« Το πρόβλημα είναι πάντα αυτός...
Michelangelo Merisi da Caravaggio-Narciso (1594-1596). Ρώμη, Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας ΤέχνηςΤο πρόβλημα είναι πάντα αυτός. Ο Νάρκισσος. Το παθολογικό σύνδρομο τού καθρέφτη. Να κοιτάς τον εαυτό σου, να θαυμάζεις τον εαυτό σου, να είσαι ευχαριστημένος με τον εαυτό σου.
Παλιά ιστορία, αφού είναι ελληνικός μύθος. Αλλά και μάλλον κυρίως αφηγηματική... προφητική.
Αλλά δεν έχω σκοπό να σταθώ στον μύθο. Τίποτα να προσθέσω σε όσα θαυμάσια έγραψε ο Οβίδιος για την προσπάθεια εκλογίκευσης του Παυσανία ή για την αρχετυπική αρχαιότητα των παπύρων της Οξύρρυγχου...
Ούτε στην ερμηνεία του Φρόιντ για μια συγκεκριμένη διαταραχή, στην οποία έδωσε αυτό το όνομα. Ή για το τι έγραψε ο Otto Rank για το θέμα που είχε μπροστά του.
Η, ας πούμε, προφητεία του Νάρκισσου που με ενδιαφέρει είναι η πρόβλεψη ότι αυτό το «κακό» θα γινόταν, κατά κάποιο τρόπο, μαζικό φαινόμενο. Μια ταμπέλα, μια ασθένεια που διαβρώνει την κοινωνία μας. Και αυτό, όντως, το έχει πλέον κατακτήσει απόλυτα.
Ο κόσμος μας είναι ο κόσμος του Νάρκισσου. Και τα social media είναι το σώμα του νερού στο οποίο αυτό αντανακλάται. Παράλογα ερωτευμένος με τον εαυτό του.
Απλώς μετακινηθείτε σε μερικά από αυτά τα κοινωνικά δίκτυα. Όλα είναι μια επίδειξη σωμάτων, βλέμματα που κλείνουν το μάτι, στόματα που ποζάρουν σε σαφείς σεξουαλικές πόζες. Χοροί που θα ήθελαν να είναι ερωτικοί, αλλά συχνά καταφέρνουν μόνο να φαίνονται χυδαίοι. Ή, χειρότερα, γελοίοι.
Κοιτάς και, αν καταφέρεις να μείνεις αποστασιοποιημένος -όχι λόγω οποιουδήποτε ηθικισμού, αλλά λόγω αισθητικού γούστου και αίσθησης του γελοίου- αναρωτιέσαι γιατί το κάνουν. Γιατί μια νοικοκυρά από τη Voghera buzzicona χαριεντίζεται αδέξια με διάφανα εσώρουχα... ποιος ξέρει τι θα έλεγε και θα έγραφε γι' αυτό ο Alberto Arbasino...
Γιατί μια λίγο μεγαλύτερη από μια έφηβη -ευτυχώς πρέπει να είναι πάνω από 18- φωτογραφίζεται σε ξεκάθαρες πόζες, για να διεγείρει στους θεατές τις φιλοδοξίες ενός Humbert Humbert τέταρτης διαλογής...
Και γιατί ο γυμνασμένος και με τατουάζ νεαρός ποζάρει νωχελικά ως μια μικρή γοργόνα σε κάποια παραλία των προαστίων...
Αυτές οι εικόνες, υποτιθέμενου, ερωτισμού - που κάνουν κάποιον να χάνει τα αρωματικά ημερολόγια των κουρέων και κάνει την καλή ψυχή του Leone Frollo (ένας καλλιτέχνης κόμικ όπως η Zora the Vampire) να μοιάζει με ένα είδος νέας Kalidasa (συγγραφέας του αρχαίου Κάμα Σούτρα) - εναλλάσσονται με εικόνες, εμμονικές, για το φαγητό.
Δεν μπήκα σε μια παράξενη παρέκβαση, σε ένα ακατάσχετο παραλήρημα. Η σχέση του έρωτα και της τροφής είναι στενή. Η λαιμαργία και η λαγνεία είναι, δεν αποτελεί έκπληξη, οι δύο πρώτες «αμαρτίες» που συναντά ο Δάντης όταν κατεβαίνει στην Κόλαση. Το πρώτο, κατά κάποιο τρόπο το λιγότερο σοβαρό. Και, σίγουρα, το πιο διαδεδομένο.
Αλλά το πρόβλημα εδώ δεν είναι η ίδια η λαγνεία. Ή η λαιμαργία. Είναι η αυτοαναφορικότητα όλων. Δηλαδή…ο Νάρκισσος.
Ο Έλις, πολύ πριν από τον Φρόιντ, συνέδεσε ήδη τον μύθο του Νάρκισσου με τον «εμμονικό και παθολογικό αυνανισμό».
Και μπορούμε να πούμε ότι η δική μας είναι μια κοινωνία, ένας κόσμος... ονανιστικός.
Κι εδώ κανένας ηθικισμός, για το καλό. Μόνο η παρατήρηση, όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρη, της πραγματικότητας.
Όλα μετατρέπονται σε ονανισμό. Στο μοναχικό σεξ. Και δεν έχει σημασία αν αυτό ασκείται μόνο του στην κλειστή κρεβατοκάμαρα, ως ζευγάρι σε ένα (περισσότερο ή λιγότερο) συζυγικό κρεβάτι ή σε παρέα σε ένα ρέιβ πάρτι.
Το κάνεις, όμως, μόνος σου.
Έρημες εικόνες ενός κόσμου όπου ο έρωτας όχι μόνο έχει γίνει εμπόρευμα, αλλά, ακόμη περισσότερο, έχει καταπνιγεί. Θλιμένος και σκοτωμένος.
Γιατί μέσα σε όλα αυτά δεν υπάρχει τίποτα από την αδιάκριτη χαρά των χαρακτικών του Giulio Romano για τα Sonnets Lussuriosi του Pietro Aretino. Τίποτα από την αχαλίνωτη ζωτικότητα του Casanova's Life. Τίποτα ακόμα από τα ερωτικά και αρρωστημένα μαρτύρια της Ιουστίν του Ντε Σαντ...
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει έρωτας. Καμία αυθεντική απόλαυση. Μόνο μοναξιά και απόγνωση. Η άβυσσος του τίποτα στην οποία βυθίζεται όλο και περισσότερο η κοινωνία μας. Αργά.
Επειδή το λουλούδι του Νάρκισσου μπορεί να φαίνεται ελκυστικό. Αλλά μεγαλώνει σε βάλτους. Στις λιμνούλες. Συχνά όπου υπάρχει κινούμενη άμμος. Που δίνουν μόνο την ψευδαίσθηση της ομορφιάς, της ευχαρίστησης.
Δεν μιλάω, προφανώς, για αγάπη. Ότι ακόμα και στο πιο χαμηλό επίπεδο, ενστικτώδες, βάναυσο, δεν έχει πια θέση σε αυτόν τον κόσμο.
Ακόμα κι όταν την συναντήσεις, ή μάλλον την αγγίξεις από τη μοίρα, χάνεται αμέσως. Οι νάρκισσοι δεν μπορούν να αγαπήσουν. Και ακόμα και στο ζευγάρι, ο καθένας παραμένει κλεισμένος στο αρρωστημένο του όνειρο. Κλειστός και μόνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου