«Έξι φιλοσοφικές ζωγραφιές» Tου Χρήστου Γιανναρά

Χρήστου Γιανναρά

«Έξι φιλοσοφικές ζωγραφιές»

Ο κ. Γιανναράς ανήκει στην Δυτική φιλοσοφική σχολή, στον Δυτικό τρόπο σκέψης ο οποίος δεν αναγνωρίζει τις αντιφάσεις σαν λογικό πρόβλημα, σαν απαραίτητη διάκριση στον δρόμο της αλήθειας. Ισχυρίζεται έτσι αμέσως, πως η γλώσσα και όσα εκφράζει ως τρόπο σκέψης, είναι γεννήματα κοινής (κοινωνούμενης) ανάγκης. Προέκυψε έτσι η κριτική σκέψη ήδη από τους αρχαίους από συλλογική ανάγκη. Δεν ήταν δημιούργημα επιμέρους ατόμων, χαρισματικών. Και αναιρεί όλους αυτούς τους συλλογισμούς αμέσως μετά λέγοντας: "Η προτεραιότητα της Χρησιμότητας στον συλλογικό βίο (κοινωνία της χρείας) είναι φυσικό γνώρισμα του ανθρώπου : Φύσει (από τη Φύση του κατ’ αναγκαιότητα) ο άνθρωπος είναι ζώον κοινωνικόν».

Και συνεχίζει με ένα θαύμα! «Για τους Έλληνες ως πρώτη ανάγκη αναδύθηκε κάποτε το αίτημα της αλήθειας, στόχος τής συλλογικότητας έγινε η κοινωνία του αληθούς» . «Η κριτική σκέψη προέκυψε ως αίτημα των Ελλήνων να έχει στον συλλογικό τους βίο προτεραιότητα η αλήθεια και όχι η χρησιμότητα» .

Και ο Σωκράτης ; Η απίστευτη επιτυχία της Σοφιστικής; Η γρήγορη εγκατάλειψη από το σύνολο της Ελληνικής φιλοσοφίας τού Αγαθού, του Επέκεινα της Ουσίας; Εντάσσεται λοιπόν, γρήγορα, στους «εχθρούς» του Αγαθού!

Δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τις διευκρινήσεις της έβδομης επιστολής του Πλάτωνος, ότι η αλήθεια δεν χωρά στη γλώσσα. Ότι τα γραπτά του, παρ’ ότι εξαίσιοι ζωγραφικοί πίνακες, δεν περιέχουν την αλήθεια, η οποία μεταδίδεται μόνον από στόμα δασκάλου σε αυτί μαθητού, όπως συνέβη σε διαφορετική κλίμακα και με τον Κύριο και τους προφήτες του. Δέν λαμβάνει  υπ’ όψιν τις μαρτυρίες του Αριστοτέλη, ότι ο Πλάτων μετέφερε τις αρχές τής φιλοσοφίας του μόνον στους μαθητές του. Ούτε τον Λόγο τού Κυρίου, ότι οι πολλοί ακούνε χωρίς να καταλαβαίνουν.

Σήμερα το παράδειγμα της φιλοσοφίας που καλλιέργησε ο κ. Γιανναράς εγκαταλείπεται. Μαζικώς. Έγινε γνωστό ότι κατάγεται από τους ερμηνευτικούς κανόνες που επέβαλε ο Σλαϊερμάχερ, ο οποίος προσέλαβε την φιλοσοφία σαν έργο τέχνης ακριβώς, και σαν κατοικία της αλήθειας στα σημαινόμενα της γλώσσας. Σήμερα δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στους λόγους του ίδιου του Πλάτωνος, όπως στην έβδομη επιστολή που προαναφέραμε, και στις μαρτυρίες του Φαίδρου, εκτός από τις μαρτυρίες του Αριστοτέλη. Το χωρίο 340-345 της έβδομης επιστολής και το χωρίο 274Β-278 Ε του Φαίδρου.

«Μία από τις μεγάλες εμπνεύσεις που συναντούμε στην Πλατωνική παρουσία του Σωκράτη είναι εκείνη, σύμφωνα με την οποία, αντιθέτως από κάθε κοινή γνώμη, η ερώτηση είναι πιο δύσκολη από την απάντηση. Μόνον όποιος στον διάλογο δεν ψάχνει να εισχωρήσει στην ουσία ενός προβλήματος, αλλά ενδιαφέρεται μόνον να έχει δίκαιο, θεωρεί την ερώτηση πιο εύκολη από την απάντηση». Γκάνταμερ, Αλήθεια και μέθοδος!

Μεγάλα παραδείγματα αυτής της διαγνώσεως αποτελούν οι διάλογοι Πρωταγόρας και Γοργίας.

Το νέο παράδειγμα ερμηνείας της φιλοσοφίας στηρίζεται λοιπόν στην πεποίθηση πως τα γραπτά του Πλάτωνος, οι διάλογοί του, δεν αποτελούν την μοναδική έκφραση της σκέψης του Πλάτωνος.

Θα συνεχίσουμε το διάβασμα του βιβλίου  του κ. Γιανναρά και την προσπάθεια απελευθερώσεως από τα δεδομένα της Γερμανικής φιλοσοφίας της συγχρόνου φιλοσοφίας, αλλά θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε τα λόγια του Κυρίου : Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη!

Η αλήθεια αποκαλύπτεται στους ταπεινούς κ. Γιανναρά, όχι στους χαρισματούχους, οι οποίοι ανακαλύπτουν το ψεύδος της κάθε εποχής, την Σοφιστεία, η οποία αναπαύει τον όχλο. Η ατομικότης ανήκει και στους χαρισματούχους και στον όχλο, που ταυτίζεται και γίνεται Ένα μαζί τους! 

Νομίζουμε πως δεν πείθουν τόσο εύκολα τα επιχειρήματά του για την κοινωνική επαλήθευση της γνώσης. Πως είναι ωχρή η προσπάθειά του να αποφύγει την Μεταφυσική, ακολουθώντας τις επιταγές του Καντ, διότι μεταφυσική για τους αρχαίους σήμαινε ΝΟΥΣ.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος