Γιά όσους ξέρουν να διαβάζουν διπλωματικές κινήσεις (ή έχουν πείρα από επιχειρησιακές τακτικές), οι πρόσφατες Ελληνικές και Τουρκικές πιρουέττες διά των notes verbale στις υπηρεσίες του ΓΓ/ΟΗΕ, με τις εκατέρωθεν αμφισβητούμενες δηλώσεις κυριαρχίας επί των ανατολικών θαλάσσιων εκτάσεων ΑΟΖ Ρόδου, Καστελλόριζου κατά την Ελληνική εκδοχή, ή οικοπέδων 5033, 5034, 5035 και 5028 κατά την Τουρκική, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αμοιβαίες κινήσεις "strategic positioning".
Παρατηρήσετε ορισμένα χαρακτηριστικά που τα συνοδεύουν:
1) Τα κείμενα και των δύο παρεμβάσεων (αρχικό μόνο, προς στιγμήν, αυτό της Τουρκίας) διατυπώνουν βέβαια τους νομικούς ισχυρισμούς της κάθε πλευράς, αλλά παραμένουν ωστόσο σε πλαίσια μιάς ήπιας και συνετής εκφοράς. Πράγμα όχι αναγκαστικά πάντα τόσο σύνηθες σε ανάλογες διακοινώσεις πολλών άλλων κρατών μελών προς τον ΓΓ/ΟΗΕ.
2) Συνοδεύονται ταυτόχρονα εκατέρωθεν από μηνύματα επιθυμίας συνέχισης, αλλά και περαιτέρω ανάπτυξης, σχέσεων καλής γειτονίας και αμοιβαίου σεβασμού..στην βάση βέβαια της διεθνούς νομιμότητας, όπως αυτή εκλαμβάνεται απο την κάθε πλευρά. Αυτές οι ευχές δεν είναι μόνο τύπου "lip service". Αντανακλούν την αναζήτηση και των... δύο πλευρών - η κάθε μία γιά δικούς της λόγους- γιά μιά πιό επωφελή σχέση μεταξύ των. Και οπωσδήποτε πόλλα απέχουν από εκείνες τις φορτισμένες εκφράσεις του Ανδρέα παλαιότερα ή της προκλητικής κας Τσιλέρ.....
3) Εκδηλώνονται -και αυτό αφορά κυρίως την Ελληνική πρωτοβουλία - ετεροχρονισμένη (γιά να μήν πούμε καθυστερημένη) με το πέρασμα πολλών μηνών από την αφορμή που την προκάλεσε (δηλ την επίσημη - και έμπρακτη, με την υπογραφή συμβάσεων εξερεύνησης TPAO/ Shell - Τουρκική αμφισβήτηση κυρίαρχων δικαιωμάτων των προαναφερθέντων Ελληνικών νησιωτικών ΑΟΖ). Πράγμα που υποδηλώνει ευθαρσώς, βούληση αντιμετώπισης της συγκρουσιακής αφορμής με χειρισμούς χαμηλής έντασης/low intensity. Χειρισμούς που φαίνεται να υιοθετεί και η Τουρκία με την μη ενεργοποίηση - εισέτι - προβλεπόμενων εντός του 2013 προετοιμασιών εξερεύνησης.
4) Καταγράφονται τέλος, με άψογο timing, ως γενόμενα σε μιά ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, πέραν της πρόσφατης ad hoc επαφής Ερδογάν-Σαμαρά στο Κατάρ, μεταξύ μιάς κατά τα φαινόμενα, θερμής και γόνιμης σύσκεψης των δύο ΥΠΕΞ την περασμένη εβδομάδα, και της συνάντηση κορυφής την μεθ'επόμενη (στα πλαίσια της μεικτής διυπουργικής επιτροπής Ελλάδος-Τουρκίας).
Που σημαίνουν όλα αυτά τι?
Μα το ότι ενώ στην συγκεκριμένη περιοχή, που φθάνει μέχρι την Κυπριακή ΑΟΖ στα ανατολικά και την Αιγυπτιακή προς τον νότο (και στην οποία, ειρήσθω εν παρόδω, εικάζεται δυνητική - τονίζω δυνητική - ύπαρξη 22 Δις ισόποσων βαρελιών πετρελαίου κείμενα σε κοιτάσματα υπο τον βυθό της), έχουμε καταγεγραμμένες διαφορετικές προσεγγίσεις, θα προσπαθήσουμε να τις αντιμετωπίσουμε, ήπια και χωρίς λεονταρισμούς, επ' ωφελείας και των δύο χωρών, μέσω χειρισμών που προκαλούν την ελάχιστη δυνατή ένταση μεταξύ μας......εδώ και τώρα, με αφετηρία την επικείμενη συνάντηση Σαμαρά-Ερντογάν.
Και αποσκοπούν οι χειρισμοί αυτοί που?
Στην αναζήτηση μιάς λύσης η οποία θα ανταποκρίνεται στις επιδιώξεις και των δύο. Γιατί και ο Σαμαράς έχει πεισθεί ότι οφείλει να αξιοποιήσει τις πρόνοιες των ΑΟΖ στα πιθανά κοιτάσματα υδρογονάνθρακα όλων των Ελληνικών θαλασσών (και όχι μόνο αυτά του Ιόνιο και της Νότιας Κρήτης) προκειμένου να προκύψουν, όσο πιο γρήγορα γίνεται, τα όποια οφέλη από την υπόθεση των υδρογονανθράκων.... αλλά και ο Ερδογάν τελεί υπό συνεχή πίεση ανεύρεσης γηγενών πηγών ενέργειας, η τρομακτική έλλειψη της οποίας είναι η Αχίλλειος πτέρνα στην ανάπτυξη της Τουρκικής οικονομίας/κοινωνίας.
Αρχής γενομένης λοιπόν στις προσεχείς εβδομάδες, ο Σαμαράς και ο Ερδογάν θα επιδιώξουν να βρούν την οδό που αφ'ενός, θα οδηγεί στην απρόσκοπτη έναρξη των πολλών απαιτούμενων πετρελαικών ερευνών/ εργασιών, αφ' ετέρου θα επιτρέπει να εκτελεσθούν οι εργασίες αυτές χωρίς η κάθε πλευρά να υποχρεωθεί να απεμπολήσει προς τούτο τα κυρίαρχα εθνικά δικαιώματα που πρεσβεύει ότι κατέχει.
Ιδού λοιπόν η σημασία της προαναφερόμενης strategic positioning. Η σαφής και ενδελεχής διατύπωση αφετηρίας, πεδίου αναφοράς και επιθυμητού τερματικού στόχου.
Αυτό βέβαια πού λείπει είναι η όδευση. Πως δηλαδή θά πάμε από την αφετηρία στον τερματισμό. Κομμάτι δύσκολο, που μοιάζει θα έλεγε κανείς σαν απόπειρα τετραγωνισμού του κύκλου. Γιατί αυτό που απαιτείται είναι να γίνει, πρώτα απ’όλα και στο μέτρο του δυνατού, μιά πραγματιστική υπέρβαση αυτών που θεωρούνται ως εθνικά κεκτημένα επί του θαλάσσιου αυτού πεδίου... τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Τουρκία.
Η απ’ ευθείας πολιτική συννενοήση των δύο πρωθυπουργών είναι ο μόνος τρόπος που μιά τέτοια αμοιβαία μερική υποχώρηση μπορεί να επιτευχθεί. Εφ΄όσων υπάρχει η πολιτική βούληση, ή η ανάγκη, υλοποιήσης της... Και κατά τα λεχθέντα προηγουμένως, φαίνεται ότι τέτοια βούληση ρεαλισμού, αλλά και ανάγκη, υφίσταται.
Μιά τέτοια απ’ευθείας διμερής διαπραγμάτευση κορυφής εξ΄αλλου, αφ’ενός ξεμπλοκάρει την αναζήτηση λύσης απο τις χρονοβόρες (και αμφίβολης κατάληξης) διαδικασίες που θα απαιτούσε μιά διαιτησία υπο των μανδύα των διαδικασιών του ΟΗΕ/Διεθνους Δικαστηρίου. Αφ΄ετέρου χειραφετείται η ίδια αυτή αναζήτηση από την αφυδατομένη πιά πρακτική των μυστικών διημερών διπλωματικών διαπραγματέυσεων που διεξάγονται κοντά 20 χρόνια τώρα, με έλαχιστα έως ανύπαρκατα ορατά αποτελέσματα. Ας μη ξεχνάμε ότι ζητούμενο δεν είναι μόνο η όδευση μιας λυσης αλλά μιας ταχύρρυθμη τέτοια όδευσης για να έχουμε τα επιθμητά (πετρελαικά) αποτελεσματα, όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Τέτοια όδευση υπάρχει... και προέρχεται από την μακρόχρονη εμπειρία των κλάδων της υπεράκτιας ποντοπόρου αλιείας και της διεθνούς πετρελαϊκής βιομηχανίας, οι οποίες έχουν βρεθεί αντιμέτωπες κατά τις δραστηριότητες των άνα γής με πολλές ανάλογες προβληματικές περιπτώσεις επικαλυπτόμενων εθνικών δικαιοδοσιών.
Ονομάζεται Joint Development Zone (JDZ)/ Μεικτή Αναπτυξιακή Ζώνη(MAZ) και η σύσταση της εδράζεται από παλιά στη διεθνή νομοθεσία και πιό πρόσφατα στο (ελάχιστα γνωστό στα μέρη μας) Αρθρο74/3 του UNCLOS /1982.
.... “encourages states with opposite coasts, in a spirit of understanding and cooperation, to make every effort, pending agreement on delimitation, to enter into provisional arrangement of a practical nature, which do not jeopardize or hamper the reaching of a final agreement on the delimitation of their Exclusive Economic Zones.”
Αυτό το “provisional arrangement of a practical nature ” είναι που μετράει. Γιατί μιά MAZ δεν είναι μέσο επίλυσης εθνικών διαφορών. Είναι ένας πρακτικός μηχανισμός που επιτρέπει την αξιοποίηση του πλούτου της θάλασσας (συμπεριλαμβανομένης και της αλιείας) σε καθεστώτα περιοχών που τελούν υπό αντικρουόμενες ή επικαλυπτόμενες εθνικές δικαιοδοσίες. Και η Ελληνο-Τουρκική σύγκρουση εθνικών αρμοδιοτήτων στα νερά της ΑΟΖ Pόδου, Καστελόριζου προσφέρεται γιά ακριβώς τέτοιας μορφής επίλυση.
Δεν θα είναι η μοναδική, μιάς και υπάρχουν σήμερα πληθώρα ομόλογοι φορείς στο διεθνές νομικό και διπλωματικό περιβάλλον. Πρόκειται λοιπόν γιά συμφωνία σύστασης ενός φορέα οιονεί συνδιαχείρησης. Ολες οι σχετικές αρμοδιότητες (αδειοδοτήσεις, παρακολούθηση συμβάσεων, τεχνικοί έλεγχοι, είσπραξη τελών, μερισμάτων, κτλ) των δύο κρατών μεταφέρονται στον διακρατικό αυτό φορέα, που αποδίδει ετησίως τα οφειλόμενα κατά την συμφωνία σύστασης.
Δεν είναι ανάγκη να μπούμε σε διαχειριστικές λεπτομέρειες εδώ. Η ουσία είναι ότι η σύσταση μιάς ΜΑΖ δεν απαιτεί την απεμπόληση εκατέρωθεν εθνικών δικαιωμάτων. Τόσο κατά την ρήση του Αρθρου 74/3 , όσο κατά πάγια τακτική που προκύπτει από την εμπειρία άλλων ΜΑΖ, αυτά τα δικαιώματα εκχωρούνται μόνο στον από κοινού επιτηρούμενο δικαιοδοτικό φορέα, παραμένωντας τα ίδια εν ισχύ μεν, αλλά έν υπνώσει δε, γιά όσες δεκαετίες τα δυο κράτη θεωρούν αναγκαίες την πρόσφορη ανόρυξη υδρογονανθράκων ή εκμετάλλευση των όποιων άλλων πηγών πλούτου ενδιαφέρει.
Να διευκρινισθεί ότι η δημιουργία μιάς τέτοιας sui generis AOZ, όπως είναι στη πραγματικότητα μιά ΜΑΖ, στην περιοχή περί ού ο λόγος, ούτε αναφέρεται βεβαία στις οριοθετήσεις αμιγούς ΑΟΖ στο Ιόνιο ή το Λιβυκό πέλαγος, ούτε αφορά το ισχύων καθεστώς στο αρχιπέλαγος του Αιγαίου. Εδώ εξ άλλου, με εξαίρεση περιοχή γύρω από τον Βαβουρα, στα βόρεια, δεν υπάρχει ουσιαστικά τίποτε που ενδιαφέρει απο πλευράς δυνητικού εμπορεύσιμου πετρελαίου/ φυσικού αερίου. Είναι καιρός πιά να σταματήσει αυτό το παραμύθι.
Παρά ταύτα η συγκρότηση ενός Ελληνο-Τουρκικού ΜΑΖ στα ανοικτά της Ρόδου/Καστελοριζου (και ίσως Καρπάθου) μέχρι τις Κυπριακές και Αιγυπτιακές ΑΟΖ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αλλά η εσωτερική λογική και συνοδεύουσα ενδελέχεια των δηλώσεων και πρωτοβουλιών Σαμαρά περί των ΑΟΖ που ανιχνεύθηκε πιό πάνω, οδηγεί, άν δεν υπαγορεύει σε μιά τέτοια πολιτική υπέρβαση από τα συνήθη καθιερωμένα.
Φυσικά, η δημιουργία ΜΑΖ, ως δίοδος εξόδου από μιά Ελληνο-Τουρκική σύγκρουση εθνικών κεκτημένων, θα ήτο ιδιαίτερα ευμενώς δεκτή απο του Ευρω-Ατλαντικούς μας εταίρους. Από καιρό εξ άλλου προτείνουν κάποιου είδους γόνιμου συμβιβασμού. Αλλά και η περιφερειακή πολιτική συγκυρία προσφέρεται τα μάλλα γιά τέτοιο εγχείρημα.
Συγκυρία που χρωματίζεται, τόσο από τις αλλαγές στην Ισραηλινή εξωτερική πολιτική προς το μερικώς ηπιότερο, απόρροια των πρόσφατων εκλογών με την αποδυνάμωση του υπερεθνικιστικού Likud, όσο το εκ νέου άνοιγμα νέων διαύλων επαφών και σχέσεων που επιδιώκεται απο την Ισραηλινή επιχειρηματική κοινότητα με την Τουρκία. Συγκυρία που καταγράφει την ορατή πλέον στροφή στο ορίζοντα κάποιου νέου είδους modus vivendi στο Κυπριακό ζήτημα, υπαγορευμένο - ανεξαρτήτως ποιός βγεί νικητής εκεί στις σημερινές εκλογές – αφ’ ενός γιά πιο τελέσφορη εμπορία του φυσικου αερίου της (δηλαδή μέσω αγωγού στην Τουρκία), αφ’ετέρου από την αδυσώπητη πίεση γιά περιστολή δαπανών που θα απαιτήσει η εκεί Τροικα. Συγκυρία τέλος, που παρακολουθεί στενά την εξέλιξη μιάς νέα και πολύ πιό προσγειωμένη προσέγγιση στο Κουρδικό ζήτημα της Τουρκίας που προωθεί ο Ερδογάν ως λύση που έχει δεσμευθεί να πετύχει εν όψη των εκλογών το 2014. Περιφερειακοί παράγοντες δηλαδή, που συνηγορούν γιά μιά κάποια στροφή και στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις, λειαίνοντας έτσι μιά ενδεχόμενη άφιξη προσεγγίσεων τύπου ΜΑΖ.
Carpe Diem λοιπόν ο Σαμαράς. Ας “καρπωθεί την ημέρα” κατά τον Οράτιο, αδράζοντας τις πολλαπλές ευκαιρίες που σήμερα προσφέρονται....άν και φαίνεται πως προς τα κεί οδέυει.
Αν το κάνει Μπράβο του. Αν όμως αυτός ο Μεσσήνιος πρωθυπουργός κατορθώσει να πείσει και τον Ερδογάν, αυθεντικό εκφραστή των Memleket Cocuklari (χαιδευτικό = τα φτωχόπαιδα της ενδοχώρας) στην επικείμενη επαφή τους περί του αυτού πρακτέου και από δική του πλευρά.....τότες, ούτε λίγο ούτε πολύ, θά είναι και οι δύο άξιοι υποψήφιοι βραβείου Νομπέλ!
Γιατί τόσο σημαντική θα είναι η κίνησή τους, και ως λύση στα καθ’ημας, αλλά και ώς διεθνές υποδειγμα προς μίμηση μιάς ειρηνικής και αμοιβαίας ωφέλιμης διευθέτησης δύσκολων προβλημάτων μεταξύ παλαιών εχθρών….. καί ας σκούζουν όσο θέλουν οι διάφοροι ανεγκέφαλοι πολεμοχαρείς εντεύθεν και εκείθεν του Αιγαίου….
πηγή atithasos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου