Στις ηθικές ρίζες της τρέχουσας κρίσης μας

 Francesco Lamendola 

Πηγή: New Italy Academy

Ο λεγόμενος σύγχρονος πολιτισμός, ή μάλλον, ο σύγχρονος αντιπολιτισμός στον οποίο μας δόθηκε o κλήρος να ζήσουμε, κάτω από τη σημαία του σχετικισμού και των ψεύτικων μύθων της απολυτοποιημένης Προόδου και Επιστήμης, χαρακτηρίζεται όχι μόνο από μιά διανοητική υστέρηση και από μια εμφανή πνευματική φθορά (η σύγκριση με τις αμέσως προηγούμενες γενιές θα ήταν ανελέητη, τόσο για ό,τι αφορά την οικογένεια, για το σχολείο, όσο και για τη θρησκευτική σφαίρα), επίσης καί από μια ολοένα και πιο έντονη ηθική κατάρρευση, αιτία με τη σειρά της γιά χιλιάδες κακά. Με λίγα λόγια, το ηθικό επίπεδο των ανθρώπων, άρα και των πράξεών τους, έχει πέσει τρομερά: έχει σχεδόν υπάρξει κατάρρευση. Όχι ότι οι γονείς ή οι παππούδες μας ήταν όλοι άγιοι. Είχαν, ωστόσο, σεβασμό για την αγιότητα. Είχαν μια πολύ σαφή διάκριση μεταξύ καλού και κακού. Και, αν έκαναν λάθος, ήξεραν ότι το έκαναν, δηλαδή, ξέραμε ότι κάναμε λάθος. Αν τους έπιαναν στα πράσα, αν τους έπιαναν να ψεύδονται, να εξαπατούν, να υποδύονται, τις περισσότερες φορές παραδέχονταν την ενοχή τους και αναλάμβαναν την ευθύνη για το τίμημα που θα έπρεπε να πληρώσουν για να ανακάμψουν. Δεν είχαν την αισχρότητα να υποστηρίξουν ότι αυτό που έκαναν ήταν απολύτως νόμιμο και σωστό. Δεν μπορούσαν καν να φανταστούν ότι κάποιος θα μπορούσε να ενεργήσει λανθασμένα, ανέντιμα, δόλια, ακόμη και να ισχυριστεί, αν χρειαζόταν, ότι έχει δίκιο, κουνώντας ίσως το κατηγορητήριο σε όσους τους ζητούσαν να λογοδοτήσουν για τα λάθη τους. Επιπλέον: όταν ένα άτομο απαξιωνόταν ηθικά, υπήρχε ένα κενό γύρω του: αν ήταν έμπορος, σταματούσε να κάνει επιχειρήσεις. Αν ήταν επαγγελματίας, έχανε πελάτες. Αν ήταν εργάτης, δύσκολα έβρισκε δουλειά. Αν ήταν κάποιος που είχε ζητήσει δάνειο και δεν το επέστρεφε, δεν μπορούσε πλέον να βρει πίστωση. Αν ήταν αρραβωνιαστικός ή αρραβωνιαστικιά που αθέτησε την υπόσχεση του γάμου τους, δύσκολα έβρισκαν μια νέα ευκαιρία να αρραβωνιαστούν (εκτός αν έφευγαν, εκεί όπου κανείς δεν τους γνώριζε). Αν ήταν απλός πατέρας μιας οικογένειας που συμπεριφερόταν άσχημα, μέθυσος, καί γινόταν βίαιος, δεν έβρισκε φίλους στο μπαρ, οι συνάδελφοι τον απέφευγαν. Αν ήταν αμαρτωλός, για να πάρει άφεση από τον ιερέα έπρεπε να φανεί μετανοημένος και μετανιωμένος, διαφορετικά τον καλούσαν να επιστρέψει στο εξομολογητήριο άλλη μιά φορά, αλλά με καλύτερες διαθέσεις πνεύματος. Αν ήταν παιδί που είχε πει ψέματα ή είχε κλέψει κάτι, ή όποιος δεν έκανε τίποτα καλά στο σχολείο, τιμωρούνταν, και η τιμωρία, μαζί με την ταπείνωση που δεχόταν, τον έκαναν να χάσει την επιθυμία να επαναλάβει την κακή πράξη. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία στο σύνολό της ήταν υγιής: είχε την ικανότητα να προστατεύεται, να αυτοαναγεννάται, να διώχνει τα κακά μήλα από τον εαυτό της ή να περιμένει από αυτά να μετανοήσουν. Η κοινωνία δεν ασκούσε απλόχερα τη γενναιοδωρία: η εκτίμηση και η εμπιστοσύνη των άλλων έπρεπε να κερδηθούν. Οι υποσχέσεις χωρίς γεγονότα δεν άξιζαν τίποτα. Οι ωραίες ομιλίες είχαν χαμηλή εκτίμηση εκτός κι αν συνοδεύονταν από συνεπείς και καθημερινές ενέργειες. Ένα χελιδόνι δεν έκανε την άνοιξη: οι άνθρωποι κρίνονταν σε μακροπρόθεσμη βάση, μια καλή βαθμολογία δεν ήταν αρκετή για να αξίζει ένα βραβείο ή ένα δώρο, χρειαζόταν προαγωγή, και ένα χάδι ή ένα κομπλιμέντο δεν ήταν αρκετά για να μαγέψει τη νύφη ή τον γαμπρό, χρειαζόταν ο συζυγικός σεβασμός και η πίστη με τον καιρό, μέρα με τη μέρα. Αν ένα αγόρι ήθελε να φανεί ότι αξίζει να αρραβωνιαστεί με ένα κορίτσι, υπέθετε ότι τα μελλοντικά πεθερικά θα ήθελαν να πάρουν πληροφορίες για αυτόν και να τον παρατηρήσουν για ένα όχι πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου να πάρουν μια ακριβή ιδέα ​γιά τόν χαρακτήρα του, τη σοβαρότητά του, την αξιοπιστία του: επειδή η δημιουργία οικογένειας με βάση τον γάμο (μεταξύ άνδρα και γυναίκας, φυσικά: όχι μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου) θεωρούνταν εξαιρετικά σοβαρό θέμα, η οικογένεια θεωρείτο, και  λογικώς, ως βάση των πάντων.
Σήμερα, και τό πράγμα το βλέπουν όλοι, η ηθική διάσταση διέρχεται μια πολύ σοβαρή κρίση. Το να ενεργείς σωστά, σύμφωνα με τον ηθικό κανόνα, δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα, δεν είναι καν αρετή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, θεωρείται ακόμη και ελάττωμα: αυτό που έχει σημασία είναι η επιτυχία, με οποιοδήποτε κόστος, επιτυχία και χρήματα, δύναμη, σεξουαλική ευχαρίστηση. Λίγοι ενδιαφέρονται να μάθουν αν όποιος βρίσκεται μπροστά τους είναι καλός άνθρωπος, τίμιος άνθρωπος, πιστός και ομιλητής. Αρκεί να ξέρουμε αν είναι άτομο που μπορεί να ευνοήσει την καριέρα μας, την επιτυχία μας, το εισόδημά μας. Ο συμβιβασμός, μερικές φορές ακόμη και ο πιο εξευτελιστικός, δεν θεωρείται πλέον ως ατίμωση, ως ντροπή. Το αίσθημα της ντροπής έχει σχεδόν εξαφανιστεί: η τιμή δεν τρώγεται, με καθαρή συνείδηση ​​δεν μπορεί κανείς να αγοράσει επώνυμα ρούχα, ακριβά αυτοκίνητα και ρολόγια Rolex. Με πίστη και αφοσίωση δεν προχωράς στην καριέρα σου, δεν φτάνεις στην κορυφή, δεν μπαίνεις στον μαγικό κύκλο αυτών που μετράνε, που έχουν βίλα με πισίνα, που συμμετέχουν σε πολυτελή πάρτι, που μπορούν να απολαύσουν κρουαζιέρες στο δικό τους ιδιωτικό γιοτ. Υπάρχουν λοιπόν πολλοί άνθρωποι πρόθυμοι να υποβιβάσουν τον εαυτό τους, να προδώσουν κάθε αρχή, ακόμα και να εκπορνευτούν, πνευματικά, ηθικά και σωματικά, για να έρθουν πιο κοντά στον στόχο της επιτυχίας, του πλούτου και της ευχαρίστησης. Το να πουλάει κανείς τη νοημοσύνη του, για έναν αδίστακτο δημοσιογράφο: γιατί θα μπορούσε να είναι τόσο σοβαρό; Το να πουλάει κανείς τη συνείδησή του, για έναν πολιτικό ή έναν δημόσιο διαχειριστή που αφήνει τον εαυτό του να δωροδοκηθεί: καλά, μά δεν το κάνουν όλοι; Το να εγκαταλείπει κανείς το σώμα του, να σκύβει στις σεξουαλικές επιθυμίες κάποιου ισχυρού ανθρώπου, να τον αφήνει να επιδοθεί σε κάθε ιδιοτροπία με αντάλλαγμα χρήματα, εξουσία, καριέρα: ποιο είναι το πρόβλημα; Και πάλι: όλοι το κάνουν. Έτσι γίνεσαι κάποιος, έτσι ανοίγεις τον δρόμο σου στον κόσμο του κινηματογράφου, της μόδας, της ψυχαγωγίας, των έντυπων μέσων, της τηλεόρασης, ακόμη και της πολιτικής. Είναι το μυστικό της Pulcinella: η ωραία σωματική διάπλαση και η απόλυτη άνεση μπορούν να κάνουν θαύματα. Άνθρωποι που έχουν ανέβει από το τίποτα, επειδή δεν αξίζουν τίποτα, γίνονται, σχεδόν από τη μια μέρα στην άλλη, σημαντικοί άνθρωποι, μικρές διασημότητες: γίνονται διάσημοι ηθοποιοί και φωτομοντέλα, γίνονται διάσημοι διανοούμενοι, γίνονται βουλευτές, σύμβουλοι, υπουργοί. Γιατί ο σκανδαλισμός; Είναι φυσιολογικό: όλοι το κάνουν, άρα είναι φυσιολογικό. Αυτή είναι η δικτατορία του σχετικισμού: ό,τι είναι δίκαιο ή καλό δεν είναι αληθινό, δίκαιο ή καλό είναι αυτό που παράγει χρήσιμο αποτέλεσμα, αυτό που είναι βολικό, τι σας επιτρέπει να ικανοποιήσετε τις φιλοδοξίες σας, αντικαθιστώντας το ταλέντο, την ικανότητα, την ευφυΐα. Η κοινωνία στην οποία ζούμε τροφοδοτεί διαρκώς μη ρεαλιστικές προσδοκίες, υπέρογκες απαιτήσεις: όλα φαίνονται στο χέρι του καθενός, αρκεί να ξέρει κανείς να είναι αρκετά κυνικός και θρασύς. Δεν είναι απαραίτητο να έχεις σπουδάσει, να έχεις προσόντα, να έχεις πλεονεκτήματα: αρκεί να πλησιάσεις, προσκυνώντας, με κάθε τρόπο. Το σημαντικό είναι να φτάσετε στην κορυφή χωρίς πολλή προσπάθεια, χωρίς να ανεβείτε, χωρίς επιτυχία και κέρδος: το σημαντικό είναι να φτάσετε στην κορυφή μέσω της συντόμευσης, προχωρώντας χάρη στην ώθηση, τις συστάσεις και τις διευκολύνσεις κάποιου που "μπορει".

Και η διαδεδομένη ηθική διαστροφή σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας μας έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που η έλλειψη κυνισμού, δόλου, κακίας σε βάρος του πλησίον δεν είναι μόνο κάτι που εμποδίζει την καριέρα, που εμποδίζει την επιβεβαίωση ταλέντων, που ακυρώνει την αξία  είναι ακόμη και ενεργά επιβλαβής συμπεριφορά για τον εαυτό, σχεδόν αυτοτραυματική. Σε έναν κόσμο συκοφαντών, όσοι δεν συκοφαντούν, όχι μόνο δεν κάνουν καριέρα: κινδυνεύουν να καταλήξουν άσχημα. Kινδυνεύουν, για παράδειγμα, να καταγγελθούν από τους βλάκες, να καταδικαστούν στα δικαστήρια και να χρειαστεί να αποζημιώσουν τους διώκτες τους, τους οποίους δεν αδίκησαν με κανέναν τρόπο. Σε έναν κόσμο κλεφτών, όποιος δεν κλέβει όπως όλοι κινδυνεύει να κατηγορηθεί για κλοπή και να χρειαστεί να πληρώσει για λάθη που δεν είναι δικά του: στην πραγματικότητα, γιατί η έντιμη συμπεριφορά του έχει προκαλέσει την οργή των κακών. Σε έναν κόσμο με ψεύτες και ανθρώπους που λατρεύουν να βυθίζονται στα ψέματα, αυτοί που λένε την αλήθεια, αυτοί που αναζητούν την αλήθεια, αυτοί που αγαπούν την αλήθεια, όχι μόνο κάνουν εχθρούς, όχι μόνο συμβιβάζουν το μέλλον τους, αλλά κινδυνεύουν με πραγματική δίωξη, καταγγελίες, κινδύνους, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και τήν ζωή τους, ή αυτή των αγαπημένων τους προσώπων. Επειδή ένας κόσμος πονηρών ανθρώπων δεν μπορεί να ανεχτεί να υπάρχουν ακόμα τίμιοι. Ένας κόσμος με ψεύτες, δεν αντέχει να υπάρχουν ακόμα λάτρεις της αλήθειας. Ένας κόσμος απατεώνων, δεν έχει την πολυτέλεια να ανεχθεί την ύπαρξη κυρίων. Οι κύριοι, και μόνο από το γεγονός ότι υπάρχουν, είναι ενοχλητικοί: είναι ένα «κακό» παράδειγμα, γιατί δείχνουν ότι μπορεί κανείς να ζήσει με άλλο τρόπο, δηλαδή να σέβεται τον πλησίον του, να αξίζει πράγματα, ακολουθώντας τον ίσιο δρόμο και όχι τα φιδωτά μονοπάτια της πονηριάς και της ανεντιμότητας. Τα καλά παιδιά, λοιπόν, σε αυτή την κοινωνία, πρέπει να προσαρμοστούν στην ιδέα ότι όχι μόνο δεν θα κάνουν καριέρα. Όχι μόνο θα πρέπει να δουν νά προωθούνται ανθρώπους που είναι άχρηστοι, που δεν έχουν καμία αξία, που δεν κατέχουν ούτε το δέκατο μέρος των δεξιοτήτων τους, τις ικανότητές τους, την ευφυΐα τους, αλλά διαθέτουν, από την άλλη πλευρά, έλλειψη ενδοιασμού και ισχυρές φιλίες. θα πρέπει επίσης να παραδοθούν στην ιδέα ότι θά τους αναζητήσουν ενεργά και θά τους διώξουν, τόσο με συκοφαντίες όσο και, ίσως, ακόμη και σωματικά: πρέπει να περιμένουν να υποστούν τις πιο καταστροφικές επιθέσεις, αυτές που στοχεύουν στην κατεδάφιση ενός ανθρώπου, στο σχίσιμο τής φήμης του σε κομμάτια, ρίχνοντάς τους απεχθείς υποψίες, γιά να τόν τυλίξουν στον παχύρρευστο ιστό των άπιαστων αλλά επίμονων αήττητων κουτσομπολιών. Ακόμη περισσότερο: οι καλοί, σε αυτήν την κοινωνία, οδηγούνται ακόμη και στο να αναρωτιούνται αν είναι σωστό να διδάσκουν στα παιδιά τους πίστη, ειλικρίνεια, τιμή, σεβασμό για τον εαυτό τους και για τους άλλους: επειδή, με αυτόν τον τρόπο, κινδυνεύουν να τα εκθέσουν στα ίδια δεινά που έχουν υποφέρει και τους εκθέτουν σε μια δύσκολη ζωή, όπου η αξία δεν ανταμείβεται, δεν αναγνωρίζεται, όπου οι ηθικές αρετές δεν προκαλούν εκτίμηση και θαυμασμό, αλλά αντιπάθειες και εχθρότητες. Κινδυνεύουν να τους ρίξουν άοπλους σε ένα δάσος με αιχμηρά θηρία, όπου θα γίνουν κομμάτια, γιατί δεν θα έχουν τα εργαλεία για να αμυνθούν. Και ποιος γονιός δεν νιώθει τις φλέβες του να τρέμουν και να σκέφτεται ότι ο γιος ή η κόρη του μπορεί μια μέρα να του πει: Ναι, πατέρα, μητέρα, μού έχεις μάθει τόσα όμορφα πράγματα. "Με έμαθες ειλικρίνεια, πίστη, πιστότητα, αλλά βρίσκομαι στα σαράντα χωρίς δουλειά, χωρίς τίποτα, ενώ πολλοί φίλοι και σύντροφοί μου που είναι πιο ανόητοι, πιο ανίδεοι και κυρίως λιγότερο ειλικρινείς από εμένα, όχι μόνο τά βρήκαν, αλλά ζουν στην ευημερία, χωρίς μια φροντίδα στον κόσμο!"

Και αν δεν το πει ούτε αυτό ο γιος, μάλλον έτσι θα σκεφτεί! Και ακόμα κι αν δεν το σκεφτεί, θα το σκεφτούν ο πατέρας και η μητέρα του: και η καρδιά τους θα διαπεραστεί από έναν ανείπωτο πόνο, η συνείδησή τους θα βαρύνει τα αισθήματα ενοχής. Θα αισθάνονται ότι έχουν κάνει το καλύτερο, αλλά σε έναν κόσμο που τείνει προς το χειρότερο, θα αμφιβάλλουν αν έχουν κάνει πραγματικά το σωστό. 

Παρόλα αυτά, οι γονείς πρέπει να ξεπεράσουν τέτοιες στιγμές αμφιβολίας και αποθάρρυνσης, πρέπει να αντισταθούν στον εκβιασμό της δικής τους τάσης να είναι υπερπροστατευτικοί. Τα παιδιά και οι έφηβοι δεν χρειάζονται κινητά τηλέφωνα και ηλεκτρονικά παιχνίδια, ούτε ρούχα επώνυμων σχεδιαστών, αλλά καλά παραδείγματα: και καλά παραδείγματα είναι αυτά της δουλειάς, της ειλικρίνειας, του σεβασμού των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί, της προθυμίας για θυσίες. Γιατί χωρίς θυσίες δεν επιτυγχάνεται τίποτα αξιόλογο, τίποτα που να διαρκεί στο χρόνο, και αυτό είναι ένα θεμελιώδες μάθημα ζωής, που οι νέοι έχουν απολύτως ανάγκη. Ένας νέος που έχει εφοδιαστεί με αποσκευές ηθικών αξιών, κυρίως με το ζωντανό παράδειγμα των γονιών του και όχι με ωραίους λόγους, αλλά άδειους και ρητορικούς, είναι ένας άνθρωπος που στη ζωή θα βρει τα εφόδια να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ηθική δυσκολία ακόμη και υλική! Αλλά ένας νεαρός άνδρας που δεν έχει διδαχθεί τήν ΑΒ της ηθικής, ακόμα κι αν ευνοείται υλικά από συστάσεις και σχέδια, ακόμα κι αν είναι πρόθυμος να ενεργήσει με παντελή έλλειψη ενδοιασμού, θα είναι απροετοίμαστος για ό,τι έχει μεγαλύτερη σημασία στη ζωή: να ξέρει πώς να αντιμετωπίζει ανδρικά και εποικοδομητικά τις δυσκολίες που αργά ή γρήγορα παρουσιάζονται πάντα στο δρόμο του κάθε ανθρώπου. Και μετά, πιθανώς, υποκλινόμενοι κάτω από το συντριπτικό βάρος ενός φορτίου ευθύνης που δεν έχουν συνηθίσει να κουβαλούν, από τα βάσανα που τους έχουν γλιτώσει γιά πολύ καιρό, επειδή οι γονείς τους τούς έχουν κρατήσει κάτω από μια γυάλινη καμπάνα, γιατί πετυχημένοι θα είναι απλώς αυτοί που έχουν χαλάσει, θα είναι ακριβώς αυτά τά ιδιότροπα παιδιά, συνηθισμένα να τα έχουν όλα χωρίς κόπο και χωρίς αξία, που θα ρωτήσουν τους γονείς τους: Μα γιατί, τότε, δεν με προετοίμασες να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες της ζωής; Γιατί δεν μου είπες ποτέ «όχι» όταν ήταν σωστό να μου πεις όχι; Γιατί δεν με χαστούκισες ποτέ όταν το άξιζα πλήρως; Λοιπόν, τώρα είμαι μέχρι το λαιμό μου σε μπελάδες, και δεν ξέρω πώς να ξεφύγω από αυτό. Και φταις εσύ! Από την πλευρά μας, πιστεύουμε ότι η αποδοχή αυτής της κατηγορίας είναι, για έναν γονέα, πολύ πιο σοβαρό πράγμα από το να δέχεται την άλλη, δηλαδή να μην έχει διδάξει στα παιδιά του την τέχνη της ανεντιμότητας: δεν θα θέλαμε για κανέναν λόγο στόν κόσμο νά βρεθούμε στη θέση τους. Και αν τα παιδιά κατηγορούν τους γονείς τους ότι δεν τους έχουν συνηθίσει στην ανεντιμότητα, την υποκρισία, τη διπροσωπία, τότε αυτό σημαίνει ότι αυτά τα παιδιά δεν άξιζαν να λάβουν περισσότερα από τη ζωή από ό,τι είναι σωστό για αυτά, αναποδιές και απογοητεύσεις. Γιατί, τελικά, καθήκον κάθε ανθρώπου είναι να μάθει να στέκεται στα πόδια του, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του (χωρίς να τις ξεφορτώνει συστηματικά σε κάποιον άλλο) και να αναζητά το δρόμο της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της καλοσύνης. Είναι δικό τους καθήκον να κρατηθούν μακριά από το ψέμα, την αδικία και την κακία.
Η κοινωνία στην οποία ζούμε θα μπορούσε να είναι ένας πολύ καλύτερος τόπος, αν και ακόμα ατελής, αν ο καθένας από εμάς έκανε μια προσπάθεια να ζήσει ειλικρινά και να μεταδώσει την αξία της ειλικρίνειας στα παιδιά του. Θα ωφελούντο όλοι εκτός από τους πιο σκληροπυρηνικούς απατεώνες. Αξίζει να προσπαθήσουμε: αν δεν θέλουμε να το κάνουμε για εμάς, ας το κάνουμε τουλάχιστον για χάρη των παιδιών μας.

Στις ηθικές ρίζες της τρέχουσας κρίσης μας (www-ariannaeditrice-it.translate.goog)