KATA ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ (ΤΟ ΑΝΤΙΦΩΝΟ ΤΟΥ ΣΟΡΟΣ)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Επιμέλεια Lorenzo Maria Pacini
Όταν αρχίσαμε να ακούμε για τη Μεγάλη Επαναφορά, λίγοι κατάλαβαν περί τίνος επρόκειτο, και ακόμη λιγότεροι κατάλαβαν ότι ήταν μια πραγματική επανάσταση σε εξέλιξη, η οποία σίγουρα ξεκίνησε όχι αμέσως μετά τη διακήρυξή της, αλλά σε μια μακρά ιστορία μετασχηματισμών που χαρακτήρισαν τη νεωτερικότητα. Μεταξύ αυτών, η ανοιχτή κοινωνία, ή the open society για να το θέσουμε στα αγγλικά σύμφωνα με τον αρχικό ορισμό, είναι ίσως ένα από τα θεμελιώδη στάδια για την κατανόηση αυτού που βιώνουμε.
Εδώ έγκειται η μεγάλη αξία του συγγραφέα αυτού του βιβλίου, του Roberto Pecchioli, ενός φιλοσόφου με εξαιρετική ευφυΐα και παραγωγική πένα, ακούραστου στην πολιτιστική του πρωτοπορία. Tο να μιλάμε για ανοιχτή κοινωνία σημαίνει, στην πραγματικότητα, να εξερευνούμε μια από τις πιο σύνθετες εσοχές της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δυναμικής που άνοιξε το δρόμο για τη μεγάλη παγκόσμια επανεκκίνηση (Great Reset).
Aφετηρία είναι ο ορισμός της ανοικτής κοινωνίας, μια έννοια που δίνει το όνομά της στην κατήχηση της φιλελεύθερης σκέψης "The Open Society and Its Enemies" (H ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της) του Karl Popper, ένα δοκίμιο πολιτικής φιλοσοφίας που χρονολογείται από το 1945. Tο έργο του Popper αποτελεί αριστούργημα της δικαστικής αντίληψης της φιλοσοφίας, διότι όχι μόνο ασκεί δριμεία κριτική στα λεγόμενα ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά αναζητά και τα εμπνευσμένα μυστικά τους, τα οποία, σύμφωνα με τον Popper, βρίσκονται στον Πλάτωνα, τον Hegel και τον Marx, που θεωρούνται οι τρεις μεγάλοι θεμελιωτές μιας κοινωνίας την οποία ορίζει ως "κλειστή", "ολοκληρωτική", εχθρό της φιλελεύθερης κοινωνίας. H αντίληψη του Popper είναι μια αντίληψη που μπορούμε με ασφάλεια να χαρακτηρίσουμε δογματική, με στόχο όχι τόσο να απονομιμοποιήσει τα υπάρχοντα ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά μάλλον να προτείνει ένα είδος διανοητικής ανοσοποίησης ενάντια στην πιθανή αυγή οποιουδήποτε καθεστώτος εκτός από το φιλελεύθερο. Συγκεκριμένα, ο Πλάτων επικρίνεται για την ουτοπική του ιδέα της τέλειας δημοκρατίας, της Καλλίπολης, του ουράνιου παραδείγματος που πρέπει να υλοποιηθεί στη γη. O Χέγκελ ως θεωρητικός του αστικού κράτους με την πρωτοκαθεδρία της πολιτικής έναντι της οικονομίας. O Μαρξ ως προφήτης των κομμουνιστικών ουτοπιών, που αποκλείεται tout court τόσο στην αρχική του μορφή όσο και στις διάφορες αποκλίσεις του. Tο έργο του Popper είναι στην πραγματικότητα ένα ιδεολογικό έργο, το οποίο διεκδικεί να γίνει σημείο αναφοράς για τη σκέψη του εικοστού αιώνα. Σχεδόν ογδόντα χρόνια αργότερα και χάρη σε αυτό το κείμενο του Pecchioli, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η ποππεριανή προφητεία έχει εκπληρωθεί. Tο μόνο αποδεκτό μοντέλο κοινωνίας είναι το φιλελεύθερο - και εδώ έγκειται ο ιδεολογικός και φονταμενταλιστικός χαρακτήρας του έργου - κηρύσσοντας κάθε άλλη πολιτική μορφή παράνομη, εξορισμένη με την πολυχρηστική κατηγορία του ολοκληρωτισμού. Aπό αυτή την άποψη, θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι η ανοιχτή κοινωνία αποκαλύπτεται ως η πιο κλειστή κοινωνία, επειδή δεν επιτρέπει σε κανέναν να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό. Eίναι επιτρεπτό να σκεφτεί κανείς οτιδήποτε άλλο εκτός από μια διαφορετικά δομημένη κοινωνία. H μόνη δυνατή ελευθερία είναι αυτή που βασίζεται στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Σε ένα σημείο, πρέπει να παραδεχτούμε, ο Popper είχε δίκιο: υπάρχει μια λεπτή σύνδεση μεταξύ του Πλάτωνα, του Hegel και του Marx, όχι μόνο όσον αφορά τη φιλοσοφική τους εγγύτητα μεταξύ τους στη σκέψη τους στην αντίδρασή τους στα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα της εποχής τους, αλλά κυρίως όσον αφορά την εντελώς δυσαρμονική φύση της φιλελεύθερης τάξης που προωθούσαν οι τρεις φιλόσοφοι. Η υπεροχή της πολιτικής έναντι της οικονομίας είναι ακριβώς αυτό που ο Popper και η ανοικτή κοινωνία του δεν μπορούν να ανεχθούν.
Υπάρχει επίσης μια εθνοεπιστημονική προοπτική που πρέπει να ληφθεί υπόψη, η οποία είναι επίσης γλωσσική και δημολογική. Γίναμε μάρτυρες μιας μαζικής και αναγκαστικής εισαγωγής πολλών νέων όρων στη γλώσσα των μαζών σύμφωνα με ένα ακριβές χρονικό μοτίβο, μια αναγκαία ακολουθία που έχει φορτώσει πολλά λήμματα από το σημασιολογικό μητρώο του κόσμου της υγείας, με εσχατολογική αξία, και αυτό επειδή η Μεγάλη Επαναφορά θα έρθει μόνο μετά από αυτή την υποχρεωτική μετάβαση, ακολουθώντας την πορεία που υπέδειξε ο ήδη γνωστός γκουρού του Νταβός, Klaus Schwab, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, αλλά ακόμη νωρίτερα μας το διηγήθηκαν οι "προφήτες" και οι "ακόλουθοι" της ανοικτής κοινωνίας, μεταξύ των οποίων ο Ζακ Αττάλι, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Τζορτζ Σόρος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Πολλές ήταν, στην πραγματικότητα, οι προφητικές προειδοποιήσεις, που είχαν προαναγγελθεί όλα αυτά τα χρόνια, και τώρα αυτή η μορφοποίηση προτείνεται ως κάτι αναπόφευκτο, μάλιστα θετικό και απαραίτητο, για να βγούμε από την κρίση της υγείας, που ακολούθησε την οικονομική, η οποία μέσα σε τριάντα χρόνια συνέτριψε εντελώς τα πορτοφόλια των ανθρώπων. Αυτοί οι χαρακτήρες αλλάζουν τη γλώσσα, γιατί αλλάζοντάς την αλλάζουν τους ανθρώπους, επαναπρογραμματίζοντας τις νευρολογικές τους διαμορφώσεις μέσω της εισαγωγής λέξεων που έχουν πολύ ισχυρή σημασία, με διάφορα οξύμωρα, αναδεικνύοντας μια αφήγηση γεγονότων που ανατρέπει την καθιερωμένη τάξη πραγμάτων της κοινωνίας. Ας σκεφτούμε, για να δώσουμε ένα παράδειγμα, την έννοια της κρίσης, ετυμολογικά θετική, αλλά κοινωνικά μετασχηματισμένη σε αρνητική, σε σημείο που να χρησιμοποιείται σαν να ήταν μια πολιτική αναγκαιότητα, ο μόνος τρόπος για να αλλάξει ο κόσμος. Μια διαφορετική γλώσσα, αυτή της ανοιχτής κοινωνίας, η οποία είναι χαρακτηριστική της μαγείας, των αποκρυφιστικών πρακτικών, επειδή είναι προσιτή μόνο σε λίγους, εσωτεριστική στο αυθεντικό της νόημα και εξωτεριστική στην εμμονική της εφαρμογή, με αποτέλεσμα στην πλειοψηφία των ανθρώπων να εμφανίζεται ασαφής και ενίοτε τρομακτική. Εδώ είναι που ο φόβος γίνεται το κατ' εξοχήν όργανο της εξουσίας, μια δικαιολογία που υιοθετείται για να στερήσει από τον πληθυσμό την ατομική και συλλογική ελευθερία. Εκεί που το μοντέλο του Popper δεν έφτασε με μακροπρόθεσμες αλλαγές, εδώ έρχονται οι βραχυπρόθεσμες στρατηγικές κοινωνικής μηχανικής, που απευθύνονται στα αρχετυπικά ανθρώπινα συναισθήματα.
Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης εύκολο να κάνει κανείς μια σύγκριση μεταξύ των νομικών αλλαγών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών και της απότομης νομοθεσίας "έκτακτης ανάγκης" που μας συνοδεύει τα τελευταία δύο χρόνια. Στην πρώτη περίπτωση, παρατηρούμε έναν μετασχηματισμό από το κράτος δικαίου στο κράτος των δικαιωμάτων, μια πραγματική δοκιμασία της ποππεριανής γυμναστικής, διότι εδώ είναι που έλαβε χώρα το πιο εμφανές άνοιγμα, αυτό που διεύρυνε τις ρωγμές του κοινωνικού ιστού στον καμβά των αξιών και των αρχών, οδηγώντας μας στον καθαγιασμό κάθε ιδιοτροπίας, στο όνομα μιας απαραβίαστης προσωπικής ελευθερίας που αξίζει να διεκδικηθεί ακόμη και πολεμικά, όταν είναι απαραίτητο. Στη δεύτερη περίπτωση, η λεγόμενη πανδημία είδε, αντιθέτως, μια καταστροφή των βεβαιοτήτων του δικαίου, κάνοντας όλες τις υποτιθέμενες επιτυχίες του αρχικού ανοίγματος να εξαφανιστούν με ένα μόνο χτύπημα. Στο όνομα των έτοιμων δικαιωμάτων φτάσαμε στην άρνηση των δικαιωμάτων· επικαλούμενοι την ελευθερία για όλους, βρεθήκαμε να βιώνουμε την ελευθερία κανενός. Μια τυχαία επακόλουθη διαδικασία ή το υπολογισμένο αποτέλεσμα ενός ακριβούς προγράμματος;
Σε αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας μάς δίνει μια εις βάθος ανάλυση ορισμένων από τα πιο ενδιαφέροντα στάδια του μετασχηματισμού της ανοικτής κοινωνίας, δίνοντας έμφαση στην καθαρά πολιτική, και μάλιστα βιοπολιτική πτυχή της πρόσφατης ιστορίας. Όπου ο άνθρωπος δεν θεωρείται πια βιος αλλά απλή ζωή, ο βιοπολιτικός έλεγχος γίνεται η συνήθης διοίκηση σε ένα κράτος, το οποίο μοιάζει περισσότερο με ζωοτεχνικό εργοστάσιο, όπου το κατεστημένο σηματοδοτεί και ελέγχει κάθε στιγμή και διαδικασία της ύπαρξης των αντικειμένων που περιέχονται εντός του περιβόλου των εργαστηριακών ορίων. Από την άλλη πλευρά, ένα εμφανές πλέον ρίζωμα της μετανεωτερικότητας είναι η εξάλειψη των ορίων με την ανάμειξη ζωής και θανάτου, που γεννά μια νεκρή ζωή, το bios necros, υποβαθμίζοντας την αξιοπρέπεια του πνευματικά εμψυχωμένου σώματος, στα ελληνικά bios, σε εκείνη της απλής ύλης, το zoe. Η ζωή δεν είναι πια το υπερβατικό άνοιγμα αλλά η οριζόντια, ριζωματική υπόσταση, που ρίχνεται δραματικά στην πεπερασμένη υπόσταση κάποιου πράγματος που δεν έχει ελπίδα ή δυνατότητα να πάει πέρα από αυτήν.
