Η αναζήτηση της τελειότητας στον Κόσμο της τέχνης: η καλλιτεχνική πορεία του πατρός Σωφρονίου

Της Christabel Helena Anderson

Μ’ ένα αίσθημα βαθιάς ευγνωμοσύνης, χαράς και τιμής ξεκίνησα την προσπάθεια να συνοψίσω τρεις εξαιρετικές μονογραφίες πάνω στο θέμα της καλλιτεχνικής πορείας και τηςεικονογραφικής κληρονομιάς του μακαριστού Γέροντα Αρχιμανδρίτη Σωφρόνιου (Ζαχάρωφ) (1896-1993 ). Τα έργα αυτά είναι:

Η αναζήτηση της τελειότητας στον Κόσμο της Τέχνης: Η καλλιτεχνική πορεία του Πατρός Σωφρονίου (2014),  Η Τέχνη και η Ζωή του Πατρός Σωφρονίου (2016) και Η Ζωγραφική ως Προσευχή: Η Τέχνη του πατρός Σωφρονίου Ζαχάρωφ (2017): όλα από την αδελφή Γαβριέλα, μέλος της μονής του Αγίου Ιωάννη τουΒαπτιστή, που είχε ιδρύσει ο πατήρ Σωφρόνιος σε αγροτική περιοχή στο Essex της Αγγλίας. 

Η αδελφή Γαβριέλα, εικονογράφος και καλλιτέχνης η ίδια, ήταν η κατεξοχήν κατάλληληγια το έργο αυτό, έχοντας ζήσει και εργαστεί για πολλά χρόνια πολύ κοντά στον πατέρα Σωφρόνιο, ο οποίος υπήρξε ταυτόχρονα πνευματικός πατέρας της και καλλιτεχνικός διευθυντής της. Είχε το προνόμιο να μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εκτενή γραπτά του, τις δικές της λεπτομερείς προσωπικές σημειώσεις και αναμνήσεις, καθώς και τα ημερολόγια της κοινότητας. Επιπλέον, για την δημιουργία αυτών των βιβλίων, υπήρξε μια πολύ επίπονη έρευνα, με αποτέλεσμα να ανακαλυφθεί ένας θησαυρός νέων στοιχείων που θα γοητεύσουν και θα εποικοδομήσουν όσους ενδιαφέρονται για την εικονογραφία, τη θεολογία,την ιστορία της τέχνης, την θεωρία και την πρακτική της τέχνης, και φυσικά για τη ζωή και το έργο του πατέρα Σωφρονίου. 

Αυτά τα μοναδικά βιβλία, γραμμένα με μεγάλη ένταση σε μία περίοδο τριών ετών, είναι πρωτοποριακά ως προς το περιεχόμενο, το εύρος του επιστημονικού πεδίου, την μέθοδο προσέγγισης και τη βαθιά θεώρηση της καλλιτεχνικής πρακτικής και της πνευματικήςανάπτυξης ενός Γέροντα των καιρών μας, του οποίου η συμβολή στο εκκλησιαστικό γίγνεσθαι μόλις τώρα αρχίζει να αποκαλύπτεται πλήρως. Αυτό αντικατοπτρίζει τη μοναδικότητα της πορείας του πατέρα Σωφρονίου. Ήταν πράγματι μια ζωή hors concours (ξεχωριστή), μια ζωή που μας προσφέρει πολλά πολύτιμα «λόγια» και ένα παράδειγμα για τηνεποχή μας. Τα γραπτά και η ζωή του πατρός Σωφρόνιου είναι επαρκώς γνωστά σήμερα, αλλά η καλλιτεχνική συμβολή και η πορεία του στην τέχνη παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα μέχρι σήμερα. Αυτή η τριλογία σκοπό έχει ακριβώς να αποκαταστήσει αυτή την έλλειψη. 

Πρέπει δε επίσης να προστεθεί πως υπάρχει μια αίσθηση δέους, καθώς είναι αδύνατο να συζητήσουμε για την καλλιτεχνική πορεία του Πατρός Σωφρονίου δίχως να συμπεριλάβουμε και κάποιες από τις θεολογικές του αντιλήψεις, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την καλλιτεχνική πορεία και το έργο του, οι οποίες αποκτήθηκαν μέσα από πολλές δεκαετίες ασκητισμού στην «έρημο» του Αγίου Όρους, ως μαθητής του αγίου Σιλουανού του Αθωνίτη, ως πνευματικός πατέρας και ερημίτης και τέλος ως Ηγούμενος καιγέροντας στα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής του, της μονής του στο Έσσεξ. Αυτά τα βαθιά θεολογικά οράματα ξεπερνούν κατά πολύ τον φτωχό σχολιασμό μου, πράγμα για το οποίο ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη.

Πηγή