Λίγα Σχόλια στο βιβλίο “Για την ποίηση του Συμεών του Ν. Θεολόγου”
Τα μοντέρνα μυαλά της Νέας Ελλάδος απέκτησαν, απ’ ό,τι όλα δείχνουν, “πόρτα”! Τον φιλόσοφο – πορτιέρη τους! Μια εξέλιξη του φιλοσόφου – φύλακα της Ιδανικής πολιτείας. Χάριν αυτής της Ιδανικής πολιτείας, ο κ. Ράμφος ανέλαβε το δυσάρεστο έργο να κλείσει όλες τις πόρτες του επέκεινα που με τόσο θαυμαστό τρόπο είχε ανοίξει ο Πλάτων!
“Έκλεισε” ήδη, κατά την άποψί του, τις πόρτες του Φαίδωνα και του Συμποσίου και τώρα φιλοδοξεί να κλείση την πύλη προς την Βασιλεία, που άνοιξε με τόσες θυσίες η Ανατολική Εκκλησία! Στόχος του και πάλι ο Άγιος Συμεών ο Ν. Θεολόγος, στο βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε τελευταίως, από τις Εκδόσεις Κανάκη.
Οι συνεργάτες, του καλαίσθητου τόμου και συγγραφείς του, είναι όλοι τους εκπρόσωποι του Δυτικού πολιτισμού, όπως και το σύνολο της βιβλιογραφίας τους! Άνθρωποι των πανεπιστημίων, θεολόγοι του γραφείου, έμπειροι της καρέκλας, οι τραγέλαφοι του Αριστοτέλη, πιστεύουν πως θα ερμηνεύσουν τον Άγιο Συμεών καλύτερα από τον Παλαμά! Σαν ποιητή! Σε μια αποθέωση της Sola Scriptura!
Ο κ. Ράμφος δηλώνει ευθύς εξ’ αρχής πως ο σκοπός του είναι θεραπευτικός. Στην παράδοση της Ανατολικής Εκκλησίας υπάρχει πρόβλημα, το οποίο επηρεάζει άμεσα το παρόν του Ελληνικού πολιτισμού και της μοντέρνας νοοτροπίας και το πρόβλημα αυτό πρόκειται να ανιχνευθεί εύκολα μέσα στην ερμηνεία του τρίτου ύμνου του Αγίου Συμεών. Αφήνοντας κατά μέρος το επαναλαμβανόμενο ολίσθημα του κ. Ράμφου, ο οποίος ταυτίζει παράδοση και παρελθόν, ας ξεκινήσουμε:
Μοναχός, όστις αμιγής έστι κόσμω και αεννάως ομιλεί Θεώ μόνω – γράφει ο Άγιος.
Μοναχός είναι όποιος από τον κόσμο αμίαντος αέναα μιλεί με μόνο τον Θεό, μεταφράζει ο κ. Ράμφος!
Θα μπορούσαμε να εγκαταλείψουμε την ανάγνωση ήδη σ’ αυτό το σημείο!
Μας τα είπε όλα, μ’ αυτό το φθηνό αλαζονικό του ύφος!
Χάριν της παραδόσεώς μας όμως, θα προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε με τον τρόπο μας!
Θα “ανοίξει” το κείμενο λέει, καταργώντας το ωρισμένο και το ο,τιδήποτε του ποιήματος! Για να αναδειχθεί το αληθινό “μέτρο” των καιρών μας! Τα ιστορικά στοιχεία παντρεμένα με τις πνευματικές παραστάσεις του ερμηνευτή!
“Θα ερμηνεύση μιαν εμπειρία αμοιβαίου δοσίματος Θεού και ανθρώπου!” Μια υπερβατική “συνουσία” λοιπόν, η οποία αφήνει μιαν οξύμωρο αίσθηση πληρότητος! Μιαν ένωση με τον Θεό εντός μας και στον κόσμο μας!
Γι’ αυτό ο μοναχός “βλέπει” τον Θεό και “βλέπεται” από εκείνον, υπάρχει ταυτοχρόνως υποκείμενο της θέας και αντικείμενό της! “Το αντικείμενο δίνεται μονοδιάστατα, το υποκείμενο νοηματοδοτεί και τα δύο συνυπάρχουν σε μια σχέσι δυνατότητος!”
Ο συγγραφεύς μας είναι απολύτως άπειρος της πνευματικής ζωής της Εκκλησίας. Οι παραπάνω διευκρινίσεις του θα μπορούσαν να είχαν χρησιμεύσει στον Γιούνγκ, όταν προσπαθούσε να αφομοιώση τα αρχέτυπα του συλλογικού ασυνειδήτου!
Ποιο υποκείμενο νοηματοδοτεί;! Εάν αυτό ήτο δυνατό, θα είχε νοηματοδοτήσει και ο κ. Ράμφος. Ποιο νόημα υπάρχει στο πολυσέλιδο κείμενο; Εκτός από την παιδαριώδη του άρνηση της Εκκλησίας, με ταυτόχρονη προαγωγή κατηγοριών “σκέψης”, υπαρξιακού και ψυχολογικού περιεχομένου. Ούτε την πλατωνική φιλοσοφία κατόρθωσε να “ανοίξει”, όπως θα δούμε γρήγορα με την βοήθεια του συναδέλφου του Πορφυρίου, του μανιασμένου αντιχριστιανού Νεοπλατωνικού, μαθητή του Πλωτίνου!
«Στην πράξι της ευαγριανής ασκητικής παραδόσεως, το σώμα απαξιώνεται, σαν κάτεργο της ψυχής, και η εμπάθειά του καταπολεμάται με την σκληραγωγία της κακοπάθειας, κατά το προηγούμενο του Πλάτωνος».
Ας δούμε λεπτομερώς αυτό το στρατηγικό σημείο του συστήματος των πνευματικών παραστάσεων του κ. Ράμφου!
Ας πάμε για λίγο στο λεγόμενο Ευαγγέλιο της Ασκητικής του Πορφυρίου, στο γράμμα του προς Μαρκέλλαν! 12, 30-13.
«δώρον θεού παν αναφαίρετον˙ ώστε ου δώσει, ο μη καθέξεις!».