Έτσι, οι μή νεκροί γίνονται κύριοι ενός νέου συλλογικού φαντασιακού μαζί με τους μή-θνητούς: είναι η εποχή των ζόμπι, των cyborgs, της τεχνητής νοημοσύνης, όλων εκείνων των υβριδικών ή καλύτερα των εντελώς τεχνικών μορφών που προσομοιάζουν τη ζωή αλλά δεν την περιέχουν. Εκεί που κηρύξαμε την υπέρβαση του υλομορφικού αναγωγισμού του Αριστοτέλη, θέλοντας να υπερβούμε τη φαινομενική απλοποίηση της "κίνησης" ως αρχής της ζωής και κεντρικού σημείου της υπαρξιακής τοπογραφίας μέσα στις γνωστές διαστατικές συντεταγμένες, φτάσαμε όχι μόνο να μήν υπερβούμε αλλά να συρρικνώσουμε ακόμη περισσότερο τα κριτήρια αναγνώρισης της ζωής, απορρίπτοντάς την μόνο στην τεχνική πτυχή, στο ζώο, απορρίπτοντας κάθε άλλο στοιχείο, φτάνει κανείς να μισεί τη ζωή από την αρχή της μέχρι την ολοκλήρωσή της, επειδή δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί ζωή, αφού δεν εμπίπτει στον νέο αξιωματικό ορισμό. Η ζωή είναι τώρα byte, είναι δεδομένο, είναι παρόρμηση. Τίποτα απρόβλεπτο δεν επιτρέπεται. Μόνο ό,τι είναι ελέγξιμο και ελεγχόμενο είναι αποδεκτό ως υπάρχον.
Η ζωή έχει μετατραπεί σε αρρώστια· η ίδια η ζωή είναι ένας ιός, ειδικά όταν εξετάζεται υπό το πρίσμα του "πράσινου" οικολογισμού (κάτι εντελώς διαφορετικό από την οικολογία), ο οποίος ερμηνεύει τον άνθρωπο ως παράσιτο που πρέπει να εξαλειφθεί από τον πλανήτη Γη, αλλά και αυτό μόνο σε βάρος μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων, αφήνοντας ανέγγιχτη την ελίτ που κηρύττει από άμβωνος την υποταγή σε καθεστώτα αυτοεξόντωσης, ενώ οι ίδιοι χορταίνουν στις δικές τους πολυτελείς ανέσεις. Με αυτόν τον τρόπο, είναι προφανές ότι όλοι είμαστε άρρωστοι ή δυνητικά άρρωστοι, ακόμη και χωρίς να το γνωρίζουμε, και η υγεία γίνεται προνόμιο μιας πιστοποίησης της οποίας το νομικό καθεστώς δεν δίνεται πλέον από εμπειρικά αξιολογήσιμες ιατρικές αποδείξεις, αλλά από τη θεσμοθετημένη εξουσία μιας φαρμακευτικής εταιρείας, ενός υπουργείου, ενός γραμμωτού κώδικα ή ενός κώδικα QR που μπορεί να κατεβεί στο τηλέφωνο.
Εύλογα, μπορούμε να μιλάμε για βιοκρατία, για την κυβέρνηση της ζωής, όχι με την υποκειμενική αλλά με την αντικειμενική έννοια, κάνοντας μια γλωσσική αντιστροφή, διότι δεν είναι η ζωή που κυβερνά, αλλά η ζωή που κυβερνάται.
Η θριαμβευτική επιτυχία της βιοπολιτικής της Φουκωικής μνήμης, μάς εισάγει στη δεύτερη λειτουργία που ανιχνεύεται στις μπατονέτες: στό να επηρεάζουν συμβολικά τη συλλογική φαντασία. Αυτό συμβαίνει μέσω της ιερής επικοινωνίας που γίνεται γι' αυτές και της άμεσης σύνδεσης με την πρακτική τους χρήση, επειδή η μπατονέτα (του rapid test) παραμένει η τελευταία λύση για την απόκτηση της πράσινης άδειας, επιβάλλοντας τον εαυτό της -ή μάλλον γινόμενη αποδεκτή- ως συμβιβασμός "του μικρότερου κακού". Η βιοασφάλεια έχει γίνει η μεθοδολογία ανατροπής των φιλελεύθερων αστικών δημοκρατιών, οι οποίες δίνουν τη θέση τους σε μια νέα δεσποτεία λίγων ολιγαρχών, οι οποίοι, υπό τον ήχο των αμφίβολων διαταγμάτων, κατεδαφίζουν την έννομη τάξη των κρατών. Μια διαδικασία, αυτή της αποδόμησης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία έχει πράγματι τη θετική και μοιραία κατεύθυνσή της, αλλά το πρόβλημα που ανακύπτει είναι: προς ποιες νέες μορφές βαδίζουμε; Εδώ ο Pecchioli θέτει το θέμα: η ανοιχτή κοινωνία του Soros, μια επικαιροποιημένη εκδοχή της κοινωνίας του προγόνου του Popper, από τι αποτελείται; Μπροστά στην κατάλυση των σημαντικότερων δικαιωμάτων και ελευθεριών του ατόμου, στην εκμηδένιση της μεταφυσικής του διάστασης στο όνομα μιας ζωής που στήνεται ως απόλυτο, και στην επιβολή νέων τεχνοκρατικών και οικολογικο-χρηματοοικονομικών μοντέλων, δεν υπάρχει σίγουρα καμία ελπίδα για μια νέα παγκόσμια αναγέννηση. Εξαιρετική κοινωνική μηχανική, πρέπει να αναγνωριστεί. Οι προτάσεις που μας προαναγγέλλονται ως ήδη αποφασισμένες άνωθεν είναι αυτές του ολοκληρωμένου τρανσουμανισμού (υπερανθρωπισμού), η αποθέωση του ανοίγματος χωρίς αν και αλλά, σενάρια που μέχρι πριν από λίγα χρόνια αποτελούσαν προνόμιο μόνο μιας ορισμένης δυστοπικής και πρωτοεπιστημονικής λογοτεχνίας, και που τώρα παίζονται με ανατροπές στα διάφορα θέατρα των ανθρωπιστικών επιστημών. Η υπαρξιακή γεωπολιτική συνδέεται επίσης με τη γεωγραφία, όπως είναι λογικό. Όσο περισσότεροι λαοί καταρρέουν, τόσο περισσότερα κράτη εξαφανίζονται, και αυτό αποτελεί ένα νόστιμο μεζέ για τους αδηφάγους συνωμότες της νέας διακυβέρνησης. Η εχθρότητα απέναντι σε κάθε ταυτότητα απαιτεί τη ρευστοποίηση κάθε πολιτικής μορφής εκτός από εκείνη που προτιμούν οι λίγοι ανέγγιχτοι. Η διεισδυτικότητα, από την άλλη πλευρά, είναι ένα οντολογικό χαρακτηριστικό του υπερανθρωπισμού, διότι έχει ακραία ανάγκη αφενός για ασυνείδητη προσκόλληση και αφετέρου για ανθρώπινο "κρέας για σφαγή", ως πρακτικό εργαστήριο, προκειμένου να μπορέσει να αυτοεκπληρωθεί. Οι ίδιες οι διαδικασίες πειθούς και πολιτικής κυριαρχίας που τίθενται σε εφαρμογή μας υπενθυμίζουν την ανάγκη του συστήματος για προσκόλληση και τροφή: αν οι άνθρωποι άρχιζαν να ξυπνούν, όλα θα κατέρρεαν σύντομα, διότι η βάση της πολιτικής εξουσίας είναι η ανάθεση που λαμβάνουν από τα μέλη της κοινωνίας. Όλα αυτά είναι ανιχνεύσιμα από εκείνα τα περιπτωσιολογικά παραδείγματα που αποτελούν την αρχή της έρευνας όλων των επιστημών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου