμε το σημερινό γεγονός της εκταφής μιας νεκρής γυναίκας και την τοποθέτηση της στην είσοδο του νεκροταφείου εις περίβλεπτον θέση από ομάδα νεαρών Ρομά προσπάθησα με τις ερασιτεχνικές αλλά εις βάθος γνώσεις μου να ερμηνεύσω το φαινόμενο ψυχαναλυτικά.

Η οπτική του αρχαίου ανθρώπου διαφέρει από αυτήν του συγχρόνου. Στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι φεύγει μια δέσμη φωτός από τον ανθρώπινο οφθαλμό προς το αντικείμενο το οποίο κοιτάζει, στη συνέχεια το ίδιο το αντικείμενο εκλύει ένα εσωτερικό δικό του φώς, και στη συνέχεια τα δύο αυτά φώτα λούζονται από το φως το ήλιου και με τον τρόπο αυτο ο κόσμος φανερώνεται μπροστά στα μάτια μας.

Η οπτική λοιπόν στην νομίζει ότι Αρχαία Ελλάδα ήταν αυτή η εξωτερική σύμπτωσις τριών φωτεινών πηγών ενέργειας. Και για τον λόγο αυτό στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες για να μπορέσουν να συγκινηθούν οι άνθρωποι έπρεπε κάποιος να αναπαραστήσει στη φυσικότητα του ένα γεγονός, πράγμα που έκαναν οι μοιρολογίστρες π.χ. οι οποίες μαλλιοτραβιόντουσαν πάνω από έναν ξένο υποτιθέμενο νεκρό και με τον τρόπο αυτό εικονοποιούσαν, την τραγικότητα του θανάτου η οποία και επέφερε την κάθαρση στους θεατές μέσα από τη συγκίνηση που τους δημιουργούσε.

Μετά τις σύγχρονες ανακαλύψεις γνωρίζουμε ότι ο σημερινός άνθρωπος της Δύσης μέσω της Αναγέννησης έχει αναπτύξει δύο δεξιότητες που δεν είχε ο αρχαίος. Η μία είναι το εσωτερικό πεδίο αναφοράς ως συνείδηση, και η άλλη είναι η λειτουργία της εικονοποιήσεως. (Symbol formation).

Όταν λοιπόν ο σύγχρονος άνθρωπος κοιτάζει κάτι δημιουργεί μέσα του ένα είδωλο αντεστραμμένο το οποίο ερεθίζει το οπτικό του νεύρο δημιουργώντας στη συνείδηση του μια εικόνα. Η διαφορά της κατανοήσεως απ το απλό κοίταγμα έγκειται στον βαθμό τον οποίο ο καθένας μας μπορεί να ερμηνεύσει και να ενσωματώσει μέσα από αυτές τις εικόνες τον κόσμο που τον περιβάλλει, για αυτο τον λόγο μετά από φαινόμενα φυσικών η πολιτικών κρίσεων ενός λαού, έχουμε διαφορετικές αντιδράσεις των υποομάδων που τον συναποτελούν.

Για ανθρώπους ας πούμε που αδυνατούν να κοιταχτούν μέσα τους, αδυνατούν δηλαδή να αναλάβουν τις ευθύνες των πράξεων τους, οτιδήποτε τους συμβαίνει στη ζωή φαίνεται σαν να προέρχεται από κάπου αλλού με αποτέλεσμα να φταίνε πάντα κάποιοι άλλοι. Το ίδιο συμβαίνει στους ψηφοφόρους των ακραίων κομμάτων του Φασισμού και του Κομμουνισμού οι οποίοι επειδή αδυνατούν να αλλάξουν τον εαυτό τους προσπαθούν με τη βία να αλλάξουν τους άλλους ώστε να εναποθέτουν τον φόβο του διωκτικού τους άγχους και του άγχους χωρισμού που τους δημιουργούν κάθε φορά οι αλλαγές, τις οποίες εκφράζουν ως καταστροφές ανθρώπων η πραγμάτων, όπως οι Λουδίτες στη πρώτη βιομηχανική επανάσταση η οι σύγχρονοι ροπαλοφόροι των ακραίων κομμάτων, στην «αιώνια επαναφορά στο ίδιο» για να θυμηθούμε και τον Νίτσε.

Πως ερμηνεύει η ψυχανάλυση όλα αυτά τα φαινόμενα βίας λοιπόν;

Σύμφωνα με τη θεωρία της ψυχανάλυσης όλοι μας ως βρέφη διακατεχόμεθα από αισθήματα εκμηδένισης και θρυμματισμού. Ο ρόλος της μητέρας είναι διττός.

Ο πρώτος ρόλος της είναι αυτός του κιβωτίου (container) το οποίο χωράει και αποτοξινώνει όλα αυτά τα αισθήματα εκμηδένισης και θρυμματισμού, που το παιδί μεταφορικά με το κλάμα μεταφέρει μέσα της και τα οποία στη συνέχεια ενδοβάλει το παιδί αποτοξινωμένα και έτοιμα να ενσωματωθούν και να αναπτύξουν την εσωτερική χωρητικότητα του.

Ο δεύτερος ρόλος είναι η ίδια η λειτουργία της αποτοξίνωσης η οποία με την σκέψη περνάει στο παιδί το οποίο μαθαίνει σιγά-σιγά καθώς δημιουργεί χώρο μέσα του για την σκέψη, να καταφέρνει μέσα από αυτήν (την σκέψη) να αποτοξινώνει μόνο του τα αισθήματα εκμηδένισης και θρυμματισμού, δημιουργώντας αντίστοιχες πνευματικές εικόνες οι οποίες το χωράνε στο νόημα τους, καταφέρνοντας με τον τρόπο αυτό να εξασφαλίζει στο Εγώ του την διαρκή λογική του συγκρότηση.

Γεννιόμαστε λοιπόν με αισθήματα μηδενισμού και θρυμματισμού τα οποία επεξεργαζόμενα καταλλήλως από την μητέρα και στη συνέχεια από εμάς καταφέρνουμε να τα αποτοξινώσουμε και να τα μετατρέψουμε σε εικόνες με νόημα οι οποίες μας χαρίζουν την ισορροπία του εγώ μέσα από την ενσωμάτωση τους η οποία διασφαλίζει την λογική, της πνευματικής μας συγκρότησης.

Συνεπώς, από τη μητέρα παίρνουμε δύο πράγματα. Το Hardware (κιβώτιο για να χωράμε μέσα μας τη σκέψη) και το Software ( δηλαδή το λειτουργικό πρόγραμμα της ίδιας της σκέψης υπό μορφή δυνατότητος εικονοποιήσεως της εξωτερικής πραγματικότητος)

Αν για τον οποιονδήποτε λόγο το ενδιάμεσο στάδιο της επεξεργασίας των αισθημάτων μηδενισμού και θρυμματισμού δεν καταφέρει να τροποποιηθεί είτε εν μέρει είτε καθ ολοκληρίαν, τότε το παιδί αναγκάζεται να ενδοβάλει τα εν λόγω αισθήματα μη αποτοξινωμένα, μαζί με την αδυναμία από πλευράς της μητέρας του, της λειτουργικότητος του μηχανισμού συμβολοποιήσεως της σκέψης, προς αποτοξίνωση.

Στις περιπτώσεις αυτές έχουμε το φαινόμενο στο οποίο πρώτος αναφέρθηκε ο Andre Green ( On Private Madness, chapter 7 The Dead mother ) και το οποίο δεν αποκλείεται να κρύβεται πίσω από τη αποτρόπαια και καταδικαστέα αυτή πράξη των Ρομά.

Σε αντίθεση με τον συμβολισμό στον οποίο παραπέμπει η φράση «Νεκρή Μητέρα» πρόκειται ουσιαστικά για μια ολοζώντανή μαμά μεσα του, ως αληθινή ψυχική εικόνα, η οποία όμως δεν μπορεί να το χωρέσει και να αποτοξινώσει τους παιδικούς φόβους του παιδιού το οποίο έχει υπό την επίβλεψή της.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το παιδί να δημιουργήσει μέσα του μια ασυνεήδητη ενοχή που το ρίχνει σε μελαγχολία, σε αντίθεση με τη συνειδητη κατάθλιψη στην οποια πέφτει το παιδί όταν συμβει κάτι στην φυσική του μητέρα

Αυτή η ενοχή σε αντιμετωπίσιμες συνθήκες καταπολεμάται και διαλύεται με καταστροφικές δυνάμεις που διαθέτει ο οργανισμός και οι οποίες δρουν επι των ενοχών όπως τα γαστρικά υγρά στη πέψη.

Όταν όμως οι ψυχικές εναντιώσεις της ενοχής ξεπεράσουν ένα ορισμένο επίπεδο διαχειρίσεως και λόγω των εσωτερικών αναπτυσσομένων πιέσεων απειλήσουν την πνευματική συγκρότηση του παιδιού, ένας άλλος αμυντικός μηχανισμός ενεργοποιείται ο οποίος κάνει δύο πράγματα. 1.Αποκόπτει την επαφή της ενοχής από την σκέψη και 2. Διοχετεύει το παραχθέν ψυχικό ενεργειακό δυναμικό μέσα στο σώμα ώστε να προστατεύσει το μυαλό από την απότομη αύξηση της πίεσης.

Αυτά τα ψυχικά ενεργειακά δυναμικά μέσα στο σώμα μας οι ψυχαναλυτές τα ονομάζουν «νησιά πόνου» κι όπως εξηγεί η Αϊζενστάϊν στο βιβλίο της «Psychoanalytic’s today» αποτελούν τη βάση των ψυχοσωματικών προβλημάτων που απασχολούν λίγο πολύ τους περισσότερους εξ ημών στις ημέρες μας με τον εναν η τον άλλο τρόπο.

Στις περιπτώσεις των ψυχοσωματικών φαινομένων ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούν οι άνθρωποι είναι ασυνείδητος και ψυχαναγκαστικά σωματικός, επειδή ακριβώς θέλουν να βγάλουν από μέσα τους κάτι που το αισθάνονται νεκρό, αλλά δεν το χωρά ο νους τους για να το σκεφθούν και να το εικονοποιήσουν ώστε να πάψει να τους πιέζει.

Αυτό στην ψυχανάλυση είναι το λεγόμενο (concrete thinking) είναι οι στιγμές που οι αναλυόμενοι μέσα στο ψυχαναλυτικό δωμάτιο από έναν παράξενο λόγο που δεν μπορούν να εξηγήσουν κομπιάζουν και μένουν παγωμένοι.

Τότε οι αναλυτές καταλαβαίνουν ότι η αφήγηση έχει αγγίξει κάποιο νησί πόνου του αναλυόμενου η της αναλυόμενης.

Αν τα όσα αναφέρουμε έχουν κάποια βάση αληθείας, τότε αυτό που μπορεί να έχει συμβεί είναι το εξής:

Οι ασυνείδητες ψυχαναγκαστικές σωματικές αντιδράσεις καλούνται να διαχειριστούν τις καταστροφικές δυνάμεις που έχει αναπτύξει ήδη ο οργανισμός στην προσπάθεια του να καταπολεμήσει την ενοχή μέσα από το σώμα.

Από τις κλινικές παρατηρήσεις έχουν καταγραφεί δύο γενικές αντιδράσεις. Αν οι καταστροφικές δυνάμεις στραφούν προς τα μέσα οδηγούν σε αυτοκτονία, και αν στραφούν προς τα έξω οδηγούν σε δολοφονία.

Στην πρώτη περίπτωση έχουμε απόλυτη ταύτιση (identification) του παιδιού με την «νεκρή μαμά» ως ασυνείδητη εικόνα μέσα του οπότε σκοτώνοντας τον εαυτό του νομίζει ότι απαλλάσσεται ουσιαστικά από τη νεκρή μητέρα του καθώς δεν λειτουργεί η συνείδηση του για να τα διαφοροποιήσει.

Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε φαινόμενα δολοφονιών καθώς τα παιδιά ταυτίζουν τη νεκρή μαμά με μια ξένη γυναίκα, προβάλλοντας την εικόνα της νεκρής επάνω της.

Με τον τρόπο αυτό το νεκρό πράγμα μεσ τους τώρα είναι εκτός τους.

Ιδωμένη από αύτη την σκοπιά η πράξις των Ρομά ίσως να έσωσε τη ζωή κάποιας τυχερής γυναίκας.

Με την εκταφή κατάφεραν να γεμίσουν τη νεκρή, προβολικά με τις δικές τους μη διαχειρίσιμες καταστροφικές δυνάμεις και κοιτώντας την, να πεισθούν ότι δεν θα τους βασανίζει πλέον μέσα τους ως νεκρή.

Για αυτό και την εβαλαν καθιστή σε κοινή θέα. Γνωρίζετε πολλούς που πανε να κλέψουν να εμφανίζουν σε κοινή θεα τις πραξεις τους αντι να τις κρυβουν στο σκοταδι;

Θα ακουστούν και θα γραφούν πολλά, το σημαντικό όμως θα παραμένει ένα, και δεν θα έχει καμία σχέση ακόμη και με αυτά που θα πουν οι ίδιοι, καθώς θα έχει σχέση με αυτά που αγνοούν, και που ως εκ τούτου δεν μπορούν να πουν, δηλαδή τα εσωτερικά τους Εξάρχεια.

Όταν πας να κλέψεις κοιτάς πως θα κρύψεις αυτο που κάνεις δεν κοιτάς πως θα το καταστήσεις περίβλεπτο.

Τα εσωτερικά τους Εξάρχεια τους έκαναν και παλινδρόμησαν στην αρχαϊκή ματιά μέσα από μια σύγχρονη τραγωδία.

steliosramfosgr