Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

Ἡ ὁδὸς πρὸς τὰ ἔσω

Πηγή: Αγία Ζώνη

Τατάκης Βασίλειος

«λλ' μν μέν, δι τ πτωχν εναι το καλο, φύσις ε πρς τ νδέον εται, κα το λείποντος φεσις ατη στν πιθυμητικ τς φύσεως μν διάθεσις.»
(Γρηγ. Νύσσης, περ ψυχς κα ναστάσεως, λλην. Πατρολογία 46, 92 C).

Τ
σύντομο τοτο χωρίο περιέχει βαθυστόχαστη διάγνωση τς φύσεως το νθρώπου. ς τν προσέξωμε. Εναι παύγασμα στροφς πρς τ σω. πειδή, λέγει, φύσις μας εναι «πτωχή το καλο», γι τοτο ρίχνεται μ ρμ πάντα πρς ατ πο τς λείπει, πρς τ καλ δηλαδή. φο εναι τσι, πιθυμητικ διάθεση τς φύσεώς μας, περιεχόμενο κα στόχο της χει τν φεση κείνου πο λείπει.

Τ
«πτωχήν το καλο» δν ποτελε πλς διαπίστωση το γεγονότος, λλ προϋποθέτει κα τι φύση το νθρώπου χει συνείδηση τς «πτωχείας» της. Ατ σημαίνουν κόμη τι «τ καλν» οσιώνει τν νθρωπο, ατ ποτελε τν πλήρωση τς φύσεώς του. Γι τοτο νθρωπος, θηρευτς το καλο, φέρεται πάντα μ ρμ πρς ατό. Τ κατακτ μως πάντα μ τρόπο λλιπ.

τσι πορεία γι τν κανοποίηση τς πτωχείας γίνεται σωστη∙ τ «καλν» μένει πάντα νέφικτο στν πληρότητά του γι τν νθρωπο. στόσο ζω το νθρώπου παίρνει τ σωστ νόημά της, σο πιθυμητικ του διάθεση κφράζει τν φεση πρς τ καλό, πού, τν δια ρα πο τ γεύεται νθρωπος, ασθάνεται κα τι το λείπει.

χομε δ μεταφυσικ θεμελίωση τς πνευματικς φύσης το νθρώπου. Ρίζα κα οσία της, φεση το καλο. Κα φο πρόκειται γι φεση κείνου πο μς λείπει, μεταφυσικ θεμελίωση στηρίζεται στ γόνιμη ασθηση τς νδειάς μας. συνείδηση τς φτώχειάς του ς πρς τ « καλν », ατ κα μόνο ατ οστρηλάτει τν νθρωπο πρς τν θήρα «το ε λείποντος». τσι ελογημένη νδεια νοίγει τ δρόμο πρς τν θέωση. ποπειρται νθρωπος ν μοιάση τν Θεό, πο εναι τ «Ατόκαλον», τ «Ατοάγαθον».

ν, στερα π ατ στραφομε πρς τν σημεριν νθρωπο, δν εναι δύσκολο ν διαπιστώσωμε, τι εναι βυθισμένος κυρίως στν ρευνα τν ντικειμένων κα τν πινόηση τεχνικν μέσων κα γι τν ρευνα κα γι τν κανοποίηση πιθυμιν. πιθυμιν πο δν χουν στόχο τους «τ καλόν», λλ τν εημερία του. Εναι σήμερα νθρωπος κυρίως νας λαμπρς θηρευτς τς εημερίας. Το λείπει στροφ πρς τ σω, πο δηγε στ μεταφυσικ σύλληψη τς φύσεώς του ς νδειας το καλο. Το λείπει λοιπν τ οσιωδέστερο στοιχεο γι τ σωστ πραγμάτωση τς πνευματικς του φύσης. Γι ν ξεφύγη σημερινς νθρωπος π τ πέλαγος, π τ χάος καλύτερα το μηδενισμο στ ποο, παρ' λη τν πιστημοσύνη του, τν δηγε βασάνιστη θήρα τς εημερίας, εναι νάγκη ν στραφ πάλι πρς τ σω κα ν νακάλυψη τ μεταφυσικ βάθος τς φύσεώς του, ν ξαναβρ τν οστρο πρς «τ καλόν», πο ξαγνίζει κα σώζει. Θ βρον τότε δικαίωση κα πιστήμη κα τεχνολογία, θ ξαναζήση νθρωπος τν αυτό του ς μεταφυσικ συνείδηση κα χι ς περβατικ λόγο, πως θελεν Κάντ∙ θ λάμψη πάλι μέσα του τ φς τς πνευματικότητάς του.

ς μο πιτραπ ν τονίσω τι κύριο ργο της πρέπει ν θεωρ φιλοσοφία, ν ποδεσμεύη τν νθρωπο π τ δια τ πιτεύγματά του, ν τν καθιστ λεύθερο κα νεξάρτητο π ατά, ρυθμιστ τς πνευματικς του πορείας. Μόνο τσι τοιμάζεται νθρωπος ν συλλάβη τ μεταφυσικ βάθος το εναι του. Τ διο πργμα μ τν δικό του τρόπο τόνισεν μεγάλος τομικς πιστήμων ππενχάϊμερ: «Μς χρειάζονται», επε, «φιλόσοφοι κα χι πιστήμονες. λήθεια νήκει στν σοφία κα χι στν πιστήμη.»

2 σχόλια:

ΑΡΧΑΙΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ είπε...

Τι είδους ορθόδοξο κείμενο 'μπορεί να είναι (και) το ανωτέρω ανερμάτιστο,που αυξάνει τη σύγχυση 'στους αναγνώστες,εκκινούμενο από μια περικοπή έργου του Γρηγορίου Νύσσης και καταλήγοντας με το...''μεγάλο ἀτομικὸ ἐπιστήμονα Ὀππενχάϊμερ'',με ''διάσημη'' ρήση του Οππενχά'ι'μερ,όπως και με τον Καντ,με τη σύντομη αναφορά-παρεμβολή/παρεισαγωγή/παρεκτροπή/παρείσδυση/παρέκκλιση/παρέκβαση του...Καντ;

amethystos είπε...

Το πρόβλημα είναι ότι δέν προκύπτει οδός πρός τα έσω. Δηλαδή η παράδοσις μας δέν γέννησε Αυγουστίνο. Ο Έσω άνθρωπος, δέν είναι οδός πρός τα έσω, η οδός πρός τα έσω είναι το αντίθετο της οδού πρός τα έξω. Της εξωστρέφειας. Η οδός πρός τα έσω, που είναι μία επινόηση του Αυγουστίνου είναι η αλλαγή πορείας της εξωστρέφειας της φύσεως μας, της κοινωνικότητος μας. Κάτι σαν αλλαγή της ροής ενός ποταμού. Είτε εξωστρεφής ο άνθρωπος είτε εσωστρεφής, είναι ο άνθρωπος της πτώσεως, ο οποίος άλλα θέλει και άλλα κάνει. Ο Έσω άνθρωπος είναι αυτός ο οποίος μπορεί να δεχθεί τον Θεό μεταμορφώνοντας τον πτωτικό άνθρωπο, εσωστρεφή ή εξωστρεφή. Η Εσωστρέφεια δέν είναι ποιότης, ούτε δείγμα σωτηρίας.