Διονύσιος Αρεοπαγίτης! Ένας Χριστιανός Πρόκλος; (17)

Συνέχεια από: Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2017

Διονύσιος Αρεοπαγίτης! Ένας Χριστιανός Πρόκλος;

Του Werner Beierwaltes.

β) οι αριθμοί.

Μία ιδιαίτερη σημασία έχει η ετερότης επίσης και σαν αρχή τυπική και ποιοτική τής απαγωγής τής μαθηματικής δομής του όντος. Οι αριθμοί είναι ουσιωδώς διαφορετικοί σύμφωνα με την διάστασή τής ύπαρξής τους-εκείνης του Ενός του Ιδίου, του πνεύματος ή της ψυχής-Οι αριθμοί, κάθε φορά διαφορετικοί, αποτελούν την οντολογική διαφορά των ξεχωριστών διαστάσεων. Οι αριθμοί οι οποίοι προκύπτουν δυνατοί αμέσως μετά το Ένα μέσω της πρώτης δυάδος των αρχών, οι Ενάδες ταυτόσημες με τους Θεούς, είναι υπεράνω του Είναι. Ουσιώδεις αντιθέτως είναι οι αριθμοί του πνεύματος. Μετέχουν όμως σε εκείνους οι οποίοι είναι υπεράνω του είναι σαν να είναι οι δικές τους βάσεις για την πολλαπλότητα!

          Η ετερότης αναπαριστά τώρα την λειτουργική στιγμή της άπειριας και της δυάδος στην παραγωγή κάθε είδους αριθμού. Αυτή διαχωρίζει ή ξεπερνά πρώτα απ'όλα το ίδιο το Ένα τού Είναι, καθότι χωρίζει το Ένα σε πολλές ενάδες και το Είναι σε πολλά όντα. Η ετερότης είναι έτσι η μεσότης (μεταξύ) η οποία διαφοροποιεί και γεννά τις Θείες ενάδες οι οποίες είναι υπεράνω τού Ειναι (=αριθμοί) και τέλος, η οποία ελευθερώνει την πληρότητα, η δύναμις, του Ενός. Μέσω της διάκρισης (διαχωρισμού) και της διαιρέσεως, φαινομενικώς μόνον τυπικές, δημιουργεί κάτι ποιοτικώς νέο.

          Δίπλα σ'αυτή την ετερότητα (υπερούσιος ετερότης) υπάρχει σύμφωνα με την προφορική διδασκαλία του Πλάτωνος και σύμφωνα με την βασική νεοπυθαγόρειο θέση-εκείνη η ετερότης η οποία είναι συστατική για υπόλοιπους αριθμούς, όπως και η ετερότης η οποία στο πλαίσιο του νοητού αρθρώνει το Είναι σαν "γένος του όντος" μαζί με την ταυτότητα!

          Για τους αριθμούς για παράδειγμα, τής νοητής και διανοητικής διαστάσεως (τού πνεύματος δηλαδή) αυτό σημαίνει ότι: ο νοητός αριθμός  είναι η μεσολαβητική στιγμή ανάμεσα στο νοητό και το διανοητικό. Και παρότι παραμένει στην ενότητα με το νοητό, ξεδιπλώνει την δυνατή του, υπονοούμενη, πολλαπλότητα. "Καλεί στην διάκριση την κρυμμένη και μοναδική ενότητα" (Πρόκλ. Θεολ. Πλ. IV, 224,18..) Έτσι ο νοητός αριθμός είναι πρίν απο κάθε διάκριση και κοινωνία-ή βάση, αδιάκριτη καθαυτή των αριθμών, η ενιαία τους ιδιότης, η οποία είναι εις θέσιν να εξαπλωθεί σαν ενέργεια μόνον μέσω τής ετερότητος και στην συνέχεια καθορίζεται μέσω τής ταυτότητος. Ενωτική καθαυτή, η πολλαπλότης του νοητού διαφοροποιείται μ'αυτόν τον τρόπο μέσω του αριθμού-σαν ξεδιπλωμένος αριθμός-στην διάνοια. "Όπου δέ η διάκρισις, εκεί και ο αριθμός"!

          Διατυπωμένη στον ορίζοντα της μονάδος και δυάδος, η ίδια εννοιολόγηση παρουσιάζεται ώς εξής: η "μονάς" και η "δυάς", παρότι δέν είναι ακόμη αριθμοί, είναι οι "πρώτες αρχές" των αριθμών! Η μονάδα έχει εις εαυτήν πατρικώς την πολλαπλότητα των αριθμών, και επομένως είναι η αιτία του γεγονότος ότι η "δυάς", η οποία συνεπάγεται μητρικώς η γεννητικώς την πολλαπλότητα ή την άπειρη σειρά των αριθμών, την καταργεί αφ'εαυτή "μέσω τής γενετικής δυνάμεως τής ετερότητος" (Θεολ. Πλ. 222,11). Ο Πρώτος πραγματικός αριθμός και επομένως η πρώτη πραγματική πολλαπλότης μέσω τής ετερότητος είναι η Τριάδα!

         
 2. Η Τριαδική σύσταση της πραγματικότητος σαν δυναμικής ενότητος ταυτότητος και διαφοράς.

         
 Η Τριάδα τής ουσίας-ετερότητος-ταυτότητος δέν έχει καθαυτή την ταυτότητα και την ετερότητα σαν αντίθετα μή-διαμεσολαβούμενα, αλλά σύμφωνα με όσα λέει ο Πλατωνικός Σοφιστής, σαν συπληρωματικά γένη τού όντος τα οποία ρυθμίζονται και εκφράζονται αμοιβαίως. Αυτή καθορίζει καθολικώς το όν: Πάντων εστί κοινή των όντων αιτία η Τριάς αύτη. (Στον Παρμ. 735,5..). Μέσω αυτής της Τριάδος η προοπτική τριάς τής ταυτότητος και ετερότητος σε κάθε όν, καταλήγει να είναι σαν πραγματικότης συστατική αυτού του όντος. Όπως στον Πλωτίνο για την νοητή σφαίρα, έτσι στον Πρόκλο για την διάσταση του όντος στην συνθετότητά του, σαν νόμος ερμνευτικός και οντολογικός, όπου κάθε όν είναι ο εαυτός του και μαζί δέν είναι ο εαυτός του, αλλά άλλο, στο μέτρο κατά το οποίο κατανοείται και περιορίζεται ξεκινώντας απο ένα άλλο ταυτόσημο σαν άλλο! Επομένως σ'αυτή την τριάδα, η ετερότης φανερώνει ex negativo την ταυτότητα κάθε υπαρκτού. Έξω απο τον εαυτό του μέσω τής ετερότητος, το όν το οποίο φανερώνεται σαν άλλο, "ανοίγει" συνεχώς απο την ταυτότητα. Η ομοιότης επαναφέρει την ετερότητα η οποία δέν σταθεροποιείται στην αντίθεση σ'αυτή, στην ενότητα! Μέσω τής ενέργειας, διαφορετικής κάθε φορά τής ετερότητος και τής ομοιότητος (Πρόοδος και επιστροφή) το όν, συνεπώς, γίνεται μία ενότης η οποία είναι καθ'αυτή διαλεκτικώς μεσολαβημένη, θετικώς καθορισμένη και αρνητικώς περιορισμένη. Κάθε διάσταση του όντος είναι λοιπόν "ταυτότης στην διαφορά". Η ενότης εις εαυτή διαφοροποιημένη ή η δυναμική ενότης, γίνεται έτσι, γενικώς, η θεμελιώδης εννοιολόγηση του Τριαδικού νόμου του Πρόκλου. Δηλαδή, κάθε Τριάδα μεσολαβεί αυτό που είναι διακεκριμένο σε μία ενότητα η οποία διατηρεί την διάκριση και παρ'όλα αυτά την επαναφέρει στην καταγωγή της. Σαν διατύπωση αυτού του τύπου τής ταυτότητος ισχύει η ακόλουθη έκφραση : "πάντα εν πάσιν, οικείως δέ εν ενιάστω" (Στοιχεία Θεολ. 103,92,13). Αυτό σημαίνει ότι κάθε συγκεκριμενοποίηση του όντος καθαυτού διαβαθμισμένου δέν είναι βέβαιο στα άλλα σαν να ήταν μία ομοπολική ενότης η μία ταυτολογική ενότης, αλλά μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε ένας εξαρτημένος δεσμός συστήνεται κάθε φορά απο τον πρώτο μιας σειράς (Τριαδικών ή επτάδων) σε σχέση με τα στοιχεία τους. Μέσω της ενεργητικής ετερότητος στο εσωτερικό της σειράς, καθένα απο αυτά τα στοιχεία είναι με τρόπο "καθαρό, απλό και ομοιόμορφο" ο εαυτός του, παρά την σχέση του με το άλλο και παρά το ότι είναι αυτό σε άλλο. Ο δεσμός με το άλλο και με το ίδιο το είναι ενός όντος στο εσωτερικό μιας σειράς κατανοείται απο τον Πρόκλο εκ νέου με τριαδικό τρόπο: κατ'αιτίαν-καθ'ύπαρξιν-κατά μέθεξιν. Δηλαδή περιλαμβανόμενο "καταγωγικώς" σ'αυτό που προηγείται, κάθε στοιχείο μιάς σειράς  υπάρχει καθαυτό με μία ιδιαίτερη σημασία, απολύτως ταιριαστή σ'αυτό και μόνον, και είναι μόνον στο στοιχείο που το ακολουθεί με τον ιδιαίτερο τρόπο της μετοχής! Το ανεπτυγμένο απο την αιτία είναι λοιπόν ταυτοχρόνως περιλαμβανόμενο στο αποτέλεσμα ! Ή επίσης αυτό που προηγείται και ακολουθεί ένα στοιχείο συγκεκριμένο είναι σ'αυτό, με τον τρόπο με τον οποίο είναι καθορισμένο, το υπερισχύων της διακρίσεως. Γι'αυτό στο ενδιάμεσο στοιχείο (το δεύτερο) της τριάδος ανήκει μία ενεργός μεσολαβητική λειτουργία! Σ'αυτή την διαφοροποίηση πρέπει όμως να διατηρηθεί η ενότης ενός περιορισμένου πλαισίου. Πρόκειται λοιπόν να ξεκαθαρίσει ο τρόπος με τον οποίο οι διαφορετικές μορφές του όντος μπορούν να είναι "ενωμένες χωρίς σύγχυση και ταυτοχρόνως να είναι διακεκριμένες χωρίς διαχωρισμό (στον Παρμ. 749, 37-39. "Όπως ήνωται εκείνα ασυγκύτως και όπως ού διακέκριται πάλιν αδιαιρέτως), και όπως η ιδιαιτερότης (ιδιότης, καθαρότης, οικεία φύσις) του ξεχωριστού μπορεί να διατηρηθεί, και παρ'όλα αυτά να αποτελεί μία σχεσιακή ενότητα, δηλαδή διακρινόμενη στα στοιχεία της αλλά αδιαίτερη! Καθότι σε μία "ένωση ασύγχυτη" αυτού του τύπου πραγματοποιείται μία διαφοροποιούσα κίνηση απο το πρώτο στο τρίτο και απο αυτό στο πρώτο, και γι'αυτόν τον λόγο πρέπει να ονομασθεί μία δυναμική ενότης!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.