ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ (49)

Συνέχεια από:Τρίτη 5 Ιουνίου 2018

ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥΣ.

 του Enrico Berti.

Μερική επιστροφή στην Ελεατική εννοιολόγηση τής αντιφάσεως 
και τής διαλεκτικής στον Κάντ (συνέχεια).   

         
2. Στην Νova Dilucidatio των αρχών τής μεταφυσικής γνώσης, εκδοθείσης το 1755, δηλαδή στην "προκριτική" περίοδο, ο Κάντ, πραγματευόμενος την αρχή τής μή-αντιφάσεως (De Principio Contadictionis), θεωρημένη μέχρι τότε η πρώτη αρχή ανάμεσα σε όλες τις αρχές, δηλώνει ότι δέν υπάρχει μία μοναδική αρχή, απολύτως πρώτη, όλων τών αληθειών, διότι αυτές μπορούν να είναι τόσο βεβαιωτικές όσο και αρνητικές και οι πρώτες πρέπει να προέλθουν απο μία θετική αρχή ενώ οι δεύτερες απο μία αρνητική αρχή. Έτσι λοιπόν "οι απολύτως πρώτες αρχές όλων των αληθειών είναι δύο: η μία αφορά τις θετικές (βεβαιώσεις) και είναι η πρόταση "αυτό που είναι, είναι! η άλλη αφορά τις αρνητικές αλήθειες και είναι η πρόταση "αυτό που δέν είναι, δέν είναι". Λαμβανόμενες και οι δύο μαζί λέγονται συνολικά αρχή της ταυτότητος!

          Παρατηρούμε κατ'αρχάς ότι για τον Κάντ, η πρώτη αρχή παρότι συστήνεται απο ένα ζεύγος προτάσεων, δέν είναι η αρχή τής μή-αντιφάσεως (α.τ.μ.α) αλλά η αρχή τής ταυτότητος. Αυτό δηλώνεται καθαρά αμέσως μετά, όπου λέγεται ότι η αρχή τής ταυτότητος προηγείται, είναι a'priori σε σχέση με την α.τ.μ.α!  και εκφράζεται απο την πρόταση "είναι αδύνατον στον ίδιο χρόνο να είναι και να μήν είναι", διότι εκφράζεται με πιό απλούς όρους, διότι σ'αυτή μπορούν να επανέλθουν όλες οι αλήθειες, χωρίς την πρόσθεση άλλων αρχών (σαν "αυτό, το αντίθετο του οποίου είναι ψευδές, είναι αληθινό") και επειδή αυτή δέν είναι μόνον μία αρνητική πρόταση, όπως η α.τ.μ.α αλλά είναι διπλή, θετική και αρνητική!

          Σημειώνουμε στην συνέχεια, ότι η πρώτη αρχή, δηλαδή η αρχή τής ταυτότητος, είναι διατυπωμένη απο τον Κάντ με όρους Παρμενιδικούς, δηλαδή σαν νόμος ο οποίος αφορά ξεχωριστές προτάσεις, αντιστοίχως θετικές και αρνητικές, και συνιστάμενος στην επιβεβαίωση τής ταυτότητος ανάμεσα στην έννοια τού υποκειμένου τους και εκείνη τού κατηγορουμένου τους. Ο ίδιος ο Κάντ συμπληρώνει: "όταν συναντάται ταυτότης ανάμεσα στις έννοιες τού υποκειμένου και τού κατηγορουμένου, η πρόταση είναι αληθινή". Επομένως αρχή τής αλήθειας είναι η ταυτότης! Αυτό αντιστοιχεί ακριβώς στην διατύπωση τού Παρμενίδη τής "πρώτης οδού", εκείνης ακριβώς τής αλήθειας, η οποία λέει ότι ένα πράγμα είναι εκείνο που είναι και δέν μπορεί να μήν είναι, δηλαδή όπως το εννοούν ακόμη πάρα πολλοί και ίσως και ο ίδιος ο Κάντ "ότι το Είναι είναι και το μή-Είναι δέν είναι" οπου υπάρχει τέλεια ταυτότης, τόσο στην βεβαίωση, όσο και στην άρνηση, ανάμεσα στο υποκείμενο και το κατηγορούμενο της προτάσεως.

          Εξάλλου ο Κάντ δέν είναι ο πρώτος που επαναλαμβάνει την διατύπωση τού Παρμενίδη: Προηγήθηκε ο Λάϊμπνιτς, τον οποίο και αναφέρει στο κείμενο που εξετάζουμε και τον οποίο κρίνει μόνον για το γεγονός ότι εξέφρασε την πρώτη αρχή μέσω συμβόλων, όπως απαιτούσε η δική του ars Characteristica. Και πράγματι ο Λάϊμπνιτς διατυπώνει εκείνη που  ονομάζει ακόμη αρχή τής αντιφάσεως, τόσο στο γραπτό "Στην σύνθεση και στην καθολική ανάλυση", όσο και στό, "Οι πρώτες αλήθειες", σάν Α είναι Α, μή Α είναι μή Α" δηλαδή "Α δέν είναι μή-Α"! Αλλά η σημασία όπως βλέπουμε είναι η ίδια! Ίσως το πιό μακρυνό προηγούμενο δηλαδή ο πρώτος που εγκαινίασε την διατύπωση την οποία επανέλαβε ο Κάντ, είναι όπως είδαμε ήδη, ο Antonio Andrea, ο ονομαζόμενος "scotello", μαθητής τού Scotto, στο σχόλιό του στην Μεταφυσική τού Αριστοτέλη, στο οποίο είχε δηλώσει ότι υπολογίζει σάν προηγούμενη (πρώτη), σε σχέση με την διατύπωση τής α.τ.μ.α τού Αριστοτέλη "είναι αδύνατον το ίδιο πράγμα ταυτόχρονα να είναι και να μήν είναι", την διατύπωση "το όν είναι όν (ens est ens)! Η σχολαστική τού Scotus και του Ockham μειώνει την αρχή τής μή-αντιφάσεως στην αρχή τής ταυτότητος, χάριν του νόμου της οικονομίας, ο οποίος επέβαλλε την χρήση πιό απλών εννοιών. Γι'αυτό ο Antonio Andrea έγραψε : "λέγω ότι αυτή η αρχή, είναι αδύνατον το ίδιο πράγμα να είναι ταυτόχρονα και να μήν είναι, δέν είναι απολύτως πρώτη, δηλαδή πρωταρχικώς πρώτη. Εάν αναρωτηθούμε τί είναι απολύτως το πρώτο σύνθετο και το πρωταρχικώς πρώτο, λέω ότι είναι αυτό: το όν είναι όν! Διαγράφεται τοιουτοτρόπως μία συνεχής γραμμή αναπτύξεως αυτής που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε η λογική ή η διαλεκτική της ταυτότητος, η οποία ξεκινά απο τον Παρμενίδη, περνά μέσω τής Μεγαρικής σχολής, την σχολαστική τού Scotus και τον μοντέρνο φιλοσοφικό ορθολογισμό, για να φτάσει στον Κάντ.

          Σημειώνουμε τέλος ότι ο Κάντ συλλαμβάνει την πρώτη αρχή σαν αρχή όλων των αληθειών, δηλαδή αναγκαία και επαρκή συνθήκη κάθε αληθινής προτάσεως, απο την οποία μπορούν να συναχθούν δηλαδή να εξαχθούν (fluere) όλες οι αληθινές προτάσεις. Και συμπεραίνει: "όλη μας η συλλογιστική καταλήγει στην ανακάλυψη τής ταυτότητος τού κατηγορουμένου με το υποκείμενο, υπολογιζόμενο καθαυτό ή στον δεσμό του όπως προκύπτει απο τον τελευταίο κανόνα της αλήθειας!" Ακόμη και σ'αυτή την εννοιολόγηση προηγήθηκε ο Λάϊμπνιτς, για τον οποίο οι πρώτες αλήθειες είναι εκείνες στις οποίες το υποκείμενο ταυτίζεται με το κατηγορούμενο (είναι ταυτόν) και όλες οι άλλες αλήθειες στην συνέχεια, επανέρχονται στις πρώτες μέσω ορισμών, δηλαδή μέσω τής λύσεως τών εννοιών, στην οποία συνίσταται η απόδειξη a'priori, ανεξάρτητη απο την εμπειρία ή το πείραμα". Αυτό ισχύει ας προσέξουμε, όχι μόνον για τις αναγκαίες αλήθειες ή τις λογικές, αλλά και για τις τυχαίες, ή τις πραγματικές, διότι αυτές οι τελευταίες είναι τυχαίες μόνον για μας, οι οποίοι δέν βλέπουμε την επαναφορά τους στις ταυτόσημες αλήθειες, αλλά είναι αναγκαίες για τον Θεό, δηλαδή καθαυτές! Αλλά η καταγωγή καί αυτής τής έννοιας, η οποία οδηγεί στην άρνηση τού γίγνεσθαι, βρίσκεται όπως είδαμε, στον Παρμενίδη, δηλαδή στην προϋπόθεση τής μονοσημαντότητος τού Είναι, η οποία δέν επαναβεβαιώθηκε τυχαία απο τον σχολαστικισμό τού σκοτισμού (Σκότους), όπου επιπλέον διασώζεται στα αποτελέσματά της με την αποδοχή ή την παραδοχή τής δημιουργίας (όπως επίσης και στον Λάϊμπνιτς).

Συνεχίζεται

Από εδώ ξεκινά η διάλυση τού ανθρώπου. Από τήν ταυτότητα υποκειμένου καί κατηγορουμένου. Είσαι ό,τι δηλώσεις.

Αμέθυστος.