Hans Urs Von Balthasar - ΤΟ ΟΛΟΝ ΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (13)

Συνέχεια από : Κυριακή, 30 Οκτωβρίου 2011

ΤΟ ΟΛΟΝ
ΣΤΟ ΘΡΑΥΣΜΑ, ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
Όψεις τής θεολογίας τής ιστορίας
2. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΤΟ ΞΕΔΙΠΛΩΜΑ, ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.
1. ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
Μεταστροφή και δημιουργία.

2. Η καθολική διάσταση.

Επιλογή του αγαπημένου και της θελήσεως του, που έρχεται απο μία αγνή αγάπη, ανεπηρέαστη, σε ένα «ναί» απολύτως καθαρό και χωρίς κανένα όριο (2 Κορ. 1,18-20). Το οποίο είναι ανάβαση στην απόλυτη ελευθερία του θεού τού τόσο αγαπημένου : όπου τίποτε δέν μπορεί να περάσει κα να μήν παραμείνει για πάντα, τίποτε δέν μπορεί να προστεθεί που να μήν υπάρχει ήδη, ελευθέρως δοσμένο. Και το πάν θα είναι υπερπλήρες και ολοκληρωμένο στο μέτρο που αυτή η επιλογή μπορεί να θεωρηθεί σαν απάντηση στο γεγονός ότι έχουμε επιλεγεί μέσα στην αγάπη!  Και τότε η αμοιβαία και βαθειά κοινωνία γίνεται αφ’εαυτού αιώνιο της.  Σ’αυτό το σημείο ο M.F. Sciacca, δικαίως διακρίνει ανάμεσα στην επιλογή (σαν απόφαση ανάμεσα σε διάφορες εναλλαγές) και στην εκλογή (σαν μοναδική και ανεπανάληπτη επιλογή). Όμως στον ενάνθρωπήσαντα Λόγο υπάρχει μία επιλογή σαν μία κίνηση συγκεντρώσεως στο «τίποτα» της ματαιότητος, που γίνεται μ’αυτόν τον τρόπο επιμονή, αποδοχή, υπο-μονή, ενώ το πάν γκρεμίζεται πανω μας, και όλο αυτό υφίσταται σαν μία πορεία πρός την κορυφή της αγάπης(Ιωάν 13,1).

Απο αυτή την κορυφή ο Χριστός ζώντας στον χρόνο, μπορεί να βεβαιώσει το Χριστολογικό Του παρόν. «Πρίν υπάρξει ο Αβραάμ, Εγώ είμαι» (Ιωάν 8,58 και μάλιστα στο Φώς αυτών των χωριών πρέπει να διαβαστούν το άλλα—Εγώ—Ειμί, Ιωάν 8,24/8,28/13,19). Ένα παρόν που δέν είναι μόνον αφηρημένη παρουσία της αιωνιότητος στον χρόνο, αλλά επίσης μία πραγματική ενέργεια της αιωνιότητος μέσω του χρόνου, μία γέννηση της αιωνιότητος στην καρδιά του μάταιου χρόνου που κυλά πρός τον θάνατο. Η μοναδικότης τής επιλογής τής αγάπης τού Ιησού εμπλέκει την μοναδικότητα τού δικού του «τώρα» και τού δικού του «σήμερα»: σ’αυτή το άπαξ (Εβρ. 6,14/9,7.26.27/10,2) και το εφάπαξ (Ρώμ. 6,10/ εβρ 7,27/9,12/10,10)της Καινής Διαθήκης διαφοροποιούνται απο όλες τις πλατωνικές προτυπώσεις (εξαίφνης σαν κάθετη επιδρομή της αιωνιότητος στον χρόνο). Είναι παρουσία μίας αδιανόητης ελευθερίας, μίας ελευθερίας μέσω της αγάπης την οποία διαθέτει, είναι αλήθεια πρίν απο το μέλλον Του, αλλά μόνον διότι το Είναι Του είναι «δοσμένο» και «σκορπισμένο» σε θυσία (Λουκα 22,19-20). Αυτή διαθέτει ελεύθερα το παρελθόν του αμαρτωλού, αλλά για να το βουτήξει στο νέο παρόν μέσω της αφέσεως των αμαρτιών και το ξύπνημα απο τον θάνατο. Αυτός διαθέτει το δικό του παρελθόν στον θάνατο ακριβώς για να «ξαναπάρει» την ζωή του(Ιωάν 10,18), αναγεννώμενος απο εκείνη. Τώρα επιτέλους πραγματοποιείται η «κάθοδος» του Χριστού στον χρόνο, όταν αυτός μπορεί, μέσω της «ανορθωμένης» Του καρδιάς να τραβήξει στην αιωνιότητα τις καρδιές των ανθρώπων. Με αυτό το αίνιγμα της αναλογίας παρότι το διφορούμενο ανα φαίνεται αν διαθέτει μία αμείωτη διπλή σημασία-λύθυκε. Τώρα πλέον γίνεται φανερό πώς ο χρόνος, ακόμη και ο χαμένος χρόνος, μπορεί να περάσει στην αιωνιότητα, και όχι μέσω της διαλύσεώς του αλλά μέσω της ολοκληρώσεώς του! Κάτι που δέν συμβαίνει μόνον απο πάνω ή απέξω, αλλά απο μέσα, μέσω μίας πραγματικής συμμετοχής του ίδιου χρόνου στην αιώνια ολοκλήρωσή του!

Μέσω του Χριστού όμως και η «Ιερουσαλήμ» κατέβηκε  στον χρόνο. Αυτός (ο Χριστός) είναι ουσιαστικώς αυτή η «Ιερουσαλήμ»: αυτός , μέ την νύμφη Του, την οποία ο ίδιος ωριμάζει και χειραφετεί απο εκείνον και η οποία συμβάλλει μαζί Του μέσω της χάριτος. Αυτός είναι κεφαλή και Σώμα, Κεφαλή στους Ουρανούς και Σώμα περιπλανώμενο πάνω στη Γή.

Το τελευταίο βιβλίο των εξομολογήσεως είχε ήδη εισάγει το θέμα αυτής της μεταμορφώσεως της «Ιερουσαλήμ» στην Εκκλησία και τα βιβλία της πολιτείας του Θεού περιγράφουν την φύση και την μοίρα της Βασιλείας του Θεού στην περιπλάνησί της πάνω στην Γή. Περιπλάνηση, καθότι ο χρόνος

που τρέχει πρός τον θάνατο παραμένει αυτό πού περιέχει τόν χρόνο τής σωτηρίας. Όμως ο χρόνος πρός τόν θάνατο δέν μπορεί να συγκεντρωθεί, και εάν η Βασιλεία του Θεού αυξάνει σ’αυτόν, δέν συμβαίνει ορατά, αλλά μόνον στο μέτρο που οι θησαυροί αφαιρούνται από ΄το βασίλειο τού σκόρου καί τής σκουριάς καί τού κλέφτη καί τοποθετούνται με σιγουριά στην Βασιλεία των Ουρανών. Και γι’αυτό είναι δυνατόν να εφαρμόσουμε στην Βασιλεία και στην Εκκλησία τις κατηγορίες που ισχύουν στην χρονική εξέλιξη. Η βασιλεία συγκεντρώνεται στην κάθετη διάσταση και ουσιαστικώς στην διάσταση του αοράτου, και όλη η ηθική του Χριστού και των Αποστόλων είναι μία εξάσκηση με μία σταθερή υπομονή, η οποία σε κάθε γήινη πράξη και ενέργεια γνωρίζει την βαθειά ανάγκη τής παραιτήσεως. Η ζωή της Εκκλησίας είναι η προσπάθεια μίας παρουσίας, μία περιπλάνηση στην σκοτεινιά της πίστεως (Ιωάννης του Σταυρου) σε κείνο το υπόγειο ημίφως, που καθιστά μάταιη κάθε προσπάθεια να υπολογίσουμε την συντελεσθείσα πρόοδο (Η Τερέζα του Lisieux). Η σταθερή αυτοπραγμάτωση ενός σημείου διατομής ανάμεσα στον χρόνο που κυλά και τον χρόνο της Σωτηρίας καθιστά την ροή της διάρκειας της Εκκλησίας ένα γεγονός σταθερά δραματικό, το οποίο λόγω της παρουσίας σ’αυτό του αιωνίου δέν είναι ορατό στην ολότητά του. Η ένταση αυτής της εναλλαγής αυτού του χρόνου φανερώνεται στις δυνατές εικόνες της Αποκαλύψεως. Απο το άλλο μέρος όλες εκείνες οι εικόνες σταθεροποιούνται απο το σημείο διασταυρώσεως το ίδιο, και δέν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν ούτε μ’ένα νόημα αποκλειστικώς οριζόντιο (σαν περιγραφή σχετική με την κοσμική διάσταση της Ιστορίας)ούτε με μία σημασία αποκλειστικώς κάθετη (σαν περιγραφές μίας αιωνίου , πάντοτε ίσης διαμάχης ανάμεσα στον ουρανό και στην Γή). Αυτή η αβεβαιότης φαίνεται και απο τον ίδιο τον εικονικό τους χαρακτήρα.

Σ’αυτή την εναλλαγή ο Αυγουστίνος αφήνει την Βασιλεία του Θεού να περιπλανιέται. Να είμαστε στον Ιστορικό χρόνο σημαίνει να είμαστε σε μία χώρα ξένη. Όχι επειδή ο Θεός δέν πληρώνει με την πρόνοιά του κάθε πράγμα με την παρουσία του, αλλά επειδή η μορφή χρονικότητος ή ίδια, λόγω της ελλείψεως ενότητος που την χαρακτηρίζει, είναι απουσία της κτίσεως απο την αιώνια ενότητα! Το Θετικό της μέρος είναι μόνον ότι είναι ο τόπος της πορείας και της ελπίδος. Ακριβώς όπως, καθότι τόπος όπου πρέπει να ασκηθεί μία σταθερή παραίτηση γιά να καταλήξουμε στην αποξένωση, παρουσιάζει μία αρνητική πλευρά ή οποία απο την μεριά του Θεού λέγεται κρίση. Είναι μία σταθερή κρίση πάνω σ’αυτό που δέν είναι αρκετό, ενόψει της δυνατότητος να θέσουμε σε ενέργεια αυτό που επαρκεί. Έτσι η ίδια η Χάρις ενυπάρχει στην κρίση που είναι επίσης ενυπάρχουσα, και μας επιτρέπει να γυρίσουμε τις πλάτες σ’αυτό που είναι καθαρή ψευδαίσθηση, σύμφωνα με τον νόμο του «πέθανε και γίνε» Αυτή η Χάρις διεισδύει τόσο βαθειά μέσα στην δομή του χρόνου, ώστε να μπορούμε ακόμη και να σκεφτούμε να την συλλάβουμε χωρίς να απευθυνθούμε στον φιλάνθρωπο Δικαστή, και πώς βαθύτερα φανερώνει το είναι της η κρυμμένη πραγματικότης του αιωνίου παρόντος όσο ελαττώνεται και διαλύεται το χρονικό παρόν.

Ακριβώς επειδή η σταθερή υποχώρηση του χρόνου είναι χάρις και έχει την έννοια της Σωτηρίας, η ίδια η περιπλάνηση στο Κενό έχει μία σημασία, καθότι αίσθηση διευθύνσεως, ετοιμάζοντας δε τοιουτοτρόπως την συγκέντρωση των καρπών που πρέπει να σωθούν. Αυτό πρέπει εμπλέκει μία οριστικοποίηση. Δύο πράγματα λαμβάνουν ταυτοχρόνως μία οριστική σημασία: το κενό του χρόνου σαν θάνατος και η σημασία του χρόνου που τίθεται στήν προστασία τού αιωνίου. Καί τά δύο — ο θάνατος καί ητοποθέτηση υπο προστασία—είναι αδιαιρέτως ενυπάρχοντα στον χρόνο που περνά. Αυτό είναι το θαυμαστό, πώς το συγκεντρωμένο δέν μπορεί να τεθεί υπο προστασίαν όσο ο χρόνος συνεχίζει και πώς σ’αυτό το συγκεντρωμένο που τίθεται υπο προστασία συμπεριέχεται και ολόκληρο το σωτηριώδες περιεχόμενο της μορφής του χρόνου. Η εικόνα της «ωριμάνσεως» παραμένει μόνον μία εικόνα, καθότι κατα κάποιο τρόπο ο χρόνος δέν θα ωριμάσει ποτέ και ο καρπός που συγκεντρώνεται κοντά στον Δικαστή, δέν μπορεί να αξιολογηθεί απλώς βάσει της ορατότητος και της εκτάσεως αυτού που ωριμάζει. Ωριμάζει ανοίγοντας στην κατεύθυνση του Θεού, αλλά μόνον μέσα στο μυστικό αυτό άνοιγμα ωριμάζει πραγματικά. Ο δίκαιος της παλαιάς Διαθήκης στον οποίον έλειπε αυτό το άνοιγμα στο αιώνιο έπρεπε να μείνει ικανοποιημένος με την γήϊνη εικόνα του και πέθαινε, εάν η Χάρις τον στήριζε «σε ευτυχισμένα γηρατειά, πλήρης ημερών». (Γέν 25,8/35,29). Για τον Χριστιανό αυτός ο τύπος πληρότητος δέν είναι πλέον δυνατός ούτε για τα άτομα, ούτε για την Εκκλησία ολόκληρη στην περιπλάνησι της.ο Αυγουστίνος απωθεί μία τελική  κατάσταση της Εκκλησίας πάνω στη Γή, η οποία θα ήταν ποιοτικώς διαφορετική απο τις άλλες καταστάσεις της. Το αιώνιο δέν μπορεί να αποκαλυφθεί περισσότερο στην διάρκεια του χρόνου. Η μορφή του χρόνου το φανερώνει μόνον κρύβοντας το. Και δέν μας διαβεβαιώνει η αιωνιότης στον χρόνο μέσω φανταστικών εξυψώσεων έξω απο αυτόν, αλλά μόνον μέσω της υπακοής και της αποδοχής που η αιωνιότης ή ίδια επιβάλλει: μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι διότι αυτοί θα κερδίσουν την Βασιλεία των Ουρανών. Μακάριοι οι πράεις διότι αυτοί θα κληρονομήσουν την Γή.

Τέλος πρώτου μέρους.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος