ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (7)

 Συνέχεια από : Τετάρτη 6 Οκτωβρίου 2021

Η Ιεραρχική δομή του κόσμου σύμφωνα με τον ψευδο-Διονύσιο Αρεοπαγίτη

Του Rene Roques.

3. Ο Κόσμος του Διονυσίου 
α) Ο Κόσμος και τα παράγωγά του(συνέχεια)

       
  

 Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όμως στην βεβαίωσί μας ότι έχουν μία σταθερή ισότητα! Σε πάρα πολλά κεφάλαια τής ουρανίου ιεραρχίας και σε μερικά χωρία τής Εκκλησιαστικής ιεραρχίας, διακόσμησις (ή διάκοσμος) προσλαμβάνει, με μία συγκεκριμένη σημασία, μία μεγαλύτερη επέκταση τάξεως! Ενώ τάξις δείχνει πάντοτε μία οργάνωση και μόνο μία, διακόσμησις γίνεται συνώνυμο τής Τριάδος ή τής ιεραρχίας με την στενή έννοια του όρου. Αυτό εξηγεί το κεφάλαιο VI και αυτό παρουσιάζουν τα κεφάλαια VII, VIII και IX της ουράνιας ιεραρχίας. Η πρώτη διακόσμησις περιέχει τρείς τάξεις. Παρομοίως η δεύτερη και η τρίτη! Μπορούμε να παρατηρήσουμε ένα ανάλογο παράδειγμα και σε κάποια χωρία της Εκκλησιαστικής ιεραρχίας, παρά το ότι διακόσμησις δείχνει πολύ συχνά μία ιδιαίτερη οργάνωση. Θα δούμε σύντομα λοιπόν ότι αυτή η σημασία της τριάδος την οποία αποδίδει ο Διονύσιος στο ουσιαστικό διακόσμησις είναι οικεία στους τελευταίους νεοπλατωνικούς.

          Εξίσου παράγωγα τού κόσμος είναι οι όροι ευκοσμία, ευκόσμως, εύκοσμος. Μέσω τής πρόσθεσης τού προθέματος, η αισθητική απόχρωση κόσμος τονίζεται ιδιαιτέρως. Μ'αυτή την σημασία οι διάφορες θέσεις τής ουρανίου ιεραρχίας θα ονομασθούν εύκοσμοι. Η όμορφη οργάνωση των θέσεών τους αναβαθμίζεται σαν Θεοειδής (τής των ουρανίων Ιεραρχιών Θεοειδούς ευκοσμίας. Και είναι πράγματι μετοχή στον Θεό, αρμονική αρχή κάθε τάξης (ευκόσμου ταξιαρχίας), απο την οποία προοδεύει και στην  οποία τείνει ευκόσμως, απάση ευκοσμία. Ο Επίσκοπος διανέμει τις Θείες εκλάμψεις εν ευκοσμία και τάξει και αναλογία τής εκάστου πρός τα ιερά συμμετρίας. Και η τελευταία θέση, βαθμός, αυτής τής ιεραρχίας, στον οποίο εισάγει την βάπτιση, ονομάζεται τής ευκόσμου και ιεράς τάξεως. Σ'αυτή την ιεραρχία, όπως και στην ουράνια τής οποίας είναι η εικόνα, δέν υπάρχει τίποτε ακόσμητον. Η τάξις και η αρμονία των Θείων πραγμάτων είναι καθολικές (αυτή γάρ η καθολική των Θείων ευκοσμία και τάξις) [εκκλ. Ιεραρχ. 445 Α]

          Ο κόσμος δέν μπορεί να υφίσταται μέσα στην τάξη και το κάλλος παρά μόνον με μια κάποια συγγένεια των στοιχείων του! "Εμείς δέν βλέπουμε, ακόμη και στην αισθητή τάξη, ότι τα ουσιώδη στοιχεία πλησιάζουν κατ'αρχάς σ'εκείνη που έχουν μία συγγένεια μ'αυτά (συγγενέστερα) και ότι μέσω αυτών αυτά ενεργούν στα άλλα;" (Εκκλ. Ιερ. 504 C/D). Αυτός ο νόμος του αισθητού σύμπαντος ισχύει ακόμη περισσότερο για το πνευματικό σύμπαν: μόνον το όμοιο μπορεί να έλθει σε σχέση γνώσεως και αγάπης με το όμοιό του!

          Εάν η ιεραρχία των Νόων πρέπει να θεοποιηθεί, θα πρέπει να την ενώνει στον Θεό που την Θεοποιεί, ένας δεσμός. Και εάν αυτή πρέπει να θεοποιηθεί στην τάξη, θα πρέπει επίσης οι δεσμοί να ενώνουν μεταξύ τους όλα τα μέλη της, για να στερεωθούν οι ομοιότητές τους, να συμφωνήσουν οι ανομοιότητες και να ισορροπήσουν οι αντιθέσεις τους! Ο μοναδικός Θεός θα είναι αυτός ο παντοδύναμος δεσμός "χάρη σ'αυτόν όλα τα πράγματα υφίστανται στην ουσία τους, το ότι είναι ενωμένα και διαφορετικά (και διακρίνονται ), ταυτόσημα και αντίθετα, όμοια και ανόμοια, ότι τα αντίθετα κοινωνούν και ότι τα στοιχεία ενωμένα διαφεύγουν το χάος και το μπέρδεμα χάρη σ'Αυτόν οι ανώτεροι ασκούν την πρόνοιά τους, και οι ίσοι δένονται οι μέν με τους δέ, και οι κατώτεροι μεταστρέφονται, και το πάν διατηρεί αμετάβλητα μοναδικότητα και σταθερότητα. Και ακόμη χάρη σ'Αυτόν και σύμφωνα με τον δικό του τρόπο, το πάν κοινωνεί με το πάν (ού πάντων εν πάσιν οικείως εκάστω κοινωνίας), και τά όντα συμπαθιούνται και αγαπώνται χωρίς να συγχέονται οι μέν με τους άλλους (ασύγχυτοι φιλίαι), ότι το πάν εναρμονίζεται (αρμονίας του παντός), ότι τα μέρη συμφωνούν στον κόλπο του όλου και δένονται αδιάλυτα τα μέν με τα άλλα (αί εν τω παντί συγκράσεις και οι αδιάλυτοι συνοχαί των όντων)"[περί θ. ονομάτων 704 B/C]. Εδώ βρίσκεται ο ρόλος της Θείας αγαθότητος η οποία είναι και εκείνος τής Ειρήνης επίσης. "Η Θεία Ειρήνη ενώνει όλα τα πράγματα, μέσω των ενδιάμεσων όρων, αυτή δένει τα άκρα μεταξύ τους και τα ενώνει σε μία φιλία μοναδική η οποία καθιστά όμοιες τις φύσεις τους (συνδέουσα τα άκρα....κατά μίαν ομοφυή συζευγνύμενα φιλίαν)"[Π.Θ Ονόμ. 952 Α]. Ενότης χωρίς σύγχυση (εν ασυγχύτω συνοχή), αυτός ειναι ο κανόνας της Θείας ενέργειας πάνω στους ιεραρχικούς Νόες!

          Αυτή η ενότης η οποία εναρμονίζει και πλησιάζει τις φύσεις στο σημείο που καθίστανται όμοιες (ομοφυής, συγγενής), είναι πρώτα απ'όλα μία ενότης κοινωνίας και φιλίας. Αυτές είναι ένα δώρο τού υπέρτατου αγαθού το οποίο επιτυγχάνει την συμφωνία των στοιχείων και των νόων (Π.Θ. Ον. 717 Α). Αρθρωμένο μ'αυτόν τον τρόπο, το σύμπαν οργανώνεται με τον τύπο ενός μεγάλου οργανισμού, ο οποίος αναπνέει σύμφωνα (σύμπνοια) και ο οποίος τείνει σε μία και την αυτή προσπάθεια (συντονία). Ακόμη η Θεία Σοφία είναι αυτή  η οποία συνάπτει τις διάφορες ιεραρχικές τάξεις και τα στοιχεία του κόσμου και "πραγματοποιεί αυτό το θαύμα το οποίο είναι η μοναδική σύμπνοια και ο συντονισμός του παντός" (την μίαν του παντός σύμπνοιαν και αρμονίαν καλλιεργούσα. Π.Θ. Ον. 872 Β) Επίσης Εκκλ. Ιερ. 432 Β : λόγω τής οποίας η Ευχαριστία προσφέρει σ'αυτούς που την προσλαμβάνουν την ενοειδή και μίαν σύμπνοιαν)

          Όσον αφορά την κοινή ένταση των νόων, αυτή είναι πιό άμεσα δεμένη στο δόγμα της μεταστροφής, διά του οποίου απο τις τελευταίες τάξεις μέχρι τις πρώτες, επαναφέρει στον Θεό το όλον των ιεραρχιών. Αυτή η συμπαντική συμφωνία βρίσκει την έκφρασή της πλήρως στους Ύμνους της Αγάπης, τους οποίους, μας λέει ο Διονύσιος ότι κληρονόμησε απο τον δάσκαλό του Ιερόθεο. "Η Θεϊκή αγάπη δείχνει μία δύναμη ενοποιήσεως και συγχωνεύσεως η οποία ωθεί τα ανώτερα όντα να εκτελέσουν τα καθήκοντα της πρόνοιας πρός τα κατώτερα (πρόνοιαν), τα όντα τού ιδίου επιπέδου να ζήσουν σε κοινωνικήν αλληλουχίαν και τα τελευταία όντα να επιστρέψουν πρός εκείνους οι οποίοι λόγω αξίας και βαθμού, τους ξεπερνούν" (π.θ. ον. 713 Α/Β).

          Έτσι είναι δεμένο το πνευματικό σύμπαν του Διονυσίου. Διατήρησε την οργάνωση των αρχαίων κοσμολογιών αλλά αφομοίωσε ταυτοχρόνως και την αυθεντική Χριστιανική διδασκαλία, για την οποία, θα πρέπει να πούμε, στην διάρκεια αυτής της μελέτης, και να διευκρινίσουμε εάν άντλησε πλεονεκτήματα ή όχι στην προσπάθεια του να διεισδύσει σε σχήματα τα οποία δέν ήταν αυτά του Ευαγγελίου!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.