Ουφολογία ως σωτηριολογική θρησκεία

 Συνέχεια από Πέμπτη 4 Μαίου 2023

Η ανακάλυψη ενός μεγαλύτερου Θεού
Του Ernst Benz, από το βιβλίο:
(Εξωγήινοι κόσμοι, Από τον Κοπέρνικο μέχρι τα ούφο), Aurum Verlag, Edition 2000
Το σοκ που προκάλεσε η επανάσταση του Κοπέρνικου

Στον Jean Paul εμφανίζεται ο μηδενισμός ο οποίος επεκτείνεται στο διάστημα, ως η μοναδική διέξοδος από τον τρόμο που προκάλεσε ο Κοπέρνικος. Και η «Κλάρα» του Schelling μιλά περί «ιλίγγου» που την καταβάλλει, όταν φαντάζεται το «βάθος» του κόσμου.
Αλλά και πριν τον Jean Paul, υπονοείται στα ποιήματα ευσεβών ποιητών μια άλλη διέξοδος. Στο ποιητικό έργο του Barthold Heinrich Brockes, «Γήινη απόλαυση εν Θεώ» (1721), που αποτελείται από ποιήματα με περιεχόμενο την φυσική και την ηθική, βρίσκεται και το ποίημα με τον τίτλο «Το στερέωμα»:
Όταν προσφάτως το μάτι μου πήγε στο ζαφειρένιο βάθος
Που δεν το περιορίζει ούτε πάτος, ούτε παραλία, ούτε σκοπός και τέλος
Και βυθίστηκε στην ανεξερεύνητη θάλασσα του κούφιου αέρινου χώρου
Και το μπερδεμένο μου βλέμμα πήγε πότε εδώ και πότε εκεί,
Και όλο βυθιζόταν πιο πολύ: το πνεύμα μου τρόμαξε τότε.
Ζαλίστηκε το μάτι μου, έμεινε η ψυχή μου
Από την θέα της άπειρα άμετρης βαθιάς σπηλιάς,
Που δικαίως εικόνα της αιωνιότητας ονομάζεται,
Και μόνο από τον Θεό προέρχεται, χωρίς τέλος και αρχή.
Σαν πλημμύρα χτύπησε ο χώρος της αβύσσου
Της απύθμενης θάλασσας στο βυθιζόμενο σίδερο
Σε μια στιγμή χτύπησε το πνεύμα μου.
Το τρομακτικό υπόγειο του βαθέως σκοτεινού φωτός,
Της φωτεινής σκοτεινιάς, χωρίς αρχή, χωρίς όριο,
Αναποδογυρίστηκε ο κόσμος, έθαψε και τους λογισμούς.
Όλο μου το είναι έγινε σκόνη, μια τελεία, ένα τίποτα
Και εγώ έχασα τον εαυτό μου. Αυτό με σώριασε ξαφνικά:
Ω σωτήριο τίποτα! Μακάρια απώλεια!
Πανταχού παρόντα Θεέ, σε σένα βρήκα πάλι εμένα.8

Το κύριο μέρος αυτού του ύμνου είναι η περιγραφή μιας απελπιστικής απώλειας του εαυτού στην άβυσσο των κόσμων, στο τίποτα. Το τίποτα αυτό όμως εμφανίζεται στο τέλος, από μια βίαιη ανατροπή της πίστης, να είναι γεμάτο από ένα πανταχού παρόντα Θεό, που εδώ ως μεγαλύτερος Θεός καταλαμβάνει τον χώρο ενός μεγαλύτερου κόσμου. Εδώ προετοιμάζεται η μετάβαση στο τελευταίο βήμα, το οποίο έκανε ο Emanuel Swedenborg: αυτός δεν ήταν μόνο ο πρώτος βρήκε ένα μεγαλύτερο Θεό μέσα στο μεγαλύτερο σύμπαν, αλλά είναι επίσης αυτός που συνέδεσε το γεγονός του Χριστού, την κάθοδο του Υιού, με αυτό το μεγαλύτερο σύμπαν των πολλών κόσμων.
Συσχετιζόμενη με την αργή διείσδυση της νέας κοσμοθεωρίας στο στρώμα των μορφωμένων, αναγγέλλεται μια νέα αίσθηση του κόσμου στο πεδίο της χριστιανικής ευσέβειας. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το γεγονός του αδιαμφισβήτητου πρωτείου γεγονότων που είναι υπεύθυνα για την σωτηρία, τα οποία γιορτάζονται κατά την διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους, σε μερικούς ευσεβείς ποιητές, όπως ο B. H. Brockes, εμφανίζεται η απορία, γιατί να μην υπάρχει μια γιορτή αφιερωμένη στον δημιουργό. Σε ένα ποίημα του, «Για την αρχή 1723ου έτους», του 1724 γράφει:
«Θα έπρεπε, αυτό που κάνει η παντοδυναμία του Θεού,
Εν πρώτοις να ληφθεί υπόψιν, προς τιμήν του,
Αφού ο Χριστιανισμός
Δεν ξέρω γιατί, σε όλο το έτος
Καμιά γιορτή δεν έχει ορίσει προς τιμήν του δημιουργού,
Για να ευφραινόμαστε με τα θαύματα και την δόξα του;»
Ο ίδιος βρίσκει το θάρρος, στο ποίημα του «Γήινη απόλαυση εν Θεώ», να παρουσιάσει την αντίθεση μεταξύ τής αντίληψης περί Θεού στην κοσμοθεωρία του Πτολεμαίου και του μεγαλύτερου Θεού του σύμπαντος του Κοπέρνικου. Κάνει την αντιπαραβολή του «παλιού Θεού-άνδρα» με την «αληθινή θεότητα» του εκ νέου παρατηρημένου κόσμου.
Το μοτίβο της καχεξίας του κόσμου και του εφήμερου χαρακτήρα των δημιουργημάτων, είναι είναι ένα από τα αρχαιότερα μοτίβα της χριστιανικής θεώρησης του ανθρώπου και της φύσης. Το νέο είναι η ανατολή και η δύση άπειρων ήλιων, μπρος στην αιωνιότητα του Θεού. Το νέο είναι πως ακόμα και το «σιωπηλό μεγαλείο των άστρων» δεν έχει καμιά ύπαρξη ενώπιον του απείρου του Θεού. Νέο είναι πως και ο πολικός αστέρας και η άμαξα «σαν τα ρόδα το σούρουπο» ενώπιον του Θεού μαραίνονται. Νέα είναι η σκέψη, περί επιστροφής του κόσμου, που δημιουργήθηκε από το τίποτα, σε ένα «δεύτερο τίποτα».

Σε αυτή την νέα συνείδηση και το νέο αίσθημα περί του κόσμου, διεισδύει μια ιδιαίτερη, νέα σκέψη, αυτό στο οποίο αναφέρεται ο Jean Paul: «Πόσο μόνος είναι ο κάθε άνθρωπος, στο απέραντο νεκροταφείο του σύμπαντος!». Αυτό είναι προφανώς ένα πρωταρχικό στοιχείο του ανθρώπινου αισθήματος περί ζωής, που είναι το ίδιο ισχυρό, όπως και το sensus numinis, το θρησκευτικό δηλαδή αίσθημα, το αίσθημα περί της παρουσίας του υπερβατικού. Αξιοσημείωτο είναι, πως ταυτόχρονα με την διάδοση της νέας κοσμοθεωρίας, εμφανίζεται ο εξής λογισμός: είναι αδύνατο, σε αυτό το τεράστιο σύμπαν με τους ήλιους και τους γαλαξίες, η γη μας να είναι ο μοναδικός πλανήτης που κατοικείται από σκεπτόμενα όντα. Και σε άλλους πλανήτες παρόμοιους με την γη, πρέπει να υπάρχουν κάτοικοι που έχουν τουλάχιστον τις ίδιες ικανότητες, αν όχι και ανώτερες, όπως το κυρίαρχο πλάσμα πάνω στην γη. Ως τέτοιοι τόποι, που κατοικούνται από σκεπτόμενα όντα, παρουσιάζονται στην αρχή πως είναι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Πολύ νωρίς όμως εμφανίζεται η αντίληψη περί κατοίκων πλανητών απομακρυσμένων ήλιων.

Δια της διδασκαλίας περί κατοίκων των άλλων πλανητών, ζωοποιείται το τρομακτικά κενό κοπερνίκειο σύμπαν, και από αυτή την άποψη καθίσταται πάλι οικείο. Σε κάθε περίσταση, στους φυσικούς επιστήμονες και τους φιλοσόφους του 18ου αιώνος, εμφανίζονται υποθέσεις περί κατοίκων άλλων πλανητών, που στο στόμα των μορφωμένων λογίων αποκτούν ένα χαρακτήρα επιστημονικής πιθανότητας. Αυτό ισχύει μάλιστα για τους πιο σοβαρούς από αυτούς, όπως είναι οι Huygens, Fontenelle, Immanuel Kant, Lambert, Oetinger, Fricker, Philipp Matthäus Hahn. Προφανώς έχουμε να κάνουμε με την έκφραση ενός κοσμικού αισθήματος κοινωνίας και αλληλεγγύης του ανθρώπου. Αυτό το αίσθημα έχει για πρώτη φορά μια τόσο ισχυρή επίδραση, και είναι τόσο εντονότερο, όσο η κοπερνίκειος αντίληψη περί του μεγέθους του σύμπαντος διαδίδεται στα διάφορα στρώματα του λαού, αναλόγως του επιπέδου μόρφωσης.

Σήμερα, που η κοπερνίκειος αυτή κοσμοθεωρία έχει γίνει αποδεκτή στην κοινή γνώμη και στην γενική συνείδηση περί του κόσμου, δια της προβολής της διαστημικής έρευνας στην τηλεόραση, δεν είναι πιά θαυμαστό εάν η φαντασία περί επικοινωνίας με τους κατοίκους άλλων πλανητών, διαδίδεται σαν να είναι ένα είδος παγκόσμιας θρησκείας των ιπτάμενων δίσκων, και έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας σωτηριώδους θρησκείας. Ο Hoimar von Ditfurth το διατύπωσε ως εξής: «Πίσω από το παθιασμένο ενδιαφέρον, με το οποίο η κοινή γνώμη αγκαλιάζει ακόμα και προφανώς ψευδείς ειδήσεις περί εμφάνισης ιπτάμενων δίσκων, κρύβεται η ανακούφιση, πως δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν.»

Αυτό το αίσθημα ανακούφισης το βρίσκουμε και στον Ελβετό αστρονόμο Lambert, που το εκφράζει στα εκλαϊκευτικά του «κοσμολογικά γράμματα»:

«Πόσο πιο κατοικημένος είναι ο κόσμος, σε σύγκριση με ότι πριν λίγο καιρό νομίζαμε! Βρίσκουμε κόσμους σε κάθε κόκκο σκόνης, σε κάθε σταγόνα, και σε λίγο οι κόκκοι της σκόνης δε θα υπερβαίνουν σε αριθμό τα ουράνια σώματα στο στερέωμα. Είναι αναμφισβήτητο κύριε μου, πως όποιος προσθέτει κατοίκους στους πλανήτες, δεν έχει να κάνει άλλο βήμα, για να τους δώσει όσα ουράνια σώματα επιθυμείτε. Γιατί θα παραδεχθεί, ο κόσμος δεν έπρεπε να μείνει έρημος, και πρέπει να υπάρχει περισσότερη ζωή παρά νεκρή μάζα. Ο δημιουργός, η αιώνια πηγή κάθε ζωής, είναι πολύ δραστικός, και δεν μπορεί να μην έχει δώσει σε κάθε κόκκο σκόνης ζωή, και δυνάμεις και δραστικότητα.

Πως θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς το εγχείρημα σας παράτολμο, αφού εσείς κύριε μου, δεν κάνετε κάτι άλλο από το να δείχνετε, πως για να κατανοήσει κανείς ορθά τον κόσμο, πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του την πρόθεση του Θεού, να κατοικήσει ολόκληρο το κοσμικό οικοδόμημα»13.

Τα επόμενα κεφάλαια καταπιάνονται λοιπόν με τέτοιους φυσικούς επιστήμονες, συγγραφείς, που προσπαθούν να θεμελιώσουν επιστημονικά την ιδέα πως οι πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος, όπως και των άλλων ηλιακών συστημάτων είναι κατοικημένοι. Ένα προφανές, και κοινό για τους περισσότερους από αυτούς τους επιστήμονες στοιχείο, είναι πως γράφουν με ένα τρόπο ευκολονόητο, εκλαϊκευτικό. Στην προσπάθεια τους να συνδυάσουν την λογοτεχνική γοητεία και την ζωηρή φαντασία με την επιστημονική ακρίβεια, προκύπτει συχνά ένα διασκεδαστικό αποτέλεσμα.

Σχόλιο: Η θεραπεία από τήν μοναξιά καί τόν τρόμο μπρός στήν άβυσσο τών άπειρων κόσμων ήταν τό προστατευμένο μέ τά όρια τής καθαρής νοήσεως ατόμου, του Κάντ. Τού ατόμου τής αμφιβολίας γιά κάθε παληά λύση καί τής επινοήσεως τού νέου εγώ τής δημιουργικής βουλήσεως γιά δύναμη. Η καλύτερη εικόνα δόθηκε μέ τήν ορχήστρα πού συνέχιζε νά παίζει ενώ ο Τιτανικός βούλιαζε.