Διαβάζοντας τις εκθέσεις της πρόσφατης διάσκεψης για το κλίμα στη Μαδρίτη, ενθουσιασμένοι - ας πούμε - από την παρουσία μιας λαϊκής αγίας, της Γκρέτα Τούνμπεργκ - που τελείωσε με μια σοβαρή αποτυχία που μόλις κρυβόταν από τις στοκ φράσεις των τελικών ανακοινώσεων, συναντήσαμε μερικές φορές μια ασαφή έννοια, πολύ ύποπτη στα μάτια εκείνων που, όπως εμείς, έχουν πάψει προ πολλού να πιστεύουν στην καλή πίστη των θεσμικών οργάνων. Πρόκειται για τήν «εταιρική κοινωνική ευθύνη». Πραγματοποιήσαμε μια γρήγορη έρευνα, ανακαλύπτοντας ότι, για άλλη μια φορά, είναι μια ιδέα αγγλοσαξονικής καταγωγής. Ο όρος εισήχθη το 1984 από τον Robert Edward Freeman (1) και περιγράφει το εύρος των ηθικών επιπτώσεων στις επιχειρηματικές στρατηγικές. Έχει αγγλόφωνο ακρωνύμιο (CSR, Corporate Social Responsibility ) και έχει επίσης οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση: η ευθύνη των εταιρειών για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία.
Είναι μια ακόμη μεταμφίεση, ο ψεύτικος καπλαμάς της ηθικής ενός τρόπου παραγωγής -και της γενικής ιδέας της ζωής ως αγοράς- που κρύβει πίσω από κομψές καμινάδες την ψεύτικη συνείδηση ή μάλλον την απόλυτη απουσία ηθικής συνείδησης. Το ακρωνύμιο, κρυπτικό και συνδεδεμένο με τη μαγική ορολογία της επιχείρησης, υπογραμμίζει και αποκρύπτει αυτό που φαινόταν προφανές, δηλαδή το καθήκον ανάληψης ευθύνης για τις ενέργειες που εκτελούνται. Αυτή η διφορούμενη γλώσσα ξεχνά το ουσιαστικό: το καλό και το κακό το κάνουν άνθρωποι από σάρκα και οστά, και όχι συλλογικές ομάδες. Οι Ρωμαίοι νομικοί εισήγαγαν την έννοια του νομικού προσώπου ως λύση σε περίπλοκες καταστάσεις, αλλά αμέσως διευκρίνισαν ότι ήταν ένα fictio iuris , ένα πρόσφορο για τη διαχείριση συγκεκριμένων πτυχών μιας πολύπλοκης κοινωνίας.
Προς το παρόν, πρέπει να συμφωνήσουμε με τον Giacinto Auriti , (2) , ο οποίος, σε ένα πολύτιμο, σχεδόν ασύλληπτο δοκίμιο που δημοσιεύτηκε με τη μορφή πρακτικών πολιτιστικού συνεδρίου, όρισε τις μετοχικές εταιρείες, θέματα της νεφελώδους «κοινωνικής ευθύνης», όπως ένα όργανο οικονομικής κυριαρχίας αποκομμένο από κάθε ηθική, ένα ευφυές τεχνούργημα για να ξεφύγει από τις διάφορες πτυχές -ηθικές, αστικές και ποινικές- της ευθύνης, διαλύοντάς το στον λαβύρινθο των νομικών τεχνικών. Η διατριβή του μελετητή του Abruzzo είναι ακόμη πιο πειστική αν αξιολογήσουμε την ευθύνη μέσα από το παραμορφωμένο πρίσμα του τελευταίου μισού αιώνα. Για κάποιο χρονικό διάστημα η κυρίαρχη σκέψη μας έκανε να πιστεύουμε ότι τα ανθρώπινα λάθη πρέπει πάντα να βαρύνουν τους ώμους κάποιου άλλου, ότι η ευθύνη για επιβλαβή συμπεριφορά πρέπει πάντα να αποδίδεται στην κοινωνία. ότι τα ανθρώπινα όντα γεννιούνται όχι μόνο τελειοποιημένα αλλά πανομοιότυπα, επομένως κάθε σύγκρουση πρέπει να αποδίδεται στις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Αυτό που ξεχνιέται είναι ότι ο όρος ευθύνη έχει διαφορετικές σημασίες ανάλογα με το αν μιλάμε για φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Όταν αποδίδεται μια ενέργεια σε ένα νομικό πρόσωπο χρησιμοποιείται η έννοια της ευθύνης με μεταφρασμένη έννοια που δεν συμπίπτει καθόλου με την πρωταρχική έννοια, αναφερόμενη στο φυσικό πρόσωπο. Το οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πολύ καλό στο να παίζει με αυτές τις διαφορές για να ξεφύγει από τις συνέπειες των πράξεών του, στόχος των οποίων είναι πάντα το κέρδος, με ελάχιστο ή καθόλου ενδιαφέρον για τις συνέπειες στον άνθρωπο, στην κοινωνία και στη φύση. Μπορούμε να ορίσουμε αυτή τη λήθη ως «νοοτροπία κοινωνικοποίησης». Παραβλέπεται ότι η ανθρώπινη κοινωνία είναι μόνο ένα μέσο για έναν σκοπό, το κοινό καλό και, από ατομική σκοπιά, το όργανο για την αξιολογική ανάπτυξη του ατόμου. Η ευθύνη για το καλό και το κακό που προκαλείται είναι προσωπική με την πρωταρχική έννοια. Πρέπει λοιπόν να αποκατασταθεί η αντίθετη οπτική, δηλαδή η προσωποκρατική νοοτροπία.
Αξίζει να θυμηθούμε την αξιοσημείωτη πνευματική απόδοση του Hans Jonas (6) , ενός Γερμανού στοχαστή που υπήρξε μαθητής του Martin Heidegger (7) . Παρόλο που δεν αναδύεται από την αγωνία του υλισμού, ο Jonas παραμένει ένας από τους λίγους ηθικούς φιλοσόφους της εποχής μας και το κύριο έργο του, The Responsibility Principle (1979) (LC) , τοποθετεί τον δυτικό άνθρωπο, τυφλωμένο από την ιδέα της προόδου. , αντιμέτωπο με την αποφασιστική επιλογή αν θα παραμείνει ηθικό ον ή θα αφήσει την τεχνολογία να δράσει. Ο Jonas είχε επίσης την αξία να εντοπίσει τις Γνωστικές ρίζες της νεωτερικότητας. Αφετηρία του είναι η παρατήρηση ότι « οι πράξεις του ανθρώπου σήμερα είναι ικανές να καταστρέψουν την ύπαρξη του κόσμου ». Ακριβώς το περιβαλλοντικό πρόβλημα, που αναφέρθηκε στην αρχή αυτών των σημειώσεων με αναφορά στη διφορούμενη κατηγορία της εταιρικής ηθικής ευθύνης, ενέπνευσε στον Jonas έναν έντονο ηθικό και βιοηθικό προβληματισμό για την ελευθερία και την ευθύνη κάθε ανθρώπου στην τεχνολογική εποχή.
Το κοινό νήμα είναι η πεποίθηση ότι μία από τις πρωταρχικές αιτίες της κρίσης του δυτικού πολιτισμού πρέπει να βρεθεί στην αλλοτριωμένη σχέση με τη φύση. Με την έλευση της τεχνολογικής δύναμης δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε αυτή η σύγκρουση να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη αλλοίωση της ανθρώπινης κατάστασης, μέσω της γενετικής μηχανικής και την καταστροφή της ισορροπίας της βιόσφαιρας. Εξ ου και η ανάγκη επέκτασης της ηθικής ευθύνης σε κάθε άνθρωπο του σήμερα και του αύριο, του οποίου η ύπαρξη απειλείται από το μηδενιστικό αποτέλεσμα της τεχνολογίας. Η «αρχή της ευθύνης» προορίζεται να είναι μια αναδιατύπωση της κατηγορηματικής επιταγής του Καντ (7) με σύγχρονους όρους: « πράξε με τέτοιο τρόπο ώστε οι συνέπειες της πράξης σου να είναι συμβατές με τη μονιμότητα της αυθεντικής ανθρώπινης ζωής στη γη ».
 |
Χανς Γιόνας |
Παραχωρώντας στον άνθρωπο ελευθερία, δηλώνει ο Jonas, ο Θεός έχει απαρνηθεί τη δύναμή του. Ένα παράδοξο στο οποίο μπορούμε να απαντήσουμε αν θυμόμαστε ότι είναι η στάση του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου , που στερείται την αίσθηση του κακού και της υπερβατικότητας, που έχει θέσει τη σχέση του με τον κόσμο σε κρίση, καθιστώντας τον ανίκανο, λόγω της ηγεμονίας του ληστρικού υλισμού. , να συλλάβει την πλοκή, πρώτα και κύρια ηθική, της σχέσης με τη δημιουργία. Πρέπει λοιπόν να επαναληφθεί σθεναρά, μπροστά σε μάσκες και πράξεις λεκτικής εξισορρόπησης του τύπου της «εταιρικής κοινωνικής ευθύνης», ότι τελικά είναι πάντα άνθρωποι από σάρκα και οστά που παίρνουν αποφάσεις , ακόμη και εκείνοι που φαινομενικά καθοδηγούνται από την οικονομική και « τεχνικός» ντετερμινισμός .
Στα καταστατικά των νομικών προσώπων καθίσταται σαφές ποιος είναι ο συγκεκριμένος υπεύθυνος για τις ενέργειες που πραγματοποιούνται, αλλά η απόφαση που λαμβάνεται από μια ανθρώπινη ομάδα δεν είναι τίποτα άλλο από τη βούληση όποιου έχει το πάνω χέρι. Η συλλογικότητα ως τέτοια, το fictio iuris του νομικού προσώπου, δεν ευθύνεται ηθικά για τίποτα. Ηθικά υπεύθυνοι είναι αυτοί, ή αυτός, που διατάζει. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια. Εάν μια εταιρεία προκαλεί βλάβη που επιβάλλεται από το νόμο, είναι ηθικά άδικο να πληρώσει η εταιρεία. Οι εργαζόμενοι και οι ίδιοι οι μέτοχοι λαμβάνουν αποζημίωση. σε έναν ηθικά προσανατολισμένο πολιτισμό, η τιμωρία πρέπει να πέφτει πρώτα και κύρια στα περιουσιακά στοιχεία και την προσωπική ελευθερία εκείνων που πραγματικά προκάλεσαν το πρόβλημα, δηλαδή των μελών του διοικητικού συμβουλίου.
Η ηθική ευθύνη πρέπει να συμπίπτει με την προσωπική ευθύνη. Η επισημοποίηση της λογικής μας διδάσκει ότι ο πρώτος λογικός τελεστής, ο επιβεβαιωτής-αρνητής, περιλαμβάνει δύο αδιαχώριστες πτυχές: τη γνώση αλήθειας-ψεύδους και τη θετική ελευθερία επιλογής της αξίας της αλήθειας ή της αντιαξίας του ψέματος. Ο ορισμός του προσώπου είναι πολύ σαφής: είναι το υποκείμενο που κατέχει τους λογικούς τελεστές. Μόνο αυτό κατέχει τήν γλώσσα, η ηθική ευθύνη βαρύνει αυτό. Η ηθική ευθύνη και η απόδοση ευθυνών βαρύνουν αποκλειστικά το άτομο. Μόνο από αυτήν προέρχεται το καλό ή το κακό της ανθρώπινης δράσης. Αυτό είναι να είσαι ελεύθερος με τη θετική έννοια. Μια ανθρώπινη κοινωνία ή κοινότητα δεν είναι ελεύθερη με τη θετική έννοια, δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει καλό ή κακό. Δεν έχει γλώσσα.
Μπορεί να συμβεί πολλά άτομα να είναι συν-συγγραφείς του ίδιου εγκλήματος, αλλά όλοι είναι υπεύθυνοι σαν να ήταν ο μόνος δράστης. Αυτό είναι το αληθινό νόημα της έκφρασης in solidum που εισήγαγαν οι Ρωμαίοι νομικοί . Οι επιχειρήσεις ή οι κοινωνίες δεν έχουν λογικούς τελεστές. Η ευθύνη για το καλό και το κακό τους αποδίδεται μόνο ως νομική μυθοπλασία, για να βγουν από το αδιέξοδο, όπως ήδη αναφέρθηκε. Η πολυπλοκότητα της νομικής ζωής μας αναγκάζει να τους θεωρούμε σε πολλές καταστάσεις σαν να ήταν άνθρωποι, το περίφημο als ob του Καντ . Αλλά δεν είναι άνθρωποι, ακόμα κι αν λόγω της επικρατούσας έλλειψης λογικής αυστηρότητας έχουμε ξεχάσει αυτή τη στοιχειώδη λεπτομέρεια. Η συζήτηση για την ευθύνη μιας ανθρώπινης ομάδας προϋποθέτει την απόδοση άλλης σημασίας στον όρο. Αυτή η αλλαγή συχνά οδηγεί σε ανακρίβεια στον καθορισμό του σκοπού της εν λόγω ομάδας. Ο πρωταρχικός στόχος μιας βιομηχανικής ή εμπορικής δραστηριότητας είναι η απόκτηση χρημάτων. Είναι δικαίωμα και καθήκον της δημόσιας εξουσίας, αντανάκλασης του κοινού καλού, να θέτει τα όρια για την άσκηση της βιομηχανίας και του εμπορίου.
Λαμβάνοντας υπόψη τις δύο σημασίες της λέξης ευθύνη σημαίνει αναγνώριση της αντίθεσης μεταξύ αυτού που ονομάσαμε προσωποποιητική νοοτροπία και νοοτροπία κοινωνικοποίησης . Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πολιτιστικά ή φιλανθρωπικά ιδρύματα. Σχεδόν όλες οι μεγάλες εταιρείες, καθώς και πολλοί επιχειρηματίες, αποτελούν μία. Αλλά η προστασία, για να είναι ηθικά αξιέπαινη, πρέπει να προέρχεται από την καρδιά. Στην πραγματικότητα, τις περισσότερες φορές πρόκειται για καθαρισμό εικόνων λερωμένων από κακή συμπεριφορά, επιθυμία για διαφήμιση, άλλες φορές είναι ένα «ηθικό» μέσο αφαίρεσης εισοδήματος από τις φορολογικές δηλώσεις. Αντιθέτως, υπάρχουν σύλλογοι που προωθούνται από φυσικά πρόσωπα, άτομα που ζουν και φορούν ρούχα, που δεν έχουν απώτερα κίνητρα. Η διαστροφή των συναισθημάτων που προκαλείται από τη γενικευμένη απώλεια ηθικών αρχών σημαίνει ότι μερικές φορές νιώθουμε ενοχλημένοι από την αδιάφορη αλληλεγγύη. Η ύπαρξη της γενναιοδωρίας ενοχλεί πάντα την κακή συνείδηση των κακών. είναι μια εκδήλωση της δυσαρέσκειας για την οποία μίλησε ο Max Scheher.
Το καλό και το κακό δεν δημιουργούνται από κοινωνίες ή επιχειρήσεις, αλλά από ανθρώπους. Αυτός είναι ο λόγος που ο Χάρτμαν είπε ότι το άτομο είναι δημιουργός με μικρό τρόπο ( Schoepfer im kleinen ). Το καλό και το κακό προέρχονται αποκλειστικά από το άτομο. Αυτή είναι η πρωταρχική έννοια της λέξης ευθύνη. Επιστρέφουμε έτσι στην ηθική πρόθεση του Χανς Γιόνας, τη φροντίδα των άλλων και τη δημιουργία που γίνεται αρχή, και επίσης, σε ένα άλλο πλαίσιο, στην επιθετικότητα του Giacinto Auriti ενάντια στη μακροπρόθεσμη πολιτιστική στρατηγική που έχει δημιουργήσει « το τέρας τής εργαλειοποίησης τών φαντασμάτων στο χώρο του δικαίου », μέσω της γενίκευσης των de facto ανεύθυνων νομικών προσώπων, αποτέλεσμα μιας εκλεπτυσμένης στρατηγικής κυριαρχίας που ασκείται από επαγγελματίες δανειολήπτες και εκμεταλλευτές.
Η αντιστροφή του καλού και του κακού, του σωστού και του λάθους, η ικανότητα των λύκων και των τσακαλιών να ντύνονται αρνίσιο δέρμα και να τους πιστεύουν, υποδεικνύοντας πάντα αλλού την ευθύνη για αυθεντικά εγκλήματα, είναι τρομακτική και αγανακτισμένη. Ένας από τους στοχασμούς του Jonas χτύπησε το σημάδι: « Καμία επιστήμη δεν χρειάζεται να μας πει ότι είναι αδύνατο να προχωρήσουμε σε αλυσίδες. Η σκέψη και μόνο του τι θα μπορούσε να ελευθερώσει αυτό το κουτί της Πανδώρας [η ιδέα του να καθοδηγείται χωρίς όρια από την τεχνική] είναι τρομακτική. Σε ό,τι με αφορά, δεν φοβάμαι τις καταχρήσεις που οφείλονται σε κακά συμφέροντα εξουσίας: αντίθετα φοβάμαι αυτούς που λένε ότι αγαπούν την ανθρωπότητα και ονειρεύονται μια μεγαλειώδη βελτίωση του είδους ». Η αρχή της ανευθυνότητας.
Σημειώσεις- (1) Ο Robert Edward Freeman (Columbus, 18 Δεκεμβρίου 1951) είναι Αμερικανός φιλόσοφος και δάσκαλος, επί του παρόντος καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων στο Darden School of Business στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Είναι περισσότερο γνωστός για τη διατύπωση της θεωρίας των ενδιαφερομένων (που περιέχεται στη δημοσίευση του 1984 «Strategic Management: A Stakeholder Approach»), μια θεωρία σύμφωνα με την οποία η δραστηριότητα ενός εταιρικού οργανισμού πρέπει να εγγυάται μια ελάχιστη απόδοση σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη («stakeholders» όπως οι μέτοχοι, οι πελάτες, οι εργαζόμενοι, οι προμηθευτές, η κοινότητα εντός της οποίας αλληλεπιδρά ο οργανισμός), οι οποίοι, ελλείψει της εν λόγω ελάχιστης απόδοσης, εγκαταλείπουν την εταιρεία, καθιστώντας ουσιαστικά αδύνατη τη συνέχιση της δραστηριότητας. Μια προεπισκόπηση αυτών των εννοιών εμφανίζεται σε μια δημοσίευση που δημοσιεύθηκε το 1968 από τον Ιταλό οικονομολόγο Giancarlo Pallavicini, δημιουργό της «μεθόδου αποσύνθεσης παραμέτρων» για τον υπολογισμό των μη άμεσα οικονομικών αποτελεσμάτων της επιχειρηματικής δραστηριότητας, που αφορούν ηθικά, ηθικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά.
(2) Ο Giacinto Auriti (Guardiagrele, 10 Οκτωβρίου 1923 – Ρώμη, 11 Αυγούστου 2006) ήταν Ιταλός νομικός, δοκιμιογράφος και πολιτικός, γνωστός για την ανάπτυξη μιας προσωπικής θεωρίας για το χρήμα (την οποία ονόμασε θεωρία της επαγόμενης αξίας του χρήματος). Οι διατριβές του χρησιμοποιούνται σήμερα για να υποστηρίξουν τα επιχειρήματα των θεωριών συνωμοσίας σχετικά με το seigniorage.
(3) Ο Domitius Ulpianus (Λατινικά: Domitius Ulpianus· Tyre, περίπου 170 – Ρώμη, 228) ήταν Ρωμαίος πολιτικός και νομικός, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εκφραστές του ρωμαϊκού νομικού δόγματος. Γεννημένος στην Τύρο, στην τότε ρωμαϊκή επαρχία της Συρίας, γύρω στο 170, ο Ulpian ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ρωμαϊκής νομολογίας της εποχής του: διατύπωσε και διαμόρφωσε πολλούς κανόνες διοικητικού δικαίου, ρωμαϊκού αστικού δικαίου της εποχής, που παραμένουν μέχρι σήμερα. η θεμελίωση του σύγχρονου δικαίου και αντικείμενο σπουδών στις νομικές σχολές. «Nam ut elegantr Celsus definit, ius est ars boni et aequi» «Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον σωστό ορισμό του Celsus, ο νόμος είναι η τέχνη (τεχνική) του καλού και του δικαίου» (Domizio Ulpianus στο D. 1, 1, 1 pr)
(4) Ο Γάιος (Λατινικά: Gaius· ... – γύρω στο 180 μ.Χ.) ήταν Ρωμαίος νομικός. Η εξαιρετική του φήμη μεταξύ των μελετητών του ρωμαϊκού δικαίου και του δικαίου γενικότερα οφείλεται στην ανακάλυψη το 1816 ενός χειρογράφου που περιέχει τους Θεσμούς, ένα έργο σε τέσσερα βιβλία (ή σχόλια) που ο νομικός είχε ετοιμάσει για εκπαιδευτικούς σκοπούς και το οποίο φωτογραφίζει με απαράμιλλη σαφήνεια. το πλαίσιο του κλασικού ρωμαϊκού δικαίου. Είναι το μόνο έργο της κλασικής περιόδου που έφτασε απευθείας σε εμάς, χωρίς τη μεσολάβηση (και παρεμβολές) των νομικών του Ιουστινιανού.
(5) Ο Nicolai Hartmann (Ρίγα, 20 Φεβρουαρίου 1882 – Γκέτινγκεν, 9 Οκτωβρίου 1950) ήταν Γερμανός φιλόσοφος. Ο Χάρτμαν γεννήθηκε γερμανικής καταγωγής στη Ρίγα της Λετονίας. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Tartu, και αργότερα φιλοσοφία στην Αγία Πετρούπολη και, ειδικότερα, στο Πανεπιστήμιο του Marburg στη Γερμανία. Σπούδασε κάτω από τις διδασκαλίες του Paul Natorp και του Hermann Cohen και ανέπτυξε τη δική του φιλοσοφία που έχει οριστεί ως ένας τύπος υπαρξισμού ή κριτικού ρεαλισμού ή μια φαινομενολογία που μετασχηματίζεται σε υπερβατικό υλισμό. Μεταξύ των μαθητών του είναι ο Hans-Georg Gadamer και ο Boris Pasternak. Ο Χάρτμαν ανέπτυξε το θεώρημα της αντίστροφης αναλογικότητας μεταξύ της ισχύος και του ύψους των κοινωνικών αξιών , υποθέτοντας ότι όσο ισχυρότερη είναι μια τιμή, τόσο χαμηλότερη είναι. Όσο μεγαλύτερη είναι η συναίνεση γύρω από την τιμή, τόσο μεγαλύτερη είναι η δύναμή της. Ομοίως, μια αξία είναι μεγαλύτερη όσο περισσότερο απευθύνεται σε τρίτους.
