Κληρονομικότητα επίκτητων χαρακτηριστικών (υπό την σκιά του κορωνοϊού)
Τελευταία γίνεται
πολύς λόγος περί «του εμβολίου» κατά του κορωνοϊού. Πέραν των κλασικών μορφών
εμβολίου (αποδυναμωμένος ιός ή τμήματα του ιού), των οποίων η μαζική παραγωγή
είναι σχετικά δύσκολη, πολλά υποσχόμενα θεωρούνται τα εμβόλια με βάση το DNA ή το RNA.
Το DNA και το RNA είναι οι δυο μορφές του γενετικού υλικού.
Το DNA μπορούμε να πούμε πως είναι η αποθηκευτική
μορφή. Είναι ένα ιδιαίτερα σταθερό μόριο, όπως ανεκαλύφθη, αφού πιθανόν να απομονώθηκαν τμήματα
από σκελετό δεινόσαυρου[1].
Βρίσκεται στον πυρήνα των κυττάρων, οργανωμένο σε χρωμοσώματα. Τα RNA είναι η
λειτουργική μορφή. Συντίθεται δια της μεταγραφής συγκεκριμένων αλληλουχιών του DNA, αναλόγως του τι
χρειάζεται το κύτταρο ή ο οργανισμός. Το RNA αποτελεί (χοντρικά) την βάση για την σύνθεση των πρωτεϊνών (τα λειτουργικά
και δομικά στοιχεία των κυττάρων).
Η χρήση του
γενετικού υλικού στα εμβόλια βασίζεται στο εξής σκεπτικό: η εισαγωγή γενετικού
υλικού, το οποίο κωδικοποιεί την παραγωγή τμημάτων του ιού, στον οργανισμό,
καθιστά τον οργανισμό παραγωγό του εμβολίου. Παρακάμπτεται έτσι η κλασική
διαδικασία πολλαπλασιασμού του ιού και απομόνωσης του ή των τμημάτων του, τα
οποία κατόπιν εμβολιάζονται. Όταν βρεθούν στον οργανισμό (ιός ή τμήματα του: το
αντιγόνο) το ανοσοποιητικό σύστημα τα ανιχνεύει και παράγει τα αντισώματα. Αυτά
προστατεύουν τον οργανισμό σε περίπτωση προσβολής από ενεργό ιό. Ο οργανισμός
λοιπόν παράγει από μόνος του τα αντιγόνα εναντίον των οποίων ο οργανισμός θα
παράξει αντισώματα.
Αυτό που
υποτίθεται στον τρόπο αυτό εμβολιασμού, όπως και στην γονιδιακή θεραπεία, είναι
πως το ξένο, εισηγμένο γενετικό υλικό παραμένει και λειτουργεί μόνο στα
σωματικά κύτταρα και δεν μεταφέρεται στα φυλετικά (γαμέτες) κύτταρα. Η υπόθεση
αυτή βασίζεται σε αυτό πού ονομάζεται «φραγμός του Weismann». Η θεωρία αυτή υποστηρίζει πως ως προς
το γενετικό υλικό, δεν υπάρχει καμιά αλληλεπίδραση μεταξύ σωματικών και
φυλετικών κυττάρων. Συνέπεια της ύπαρξης αυτού του «φραγμού» είναι και η
αδυναμία κληρονόμησης των επίκτητων χαρακτηριστικών. Αυτό που στην εξελικτική
βιολογία ονομάζεται θεωρία του Lamarck (και ο Δαρβίνος υποστήριζε πως
κληρονομούνται τα επίκτητα χαρακτηριστικά).
Ο Weismann, με την
θεωρία του περί «φραγμού» είναι ένας από τους θεμελιωτές της νεοδαρβινικής
θεωρίας, που είναι και η γενεσιουργός τής σύγχρονης μοριακής εξελικτικής
θεωρίας.
Υπάρχουν όμως
ενδείξεις πως η θεωρία αυτή του «φραγμού του Weismann» δεν ισχύει απόλυτα. Το θέμα αυτό
μελέτησε εις βάθος ο Αυστραλός βιολόγος Edward Steele. Μια συλλογή των δεδομένων και
συμπερασμάτων του βρίσκονται στο βιβλίο: Lamarck's
Signature. How
Retrogenes Are Changing Darwin's Natural Selection Paradigm. Μια παρουσίαση του βιβλίου
και των συναφών θεμάτων βρίσκονται στην σελίδα: http://wasdarwinwrong.com/kortho39a.htm#Notes.
Σε μια εργασία
του ο Steele ασχολείται με την
παραβίαση του φραγμού του Weismann στον μηχανισμό εξέλιξης των γονιδίων υπεύθυνων για την παραγωγή αντισωμάτων
(Lamarck and Immunity: Somatic and Germline Evolution of Antibody Genes, Journal oft he Royal Society of Western Australia, 92:
437-446, 2009). Για την δυνατότητα μεταπήδησης γενετικού υλικού, που εισάγεται
στο σώμα με σκοπό την γονιδιακή θεραπεία, στα φυλετικά κύτταρα υπάρχει πληθώρα
αναφορών σε έγκυρα διεθνή περιοδικά. Το ίδιο και για την μετάδοση στα φυλετικά
κύτταρα επίκτητων αλλαγών (Extracellular RNA is transported from one generation to the next in Caenorhabditis elegans, 12496–12501
| PNAS | November 1, 2016 | vol. 113 | no. 44; Trial halted after gene shows up
in semen, NATURE|VOL 414 | 13 DECEMBER 2001 |www.nature.com; Transgenerational
Epigenetic Inheritance, Annu. Rev. Genet. 2018.52:21-41).
Βλέπουμε λοιπόν
πως είναι δυνατή η μετάδοση στα φυλετικά κύτταρα γενετικού υλικού που
προορίζεται μόνο για τα σωματικά κύτταρα. Ένας εμβολιασμός με γενετικό υλικό θα
μπορούσε να ενταχθεί στην κατηγορία αυτή. Η επέμβαση στο γενετικό υλικό ενέχει
κινδύνους, γιατί εκεί ισχύουν οι νόμοι της στατιστικής με τα περιθώρια
αβεβαιότητας που είναι εγγενή σε αυτούς. Εξάλλου η ανάπτυξη της στατιστικής οφείλει πολλά στην γενετική. Το εισηγμένο DNA μπορεί για παράδειγμα να ενσωματωθεί σε σημεία του γονιδιώματος για τα
οποία δεν προορίζεται. Και να προκαλέσει κάποια απορρύθμιση. Και η απορρύθμιση
αυτή ίσως να είναι κληρονομική.
[1] https://www.nationalgeographic.co.uk/science-and-technology/2020/03/hints-of-fossil-dna-
discovered-dinosaur-skull
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου