Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΜΟΝΤΕΡΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ. Το Μοντέρνο Πνεύμα της Ασίας (28)

Συνέχεια από:Παρασκευή, 21 Νοεμβρίου 2014
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΜΟΝΤΕΡΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ. Το Μοντέρνο Πνεύμα της Ασίας
Δημιουργώντας την Θρησκεία της Ανατολής
Το πνευματικό σώμα

Πνευματικός εθνικισμός δ

Πολιτική πνευματικότητα

Στην Κίνα, τόσο στην ρεπουμπλικανική περίοδο, όσο και στο κομμουνιστικό κράτος που ακολούθησε, η επιστήμη είναι ο όρος με τον οποίο κατανοείται το έθνος και η νεωτερικότητα. Αν και το 1917 ο Μάο είχε εκφραστεί αρνητικά για τις ασκήσεις qi, επειδή προκαλούν χαλάρωση και παθητικότητα, ενώ αυτός ήθελε να προωθήσει την δράση ως ουσιαστικό στοιχείο για την επιβίωση της Κίνας, οι ασκήσεις qi επέζησαν από τις επιθέσεις στην παράδοση και τον φεουδαλισμό, καθώς οι ασκήσεις αυτές ευθυγραμμίστηκαν με την επιστήμη²⁶. Κατά την δεκαετία του 1950, οι ασκήσεις qi είχαν καταστή μέρος της ιατρικής επιστήμης την οποία ενέκρινε το κράτος. Και έτσι τις ασκήσεις αυτές εξασκούσαν όλο και περισσότερο αναγνωρισμένοι γιατροί και λιγότερο πνευματικοί δάσκαλοι. Το qi gong ως θεραπεία είχε βγει από την περιοχή της δεισιδαιμονίας και είχε εισέλθει στις κλινικές που βασίζονταν στην επιστήμη. Όχι μόνο η ιατρική επιστήμη, αλλά και η φυσική και η βιολογία δημιούργησαν πειράματα που εστιάζονται στην ύπαρξη του qi. Η επιστημονική αυτή ιεροποίηση και κάθαρση του qi gong, δεν οδήγησε στον πλήρη κρατικό έλεγχο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική, ενώ ισχυρίζεται από την μια πως είναι επιστημονική, ταυτόχρονα ισχυρίζεται πως υπερβαίνει τους περιορισμούς της «δυτικής» επιστήμης που βασίζεται στα φαινόμενα. Την ίδια στιγμή είναι πολύ δύσκολο  για το κράτος που προωθεί ένα σοσιαλισμό με κινέζικα χαρακτηριστικά, όπως τον αποκάλεσε ο Deng Xiaopeng, να επιτεθεί στον ισχυρισμό των εθνικιστών περί της ανωτερότητας της «κινεζικότητας». Πέραν των ορίων του κρατικού ελέγχου ήταν και η αυθόρμητη τρέλα για το qi gong κατά την δεκαετία του 1980, όταν είχε πια λήξει η πολιτισμική επανάσταση. Οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να εξασκούν το qi gong παντού. Ως ένα βαθμό, αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως απελευθέρωση του σώματος από τους περιορισμούς που επέβαλε το κράτος, σηματοδοτώντας μια μετάβαση προς μεγαλύτερη ατομική ελευθερία και αλληλεπίδραση. Το κράτος προσπάθησε να διοχετεύσει αυτή την αυθόρμητη έκρηξη των δραστηριοτήτων qi gong, σε ιδρύματα και κινήματα qi gong. Μερικά από αυτά τα κινήματα, κυρίως το Falun Gong ή Falun Dafa όπως ονομάστηκε αργότερα, αποδείχθηκαν πραγματική πρόκληση για τον κρατικό έλεγχο.

Στις 25 Απριλίου 1999, περισσότεροι από 10 χιλιάδες οπαδοί του Falun Gong από όλη την Κίνα μαζεύτηκαν γύρω από το Zhongnanhai, την πολιτική καρδιά της πρωτεύουσας, στήνοντας την πλατφόρμα για την πιο σοβαρή πολιτική επανάσταση από την εποχή των φοιτητικών διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας, το 1989 στην πλατεία Tiananmen. Ο κύριος λόγος για την συγκέντρωση αυτή ήταν να ζητήσουν από την κυβέρνηση την επίσημη αναγνώριση του Falun Gong Research Association, την άρση της απαγόρευσης των τελευταίων άρθρων του Li Hongzhi, και την απελευθέρωση των οπαδών του Falun Gong που είχαν συλληφθεί στις προηγούμενες διαδηλώσεις. Σύμφωνα με την Peole’s Daily (15 Ιουνίου 2000), δεν είχε ποτέ απαγορεύσει τις κανονικές ασκήσεις: «ο λαός έχει την ελευθερία να πιστεύει και να εξασκεί οποιαδήποτε μέθοδο qi gong, εκτός και αν ο λαός... χρησιμοποιεί το λάβαρο των ασκήσεων...για να διαδίδει δεισιδαιμονίες, να δημιουργεί χάος και να οργανώνει συγκεντρώσεις που διαταράσσουν την κοινωνική τάξη και επηρεάζουν την κοινωνική σταθερότητα». Τρεις μήνες μετά τις διαδηλώσεις στο Πεκίνο, η κεντρική επιτροπή του κομμουνιστικού κόμματος εξέδωσε εγκύκλιο, που απαγόρευε στα μέλη του κόμματος να εξασκούν το Falun Gong. Τρεις μέρες μετά, στις 22 Ιουλίου, το υπουργείο εσωτερικών υποθέσεων πήρε την απόφαση να θέση εκτός νόμου το Falun Dafa Research Association²⁷.

Τι είναι το Falun Gong; Ιδρύθηκε από κάποιον Li Hongzhi, που σύμφωνα με τις αρχές γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1952, αλλά σύμφωνα με την αυτοβιογραφία του στις 13 Μαΐου 1951, που είναι η ημερομηνία γέννησης του Sakyamuni, του Βούδα, πράγμα που του επιτρέπει να ισχυρίζεται πως είναι μετενσάρκωση του Βούδα. Το 1991 συνδέθηκε με τις διάφορες δραστηριότητες qi gong. Το 1992 άρχισε να δίνει διαλέξεις σε ένα όλο και αυξανόμενο κοινό, και ενέγραψε την οργάνωση του Falun Gong στην επίσημη China Society for Research on Qigong Science. Η οργάνωση αυτή είναι μια συνηθισμένη οργάνωση όσον αφορά στον ισχυρισμό ότι είναι επιστημονική, και συνδέεται με την υγεία, αλλά φαίνεται πως όσον αφορά στις ηθικές τις διδασκαλίες προχωρά, και συνδέεται με την βουδιστική και ταοϊστική κοσμολογία. Αποδέχεται την αρχαία πεποίθηση πως μέσω της φυσικής άσκησης του qi, καλλιεργείται και ο ηθικός χαρακτήρας. Υπάρχει μια μεσσιανική χροιά στις διδασκαλίες του Li Hongzhi, με μια έμφαση σε κάθε είδους κακό που απειλεί τον κόσμο, και τοποθετεί τον εαυτό του στην θέση του σωτήρα. Όταν το κράτος επιτέθηκε στο Falun Gong, η οργάνωση ισχυρίστηκε ότι είχε περισσότερα μέλη από το κομμουνιστικό κόμμα, με 55 εκατομμύρια μέλη. Το 1999 ο αριθμός αυτός αναθεωρήθηκε, και ανακοινώθηκε πως είναι 2 εκατομμύρια τα μέλη. Είναι αδύνατο να πούμε πόσα είναι τα κρυφά μέλη. Η οργάνωση Falun Gong είναι πολύ δραστήρια διεθνώς, στην κινέζικη διασπορά, ιδιαιτέρως από τότε που ο ιδρυτής ζει στην Νέα Υόρκη. Οι αρχές στην Κίνα προσπάθησαν να σταματήσουν τις περισσότερες qi gong δραστηριότητες. Πριν την απαγόρευση, κατά την δεκαετία του 1990, υπολογίζεται (σύμφωνα με τον David Palmer) πως ένας στους πέντε Κινέζους που ζουν στις πόλεις, έχει εκτεθεί στο qi gong. Είναι δύσκολο να φανταστούμε πως το qi gong εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει ίχνη. Το ότι η γιόγκα γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στις πόλεις της Κίνας, ίσως έχει να κάνει με την εξαφάνιση του qi gong από το προσκήνιο.

Στην Ινδία η γιόγκα και άλλες πνευματικές ασκήσεις του σώματος ήταν μέρος του ενσαρκωμένου εθνικισμού. Εκκοσμικευμένοι εθνικιστές όπως ο Jawaharlal Nehru, πρωθυπουργός της Ινδίας μετά την ανεξαρτησία, ήταν πεπεισμένος ότι το πνεύμα της επιστήμης πρέπει να συγκεντρωθείς στο πρόγραμμα της εκ νέου εκβιομηχάνισης της Ινδίας. Οι εθνικιστές αυτού του είδους βέβαια, δεν θεωρούσαν πως η τεχνολογική επιστήμη μπορεί από μόνη της να δώσει λύσει στις βασικές ανάγκες της ζωής. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν υποστηριχθεί από μια ηθική ανώτερη αυτής της αποικιοκρατίας. Στο βιβλίο του The Discovery of India (1946), ο Nehru υποστηρίζει πως ο ινδικός πολιτισμός διαθέτει μεγάλες πηγές ηθικής, που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν να καταστήσει την μοντέρνα επιστήμη χρήσιμη για το κοινό καλο²⁸. Για τον ίδιο όμως, αυτό δεν μεταφραζόταν σε σωματική άσκηση της πνευματικότητας. Η κόρη του Nehru όμως, η Indira Gandhi (1917-1984, πρωθυπουργός της Ινδίας μετά τον θάνατο του πατέρα της) είχε ένα γκουρού, τον  Dhirendra Brahmachari (1924-1994), ο οποίος πρέπει να επηρέασε τις πολιτικές της αποφάσεις, και είχε αναμιχθεί σε σκιώδεις δοσοληψίες που αφορούσαν προμήθειες εξοπλισμών.

Ο πιο σημαντικός και εντυπωσιακός αντιπρόσωπος της σύγχρονης πνευματικότητας στην Ινδία (και ίσως και στον κόσμο) ήταν ο Mahatma Gandhi, πολιτικός και πνευματικός ηγέτης της Ινδίας στον αγώνα για την ανεξαρτησία. Στο βιβλίο του Hind Swaraj (1908), ο Gandhi παρουσιάζει μια θεμελιώδη κριτική του μοντέρνου πολιτισμού. Σύμφωνα με την άποψη του Gandhi, η Ινδία μπορούσε να είναι αληθινά ελεύθερη-δηλαδή πνευματικά-μόνο εάν απέρριπτε την βία της τεχνολογίας-επιστήμης και εστίαζε την «βιομηχανία» στην παράδοση των βιοτεχνιών. Ένα ισχυρό στοιχείο ήταν ο «ενδοκοσμικός» ασκητισμός, μια πνευματική απόρριψη του υλισμού του δυτικού (αποικιακού) πολιτισμού. Και στην Κίνα υπάρχουν τέτοιες φωνές, αλλά είναι περιθωριακές. Ο Gandhi αποκαλούσε τον εαυτό του karmayogi, άνδρα δηλαδή που εξασκεί την γιόγκα της δράσης, και με τον τρόπο αυτό συνδυάζει το επαναστατικό πνεύμα τού Μάο με την αρχαία πνευματική παράδοση της εσωτερικής ησυχίας. Ο Gandhi είχε εκσυγχρονίσει και εθνικοποιήσει την γιόγκα, με το να την αποκαλέσει «πειράματα με την αλήθεια». Ο Gandhi είχε και μια εμμονή με την δημόσια υγιεινή και δημόσια υγεία ως σημάδια εθνικής ηθικότητας. Από αυτό το στοιχείο φαίνεται πως είναι στον ίδιο βαθμό επηρεασμένος, τόσο από την ινδουιστική βίο-ηθική σκέψη περί φαγητού (ζεστό και κρύο) και των επιδράσεων του στην φύση και τις πράξεις κάποιου ανθρώπου, όσο και από την δυτική βίο-ηθική σκέψη περί των ωφελειών της χορτοφαγίας και των επιδράσεων του πλυσίματος του σώματος²⁹. Με τον Gandhi έχουμε πραγματικά πολιτική του σώματος, με την έννοια ότι χρησιμοποιούσε το σώμα του ως πεδίο πειραματισμού και ως παράδειγμα προς μίμηση για την κοινωνία.

Εμφανίστηκαν πολλά παρακλάδια του πρωτοποριακού έργου τού Vivekananda. Μια ξεκάθαρη κατεύθυνση είναι η ίδια με αυτήν που πήραν οι Κινέζοι-δηλαδή, γιόγκα ως σωματική άσκηση (hatha yoga) και πρακτική που στηρίζει την υγεία, με την οποία η ιατρική επιστήμη μπορεί να πειραματιστεί. Η γιόγκα θεωρείται εξαιρετικά υγιεινή για το σώμα και το πνεύμα. Μια άλλη ξεκάθαρη κατεύθυνση είναι η δημιουργία υγιούς, δυνατής αρσενικότητας για το ινδικό έθνος. Αυτό είναι πρωταρχικά το πεδίο των πολεμικών τεχνών, που ασκήθηκαν στα akhadas, που ήταν καταυλισμοί των ασκητών πολεμιστών. Όπως το kung fu και το wushu στην Κίνα, η πάλη (mallayuddha, pahalwani), από ασκητική πρακτική είχε εξελιχθεί σε εθνικό(εθνικιστικό) άθλημα³⁰.

Η στρατευμένη πειθαρχία του σώματος είχε γίνει το σήμα κατατεθέν της εθνικιστικής οργάνωσης Rasthriya Swayamsevak Sangh (RSS), που ιδρύθηκε το 1925 από τον K.B. Hedgewar. Οι εθελοντές σε αυτή την βίαιη εθνικιστική και αντί-μουσουλμανική οργάνωση φορούσαν κοντό χακί παντελόνι και άσπρη φανέλα, θυμίζοντας τους προσκόπους του Baden-Powel. Ο Atal Behari Vajpayee, πρωθυπουργός της Ινδίας και ηγέτης της δεξιάς πτέρυγας του κόμματος Bharatiya Janata, ήταν περήφανος που ήταν μέλος της οργάνωσης, και παρέμεινε εργένης (στην πραγματικότητα άγαμος ασκητής, sannyasin), με σκοπό να αφιερώσει τον εαυτό του ολοκληρωτικά στην υπηρεσία του έθνους³¹. Η οργάνωση είχε απαγορευθεί το 1949, όταν ένα πρώην μέλος της οργάνωσης, ο Nathuram Godse,  είχε δολοφονήσει τον Mahatma Gandhi, επειδή ο Gandhi είχε υποτίθεται αποδυναμώσει το ινδικό έθνος «κανακεύοντας» τους μουσουλμάνους. Η πολιτική του σώματος που είχε αναπτύξει ο Gandhi με σκοπό να ενώσει το έθνος, είχε απορριφθεί από πλευράς των ινδουιστών εθνικιστών, που είχαν μια στρατευμένη πολιτική του σώματος, με ισχυρώς τονισμένη την αρσενικότητα και μια ακραία αντί-μουσουλμανική στάση.

Το RSS και το συγγενές Vishwa Hindu Parishad, οργάνωναν διάφορους πνευματικούς ηγέτες και τα κινήματα τους κάτω από μια κοινή εθνικιστική πλατφόρμα. Πολιτικά είναι οργανώσεις του εθνικιστικού κόμματος Bharatiya Janata, το οποίο είχε την εξουσία στην Ινδία για δέκα χρόνια, μέχρι τις εκλογές του 2004, όταν έχασαν με μικρή διαφορά. Είναι σαφές πως το δημοκρατικό σύστημα της Ινδίας είναι σε θέση να δώσει πολύ χώρο σε εθνικιστικά κινήματα που προωθούν παραδοσιακές πρακτικές μαζί με ένα πολιτικό πρόγραμμα. Την ίδια στιγμή πρέπει να παρατηρήσουμε, πως τέτοια εθνικιστικά κινήματα αγωνίζονται για μια ινδική ουτοπία, που αφήνει λίγο χώρο στους μουσουλμάνους και Χριστιανούς, και πως τα κινήματα αυτά ενέχονται στην πλατιά διαδεδομένη βία εναντίον μειονοτήτων. Αυτό το είδος βίας στις αστικές κοινωνίες κατάφερε να ελέγξει το Κομμουνιστικό Κόμμα δια της καταπίεσης.

Συνεχίζεται