ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS ανάμεσα στον Ernst Cassirer και τον Martin Heidegger(3).

Συνέχεια από: Δευτέρα 24 Ιουλίου 2017

ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS 

ανάμεσα στον Ernst Cassirer και τον Martin Heidegger.

         

          Heidegger: Ας αρχίσουμε απο το πρόβλημα των μαθηματικών φυσικών επιστημών. Εάν μπορούμε να τό πούμε  σύμφωνα με τον Κάντ, θά λέγαμε ότι η φύση σαν περιοχή τού όντος,  δέν ήταν κάτι το οποίο θα μπορούσε να καθορισθεί με οποιονδήποτε τρόπο! Φύσις για τον Κάντ δέν σημαίνει ποτέ: αντικείμενο της μαθηματικής φυσικής επιστήμης, αλλά το όν της φύσεως είναι το όν με την σημασία αυτού που είναι απλώς παρόν. Εκείνο που ο Κάντ ήθελε να δώσει ακριβώς στο δόγμα των αρχών, δέν είναι μία κατηγοριακή θεωρία τής δομής του αντικειμένου τής μαθηματικής φυσικής επιστήμης αλλά μία θεωρία τού όντος γενικώς (ο Χάιντεγκερ αποδεικνύει με κείμενα αυτή την δήλωση). Ο Κάντ επιδιώκει μία θεωρία του Είναι γενικώς χωρίς να λαμβάνει αντικείμενα που θα ήταν δεδομένα, χωρίς να λαμβάνει μία συγκεκριμένη σφαίρα του όντος (ούτε την ψυχική, ούτε την φυσική ). Ο Κάντ επιδιώκει μία γενική οντολογία η οποία προηγείται μίας οντολογίας της φύσεως σαν αντικείμενο της φυσικής επιστήμης και μίας οντολογίας της φύσεως σαν αντικείμενο της ψυχολογίας. Αυτό που θέλω να φανερώσω ειναι ότι η αναλυτική δέν είναι μόνον μία οντολογία της φύσεως σαν αντικείμενο της φυσικής επιστήμης, αλλά μία γενική οντολογία, μία metaphysica generalis κριτικά θεμελιωμένη. Ο Κάντ ο ίδιος λέει: η προβληματική των προλεγόμενων, την οποία παρουσιάζει με ερωτήσεις σαν αυτή "πώς είναι δυνατή η επιστήμη της φύσεως, κ.τ.λ. "δέν είναι το κεντρικό θέμα. Κεντρικό θέμα είναι αντιθέτως το ερώτημα τής δυνατότητος της metaphysica generalis και η πρόοδος της!

          Αλλά ας έλθουμε στο άλλο πρόλημα, εκείνο της φαντασίας ή του φαντασιακού. Ο Κασσίρερ λοιπόν θέλει να αποδείξει ότι το πεπερασμένο γίνεται υπερβατικό στα κείμενα τής ηθικής. Η κατηγορική προσταγή συνεπάγεται κάτι το οποίο πάει πέραν του πεπερασμένου όντος. Αλλά ακριβώς η έννοια της προσταγής καθαυτή δείχνει την εσωτερική της αναφορά σε ένα πεπερασμένο όν. Ακόμη και αυτή η πορεία πρός κάτι υψηλότερο είναι πάντοτε μόνον μία πορεία πέραν, πρός πεπερασμένα όντα, δημιουργημένα (όπως οι άγγελοι). Ακόμη και η υπέρβαση παραμένει ακόμη στο εσωτερικό αυτού που είναι κτιστό και πεπερασμένο. Αυτή η εσωτερική αναφορά έμφυτη στην κατηγορική προσταγή την ίδια και το πεπερασμένο τής ηθικής έρχονται καθαρά στο φώς σε ένα χωρίο όπου ο Κάντ μιλά για την ανθρώπινη νόηση σαν κάτι το οποίο στηρίζει και στηρίζεται στον εαυτό του, δηλαδή για μία νόηση η οποία ριζώνει στον εαυτό της και δέν μπορεί να καταφύγει σε κάτι αιώνιο, απόλυτο, αλλά ούτε μπορεί να καταφύγει στον κόσμο των πραγμάτων. Αυτή η ενδιάμεση τοποθέτηση είναι η ουσία της πρακτικής νοήσεως (του πρακτικού λόγου).

          Πιστεύω ότι κάνουμε λάθος στην κατανόηση της Καντιανής ηθικής, όταν κατευθυνόμαστε αποκλειστικά σ'αυτό στο οποίο στρέφεται η ηθική πράξη και δέν υπολογίζουμε αρκετά την εσωτερική λειτουργία του ίδιου του νόμου για το υπάρχον. Δέν είναι δυνατόν να εξηγηθεί το πρόβλημα τού πεπερασμένου νού της ηθικής, εάν δέν τεθεί το ερώτημα: τί πράγμα σημαίνει εδώ νόμος και με ποιόν τρόπο η νομιμότης είναι η σύσταση του ιδίου του υπάρχοντος και της προσωπικότητος!;;; Ότι στον νόμο βρίσκεται κάτι το οποίο πάει πέραν της αισθήσεως είναι αναντίρρητο, αλλά το θέμα είναι άλλο και είναι ακριβώς :  η εσωτερική δομή τού υπάρχοντος τού ιδίου είναι πεπερασμένη ή άπειρη;

          Στο ερωτηματικό γύρω απο το πηγαίνω πέραν του πεπερασμένου εμπεριέχεται ένα πολύ κεντρικό πρόβλημα! Είπα ότι η τοποθέτηση του προβλήματος τής δυνατότητος του πεπερασμένου γενικώς είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα! Στο καθαρά τυπικό επίπεδο είναι δυνατόν να αναπτυχθεί μόνον αυτός ο τύπος επιχειρηματολογίας: Μόλις δηλώνω κάτι σχετικά με το πεπερασμένο και θέλω να καθορίσω το πέρας σαν πέρας, πρέπει αναγκαίως να διαθέτω μία ιδέα του απείρου. Αυτός ο τύπος επιχειρηματολογίας κατ'αρχάς δέν λέει και πολλά πράγματα, αλλά θέλει ήδη να πεί αρκετά, δηλαδή ομολογεί ότι εδώ υπάρχει ένα κεντρικό πρόβλημα! Ότι όμως απο την οπτική γωνία του περιεχομένου ακριβώς σ'αυτό που φανερώνεται σαν συστατικό στοιχείο του πεπερασμένου αποκαλύπτεται αυτός ο χαρακτήρας του απείρου, είναι αυτό που θέλω να τονίσω λέγοντας: Ο Κάντ ορίζει την φαντασία τής σχηματοποιήσεως σαν exhibitio originaria! Πρωταρχική έκθεση! Αλλά αυτή η καταγωγή είναι μία exhibitio δηλαδή μία πρωτοτυπία τής εκθέσεως, τής ελεύθερης προσφοράς στην οποία συνεπάγεται μία παραπομπή στον υποδοχέα. Επομένως αυτή η πρωτοτυπία υπάρχει, κατά κάποιο τρόπο, σαν δημιουργική ιδιότης. Ο άνθρωπος σαν πεπερασμένο όν, έχει μία κάποια απειρία στο οντολογικο επίπεδο. Αλλά ο άνθρωπος δέν είναι ποτέ άπειρος και απόλυτος στην δημιουργία τού ίδιου του όντος, αλλά είναι άπειρος με την σημασία της κατανοήσεως του Είναι. Αλλά στο μέτρο κατά το οποίο, όπως λέει ο Κάντ, είναι δυνατόν να κατανοηθεί οντολογικά το Είναι μόνον στην εσωτερική εμπειρία του όντος , αυτή της απειρότητος του οντολογικού είναι δεμένη, ώς πρός την ουσία της, στην οντική εμπειρία και γι'αυτό, αντιστρόφως, πρέπει να πούμε: αυτή η απειρότης κατά την οποία στην φαντασία ανοίγεται ένα ρήγμα, είναι ακριβώς το πιό δυνατό επιχείρημα υπέρ του πεπερασμένου. Και πράγματι η οντολογία ειναι ένας δείκτης της περατότητος. Για τον Θεό δέν υπάρχει η οντολογία και το ότι ο άνθρωπος έχει την exhibitio, είναι το πιό δυνατό επιχείρημα που μαρτυρεί το πεπερασμένο του. Μονον ένα πεπερασμένο όν, έχει την ανάγκη της οντολογίας.

          Τότε λοιπόν τίθεται σαν αντίθεση, η ερώτηση του Cassirer, αναφορικά με την έννοια της αλήθειας. Για τον Κάντ η οντολογική γνώση είναι εκείνη η οποία είναι καθολικώς αναγκαία και η οποία προτρέχει κάθε πραγματική εμπειρία. Και εδώ θα ήθελα να θυμίσω ότι ο Κάντ σε πολλά χωρία λέει ότι εκείνο που καθιστά δυνατή την εμπειρία, η εσωτερική δυνατότης της οντολογικής γνώσης, είναι τυχαία. -Η ίδια η αλήθεια ειναι ενωμένη με τον πιό εσωτερικό τρόπο στην δομή τού υπερβατικού λόγω του γεγονότος ότι ο υπάρχον είναι ένα όν ανοιχτό στον άλλον και στον εαυτό του! Είμαστε ενα όν το οποίο διατηρείται στην μή-απόκρυψη, στην φανέρωση τού όντος. Η διατήρηση στην αποκάλυψη τού όντος είναι αυτό που ονομάζω Είναι-στην αλήθεια! Και πηγαίνοντας παραπέρα, λέω: στην βάση του πεπερασμένου είναι-στην-αλήθεια του ανθρώπου υφίσταται ταυτοχρόνως ένα είναι-στην-μή-αλήθεια. Η μή-αλήθεια ανήκει στον πιό εσωτερικό πυρήνα της δομής του υπάρχοντος και εδώ πιστεύω ότι βρήκα επιτέλους την ρίζα στην οποία θεμελιώνεται μεταφυσικά η "εμφάνεια", η φαινομενικότητα, στον Κάντ.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.