Δεν δίνει ο θεός δώρα τα οποία δεν μπορούν να κρατηθούν για πάντα!
«ων δη του σώματος απαλλαγείσα ου δεκθήση, εκείνων καταφρόνει!».
Όσα δώρα θα χαθούν μαζί με τον θάνατο του σώματος, καταφρόνησέ τα!
«ουδέ δει προ καιρού τινος την αίτησιν ποιείσθαι, αλλ’ όταν σοι ο θεός, εν σοι ούσαν, φύσει την ορθήν αίτησιν φανερώση!».
Με αυτά τα δώρα μάλιστα και αυτός ενοπτρίζεται!
«Ακήρατον γαρ εκείνου το κάλλος, και φως το ζωτικόν αληθεία διαλάμπον! Ταυτ’ ουν θέλε και αιτού τον θεόν ή θέλει τε και έστιν αυτός!».
Ο άνθρωπος λοιπόν ταυτίζεται με το θεό διττώς! Και με την θέληση και με το είναι!
«Ας ακολουθήσει λοιπόν ο μεν νους τω θεώ, ενοπτριζόμενος τη ομοιώσει θεόν, τω δε νω η ψυχή, τη δ’ αυ ψυχή υπηρετείτω το σώμα!».
Δεν υπήρχε άφεσις των αμαρτιών, τα δώρα του θεού δεν ήταν η νίκη στον θάνατο, η νίκη κατά του πονηρού, η ελευθερία του ανθρώπου από την άγνοια, η υπόσχεση της Βασίλειας! Ούτε ο θεός βεβαίως ήταν ο ίδιος. Ο θεός του Πορφυρίου και του Πλάτωνος είναι του ΠΑΝΤΟΣ ΟΜΟΙΩΜΑ!
Αυτόν τον θεό συνεχίζει να πιστεύει ο κ. Ράμφος, απλώς πρόσθεσε στο ομοίωμα αυτό, το σεαυτώ είδωλον.
Η ομοίωσις λοιπόν με το Ακήρατον κάλλος, η Μελέτη θανάτου, υποχρέωνε τους Φιλοσόφους στην Ασκητική ζωή!
Και προειδοποιεί ο καημένος Πορφύριος τον κ. Ράμφο!
«Εφ’ όσον τις το σώμα ποθεί και τα του σώματος σύμφυλα, επί τοσούτον αγνοεί τον θεόν, και της εκείνου ενοράσεως εαυτόν απεσκότισε, καν παρά πάσι τοις ανθρώποις ως θεός δοξάζηται!».
Πώς σχολιάζει όμως ο κ. Ράμφος τον αδελφό του Πορφύριο; Σκληρά και αληθινά! Σελίς 134 του βιβλίου!
«Όταν μας απορροφά πλήρως η νοερά ομοίωσι προς τον Θεό, παραιτούμαστε από στόχους προσωπικούς είτε συλλογικούς και παραλύουμε εκκρεμείς μεταξύ επιγνώσεως εαυτού και αξιών που δεν είναι δικές του! Διαμορφώνεται ταυτότητα στην κοινότητα των ομοίων και υποβιβάζεται η ατομικότης του σώματος και του πρακτικού λόγου!». Σκληρή η αλήθεια και σωστά του τα ψάλλει, αλλά από τον κ. Ράμφο απουσιάζει παντελώς το θέμα του θανάτου! Δεν φρικιά και δεν οδύρεται, δεν έχει εννοήσει ακόμη τον θάνατο! Ίσως να’ χει γεννηθεί αθάνατος. Αυτός ξέρει!
Δεν χάνει όμως μόνο τον θάνατο, της Αρχαίας φιλοσοφίας τον στύλο, χάνει ξαφνικά και τον προσανατολισμό του και μέσα στο ίδιο του το κείμενο συσκοτίζεται και αποδίδει τα του Πορφυρίου στους Χριστιανούς! Σελίς 135! «Η πνευματική μεταμόρφωσι εν ονόματι της οποίας υποτιμούμε το σώμα, είναι νοσηρή ψευδαίσθηση». Τώρα ξαφνικά την ευθύνη φέρουν οι Χριστιανοί!
Και η Ανάσταση; Πώς είναι δυνατόν ο κ. Ράμφος να ξέχασε την προσδοκία της Αναστάσεως; Είναι δυνατόν δυστυχώς, διότι ο κ. Ράμφος ακολούθησε την σύγχρονη εξέλιξη του νεοπλατωνισμού, την θεοσοφία! Έχασε λοιπόν την Ανάσταση, παρακολουθώντας τις θεοσοφικές διδασκαλίες περί πνευματικού σώματος και πνευματικών αισθήσεων, όπως ακριβώς και για τον ίδιο λόγο ξέχασε και τον θάνατο!
Ο μέγας Ωριγένης, τον οποίο διεκδικούν και οι θεόσοφοι του Ινδουισμού, αναφέρεται στο πνευματικό σώμα, όταν προσπαθεί να εισχωρήσει στο μέγα Μυστήριο της Αναστάσεως των σωμάτων! Ο Ωριγένης είναι ολοκληρωτικά δοσμένος στην πνευματική ερμηνεία των λόγων της Εκκλησίας, εναντίον του Γράμματος που σκοτώνει! Η Ατομικότης του σώματος και η Ιστορική δράση, που συγκλονίζουν τον κ. Ράμφο, νομίζω θα τον άφηναν αδιάφορο!
Η Αλήθεια και η Ιστορία για τον Ωριγένη ήταν το ίδιο πράγμα, μόνον για τον κ. Ράμφο είναι πρόβλημα, διότι αδιαφορεί και για την αλήθεια! Βλέπει παντού λάθη, αδιέξοδα, το τραίνο της προόδου να χάνεται εμπρός μας. Γιατί δεν μας περιγράφει πώς προόδευσε ο ίδιος, για να τον μιμηθούμε και ασχολείται αποκλειστικά με τους λόγους που δεν προοδεύουμε εμείς; Και η εσωτερικότης του; Η ενδοσκόπηση; Φέρει δηλαδή την ευθύνη μας;
Η Αλήθεια είναι πως σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ένας παραδοσιακός Έλληνας, ίσως ούτε ένας παραδοσιακός Χριστιανός. Διαφορετικά δεν θα δοξαζόταν με τόσες προχειρότητες που μας έχει φορτώσει! Μας καλεί να γίνουμε αυτό που ήδη είμαστε! Έχει το θέμα έτοιμο και το αναπτύσσει δημιουργικά. Σαν τους μυθιστοριογράφους οι οποίοι γράφουν για την άλωση της Κων/πόλεως! Με το θέμα έτοιμο, με ωραίες λέξεις, χωρίς όμως περιεχόμενο.
Ο Άγιος Συμεών εισάγει λοιπόν, για τον δοξασμένο άνδρα, την ενδοσκόπηση! Η εσωτερικότης υπάρχει ήδη, όπως είδαμε, στην πλατωνική φιλοσοφία, αλλά τελειοποιείται από τον Αυγουστίνο! Υποτίθεται πως η εσωτερικότης ξεκινά τον σύγχρονο πολιτισμό, τον μοντέρνο κόσμο. Δεν γνωρίζουμε όμως το θέμα από κοντά, νομίζω! Ας δούμε λίγες λεπτομέρειες!
Ένας μεγάλος σύγχρονος μελετητής της αρχαιότητος, ο John Rist, στο βιβλίο του “Αυγουστίνος, το βάπτισμα της αρχαίας σκέψης” δηλώνει απερίφραστα πως ο Αυγουστίνος προσκολλάται στην εσωτερικότητα για να γλιτώσει από την παιδική ασθένεια του πνεύματός του, τον σκεπτικισμό:
«Μέσω της ενδοστρέφειας (μιάς δυνάμεως της ψυχής) μπορούμε να αποκτήσουμε σε κάποιο βαθμό μια θεωρία της Αλήθειας (που είναι ο θεός) μέσα μας, παρότι είναι πέρα από μας! Τοιουτοτρόπως μπορούμε να αποκτήσουμε κάτι σταθερό και αναλλοίωτο, κάτι μέσα μας που δεν είναι μια εικόνα κατασκευασμένη από προβληματικές αναγνώσεις γύρω από τον εαυτό μας και τον εξωτερικό κόσμο αλλά είναι μια συνάντηση με τον αΐδιο θεό!».
Και η Edith Stein, συνεχίζει το λόγο του Rist και εξελίσσει και φωτίζει αυτή τη μυστηριώδη ενδοσκόπησι. «Πεπερασμένο και Αιώνιο Είναι»! «ο Αυγουστίνος ο οποίος πάνω απ’ όλα αναζήτησε την οδό προς τον θεό, αναχωρώντας από το εσωτερικό μας είναι, και ο οποίος τόνισε επανειλημμένως την αυθυπέρβαση του δικού μας είναι προς το αληθινό είναι, φανέρωσε παρ’ όλα αυτά, την αδυναμία μας να συλλάβουμε και να γνωρίσουμε τον Ασύλληπτο»! Πώς είναι δυνατόν αυτή η αμφιβολία, αυτή η απιστία, να αφορά στην Ελληνική Φιλοσοφία και ακόμη περισσότερο στην Εκκλησιαστική ζωή; Αυτό μόνον οι Νεοέλληνες φιλοσοφούντες το γνωρίζουν! Όποιος έχει σώας τας φρένας καταλαβαίνει καθαρά πως άβυσσος χωρίζει την Εκκλησία από την εικονική πραγματικότητα του Αυγουστίνου και του Δυτικού πολιτισμού το υποκείμενο!
Ποιος όμως έχει σήμερα πια σώας τας φρένας; Ας ακούσουμε για λίγο τον Απ. Παύλο, τι λέει εν προκειμένω στην προς Ρωμαίους Α, 29:
«και καθώς ουκ εδοκίμασαν τον Θεόν έχειν εν επιγνώσει, παρέδωκεν αυτούς ο Θεός εις αδόκιμον νουν, ποιείν τα μη καθήκοντα, πεπληρωμένους πάση αδικία, πορνεία, πονηρία, μεστούς φθόνου, καταλάλους, θεοστυγείς, αλαζόνας! Ού μόνον αυτά ποιούσιν, αλλά και συνευδοκούσι τοις πράσσουσι!»
Τί μας λέει ο Απόστολος Παύλος λοιπόν; Ότι αυτός ο αδόκιμος νους δεν βρίσκει στα κείμενα των Πατέρων κάτι ωρισμένο, ούτε και ο,τιδήποτε. Βρίσκει αντίθετα ότι χρήζουν γονιμοποιήσεως και “συνουσίας”. Βρίσκει αμοιβαίο δόσιμο θεού και ανθρώπου! Η τεχνητή γονιμοποίηση σαν ερμηνευτική μέθοδος! Οι Έλληνες συνεχίζουν να είναι θερμόαιμοι!
Υπάρχει όμως και κάτι καινούργιο. Στο κείμενό του, ο κ. Ράμφος ονομάζει τον θεό πατέρα! Για πολλούς νεοπλατωνικούς λόγους και κυρίως γιατί αρνείται την θεότητα του Χριστού!
Τελειώνοντας όμως θα ήθελα να παρουσιάσω, όσο το δυνατόν, την ορθόδοξη διδασκαλία για τις αερολογίες που μας φόρτωσαν οι πανεπιστημιακοί μας διδάσκαλοι!
Κάλλιστος Αγγελικούδης, Περί της Ενώσεως με το Θεό!
ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τόμος Ε΄, § 7.
«Τρισί τρόποις επιβαίνει (ανεβαίνει) ο νους τη του Θεού θεωρία! ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΣ. ΕΤΕΡΟΚΙΝΗΤΩΣ. ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΤΩΝ! Ο πρώτος τρόπος εκτελείται με τον ΝΟΥ, με χρήση της θελήσεώς του συνοδευόμενης από τη φαντασία. Το πέρας αυτής της θεωρίας είναι τα σχετικά με τον Θεόν, τα περί τον Θεόν. Τα οποία εφαντάσθησαν και των Ελλήνων οι παίδες.
Ο δε δεύτερος είναι υπερφυής, μόνου Θεού θελήσει και φωτισμώ γινόμενος. Τότε ο νους βρίσκεται ολόκληρος υπό τη θεία κατοχή και αρπάζεται σε θείες αποκαλύψεις και γεύεται απόρρητα μυστήρια του Θεού και βλέπει την έκβαση των μελλόντων.
Ο μεταξύ τούτων τρόπος συνάπτεται εν μέρει και με τους δύο. Όσο εργάζεται με τη δική του θέλησι και φαντασία, είναι σύμφωνος με τον αυτοκίνητο τρόπο! Με τον ετεροκίνητο δε κοινωνεί, εφ’ όσον υπό της θείας ελλάμψεως ΕΝΟΥΤΑΙ ΠΡΟΣ ΕΑΥΤΟΝ και αρρήτως ορά τον Θεόν, ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΤΗΣ ΕΑΥΤΟΥ ΝΟΕΡΑΣ ΕΝΩΣΕΩΣ! Γιατί τότε εγκαταλείπει όλα όσα περί ΘΕΟΝ ορώνται και λέγονται! Διότι δεν βλέπει πλέον ούτε ΑΓΑΘΑΡΧΙΑ ή την ΘΕΩΣΗ, ούτε τη σοφία ή την δυναμοποιό ισχύ ή την πρόνοια, ούτε άλλο από τα περί τον ΘΕΟΝ! Αλλά είναι όλος γεμάτος από νοερό Φως και Χαρά, η οποία Χαρά ενεργείται υπό θείου πυρός αναμιγμένου με αγάπη!».
Όποιος θέλει. Είπε ο Κύριος. Όποιος δεν θέλει στα γυμναστήρια για κορμάρες ή για πνευματικές κορμάρες! Στην σελ. 106, ο θεόσοφός μας, μας δίνει μαθήματα συγκρητισμού, υπακούοντας στην αγαπημένη του και μοναδική γι’ αυτόν πνευματική άσκηση, τους συνειρμούς. «Έτσι, λέει, οι μυστικοί του Μεσαίωνος – μαζί τους και ο Νέος Θεολόγος – ταύτιζαν το απλό και άυλο φως της νοητής θέας με τον ίδιο τον Χριστό και κατά το πλατωνικό προηγούμενο δέχονταν πως η θεωρία του σε μεταμορφώνει!!».
Εάν πίστευε σε κάτι ο κ. Ράμφος, αυτή την πολύτιμη πληροφορία θα την είχε χρησιμοποιήσει πολύ πιο “γόνιμα”, όπως αρέσκεται να φλυαρεί ο ίδιος. Γιατί την διαφορά της Εκκλησιαστικής εμπειρίας από των Μυστικών όλων των παραδόσεων βαπτίζει ακριβώς υποκείμενο! Και ενδοσκόπηση. Θα καταλάβαινε την βαθειά διαφορά της εμπειρίας του Αγίου Συμεών ακριβώς στους στίχους που κρατά στα χέρια του και παρερμηνεύει!
βλέπων βλέπεται, φιλών φιλείται
και τις μοι δώσει, όπερ έχω πλουσίως,
και που ευρήσω, ον ορώ καθ’ εκάστην;
Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω!
Δυστυχώς ούτε μάτια, ούτε ώτα διαθέτουμε πλέον. Και φρικιώ και οδύρομαι όταν εννοώ την τερατώδη ανοησία μας!
Οι στίχοι αυτοί σημαίνουν απλώς πως μέσα στο απλό και άυλο φως της νοητής θέας, το οποίο δεν είναι το Φως του νοός, υπάρχει και κάτι άλλο. Ένα κέντρο, ένα πρόσωπο, αυτός ο τις, που κάνει την διαφορά κτιστού και ακτίστου!
Δεν μας έχετε ποτέ ξεκαθαρίσει κ. Ράμφο: Εάν αλλάξουμε την φαντασία του Αιωνίου με την φαντασία του Απείρου, τι θα αλλάξη; Θα μπούμε στην Ιστορία, θα τονωθεί η ατομικότητά μας. η πρωτοβουλία μας, το υποκείμενό μας θα διακριθεί, αλλά όλα αυτά δεν βρίσκουν πάλι την ταυτότητά τους στην κοινότητα των ομοίων;
Καταλήγουμε λοιπόν με μερικές υποψίες! Μετά τον λόγο του Αγγελικούδη αρχίζουμε να υποπτευόμαστε πως δεν είναι η ΘΕΩΣΗ, το αιτούμενο στην Εκκλησία, η ολοκλήρωση του ανθρώπου, όπως κοροϊδεύονται μεταξύ τους οι σύγχρονοι θεολογούντες!
Οι πνευματικές αισθήσεις δεν υπερτερούν, στην Εκκλησία, των σωματικών αισθήσεων! Το τριαδικό Ένα του κ. Ράμφου και το καθόλου, δεν αφορούν στον ενανθρωπήσαντα Θεό. Είναι αρκετά γνωστό σε πολλούς, ποιο είναι το “πράγμα” στο οποίο αναφέρονται!
Όπως χρησιμοποιήθηκε δε το όμοιο από τον Πλάτωνα, αποδείκνυε το αιώνιο. Με τις λέξεις δεν μεταμορφώνεται το αιώνιο σε άπειρο! Αποδείκνυε την αθανασία της ψυχής. Εύγλωττα, το ξεκαθαρίζει ξανά ο Πορφύριος. Κατά Βοηθού, Απόσπασμα 1.
Αυτίκα λόγον ισχυρόν είναι δοκουντα τω πλάτωνι εις παράστασιν της ψυχής αθανασίας, τον εκ του Ομοίου. Ει γαρ Ομοία τω θείω και αθανάτω και αειδεί και αδιαλύτω και ουσιωμένω και συνεστώτι εν αφθαρσία, πώς ου του γένους αν είη του κατά το παράδειγμα;
Καλά Χριστούγεννα!
Αμέθυστος
Τα μοντέρνα μυαλά της Νέας Ελλάδος απέκτησαν, απ’ ό,τι όλα δείχνουν, “πόρτα”! Τον φιλόσοφο – πορτιέρη τους! Μια εξέλιξη του φιλοσόφου – φύλακα της Ιδανικής πολιτείας. Χάριν αυτής της Ιδανικής πολιτείας, ο κ. Ράμφος ανέλαβε το δυσάρεστο έργο να κλείσει όλες τις πόρτες του επέκεινα που με τόσο θαυμαστό τρόπο είχε ανοίξει ο Πλάτων!
“Έκλεισε” ήδη, κατά την άποψί του, τις πόρτες του Φαίδωνα και του Συμποσίου και τώρα φιλοδοξεί να κλείση την πύλη προς την Βασιλεία, που άνοιξε με τόσες θυσίες η Ανατολική Εκκλησία! Στόχος του και πάλι ο Άγιος Συμεών ο Ν. Θεολόγος, στο βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε τελευταίως, από τις Εκδόσεις Κανάκη.
Οι συνεργάτες, του καλαίσθητου τόμου και συγγραφείς του, είναι όλοι τους εκπρόσωποι του Δυτικού πολιτισμού, όπως και το σύνολο της βιβλιογραφίας τους! Άνθρωποι των πανεπιστημίων, θεολόγοι του γραφείου, έμπειροι της καρέκλας, οι τραγέλαφοι του Αριστοτέλη, πιστεύουν πως θα ερμηνεύσουν τον Άγιο Συμεών καλύτερα από τον Παλαμά! Σαν ποιητή! Σε μια αποθέωση της Sola Scriptura!
Ο κ. Ράμφος δηλώνει ευθύς εξ’ αρχής πως ο σκοπός του είναι θεραπευτικός. Στην παράδοση της Ανατολικής Εκκλησίας υπάρχει πρόβλημα, το οποίο επηρεάζει άμεσα το παρόν του Ελληνικού πολιτισμού και της μοντέρνας νοοτροπίας και το πρόβλημα αυτό πρόκειται να ανιχνευθεί εύκολα μέσα στην ερμηνεία του τρίτου ύμνου του Αγίου Συμεών. Αφήνοντας κατά μέρος το επαναλαμβανόμενο ολίσθημα του κ. Ράμφου, ο οποίος ταυτίζει παράδοση και παρελθόν, ας ξεκινήσουμε:
Μοναχός, όστις αμιγής έστι κόσμω και αεννάως ομιλεί Θεώ μόνω – γράφει ο Άγιος.
Μοναχός είναι όποιος από τον κόσμο αμίαντος αέναα μιλεί με μόνο τον Θεό, μεταφράζει ο κ. Ράμφος!
Θα μπορούσαμε να εγκαταλείψουμε την ανάγνωση ήδη σ’ αυτό το σημείο!
Μας τα είπε όλα, μ’ αυτό το φθηνό αλαζονικό του ύφος!
Χάριν της παραδόσεώς μας όμως, θα προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε με τον τρόπο μας!
Θα “ανοίξει” το κείμενο λέει, καταργώντας το ωρισμένο και το ο,τιδήποτε του ποιήματος! Για να αναδειχθεί το αληθινό “μέτρο” των καιρών μας! Τα ιστορικά στοιχεία παντρεμένα με τις πνευματικές παραστάσεις του ερμηνευτή!
“Θα ερμηνεύση μιαν εμπειρία αμοιβαίου δοσίματος Θεού και ανθρώπου!” Μια υπερβατική “συνουσία” λοιπόν, η οποία αφήνει μιαν οξύμωρο αίσθηση πληρότητος! Μιαν ένωση με τον Θεό εντός μας και στον κόσμο μας!
Γι’ αυτό ο μοναχός “βλέπει” τον Θεό και “βλέπεται” από εκείνον, υπάρχει ταυτοχρόνως υποκείμενο της θέας και αντικείμενό της! “Το αντικείμενο δίνεται μονοδιάστατα, το υποκείμενο νοηματοδοτεί και τα δύο συνυπάρχουν σε μια σχέσι δυνατότητος!”
Ο συγγραφεύς μας είναι απολύτως άπειρος της πνευματικής ζωής της Εκκλησίας. Οι παραπάνω διευκρινίσεις του θα μπορούσαν να είχαν χρησιμεύσει στον Γιούνγκ, όταν προσπαθούσε να αφομοιώση τα αρχέτυπα του συλλογικού ασυνειδήτου!
Ποιο υποκείμενο νοηματοδοτεί;! Εάν αυτό ήτο δυνατό, θα είχε νοηματοδοτήσει και ο κ. Ράμφος. Ποιο νόημα υπάρχει στο πολυσέλιδο κείμενο; Εκτός από την παιδαριώδη του άρνηση της Εκκλησίας, με ταυτόχρονη προαγωγή κατηγοριών “σκέψης”, υπαρξιακού και ψυχολογικού περιεχομένου. Ούτε την πλατωνική φιλοσοφία κατόρθωσε να “ανοίξει”, όπως θα δούμε γρήγορα με την βοήθεια του συναδέλφου του Πορφυρίου, του μανιασμένου αντιχριστιανού Νεοπλατωνικού, μαθητή του Πλωτίνου!
«Στην πράξι της ευαγριανής ασκητικής παραδόσεως, το σώμα απαξιώνεται, σαν κάτεργο της ψυχής, και η εμπάθειά του καταπολεμάται με την σκληραγωγία της κακοπάθειας, κατά το προηγούμενο του Πλάτωνος».
Ας δούμε λεπτομερώς αυτό το στρατηγικό σημείο του συστήματος των πνευματικών παραστάσεων του κ. Ράμφου!
Ας πάμε για λίγο στο λεγόμενο Ευαγγέλιο της Ασκητικής του Πορφυρίου, στο γράμμα του προς Μαρκέλλαν! 12, 30-13.
«δώρον θεού παν αναφαίρετον˙ ώστε ου δώσει, ο μη καθέξεις!».
Δεν δίνει ο θεός δώρα τα οποία δεν μπορούν να κρατηθούν για πάντα!
«ων δη του σώματος απαλλαγείσα ου δεκθήση, εκείνων καταφρόνει!».
Όσα δώρα θα χαθούν μαζί με τον θάνατο του σώματος, καταφρόνησέ τα!
«ουδέ δει προ καιρού τινος την αίτησιν ποιείσθαι, αλλ’ όταν σοι ο θεός, εν σοι ούσαν, φύσει την ορθήν αίτησιν φανερώση!».
Με αυτά τα δώρα μάλιστα και αυτός ενοπτρίζεται!
«Ακήρατον γαρ εκείνου το κάλλος, και φως το ζωτικόν αληθεία διαλάμπον! Ταυτ’ ουν θέλε και αιτού τον θεόν ή θέλει τε και έστιν αυτός!».
Ο άνθρωπος λοιπόν ταυτίζεται με το θεό διττώς! Και με την θέληση και με το είναι!
«Ας ακολουθήσει λοιπόν ο μεν νους τω θεώ, ενοπτριζόμενος τη ομοιώσει θεόν, τω δε νω η ψυχή, τη δ’ αυ ψυχή υπηρετείτω το σώμα!».
Δεν υπήρχε άφεσις των αμαρτιών, τα δώρα του θεού δεν ήταν η νίκη στον θάνατο, η νίκη κατά του πονηρού, η ελευθερία του ανθρώπου από την άγνοια, η υπόσχεση της Βασίλειας! Ούτε ο θεός βεβαίως ήταν ο ίδιος. Ο θεός του Πορφυρίου και του Πλάτωνος είναι του ΠΑΝΤΟΣ ΟΜΟΙΩΜΑ!
Αυτόν τον θεό συνεχίζει να πιστεύει ο κ. Ράμφος, απλώς πρόσθεσε στο ομοίωμα αυτό, το σεαυτώ είδωλον.
Η ομοίωσις λοιπόν με το Ακήρατον κάλλος, η Μελέτη θανάτου, υποχρέωνε τους Φιλοσόφους στην Ασκητική ζωή!
Και προειδοποιεί ο καημένος Πορφύριος τον κ. Ράμφο!
«Εφ’ όσον τις το σώμα ποθεί και τα του σώματος σύμφυλα, επί τοσούτον αγνοεί τον θεόν, και της εκείνου ενοράσεως εαυτόν απεσκότισε, καν παρά πάσι τοις ανθρώποις ως θεός δοξάζηται!».
Πώς σχολιάζει όμως ο κ. Ράμφος τον αδελφό του Πορφύριο; Σκληρά και αληθινά! Σελίς 134 του βιβλίου!
«Όταν μας απορροφά πλήρως η νοερά ομοίωσι προς τον Θεό, παραιτούμαστε από στόχους προσωπικούς είτε συλλογικούς και παραλύουμε εκκρεμείς μεταξύ επιγνώσεως εαυτού και αξιών που δεν είναι δικές του! Διαμορφώνεται ταυτότητα στην κοινότητα των ομοίων και υποβιβάζεται η ατομικότης του σώματος και του πρακτικού λόγου!». Σκληρή η αλήθεια και σωστά του τα ψάλλει, αλλά από τον κ. Ράμφο απουσιάζει παντελώς το θέμα του θανάτου! Δεν φρικιά και δεν οδύρεται, δεν έχει εννοήσει ακόμη τον θάνατο! Ίσως να’ χει γεννηθεί αθάνατος. Αυτός ξέρει!
Δεν χάνει όμως μόνο τον θάνατο, της Αρχαίας φιλοσοφίας τον στύλο, χάνει ξαφνικά και τον προσανατολισμό του και μέσα στο ίδιο του το κείμενο συσκοτίζεται και αποδίδει τα του Πορφυρίου στους Χριστιανούς! Σελίς 135! «Η πνευματική μεταμόρφωσι εν ονόματι της οποίας υποτιμούμε το σώμα, είναι νοσηρή ψευδαίσθηση». Τώρα ξαφνικά την ευθύνη φέρουν οι Χριστιανοί!
Και η Ανάσταση; Πώς είναι δυνατόν ο κ. Ράμφος να ξέχασε την προσδοκία της Αναστάσεως; Είναι δυνατόν δυστυχώς, διότι ο κ. Ράμφος ακολούθησε την σύγχρονη εξέλιξη του νεοπλατωνισμού, την θεοσοφία! Έχασε λοιπόν την Ανάσταση, παρακολουθώντας τις θεοσοφικές διδασκαλίες περί πνευματικού σώματος και πνευματικών αισθήσεων, όπως ακριβώς και για τον ίδιο λόγο ξέχασε και τον θάνατο!
Ο μέγας Ωριγένης, τον οποίο διεκδικούν και οι θεόσοφοι του Ινδουισμού, αναφέρεται στο πνευματικό σώμα, όταν προσπαθεί να εισχωρήσει στο μέγα Μυστήριο της Αναστάσεως των σωμάτων! Ο Ωριγένης είναι ολοκληρωτικά δοσμένος στην πνευματική ερμηνεία των λόγων της Εκκλησίας, εναντίον του Γράμματος που σκοτώνει! Η Ατομικότης του σώματος και η Ιστορική δράση, που συγκλονίζουν τον κ. Ράμφο, νομίζω θα τον άφηναν αδιάφορο!
Η Αλήθεια και η Ιστορία για τον Ωριγένη ήταν το ίδιο πράγμα, μόνον για τον κ. Ράμφο είναι πρόβλημα, διότι αδιαφορεί και για την αλήθεια! Βλέπει παντού λάθη, αδιέξοδα, το τραίνο της προόδου να χάνεται εμπρός μας. Γιατί δεν μας περιγράφει πώς προόδευσε ο ίδιος, για να τον μιμηθούμε και ασχολείται αποκλειστικά με τους λόγους που δεν προοδεύουμε εμείς; Και η εσωτερικότης του; Η ενδοσκόπηση; Φέρει δηλαδή την ευθύνη μας;
Η Αλήθεια είναι πως σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ένας παραδοσιακός Έλληνας, ίσως ούτε ένας παραδοσιακός Χριστιανός. Διαφορετικά δεν θα δοξαζόταν με τόσες προχειρότητες που μας έχει φορτώσει! Μας καλεί να γίνουμε αυτό που ήδη είμαστε! Έχει το θέμα έτοιμο και το αναπτύσσει δημιουργικά. Σαν τους μυθιστοριογράφους οι οποίοι γράφουν για την άλωση της Κων/πόλεως! Με το θέμα έτοιμο, με ωραίες λέξεις, χωρίς όμως περιεχόμενο.
Ο Άγιος Συμεών εισάγει λοιπόν, για τον δοξασμένο άνδρα, την ενδοσκόπηση! Η εσωτερικότης υπάρχει ήδη, όπως είδαμε, στην πλατωνική φιλοσοφία, αλλά τελειοποιείται από τον Αυγουστίνο! Υποτίθεται πως η εσωτερικότης ξεκινά τον σύγχρονο πολιτισμό, τον μοντέρνο κόσμο. Δεν γνωρίζουμε όμως το θέμα από κοντά, νομίζω! Ας δούμε λίγες λεπτομέρειες!
Ένας μεγάλος σύγχρονος μελετητής της αρχαιότητος, ο John Rist, στο βιβλίο του “Αυγουστίνος, το βάπτισμα της αρχαίας σκέψης” δηλώνει απερίφραστα πως ο Αυγουστίνος προσκολλάται στην εσωτερικότητα για να γλιτώσει από την παιδική ασθένεια του πνεύματός του, τον σκεπτικισμό:
«Μέσω της ενδοστρέφειας (μιάς δυνάμεως της ψυχής) μπορούμε να αποκτήσουμε σε κάποιο βαθμό μια θεωρία της Αλήθειας (που είναι ο θεός) μέσα μας, παρότι είναι πέρα από μας! Τοιουτοτρόπως μπορούμε να αποκτήσουμε κάτι σταθερό και αναλλοίωτο, κάτι μέσα μας που δεν είναι μια εικόνα κατασκευασμένη από προβληματικές αναγνώσεις γύρω από τον εαυτό μας και τον εξωτερικό κόσμο αλλά είναι μια συνάντηση με τον αΐδιο θεό!».
Και η Edith Stein, συνεχίζει το λόγο του Rist και εξελίσσει και φωτίζει αυτή τη μυστηριώδη ενδοσκόπησι. «Πεπερασμένο και Αιώνιο Είναι»! «ο Αυγουστίνος ο οποίος πάνω απ’ όλα αναζήτησε την οδό προς τον θεό, αναχωρώντας από το εσωτερικό μας είναι, και ο οποίος τόνισε επανειλημμένως την αυθυπέρβαση του δικού μας είναι προς το αληθινό είναι, φανέρωσε παρ’ όλα αυτά, την αδυναμία μας να συλλάβουμε και να γνωρίσουμε τον Ασύλληπτο»! Πώς είναι δυνατόν αυτή η αμφιβολία, αυτή η απιστία, να αφορά στην Ελληνική Φιλοσοφία και ακόμη περισσότερο στην Εκκλησιαστική ζωή; Αυτό μόνον οι Νεοέλληνες φιλοσοφούντες το γνωρίζουν! Όποιος έχει σώας τας φρένας καταλαβαίνει καθαρά πως άβυσσος χωρίζει την Εκκλησία από την εικονική πραγματικότητα του Αυγουστίνου και του Δυτικού πολιτισμού το υποκείμενο!
Ποιος όμως έχει σήμερα πια σώας τας φρένας; Ας ακούσουμε για λίγο τον Απ. Παύλο, τι λέει εν προκειμένω στην προς Ρωμαίους Α, 29:
«και καθώς ουκ εδοκίμασαν τον Θεόν έχειν εν επιγνώσει, παρέδωκεν αυτούς ο Θεός εις αδόκιμον νουν, ποιείν τα μη καθήκοντα, πεπληρωμένους πάση αδικία, πορνεία, πονηρία, μεστούς φθόνου, καταλάλους, θεοστυγείς, αλαζόνας! Ού μόνον αυτά ποιούσιν, αλλά και συνευδοκούσι τοις πράσσουσι!»
Τί μας λέει ο Απόστολος Παύλος λοιπόν; Ότι αυτός ο αδόκιμος νους δεν βρίσκει στα κείμενα των Πατέρων κάτι ωρισμένο, ούτε και ο,τιδήποτε. Βρίσκει αντίθετα ότι χρήζουν γονιμοποιήσεως και “συνουσίας”. Βρίσκει αμοιβαίο δόσιμο θεού και ανθρώπου! Η τεχνητή γονιμοποίηση σαν ερμηνευτική μέθοδος! Οι Έλληνες συνεχίζουν να είναι θερμόαιμοι!
Υπάρχει όμως και κάτι καινούργιο. Στο κείμενό του, ο κ. Ράμφος ονομάζει τον θεό πατέρα! Για πολλούς νεοπλατωνικούς λόγους και κυρίως γιατί αρνείται την θεότητα του Χριστού!
Τελειώνοντας όμως θα ήθελα να παρουσιάσω, όσο το δυνατόν, την ορθόδοξη διδασκαλία για τις αερολογίες που μας φόρτωσαν οι πανεπιστημιακοί μας διδάσκαλοι!
Κάλλιστος Αγγελικούδης, Περί της Ενώσεως με το Θεό!
ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τόμος Ε΄, § 7.
«Τρισί τρόποις επιβαίνει (ανεβαίνει) ο νους τη του Θεού θεωρία! ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΣ. ΕΤΕΡΟΚΙΝΗΤΩΣ. ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΤΩΝ! Ο πρώτος τρόπος εκτελείται με τον ΝΟΥ, με χρήση της θελήσεώς του συνοδευόμενης από τη φαντασία. Το πέρας αυτής της θεωρίας είναι τα σχετικά με τον Θεόν, τα περί τον Θεόν. Τα οποία εφαντάσθησαν και των Ελλήνων οι παίδες.
Ο δε δεύτερος είναι υπερφυής, μόνου Θεού θελήσει και φωτισμώ γινόμενος. Τότε ο νους βρίσκεται ολόκληρος υπό τη θεία κατοχή και αρπάζεται σε θείες αποκαλύψεις και γεύεται απόρρητα μυστήρια του Θεού και βλέπει την έκβαση των μελλόντων.
Ο μεταξύ τούτων τρόπος συνάπτεται εν μέρει και με τους δύο. Όσο εργάζεται με τη δική του θέλησι και φαντασία, είναι σύμφωνος με τον αυτοκίνητο τρόπο! Με τον ετεροκίνητο δε κοινωνεί, εφ’ όσον υπό της θείας ελλάμψεως ΕΝΟΥΤΑΙ ΠΡΟΣ ΕΑΥΤΟΝ και αρρήτως ορά τον Θεόν, ΕΠΕΚΕΙΝΑ ΤΗΣ ΕΑΥΤΟΥ ΝΟΕΡΑΣ ΕΝΩΣΕΩΣ! Γιατί τότε εγκαταλείπει όλα όσα περί ΘΕΟΝ ορώνται και λέγονται! Διότι δεν βλέπει πλέον ούτε ΑΓΑΘΑΡΧΙΑ ή την ΘΕΩΣΗ, ούτε τη σοφία ή την δυναμοποιό ισχύ ή την πρόνοια, ούτε άλλο από τα περί τον ΘΕΟΝ! Αλλά είναι όλος γεμάτος από νοερό Φως και Χαρά, η οποία Χαρά ενεργείται υπό θείου πυρός αναμιγμένου με αγάπη!».
Όποιος θέλει. Είπε ο Κύριος. Όποιος δεν θέλει στα γυμναστήρια για κορμάρες ή για πνευματικές κορμάρες! Στην σελ. 106, ο θεόσοφός μας, μας δίνει μαθήματα συγκρητισμού, υπακούοντας στην αγαπημένη του και μοναδική γι’ αυτόν πνευματική άσκηση, τους συνειρμούς. «Έτσι, λέει, οι μυστικοί του Μεσαίωνος – μαζί τους και ο Νέος Θεολόγος – ταύτιζαν το απλό και άυλο φως της νοητής θέας με τον ίδιο τον Χριστό και κατά το πλατωνικό προηγούμενο δέχονταν πως η θεωρία του σε μεταμορφώνει!!».
Εάν πίστευε σε κάτι ο κ. Ράμφος, αυτή την πολύτιμη πληροφορία θα την είχε χρησιμοποιήσει πολύ πιο “γόνιμα”, όπως αρέσκεται να φλυαρεί ο ίδιος. Γιατί την διαφορά της Εκκλησιαστικής εμπειρίας από των Μυστικών όλων των παραδόσεων βαπτίζει ακριβώς υποκείμενο! Και ενδοσκόπηση. Θα καταλάβαινε την βαθειά διαφορά της εμπειρίας του Αγίου Συμεών ακριβώς στους στίχους που κρατά στα χέρια του και παρερμηνεύει!
βλέπων βλέπεται, φιλών φιλείται
και τις μοι δώσει, όπερ έχω πλουσίως,
και που ευρήσω, ον ορώ καθ’ εκάστην;
Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω!
Δυστυχώς ούτε μάτια, ούτε ώτα διαθέτουμε πλέον. Και φρικιώ και οδύρομαι όταν εννοώ την τερατώδη ανοησία μας!
Οι στίχοι αυτοί σημαίνουν απλώς πως μέσα στο απλό και άυλο φως της νοητής θέας, το οποίο δεν είναι το Φως του νοός, υπάρχει και κάτι άλλο. Ένα κέντρο, ένα πρόσωπο, αυτός ο τις, που κάνει την διαφορά κτιστού και ακτίστου!
Δεν μας έχετε ποτέ ξεκαθαρίσει κ. Ράμφο: Εάν αλλάξουμε την φαντασία του Αιωνίου με την φαντασία του Απείρου, τι θα αλλάξη; Θα μπούμε στην Ιστορία, θα τονωθεί η ατομικότητά μας. η πρωτοβουλία μας, το υποκείμενό μας θα διακριθεί, αλλά όλα αυτά δεν βρίσκουν πάλι την ταυτότητά τους στην κοινότητα των ομοίων;
Καταλήγουμε λοιπόν με μερικές υποψίες! Μετά τον λόγο του Αγγελικούδη αρχίζουμε να υποπτευόμαστε πως δεν είναι η ΘΕΩΣΗ, το αιτούμενο στην Εκκλησία, η ολοκλήρωση του ανθρώπου, όπως κοροϊδεύονται μεταξύ τους οι σύγχρονοι θεολογούντες!
Οι πνευματικές αισθήσεις δεν υπερτερούν, στην Εκκλησία, των σωματικών αισθήσεων! Το τριαδικό Ένα του κ. Ράμφου και το καθόλου, δεν αφορούν στον ενανθρωπήσαντα Θεό. Είναι αρκετά γνωστό σε πολλούς, ποιο είναι το “πράγμα” στο οποίο αναφέρονται!
Όπως χρησιμοποιήθηκε δε το όμοιο από τον Πλάτωνα, αποδείκνυε το αιώνιο. Με τις λέξεις δεν μεταμορφώνεται το αιώνιο σε άπειρο! Αποδείκνυε την αθανασία της ψυχής. Εύγλωττα, το ξεκαθαρίζει ξανά ο Πορφύριος. Κατά Βοηθού, Απόσπασμα 1.
Αυτίκα λόγον ισχυρόν είναι δοκουντα τω πλάτωνι εις παράστασιν της ψυχής αθανασίας, τον εκ του Ομοίου. Ει γαρ Ομοία τω θείω και αθανάτω και αειδεί και αδιαλύτω και ουσιωμένω και συνεστώτι εν αφθαρσία, πώς ου του γένους αν είη του κατά το παράδειγμα;
Καλά Χριστούγεννα!
Αμέθυστος
1 σχόλιο:
Το άριστο θα ήταν να αφιέρωνες και αναρτήσεις 'στον Πορφύριο,τον Ιάμβλιχο και τον Πρόκλο με τις πιθανές επιρροές των 'σε νεοτέρους και τις παρερμηνείες του πλατωνικού λόγου.Να 'δούμε ολόκληρο το φάσμα και το πλέγμα των επιδράσεων και των ορθών ή (και) λανθασμένων ερμηνειών των.Η θεουργία,αλήθεια,δεν υποβιβάζει και δε μειώνει την αξία και παρουσία των νεοπλατωνικών;Ευελπιστώ,σε κάθε περίπτωση,πάντως,τα αποσπάσματα αυτά που δημοσιεύεις να είναι και από τα καλύτερα υφιστάμενα,τα καλύτερα,τουτέστιν από τα πιο πρωτότυπα,σπάνια και ρηξικέλευθα της υφηλίου και του κόσμου μας για τα πραγματευόμενα σπουδαία αυτά θέματα!
Δημοσίευση σχολίου