(6) Ο Χανς Γιόνας (Mönchengladbach, 10 Μαΐου 1903 – Νέα Υόρκη, 5 Φεβρουαρίου 1993) ήταν εβραϊκής καταγωγής Αμερικανός φιλόσοφος γερμανικής καταγωγής. Μαθητής του Μάρτιν Χάιντεγκερ και του Ρούντολφ Μπούλτμαν και συμφοιτητής της Χάνα Άρεντ κατά τη δεκαετία του 1920, αποφοίτησε στο Μάρμπουργκ και αφιερώθηκε στη μελέτη του Γνωστικισμού. Ο Jonas θα αναγκαστεί, όπως πολλοί άλλοι διανοούμενοι της εποχής του, να μεταναστεύσει πρώτα στην Αγγλία μετά την έλευση του ναζισμού και μετά να μετακομίσει στη Γη του Ισραήλ. Συμμετείχε ως εθελοντής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, υπηρετώντας στην Εβραϊκή Ταξιαρχία του αγγλικού στρατού. Συνέβαλε στην απελευθέρωση της Ιταλίας και στην τελευταία φάση του πολέμου μετακόμισε στη Γερμανία. Επιστρέφοντας στην Παλαιστίνη, συμμετείχε στον ισραηλινό πόλεμο ανεξαρτησίας το 1948, στη συνέχεια ξεκίνησε την καριέρα του ως καθηγητής στο «Εβραϊκό Πανεπιστήμιο» της Ιερουσαλήμ, πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του. Συνέχισε το επάγγελμά του ως καθηγητής στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε διάφορα πανεπιστήμια.
(7) Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (1889-1976) ήταν Γερμανός φιλόσοφος. Θεωρείται ο μεγαλύτερος εκφραστής του οντολογικού και φαινομενολογικού υπαρξισμού, έστω κι αν πάντα απέρριπτε την τελευταία ταμπέλα. «Ο Χάιντεγκερ κατανοεί και ασκεί τη φιλοσοφία όχι ως μια θεωρητική δραστηριότητα μεταξύ άλλων, ως ένα σύστημα θεωριών και δογμάτων αδιάφορο για τη ζωή, αλλά ως κατανόηση της ζωής που συνεπάγεται μια μορφή ζωής και δίνει σχήμα στη ζωή. Η φιλοσοφία δεν είναι μόνο γνώση, αλλά και επιλογή ζωής: είναι σωτηρία και λύτρωση». (Franco Volpi, Heidegger in “Philosophical Encyclopedia” vol.6. Milan, Bompiani, 2006, σελ. 5212)
(7) Ο Immanuel Kant (Königsberg, 22 Απριλίου 1724 – Königsberg, 12 Φεβρουαρίου 1804) ήταν Γερμανός φιλόσοφος. Υπήρξε ο σημαντικότερος εκφραστής του γερμανικού Διαφωτισμού, πρόδρομος των βασικών στοιχείων της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας και μεγάλου μέρους της μετέπειτα φιλοσοφίας. Ο Καντ συνέλαβε τη φιλοσοφία του ως μια φιλοσοφική επανάσταση (ή «Κοπέρνικη επανάσταση»), με στόχο να ξεπεράσει τον μεταφυσικό δογματισμό της προηγούμενης σκέψης και να λάβει τα χαρακτηριστικά μιας κριτικής έρευνας για τις συνθήκες της γνώσης. «Ο Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από το κράτος της μειονότητας που πρέπει να αποδώσει στον εαυτό του. Μειοψηφία είναι η αδυναμία να χρησιμοποιήσει κανείς τη διάνοιά του χωρίς την καθοδήγηση κάποιου άλλου. Αυτή η μειοψηφία μπορεί να αποδοθεί στον εαυτό του, εάν η αιτία της δεν εξαρτάται από την έλλειψη ευφυΐας, αλλά από την έλλειψη απόφασης και θάρρους να χρησιμοποιήσει κανείς τη διάνοιά του χωρίς να καθοδηγείται από κάποιον άλλο. Ξέρετε aude! Έχετε το θάρρος να χρησιμοποιήσετε τη δική σας νοημοσύνη! Αυτό είναι το σύνθημα του Διαφωτισμού». (Immanuel Kant από Απάντηση στην ερώτηση: τι είναι ο Διαφωτισμός;, 1784, Akademie-Ausgabe VIII, 35) - https://www-inchiostronero-it.translate.goog/il-principio-responsabilita/?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp
1 σχόλιο:
https://www-maurizioblondet-it.translate.goog/il-nemico-democratico/?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp
Δημοσίευση σχολίου