ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ - Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως (24)

Συνέχεια από: Πέμπτη, 5 Οκτωβρίου 2017

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ

Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως

Κείμενο

Μετάφραση (Αρχιμ. Δωρόθεος Πάπαρης)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24. Περὶ γῆς καὶ τῶν ἐξ αὐτῆς.

Για τη γη και για όσα προέρχονται απ’ αυτήν.

 ῾Η γῆ ἓν τῶν τεσσάρων στοιχείων ἐστὶ ξηρόν τε καὶ ψυχρὸν καὶ

Η γη είναι ένα από τέσσερα στοιχεία της φύσεως· είναι ξηρό, ψυχρό, βαρύ

βαρὺ καὶ ἀκίνητον, ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι τῇ

και ακίνητο. Ο Θεός τη δημιούργησε από το μηδέν την πρώτη ημέρα της

πρώτῃ ἡμέρᾳ παρηγμένον. "᾿Εν ἀρχῇ" γάρ, φησίν, "ἐποίησεν ὁ Θεὸς

δημιουργίας. Διότι, (η Γραφή) λέει «ο Θεός δημιούργησε στην αρχή τον

τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν", ἧς τὴν ἕδραν καὶ τὴν βάσιν οὐδεὶς τῶν

ουρανό και τη γη»· και κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίζει τη θέση και

ἀνθρώπων εἰπεῖν δεδύνηται. Οἱ μὲν γὰρ ἐπὶ ὑδάτων φασὶν ἡδράσθαι

τη βάση της γης. Άλλοι λένε ότι έχει στηριχθεί και σταθεροποιηθεί πάνω στα

καὶ πεπῆχθαι αὐτήν, ὥς φησιν ὁ θεῖος Δαυίδ· "Τῷ στερεώσαντι τὴν

νερά, όπως λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Αυτός που τη στερέωσε πάνω στα

γῆν ἐπὶ τῶν ὑδάτων", οἱ δὲ ἐπὶ τοῦ ἀέρος. ῎Αλλος δέ φησιν·

νερά»· άλλοι πάλι λένε ότι στηρίζεται στον αέρα. Και άλλος λέει: «Αυτός που

"῾Ο ἑδράσας τὴν γῆν ἐπ᾿ οὐδενός". Καὶ πάλιν ὁ θεηγόρος Δαυὶδ ὡς ἐκ

στήριξε τη γη πάνω στο τίποτε». Και πάλι ο προφήτης Δαβίδ λέει για

προσώπου τοῦ Δημιουργοῦ· "᾿Εγώ", φησίν, "ἐστερέωσα τοὺς στύλους

λογαριασμό του Δημιουργού: «Εγώ στήριξα τους στύλους της γης»· και με τη

αὐτῆς", τὴν συνεκτικὴν αὐτῆς δύναμιν στύλους ὀνομάσας. Τὸ δὲ "ἐπὶ

λέξη "στύλοι" εννοεί τα θεμέλιά της που την συγκρατούν. Η φράση πάλι

θαλασσῶν ἐθεμελίωσεν αὐτὴν" δηλοῖ τὸ πανταχόθεν περικεχύσθαι

«θεμελίωσε τη γη στις θάλασσες» εννοεί ότι η γη περιβάλλεται από παντού

τῇ γῇ τὴν τοῦ ὕδατος φύσιν. Κἂν οὖν ἐφ᾿ ἑαυτῆς, κἂν ἐπὶ ἀέρος, κἂν

με νερά. Έτσι, είτε δεχθούμε ότι η γη στηρίζεται στον εαυτό της, είτε στον

ἐπὶ ὑδάτων, κἂν ἐπ᾿ οὐδενὸς δῶμεν ἡδράσθαι αὐτήν, χρὴ μὴ

αέρα, είτε στα νερά, είτε πάνω σε τίποτε, πρέπει να μην απομακρυνθούμε

ἀφίστασθαι τῆς εὐσεβοῦς ἐννοίας, ἀλλὰ πάντα ὁμοῦ συγκρατεῖσθαι,

από τον ευσεβή λογισμό, αλλά να ομολογούμε ότι η δύναμη του Δημιουργού

ὁμολογεῖν καὶ συνέχεσθαι τῇ δυνάμει τοῦ κτίσαντος.    

είναι που τα συγκρατεί όλα και τα συντηρεί.

᾿Εν ἀρχῇ μὲν οὖν, καθώς φησιν ἡ θεία Γραφή, ὑπὸ ὑδάτων

Στην αρχή, λοιπόν, όπως μας λέει η Αγία Γραφή, η γη καλυπτόταν από νερά

ἐκαλύπτετο καὶ ἀκατασκεύαστος, ἤτοι ἀκόσμητος ἦν. Τοῦ δὲ Θεοῦ

και ήταν αδιαμόρφωτη, δηλαδή αστόλιστη. Όταν όμως έδωσε εντολή ο Θεός,

προστάξαντος τὰ τῶν ὑδάτων δοχεῖα γεγόνασι, καὶ τότε τὰ ὄρη

σχηματίσθηκαν οι δεξαμενές των νερών και τότε φάνηκαν τα βουνά.

ὑπῆρξαν, τῷ τε θείῳ προστάγματι τὸν οἰκεῖον ἀνείληφε κόσμον

Με τη θεία εντολή, η γη πήρε τον κατάλληλο στολισμό της, αφού ομόρφυνε

παντοδαπέσι χλόαις καὶ φυτοῖς ὡραϊσθεῖσα, οἷς τὸ θεῖον ἐνέθηκε

με κάθε είδους χόρτα και φυτά. Μέσα σ’ αυτά ο Θεός, με εντολή του,

πρόσταγμα δύναμιν αὐξητικήν τε καὶ θρεπτικὴν καὶ σπερματικὴν,

έβαλε την αυξητική, θρεπτική και αναπαραγωγική δύναμη, που γεννά τα

ἤτοι ὁμοίου γεννητικήν.

ίδια είδη.

