Τι περιέχει ο τάφος της Αμφίπολης;

Σε ότι αφορά τον τάφο της Αμφίπολης, η προσωπική μου γνώμη (αν αυτή ενδιαφέρει κάποιον), κατ' αρχήν για το κατασκευαστικό μέρος, είναι ότι πρώτα κατασκευάστηκε το μνημείο ως κτίριο, μαζί με τον κυκλικό περίβολο και μετά χώθηκε και δημιουργήθηκε ο γνωστός λόφος.

 
Σημειώνεται ότι μπροστά από το μνημείο υπήρχε το χρόνο της κατασκευής του, πλεύσιμη λίμνη. Τα δε καράβια

μπορούσαν να βγουν απευθείας από εκεί στο Αιγαίο, μέσω του Στρυμόνα που συνδεόταν με τη λίμνη.

Στη συνέχεια και αφού τοποθετήθηκε μέσα ό,τι περιεχόμενο τοποθετήθηκε, σφράγισαν με μεγάλους πέτρινους τοίχους τους μαρμάρινους διαφραγματικούς τοίχους και ταυτόχρονα γέμισαν με αμμώδες χώμα τους προθαλάμους. Το χώμα αυτό πλήρωσης, πιθανότατα να ρίχτηκε από οπές στην κορυφή των θόλων, αφού βρέθηκε χώμα ψηλά μέχρι τον θόλο (όπως φαίνεται στη φωτογραφία, πίσω από τις Σφίγγες) και στη συνέχεια κλείστηκαν και οι οπές. Πιθανότατα να βρεθούν κάποια σαθρά σημεία στο θόλο.

Ακολούθως έχωσαν ολόκληρο το μνημείο δημιουργώντας τον τεχνητό λόφο Καστά και τοποθέτησαν στην κορυφή τον λέοντα της Αμφίπολης. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι, σε ότι αφορά τον λέοντα.

Αυτά είναι κάποια λογικά συμπεράσματα, απ’ όσα έχουμε δει και διαβάσει μέχρι τώρα, σε ότι αφορά το κατασκευαστικό μέρος του τάφου.

Πάντως, ο τρόπος σφράγισης του μνημείου δείχνει αβίαστα μια σπουδή να προστατευτεί το περιεχόμενό του από οποιαδήποτε πρόσβαση, όχι όμως και να μείνει κρυφό το γεγονός, αφού ο τύμβος ήταν οφθαλμοφανής και επιβλητικός, σε κεντρικό σημείο μπροστά σε πλεύσιμη  λίμνη και μάλιστα με τον λέοντα στην κορυφή.

Είναι απορίας άξιο που δεν υπάρχει κάτι σχετικό με αυτόν τον τάφο σε κάποια αρχαία γραφή, αλλά ούτε για τον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα υπήρχε κάτι, αν δεν κάνω λάθος.

Οι αρχαιολόγοι που διενεργούν την ανασκαφή, μας έχουν δώσει μέχρι στιγμής δύο στοιχεία. Πρώτον, ότι το μνημείο αυτό κατασκευάστηκε το τελευταίο τέταρτο του 4^ου πΧ αιώνα, δηλαδή από 325-300 πΧ. Δεύτερον ότι το μνημείο έγινε από τον Δεινοκράτη. Αν τα στοιχεία αυτά αληθεύουν και δεν ανατραπούν στη συνέχεια, μπορούμε να κάνουμε κάποιες σκέψεις με βάση τα ιστορικά δεδομένα.

Εκείνη ακριβώς την εποχή, που ουσιαστικά αρχίζει με τον θάνατο του Μ. Αλέξανδρου το 323 πΧ και μέχρι το θάνατο του Κάσσανδρου το 297 πΧ, ο ισχυρός άνδρας της Μακεδονικής γης είναι ο Κάσσανδρος. Τίποτε δεν γινόταν εκεί χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος. Εννοείται ότι δεν θα μπορούσε να γίνει ένα τέτοιο επιβλητικό μνημείο στην Αμφίπολη και μάλιστα από τον Δεινοκράτη, χωρίς να έχει τουλάχιστον την έγκριση του Κάσσανδρου.

Το να έθαψε λοιπόν εκεί ο Κάσσανδρος την Ολυμπιάδα ή τη Ρωξάνη με τον Αλέξανδρο Δ΄, τους οποίους ο ίδιος δολοφόνησε για να πάρει το θρόνο, μπορεί να είναι κατανοητό, από τον τρόπο που σφραγίστηκε και χώθηκε το μνημείο, ώστε να εξαφανιστούν, αλλά η κατασκευαστική επιβλητικότητα του μνημείου, η κατασκευή του λόφου και η τοποθέτηση του λέοντα στην κορυφή από τον Κάσσανδρο (γι’ αυτούς που ο ίδιος ήθελε να εξαφανίσει από τις μνήμες των Ελλήνων), δεν συνάδει με αυτή την εκδοχή. Ούτε θα κατασκεύαζε ποτέ ένα επιβλητικό μνημείο (με τόσο πλούτο και στολισμένο με αγάλματα κ.λ.π.) γι’ αυτούς που δολοφόνησε, εκτός και αν αυτό το μνημείο ήταν φτιαγμένο από πριν για άλλο πρόσωπο και παρεμπιπτόντως έθαψε εκεί ο Κάσσανδρος, τα πιο πάνω πρόσωπα που δολοφόνησε. Όμως και πάλι ο λέων στην κορυφή του λόφου δεν δένει με αυτή την υπόθεση. Στην περίπτωση αυτή, η τοποθέτηση του λέοντα στην κορυφή από τον Κάσσανδρο, αν τελικά εκεί έθαψε τον διάδοχο του θρόνου Αλέξανδρο Δ΄, μπορεί να εξηγηθεί μόνο ως προσπάθεια να εξευμενίσει τους Έλληνες, τιμώντας έτσι τον διάδοχο.

Το μεγάλο ερώτημα είναι, αν μέσα στον τάφο είναι ο ίδιος ο Μ. Αλέξανδρος. Η πιθανότητα να είναι ο Αλέξανδρος ενταφιασμένος εκεί, είναι λίγο αυξημένη μόνο αν ο τάφος σφραγίστηκε πριν τη δολοφονία της Ολυμπιάδας και μάλιστα αν σφραγίστηκε μεταξύ του 321 πΧ, όταν έφυγε το ταριχευμένο σώμα του Αλέξανδρου από τη Βαβυλώνα, μέχρι το 316 πχ, όταν και σκοτώθηκε η Ολυμπιάδα και ειδικά στην αρχή αυτής της περιόδου. Είναι η περίοδος που η Ολυμπιάδα είχε ακόμα κάποια δύναμη, ενώ ο Κάσσανδρος δεν είχε αποκτήσει ακόμα μεγάλη ισχύ.

Μέχρι τώρα γνωρίζουμε ότι ο Πτολεμαίος έκλεψε το σώμα του Αλέξανδρου. Αλλά και ο Περδίκας είχε αλλάξει προηγουμένως το σώμα με άλλο ταριχευμένο σώμα για να πάρει εκείνος το πραγματικό σώμα του Μ. Αλέξανδρου. Βέβαια, απ’ ότι γράφτηκε, ο Πτολεμαίος κατάλαβε αυτή την αλλαγή και τελικά πήρε αυτός το πραγματικό σώμα. Όμως, όλο αυτό το μπέρδεμα με τα διάφορα σώματα, δεν μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα, για το τι πραγματικά έχει συμβεί τελικά και ποιο σώμα επιδείκνυε στην Αλεξάνδρεια ο Πτολεμαίος. Σε κάθε περίπτωση πάντως, αν κάποιο σώμα παρουσιάστηκε στην Ολυμπιάδα, εκείνη ήταν η μόνη αρμόδια να κρίνει. Φτάνει να παρουσιάστηκε.

Οι αρχαιολόγοι που κάνουν την ανασκαφή στην Αμφίπολη, μας είπαν με βεβαιότητα ότι τον τάφο τον έφτιαξε ο Δεινοκράτης. Ο Δεινοκράτης όμως ήταν ο αρχιτέκτονας του Αλέξανδρου, που τον συνόδευσε στην εκστρατεία του. Είναι εκείνος ο οποίος έφτιαξε την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και την πενταόροφη νεκρική πυρά του Ηφαιστίωνα στη Βαβυλώνα και είναι εκείνος που ανακατασκεύασε τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα 7 θαύματα της αρχαιότητας. Ακόμα, ήταν εκείνος που πρότεινε στον Αλέξανδρο να του φτιάξει μία πόλη με τεράστιο πέτρινο ομοίωμα του Αλέξανδρου στο σημερινό Άγιο Όρος, κάτι που απέρριψε ο Αλέξανδρος

Αν όμως ο τάφος σφραγίστηκε μετά το θάνατό της Ολυμπιάδας ή ακόμα περισσότερο μετά το θάνατο της Ρωξάνης και του Αλέξανδρου Δ΄ το 309 πΧ περίπου, τότε περιέχει κάποιον επιφανή Μακεδόνα, πλούσιο ή στρατηγό (π.χ. τον ναύαρχο Νέαρχο, ο οποίος είχε εξοριστεί παλιότερα από τον Φίλιππο εκεί και ο οποίος πέθανε το 300 πΧ), είτε ακόμα και τον ίδιο τον Κάσσανδρο, ο οποίος πέθανε το 297 πΧ.

Υπομονή λοιπόν για λίγες ημέρες ακόμα. Σε κάθε περίπτωση όμως, ό,τι και να περιέχει ο τάφος μέσα, ένα πράγμα θα αποδείξει. Την ελληνικότητα της Μακεδονικής γης.

ΥΓ. Αν τελικά έγινε κάποια σύληση του τάφου, αυτή ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο να γίνει από την είσοδο. Πιθανότητα να έγινε από τα πλάγια, δηλαδή μετά από σκάψιμο του πλαϊνού χώματος και διάτρησης απευθείας του ταφικού τοίχου. Αν τελικά έγινε.

Πέτρος Χασάπης