ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ (32) – Marie-Louise von Franz

Συνέχεια από : Δευτέρα, 4 Ιουλίου 2011

Κεφάλαιο 7 (4ο μέρος)
Η θυσία ή η διάθεση του παλαιού σώματος

Παρόμοιες ιδέες μπορούμε να συναντήσουμε στην Δύση στην επηρεασμένη από την αστρολογία ιατρική, παρόλο που είναι λιγότερο συστηματοποιημένη εκεί από ότι στην Ανατολή. Σύμφωνα με την αστρολογία της αρχαιότητας, ιδιαίτεροι ουράνιοι θεοί και σημεία του ζωδιακού κύκλου «κυβερνούν» διαφορετικά μέρη του σώματος· για παράδειγμα ο Σκορπιός κυβερνάει τα γεννητικά όργανα, ο Αιγόκερως τα γόνατα, οι Ιχθείς τα πόδια κλπ. Αυτές οι ιδέες διατηρήθηκαν χωρίς μεγάλες μεταβολές κατά την διάρκεια όλου του Μεσαίωνα. Καταπνίγηκαν, είναι αλήθεια, με την νίκη του χριστιανικού μονοθεϊσμού, όπως έγινε και στο Ισλάμ, αλλά ποτέ δεν ξεριζώθηκαν εντελώς, και γνώρισαν ένα έντονο ξαναζωντάνεμα κατά την διάρκεια της Αναγέννησης. Αυτές οι ιδέες εκφράστηκαν πολύ ζωντανά από τον Παράκελσο. Σε συμφωνία με την παράδοση, ο άνθρωπος για αυτόν ήταν ένας μικρόκοσμος με ένα ενδοσωματικό ουρανό, ας πούμε, που τον ονόμαζε «στερέωμα», «άστρο» ή «sydus»(24). Αυτό είναι ένα μέρος ή ένα περιεχόμενο του ορατού σώματος, και είναι η πηγή του όλου φωτισμού της φύσης μέσω του lumen naturale (φυσικού φωτός)(25). Ο Κρόνος επηρεάζει την σπλήνα και την θεραπεία της, ο Δίας το συκώτι, ο ήλιος την καρδιά και την φαντασία, η Αφροδίτη τα νεφρά, ο Άρης την χοληδόχο κύστη και την δύναμη της ατομικής ανάπτυξης, η σελήνη τον εγκέφαλο κλπ. Οι αρρώστιες, επίσης, ανήκουν, όλες σε τέτοιους αστρικούς σχηματισμούς. Επιπλέον ο Archeus (Archasius), ένα δημιουργικό πνεύμα της διατροφής, επιδρά στο στομάχι.

To “αστρικό σώμα” σαν ένα σύνολο σχηματίζει τον «Adech», δηλαδή τον κοσμικό «μείζονα άνθρωπο» που ζει μέσα σε κάθε άτομο(26). Πολύ χαρακτηριστικά, ο Παράκελσος αναφέρεται στην διαδικασία ταρίχευσης των Αιγυπτίων, οι οποίοι, όπως λέει, χρησιμοποιούν κάποιο μέσο (το βάλσαμο) για να κάνουν το θνητό σώμα απρόσβλητο από την αποσύνθεση, και μια ουσία (το φυτό cheyri) που εξασφαλίζει μακροβιότητα σε αυτό(27). Με αυτά τα μέσα λέγεται πως η imago Dei (εικόνα του Θεού), ο «εσωτερικός πνευματικός άνθρωπος», ξαναγεννιέται και ανανεώνεται, και αυτό το μέρος του ανθρώπου είναι άφθαρτο και ζει και μετά τον θάνατο.

Στην αλχημεία, όπως σημειώνει ο Jung, είναι το ζήτημα της απελευθέρωσης του στοιχείου της φύσης μέσα στον άνθρωπο, το οποίο αρνήθηκε και καταπίεσε ο Χριστιανισμός.

Έχω βρει δύο περιπτώσεις ανάμεσα στις αναφορές ανθρώπων που βρίσκονται κοντά στον θάνατο, που φαίνεται να υπαινίσσονται τέτοιες αλχημιστικές – αστρολογικές ιδέες. Η πρώτη προέρχεται από τον διακεκριμένο γιατρό και παραψυχολόγο Sir Auckland Geddee:

«Το Σάββατο, στις 9 Νοεμβρίου, ένα λεπτό πριν από τα μεσάνυχτα, άρχισα να αισθάνομαι πολύ άρρωστος, και στις δύο η ώρα υπέφερα από οξεία γαστρεντερίτιδα. Στις οκτώ η ώρα είχα όλα τα συμπτώματα οξείας δηλητηρίασης· μετά βίας μπορούσα να μετρήσω τον σφυγμό ή την αναπνοή μου. Ήθελα να τηλεφωνήσω για βοήθεια, αλλά κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να το κάνω πλέον, και έτσι εγκατέλειψα την προσπάθεια αρκετά ήρεμα. Ήταν φανερό σε εμένα ότι ήμουν πολύ άρρωστος και εξέτασα πολύ γρήγορα την οικονομική μου κατάσταση. Σε όλο αυτό το διάστημα, η συνείδησή μου δεν φάνηκε με κανένα τρόπο να θαμπώνει. Αλλά ξαφνικά πρόσεξα ότι η συνείδησή μου είχε ξεχωρίσει από μία άλλη συνείδηση, που επίσης βρισκόταν μέσα μου. Για να περιγράψω αυτό το φαινόμενο καλύτερα, ας τις ονομάσω συνείδηση Α και συνείδηση Β. Σε όλα όσα ακολουθούν, το εγώ μου και η συνείδηση Α ήταν συνδεδεμένα το ένα με το άλλο. Πρόσεξα ότι η προσωπικότητα Β ανήκε στο σώμα μου. Καθώς η φυσική μου κατάσταση γινόταν όλο και πιο σοβαρή και η καρδιά μου μόλις που χτυπούσε, κατάλαβα ότι η συνείδηση Β, που ανήκε στο σώμα, άρχισε να δείχνει σημεία μιας πολύπλοκης δομής, δηλαδή ήταν δομημένη από φυσικές αισθήσεις που βρίσκονταν στο κεφάλι, στην καρδιά και στα σπλάγχνα. Αυτά τα συστατικά έπειτα έγιναν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο και η συνείδηση Β άρχισε να διαλύεται, ενώ η συνείδηση Α, που τώρα ήμουν εγώ, ο εαυτός μου, φαινόταν να είναι εντελώς έξω από το σώμα, το οποίο μπορούσα τώρα να παρατηρήσω. Σταδιακά ανακάλυψα ότι μπορούσα να δω όχι μόνο το σώμα και το κρεβάτι στο οποίο βρισκόμουν, αλλά επίσης τα πάντα μέσα στο σπίτι και τον κήπο, και έπειτα πρόσεξα ότι μπορούσα να δώ όχι μόνο αντικείμενα μέσα στο σπίτι, αλλά επίσης πράγματα που βρίσκονταν στο Λονδίνο και την Σκωτία, οπουδήποτε έστρεφα την προσοχή μου. Από μία πηγή άγνωστη σε εμένα, που την ονόμασα Μέντορά μου (σημ: ο οδηγός του Τηλέμαχου στην Οδύσσεια - η θεά Αθηνά), πληροφορήθηκα ότι ήμουν τελείως ελεύθερος σε μία χρονική διάσταση του χώρου, στην οποία το "τώρα" ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ισοδύναμο με το "εκεί", στον συνηθισμένο τρισδιάστατο χώρο της καθημερινής ζωής. Είδα τότε ότι είχαν καλέσει τον γιατρό και αυτός έκανε στο άψυχο σώμα μου μία ένεση καμφοράς και με τράβηξε πίσω... Επέστρεψα απρόθυμα, πίσω στο σώμα μου»(28).

Όταν μία ασθενής επανήλθε στην ζωή από τους γιατρούς της μετά από διαβητικό κώμα, ανέφερε:

«Είδα ότι μεταφερόμουν μακριά σε μικρά κομμάτια: "Όλα μου τα κομμάτια είχαν διαφορετικά χρώματα. Κάθε ένα είχε ξεχωρίσει από τον κορμό του σώματός μου. Εκεί βρισκόταν το συκώτι... εδώ η καρδιά εκεί οι πνεύμονες. Σχημάτιζαν ένα παιχνίδι με χρώματα, βαθύ και όμορφο. Και είδα πως μεταφερόμουν στο βασίλειο του φωτός". (Όταν αναγκάσθηκε να επιστρέψει στο σώμα της, τα όργανά της ενώθηκαν πάλι»(29).

Ενώ ο Geddee δεν παρακολουθεί περισσότερο την διάλυση της συνείδησης Β, αυτή η γυναίκα ενδιαφέρεται για τα ξεχωρισμένα της όργανα. Τονίζει ιδιαίτερα τα χρώματά τους, το όμορφο "χρωματικό παιχνίδι" που και άλλοι επίσης περιγράφουν, όχι τόσο σε σχέση με το σώμα, όσο με την εμπειρία τους του Υπερπέραν.

Εάν προσπαθήσουμε να δούμε αυτές τις σύγχρονες εμπειρίες στο φως των φράσεων του αιγυπτιακού νεκρώσιμου τυπικού, ανακύπτει για μένα η εξής υπόθεση: Κατά την ταρίχευση τα όργανα του σώματος αποδίδονταν σε ιδιαίτερους θεούς, δηλαδή ψυχολογικά διαφορετικά αρχέτυπα του συλλογικού ασυνείδητου. Τα αρχέτυπα αυτά φαίνεται να προβάλλονται, ας πούμε, στο σώμα ή να ενσαρκώνονται σε αυτό. Η συνείδηση του σώματος (συνείδηση Β του Geddee) φαίνεται να διαλύεται κατά την προσέγγιση του θανάτου, σαν τους νεκρούς στην τελετή της ταρίχευσης, που πρώτα διαλύονται στα αρχέγονα νερά του Nun. Κατά την διάρκεια της νεκρώσιμης τελετής, πάντως, ένα ακόμη βήμα γίνεται. Το θεοποιημένο (μεταμορφωμένο) σώμα ξαναενώνεται σε μία νέα ενότητα - ενωμένο πάλι με τον ηλιακό θεό Re και με τα άλλα μέρη της ψυχής. Η συνείδηση Α του Geddee θα αναλογούσε στην Αίγυπτο στον Μέντορα, την καθοδηγητική φωνή, την ψυχή ba, η οποία, για παράδειγμα, εμφανίζεται στο περίφημο αιγυπτιακό κείμενο "ο διάλογος ενός ανθρώπου κουρασμένου από την ζωή με το ba του" σαν ένα δημιουργικό πνεύμα.

Πιστεύω επομένως ότι ο Hampe δεν έχει κατ' ανάγκη δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι η συνείδηση Β διαλύεται οριστικά. Φαίνεται ότι ίσως μόνο μία προσωρινή διάλυση συμβαίνει με σκοπό την μεταμόρφωση. Αυτό, πάντως, φαίνεται να εξαρτάται κατά κάποιο τρόπο από την ανθρώπινη προσπάθεια, από ένα opus.

(Συνεχίζεται)

Αμέθυστος

Σημειώσεις

24. "Το πνεύμα στον άνθρωπο, την τέχνη και την λογοτεχνία", παρ.22.

25. Αυτόθι, παρ.29 (από τον "Λαβύρινθο των ιατρών", κεφ.2).

26. Αυτόθι, παρ.39 κ.ε. και Jung: "Αλχημιστικές Μελέτες", παρ. 168.

27. Αυτόθι, παρ.171.

28. Σημείωση στον Hampe, ο.π., σσ102 κ.ε.

29. Αυτόθι, σ.109.