Η φιλελεύθερη νεωτερικότητα καταβροχθίζει τον εαυτό της

από Andrea Zhok

Πηγή: Andrea Zhok

Η ακραία σύνθεση αυτής της εποχής, είτε μιλάμε για σεξουαλικά διφορούμενους Ολυμπιακούς Αγώνες, εθνοτικές συγκρούσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθημερινές σφαγές Παλαιστινίων από τη «μόνη δημοκρατία στη Μέση Ανατολή», κοινωνική λογοκρισία κ.λπ. μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να χωριστεί σε δύο θεμελιώδη βήματα.
1) Η φιλελεύθερη νεωτερικότητα αρχικά καταστρέφει συστηματικά κάθε θεμέλιο, κάθε ουσιαστική διάκριση, κάθε κατευθυντήρια αρχή, κάθε παράδοση, κάθε έθιμο, και το κάνει στο όνομα της ελευθερίας και του δικού της «ανώτερου διαφωτισμού». Φιλελεύθερη κουλτούρα (μετα-διαφωτιστική, ελευθεριακή, σχετικιστική, ατομικιστική, «προοδευτική»)
«όπου ήρθε στην εξουσία, [...] κατέστρεψε όλες τις φεουδαρχικές, πατριαρχικές, ειδυλλιακές συνθήκες της ζωής. Διέλυσε αλύπητα τους πολύχρωμους δεσμούς που στην  φεουδαρχική κοινωνία έδεναν τον άνθρωπο με τους φυσικούς του ανωτέρους, και δεν άφησε κανέναν άλλο δεσμό μεταξύ ανθρώπου και ανθρώπου εκτός από το γυμνό συμφέρον, την αδίστακτη «πληρωμή σε μετρητά». Έπνιξε στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού τους ιερούς παλμούς της θρησκευτικής ανάτασης, του ιπποτικού ενθουσιασμού, της μικροαστικής συναισθηματικότητας. Έχει κάνει την προσωπική αξιοπρέπεια μια απλή ανταλλακτική αξία και στη θέση των αναρίθμητων ελευθεριών που αποκτήθηκαν με κόπο και κατοχυρώθηκαν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, έθεσε την μοναδική ελευθερία του αδίστακτου εμπορίου. Με λίγα λόγια, στη θέση της εκμετάλλευσης που καλύπτεται από θρησκευτικές και πολιτικές ψευδαισθήσεις, έβαλε την απροκάλυπτη, ξεδιάντροπη, άμεση και ξηρή εκμετάλλευση». (Μαρξ, Μανιφέστο, ενότητα Ι).
Η στάση του Μαρξ κυμαινόταν χαρακτηριστικά μεταξύ της επίγνωσης της καταστροφικής δυναμικής και της γοητείας της επαναστατικής δύναμης. Όταν ο Μαρξ έγραφε αυτές τις γραμμές, αυτή η αμφιθυμία ήταν πολύ κατανοητή, επειδή μεγάλο μέρος του παλιού κόσμου άξιζε να ταφεί και η συνεχιζόμενη κοινωνικο-πολιτιστική πυρκαγιά εξοικονομούσε την προσπάθεια ταφής.
Αλλά όπως συμβαίνει με τις πραγματικές πυρκαγιές, όταν φτάσουν σε μια ορισμένη κρίσιμη μάζα, τρέφονται με τον εαυτό τους και δεν μπορούν πλέον να συγκρατηθούν και να ρυθμιστούν (ο Μαρξ φανταζόταν τον κομμουνισμό ως έναν τρόπο να περιορίσει και να ρυθμίσει τη φωτιά που ξεκίνησε από τη φιλελεύθερη νεωτερικότητα, για να τη μετατρέψει σε φούρνους χρήσιμους για την ανθρωπότητα, αλλά υποτίμησε σοβαρά τον βαθμό στον οποίο η ίδια η ανθρωπότητα, όλες οι ουσιαστικές ιδέες της, αποτεφρώνονταν έτσι).
2) Στη συνέχεια, όταν μετά από χρόνια, δεκαετίες ή αιώνες, αρχίζει να κυριαρχεί το χάος, όταν κάθε κατηγορία έχει διαλυθεί σε έναν σχετικισμό που πιστεύει ότι είναι λαμπρός, όταν μαζί του επιβάλλονται ο αποπροσανατολισμός, η κατάχρηση και το αίσθημα αδικίας, όταν κάθε τάξη έχει διαταραχθεί, κάθε κατεύθυνση ακατανόητη, όταν η ελευθερία έχει μετατραπεί σε αυθαιρεσία, οι κανόνες σε εξαιρέσεις, η ουσία σε ατύχημα, όταν όλα αυτά έχουν γίνει σταδιακά δεύτερη φύση και μια διαδεδομένη νοοτροπία, σε αυτό το σημείο ακολουθεί μια νέα εποχή καταναγκασμού, επιβολής, παρακολούθησης και ελέγχου, της βίας της συντεταγμένης εξουσίας, αντάξια των πιο σκοτεινών στιγμών του Παλαιού Καθεστώτος, αλλά σε αντίθεση με εκείνο, καθοδηγούμενη όχι από το βάρος μιας παράδοσης, αλλά από την αφόρητη ελαφρότητα της αυθαιρεσίας.
Της αυθαιρεσίας ποικίλων λόμπι, ανώνυμων πολυεθνικών ή απομακρυσμένων ολιγαρχών.
Η παράλογη πορεία των αποφάσεων, η λογική ασυνέπεια τους, οι εσωτερικές αντιφάσεις τους, ο ευέλικτος καιροσκοπισμός τους τις καθιστά δύσκολο να κατανοηθούν (και όποιος προσπαθεί να τις εκλογικεύσει κατηγορείται εύκολα για «θεωρίες συνωμοσίας»).
Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσωπικές και συλλογικές ταυτότητες καταρρέουν, αφήνοντας χώρο, από γενιά σε γενιά, για ολοένα και πιο αποστασιοποιημένες, αναποφάσιστες, εύθραυστες και επιθετικές συνθήκες.
Η σύγκρουση που τροφοδοτείται συστηματικά από τη σύγκρουση ασύνδετων πεποιθήσεων, άγριων αδέσποτων κίνητρων, από την αναγωγή της οντολογικής βάσης σε ψυχολογική ιδιοτροπία, από την απόκλιση των αμοιβαίων προσδοκιών δημιουργεί το έδαφος στο οποίο αναπτύσσεται η αποδοχή της καταστολής, της επιτήρησης, των συνοπτικών αποφάσεων, ακόμη και της πρόχειρης βίας.
Η φιλελεύθερη νεωτερικότητα καταβροχθίζει τον εαυτό της και είμαστε χωρισμένοι ανάμεσα σε βρώσιμο υπόλειμμα (σε σάλτσα φαγητού) και σε μια ζωή σαν κατάλοιπο ανάμεσα στα δόντια.

https://www-ariannaeditrice-it.translate.goog/articoli/la-modernita-liberale-divora-se-stessa?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp