Η ΕΠΑΝΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (3)- Η εφαρμογή τής αιρέσεως τής Οικονομίας τού Αγίου Πνεύματος.

Συνέχεια από: Πέμπτη 21 Μαρτίου 2019

Η ΕΠΑΝΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. 

Εμπειρία και Θεολογία τού Αγίου Πνεύματος!

Το μονοδιάστατο τού παραδοσιακού δόγματος τού Θεού.

          
Σημειώσεις στην σχέση ανθρωπολογίας και πνευματολογίας.

Franz K. Mayr.

                   Τα γάρ αόρατα αυτού απο κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα καθοράται.

                   (Ρωμ. 1,20).

         

Ο Χριστιανός ομολογεί την πίστη του στον Τριαδικό Θεό ο οποίος απεκαλύφθη στην ζωή, στον θάνατο, στην ανάσταση και στην κλήση τού Πνεύματος τού Ιησού Χριστού. Η Καινοδιαθηκική μαρτυρία κάνει λόγο για έναν μοναδικό Θεό ο οποίος απεκαλύφθη σαν Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα! Το Εκκλησιαστικό δόγμα τής πίστεως το οποίο αναφέρεται στην  Τριάδα (μία και μοναδική Θεία Φύσις, τρία Θεία πρόσωπα) καθορίσθηκε κυρίως στις Συνόδους τής Νικαίας, Κων/πόλης και Φλωρεντίας. Σ'αυτό το κεντρικό σημείο τής Χριστιανικής αποκαλύψεως η Χριστιανική Θεολογία στοχάστηκε, κυρίως στο πλαίσιο των Τριαδικών Θεολογιών τού Αυγουστίνου και τού Ακινάτη. Ανατρέχοντας στην βιβλική μαρτυρία γύρω απο την δραστηριότητα τού Τριαδικού Θεού, η πρόσφατη καθολική Θεολογία έθεσε στο κέντρο τού Θεολογικού στοχασμού τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις οι οποίες υπάρχουν ανάμεσα στο δόγμα της "Ενυπάρχουσας Τριάδος" (Προαιωνίου, αϊδίου), το οποίο διετυπώθη κάτω απο την επιρροή τής μεταφυσικής ελληνικής εννοιοκρατίας (το Είναι και η Ουσία τού Τριαδικού Θεού, της Μονάδος εν Τριάδι) και εκείνου τής "οικονομικής-σωτηριώδους Τριάδος" (δραστηριότητα του Τριαδικού Θεού) η οποία έχει την έμπνευσή της στην Κ.Δ. και στην προαυγουστινιανή Θεολογία, ιδιαιτέρως στους Έλληνες Πατέρες! Τονίζοντας και επιμένοντας στην οικονομικο-σωτηριώδη τοποθέτηση τής Τριάδος επαναπροτάθηκε γι'άλλη μια φορά το πρόβλημα μιας καθαρά Θεολογικής ανθρωπολογίας, διαφορετικής εκείνης η οποία απο τον Αυγουστίνο κι έπειτα σαν κλασσική Τριαδολογία κινήθηκε αφομοιώνοντας έννοιες απο την φιλοσοφία.

2. "Στο όνομα τού Πατρός, τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος". Έτσι ξεκινούν οι προσευχές τού Χριστιανού. Σ'αυτή την επίκληση στον Θεό Μονάδα εν Τριάδι αναδεικνύεται ένας αρχετυπικός συμβολισμός τής ανθρωπότητος. Εκείνος τής οικογενειακής κοινότητος, τής Πατρότητος, τής υιότητος και θα μπορούσαμε να προσθέσουμε, τής μητρότητος! Αλλά να που εμφανίζεται ο πρώτος προβληματισμός: Φαίνεται να αποκλείεται η αναλογία ανάμεσα στο τρίτο πρόσωπο της Τριάδος και στην μητέρα της οικογενείας! Πατρότης και υιότης στην Τριαδική ζωή μαρτυρούνται βιβλικώς. Πέραν των Επιστολών του Παύλου, οι οποίες εκφράζουν καθαρά την προΰπαρξη του Χριστού, του Υιού του Θεού (οι Χριστολογικοί ύμνοι Κολ. 1, 15-20, Φι΄λ. 2,5-12), η Θεία σχέση ανάμεσα στον Πατέρα και τον Υιό αναδύεται ιδιαιτέρως στα γραπτά του Ιωάννη: Ο Ιησούς είναι ο μονογενής Υιός του Θεού (Ιωάν. 1,14,18, 1 Ιωάν. 4,19). Οι συνέπειες αυτών των βεβαιώσεων της Γραφής αναδεικνύονται απο την πρωτόγονη Χριστιανική Θεολογία, ιδιαιτέρως τής Αλεξανδρινής. Ο Ωριγένης στο Περί Αρχών 1,2,4 διατυπώνει για πρώτη φορά σε Θεολογικούς όρους την "αιώνια γένεση" του Υιού απο τον Πατέρα, μέχρις ότου η σύνοδος της Νικαίας να καθορίσει μεγαλοπρεπώς εναντίον του Άρειου την Χριστιανική πίστη στην αιώνια Υιότητα του Ιησού Χριστού. Οι Καππαδόκες (Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Γρηγόριος Θεολόγος), των οποίων η Τριαδική Θεολογία, αντιθέτως απο της Νίκαιας, έχει μία ιστορικο-σωτηριώδη κατεύθυνση, ετοιμάζουν την θεωρία τής "νοεράς γενέσεως" του Υιού απο την ουσία του Πατρός, μια θεωρία η οποία στην συνέχεια αρχής γενόμενης απο τον Αυγουστίνο, θα υιοθετηθεί απο την δυτική λατινική Θεολογία! Κάθε γενητή πραγματικότης είναι ένας σιωπηλός Λόγος τού Γενήτορος. (Γρ. Ναζ. Ομιλία 30,20). "Ο γάρ νενοηκώς" φησί" "τον Υιόν"- τούτο γάρ έστι το εωρακώς- "νεόηκε τον Πατέρα" και σύντομος απόδειξις και ραδία (εύκολη) τής του Πατρός φύσεως ο Υιός. Γέννημα γάρ άπαν τού γεγεννηκότος σιωπών λόγος Εί δέ και διά  το ενυπάρχειν τοις ούσι λέγοι τις, ούχ αμαρτήσεται τού Λόγου. Τί γάρ εστίν, ο μή Λόγω συνέστηκεν;

          Απο την στιγμή που θα γίνει αποδεκτός ο Θεολογικός στοχασμός στην αιώνια νοερή γένεση του Υιού απο τον Πατέρα, είναι αναπόφευκτο να αναρωτηθούμε πώς εννοείται Θεολογικά εκείνη η "πρόοδος" (η εκπόρευση) του Αγίου Πνεύματος απο τον Πατέρα και απο (διαμέσου) τον Υιό όπως μαρτυρείται στην Γραφή, όταν μάλιστα οφείλουμε να απωθήσουμε την αντίρρηση των αρειανών, σύμφωνα με την οποία εάν αποδεχθούμε το ομοούσιο του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και αυτό το τελευταίο θα έπρεπε να ονομασθεί "υιός" του Πατρός, έτσι ώστε αυτός θα έπρεπε να έχει δύο υιούς και όχι μόνον τον "μονογενή" Υιό. Εξ'άλλου, παρά την υποταγή του Υιού της Τριάδος του, σύμφωνα με την οποία στις Τριαδικές προόδους του Υιού και του Αγίου Πνεύματος νομίζει ότι προσφέρονται οι μόνες εναλλακτικές της γενήσεως και της δημιουργίας (περί αρχών, πρόλογος 4,3) ο Ωριγένης είχε ήδη χρησιμοποιήσει μία διατύπωση ταιριαστή με την Γραφή (Ιωάν. 1,1.18) "Θεός Πατήρ, απο τον οποίο όπως εγενήθη ο Υιός έτσι εκπορεύεται το Άγιο Πνεύμα". Ο Ωριγένης λοιπόν μ'αυτόν τον τρόπο προηγείται τού δόγματος της συνόδου της Λυών: Πέραν της γενήσεως και της δημιουργίας, υπάρχει ένας τρίτος τρόπος Θείων σχέσεων απο καταγωγής, δηλαδή η "εκπόρευσις" του Αγίου Πνεύματος μέσω "πνοής" (Spiratio). Στην συνέχεια ο Αθανάσιος και οι Καππαδόκες κατόρθωσαν να περιγράψουν τις ιδιαιτερότητες τών σχέσεων τών Τριαδικών Προσώπων, οι οποίες θεμελιώνονται στην μοναδική Θεία φύση, σαν αγενησία τού Πατρός, γένεση τού Υιού και εκπόρευση τού Αγίου Πνεύματος!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.