᾿Εξήγαγε δὲ τοῦ Δημιουργοῦ κελεύσαντος καὶ παντοῖα γένη ζῴων

Επίσης, με πρόσταγμα του Δημιουργού, η γη έδωσε κάθε είδους ζώα, ερπετά,

ἑρπετῶν τε καὶ θηρίων καὶ κτηνῶν. Πάντα μὲν πρὸς τὴν τοῦ

θηρία και κτήνη. Όλα, βέβαια, έγιναν για να τα έχει ο άνθρωπος στην

ἀνθρώπου εὔκαιρον χρῆσιν, ἀλλὰ τούτων τὰ μὲν πρὸς βρῶσιν, οἷον

αναγκαία χρήση· άλλα απ’ αυτά να τα έχει για φαγητό, όπως ελάφια, πρόβατα,

ἐλάφους, πρόβατα, δορκάδας καὶ τὰ τοιαῦτα, τὰ δὲ πρὸς διακονίαν,

ζαρκάδια και παρόμοια· άλλα να τα έχει για να τον υπηρετούν, όπως καμήλες,

οἷον καμήλους, βοῦς, ἵππους, ὄνους καὶ τὰ τοιαῦτα, τὰ δὲ πρὸς

βόδια, άλογα, γαϊδούρια και τα όμοια· και άλλα να τα έχει για διασκέδαση,

τέρψιν οἷον πιθήκους, καὶ τῶν ὀρνέων κίσσας τε καὶ ψιττακοὺς καὶ

όπως τους πίθηκους και από τα πτηνά τις καρακάξες, τους παπαγάλους και

τὰ τοιαῦτα· καὶ τῶν φυτῶν δὲ καὶ βοτανῶν τὰ μὲν κάρπιμα καὶ

τα παρόμοια. Από τα φυτά και τα βότανα, άλλα είναι καρποφόρα και

ἐδώδιμα, τὰ δὲ εὐώδη καὶ ἀνθηρὰ πρὸς τέρψιν ἡμῖν δεδωρημένα, οἷον

φαγώσιμα, άλλα ευωδιαστά και ανθοστόλιστα, τα οποία μας έχουν δοθεί ως

τὸ ῥόδον καὶ τὰ τοιαῦτα, τὰ δὲ πρὸς νοσημάτων ἴασιν. Οὐκ ἔστι γὰρ

δώρα όπως τα τριαντάφυλλα και τα όμοια, και άλλα για θεραπεία από

οὐδὲν ζῷον, οὐδὲ φυτόν, ἐν ᾧ οὐκ ἐνέργειάν τινα τῇ τῶν ἀνθρώπων

ασθένειες. Διότι δεν υπάρχει κανένα ζώο ούτε φυτό, μέσα στο οποίο ο

χρείᾳ χρησιμεύουσαν ὁ Δημιουργὸς ἐναπέθετο. Ὁ γὰρ τὰ πάντα

Δημιουργός δεν έβαλε κάποια χρήσιμη ενέργεια για τις ανάγκες των

πρὶν γενέσεως αὐτῶν ἐπιστάμενος εἰδώς, ὡς μέλλει ἐν αὐτεξουσίῳ

ανθρώπων. Διότι ο Θεός, επειδή τα γνώριζε όλα πριν τα δημιουργήσει και

παραβάσει ὁ ἄνθρωπος γενέσθαι καὶ τῇ φθορᾷ παραδίδοσθαι, πάντα

γνώριζε επίσης ότι ο άνθρωπος πρόκειται θεληματικά να γίνει παραβάτης και

πρὸς εὔκαιρον χρῆσιν αὐτοῦ, τά τε ἐν τῷ στερεώματι τά τε ἐν τῇ γῇ

να παραδοθεί στη φθορά, τα δημιούργησε όλα –αυτά που υπάρχουν στο

καὶ τὰ ἐν ὕδασιν ἔκτισε.  

στερέωμα, στη γη και το νερό– για να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος κατάλληλα.

Πρὸ μὲν οὖν τῆς παραβάσεως, πάντα ὑποχείρια τῷ ἀνθρώπῳ ἦν·

Πριν, λοιπόν, από την παράβαση, όλα ήταν στην εξουσία του ανθρώπου,

ἄρχοντα γὰρ αὐτὸν κατέστησεν ὁ Θεὸς πάντων τῶν ἐν τῇ γῇ καὶ

καθώς ο Θεός τον είχε καταστήσει άρχοντα όλων των κτισμάτων και της γης

τῶν ἐν τοῖς ὕδασι. Καὶ ὁ ὄφις δὲ συνήθης τῷ ἀνθρώπῳ ἦν, μᾶλλον

και των υδάτων. Και το φίδι μάλιστα ήταν εξοικειωμένο με τον άνθρωπο και

τῶν ἄλλων αὐτῷ προσερχόμενος καὶ τερπνοῖς προσομιλῶν τοῖς

τον πλησίαζε περισσότερο από τα άλλα ζώα και με ευχάριστες κινήσεις του

κινήμασιν. ῞Οθεν δι᾿ αὐτοῦ τὴν κακίστην ὁ ἀρχέκακος Διάβολος

σώματός του τον διασκέδαζε. Γι’ αυτό ο αρχέκακος Διάβολος μέσω αυτού

ὑποθήκην τοῖς προπάτορσιν εἰσηγήσατο. Καὶ ἡ γῆ δὲ αὐτομάτη τοὺς

εισηγήθηκε στους προπάτορες τη χειρότερη συμβουλή. Η γη πάλι αυτόματα  

καρποὺς ἔφερε πρὸς χρείαν τῶν ὑποχειρίων αὐτῷ ζῴων, καὶ οὔτε

παρήγαγε καρπούς για τις ανάγκες των ζώων που ήταν στην εξουσία του, και

ὄμβρος ἦν τῇ γῇ οὔτε χειμών. Μετὰ δὲ τὴν παράβασιν, ἡνίκα

ούτε βροχή υπήρχε στη γη ούτε κακοκαιρία. Μετά την παράβαση όμως,

"παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς",

όταν «μπλέχτηκε με τα ανόητα ζώα και έγινε όμοιος μ’ αυτά», έκανε ώστε

ἄρχειν ἐν ἑαυτῷ τὴν ἄλογον ἐπιθυμίαν τοῦ λογικοῦ νοῦ

η παράλογη επιθυμία να εξουσιάζει το λογικό νου του, διότι παράκουσε

παρασκευάσας, παρήκοος τῆς τοῦ Δεσπότου ἐντολῆς γενόμενος,

την εντολή του Δεσπότου. Τότε, η κτίση που ήταν κάτω από την εξουσία

ἐπανέστη τῷ ὑπὸ τοῦ Δημιουργοῦ χειροτονηθέντι ἄρχοντι

του ανθρώπου, καθώς είχε ορισθεί άρχοντάς της από το Δημιουργό,

ἡ ὑποχείριος κτίσις, καί ἐτάγη ἐν ἱδρῶτι ἐργάζεσθαι τὴν γῆν, ἐξ ἧς

επαναστάτησε εναντίον του· έτσι πήρε την εντολή να εργάζεται με ιδρώτα

ἐλήφθη. 

τη γη, από την οποία προήλθε.

᾿Αλλ᾿ οὐδὲ νῦν ἄχρηστος ἡ τῶν θηρίων χρῆσις ἐκφοβοῦσα καὶ πρὸς

Αλλά και η τωρινή χρησιμότητα των θηρίων δεν είναι χωρίς ωφέλεια, διότι  

ἐπίγνωσιν καὶ ἐπίκλησιν τοῦ πεποιηκότος φέρουσα Θεοῦ. Καὶ ἡ

μας προκαλούν φόβο και μας οδηγούν στην επίκληση της βοήθειας του Θεού.

ἄκανθα δὲ μετὰ τὴν παράβασιν ἐξεφύη τῆς γῆς κατὰ τὴν τοῦ Κυρίου

Και τα αγκάθια ακόμη που, σύμφωνα με απόφαση του Κυρίου, φύτρωσαν από

ἀπόφασιν, μεθ᾿ ἣν συνεζεύχθη καὶ τῇ ἀπολαύσει τοῦ ῥόδου ἡ ἄκανθα

τη γη μετά την παράβαση, μετά απ’ αυτήν συνδέθηκαν με την απόλαυση

εἰς ὑπόμνησιν τῆς παραβάσεως ἡμᾶς ἄγουσα, δι᾿ ἣν ἀκάνθας καὶ

των τριαντάφυλλων, για να μας υπενθυμίζουν την παράβαση, εξαιτίας της

τριβόλους ἡ γῆ ἀνατέλλειν ἡμῖν κατεδικάσθη. 

οποίας η γη τιμωρήθηκε να βγάζει για μας αγκάθια και τριβόλια.

῞Οτι μὲν ταῦτα οὕτως ἔχει, πιστευτέον ἐκ τοῦ καὶ μέχρι τοῦ νῦν τὴν

Και ότι αυτά έτσι είναι, πρέπει να το πιστεύουμε από το γεγονός ότι μέχρι και

τούτων διαμονὴν ἐνεργεῖν τὸν τοῦ Κυρίου λόγον· ἔφη γάρ·

σήμερα ο λόγος του Κυρίου ενεργεί τη διατήρησή τους· διότι είπε:

"Αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν".  

«Ν’ αυξάνεσθε και να πολλαπλασιάζεσθε και να γεμίσετε τη γη».

Σφαιροειδῆ δέ τινές φασι τὴν γῆν, ἕτεροι δὲ κωνοειδῆ. ῞Ηττων δὲ καὶ

Ορισμένοι λένε ότι η γη είναι σφαιρική, ενώ άλλοι κωνική. Είναι βέβαια πολύ

πάνυ σμικροτέρα ἐστὶ τοῦ οὐρανοῦ, ὥσπερ τις στιγμὴ ἐν μέσῳ

πιο μικρή από τον ουρανό, σαν μια κουκίδα που αιωρείται στο μέσον του.

τούτου κρεμαμένη. Καὶ αὐτὴ δὲ παρελεύσεται καὶ ἀλλαγήσεται.

Αλλάκαι αυτή θα παρέλθει και θα μεταβληθεί. Και είναι μακάριος αυτός που

Μακάριος δέ ἐστιν ὁ τὴν τῶν πραέων γῆν κληρονομῶν· ἡ γὰρ

κληρονομεί τη γη των πράων ανθρώπων· διότι η μέλλουσα γη που θα

μέλλουσα τοὺς ἁγίους ὑποδέχεσθαι γῆ ἀθάνατός ἐστι. Τίς οὖν ἀξίως

υποδεχθεί τους αγίους είναι αθάνατη. Ποιός, λοιπόν, μπορεί να εκφράσει

τὴν ἄπειρόν τε καὶ ἀκατάληπτον τοῦ Δημιουργοῦ σοφίαν

θαυμασμό όπως αξίζει για την άπειρη και ακατάληπτη σοφία του Δημιουργού;

θαυμάσειεν; ῍Η τίς τῆς πρεπούσης εὐχαριστίας ἐφίκοιτο τοῦ δοτῆρος

Ή, ποιός μπορεί να ευχαριστήσει επάξια τον δοτήρα τόσων μεγάλων αγαθών;

τῶν τοσούτων ἀγαθῶν;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24.   Εἰσὶ δὲ αἱ γνωσθεῖσαι ἐπαρχίαι τῆς γῆς ἤτοι σατραπίαι

αὗται· Εὐρώπης μὲν ἐπαρχίαι λ΄, πίνακες ί· ά ᾿Ιουβερνία, νῆσος Βρετανική ΄

᾿Αλουίωνος νῆσος Βρετανική ΄ ῾Ισπανία Βαιτική ΄ ῾Ισπανία Λουσιτανία έ

῾Ισπανία Ταρακωνησία ΄ Γαλλία ᾿Ακουιτανία ΄ Γαλλία Λουγδονησία ή

Γαλλία Κελτική ΄ Γαλλία Ναρβωνησία ί  Γερμανία μεγάλη ιά ῾Ραιτία καὶ

Οὐινδελικία ι΄ Νωρικόν ι΄ Παννονία ἡ ἄνω ι΄ Παννονία ἡ κάτω ιέ ᾿Ιλλυρίς

ι΄ Δελματία ι΄ ᾿Ιταλία ιή Κύρνος νῆσος ι΄ Σαρδὼ νῆσος ΄     Σικελία νῆσος

κά Σαρματία ἡ ἐν Εὐρώπῃ κ΄ Ταυρικὴ Χερσόνησος κ΄ ᾿Ιάζυγες  Μετανάσται

κ΄ Δακία κέ Μυσία ἡ ἄνω κ΄ Μυσία ἡ κάτω κ΄ Θρᾴκη κή Χερσόνησος κ΄

Μακεδονία ΄ ῎Ηπειρος λά ᾿Αχαΐα λ΄ Εὔβοια νῆσος λ΄ Πελοπόννησος λ΄

Κρήτη νῆσος.   Λιβύης ἐπαρχίαι ι΄, πίνακες ή· ά Μαυριτανία Τιγγιτανή ΄

Μαυριτανία Καισαρηνσία ΄ Νουμιδία ΄ ᾿Αφρικὴ ὅλη έ Κυρηναϊκὴ

πεντάπολις ΄ Μαρμαρική ΄  Λιβύη ή Αἴγυπτος ἡ κάτω ΄ Αἴγυπτος Θηβαΐς

ί ἡ ἐντὸς ᾿Αφρικῆς Λιβύη ιά ἡ ἄνω Αἰγύπτου Αἰθιοπία ι΄ ἡ ἐντὸς τούτων

πάντων νωτιωτάτη Αἰθιοπία.  ᾿Ασίας ἠπείρου μεγάλης ἐπαρχίαι μή,

κανόνες ι΄· ά Βιθυνία Πόντου ΄ ᾿Ασία ἡ ἰδίως, πρὸς τῇ ᾿Εφέσῳ ΄ Φρυγία

μεγάλη ΄ Λυκία έ Γαλατία ΄ Παφλαγονία ΄  Παμφυλία ή Καππαδοκία ΄

᾿Αρμενία μικρά ί Κιλικία ιά Σαρματία ἡ ἐντὸς ᾿Ασίας ι΄  Κολχίς ι΄ ᾿Ιβηρία ι΄

᾿Αλβανία ιέ ᾿Αρμενία μεγάλη ι΄ Κύπρος νῆσος ι΄ Συρία κοίλη ιή Συρία

Φοινίκη ι΄ Συρία Παλαιστίνη ΄ ᾿Αραβία Πετραία κά Μεσοποταμία κ΄

᾿Αραβία ἔρημος κ΄ Βαβυλωνία κ΄ ᾿Ασσυρία κέ Σουσιανή κ΄ Μηδία κ΄  Περσίς

κή Παρθία κ΄ Καρμανία ἔρημος ΄ Καρμανία ἑτέρα λά ᾿Αραβία εὐδαίμων λ΄

῾Υρκανία λ΄ Μαργιανή λ΄ Βακτριανή λέ Σογδιανή λ΄ Σακῶν λ΄ Σκυθία ἡ

ἐντὸς ᾿Ιμάου ὄρους λή Σκυθία ἡ ἐκτὸς ᾿Ιμάου ὄρους λ΄ Σηρική ΄ ᾿Αρεία μά

Παροπανισάδαι μ΄ Δραγγιανή μ΄ ᾿Αραχωσία μ΄ Γεδρωσία μέ ᾿Ινδικὴ ἡ

ἐντὸς Γάγγου τοῦ ποταμοῦ μ΄ ᾿Ινδικὴ ἡ ἐκτὸς Γάγγου τοῦ ποταμοῦ μ΄

Σῖναι μή Ταπροβάνη νῆσος.  ῾Ομοῦ γίνονται  Εὐρώπης μὲν πίνακες ί,

ἐπαρχίαι λ΄, πόλεις ἐπίσημοι ριή  Λιβύης δὲ πίνακες μὲν ή, χῶραι δὲ ι΄,

πόλεις ἐπίσημοι ν΄ ᾿Ασίας δὲ μεγάλης πίνακες μὲν ι΄, ἐπαρχίαι δὲ μή, πόλεις

ἐπίσημοι ρ΄ αἱ πᾶσαι τῆς οἰκουμένης χῶραι Ϟ΄, πόλεις τ΄.  ῎Εθνη δὲ οἰκεῖ τὰ

πέρατα· κατ᾿ ἀπηλιώτην Βακτριανοί, κατ᾿ εὗρον ᾿Ινδοί, κατὰ  Φοίνικα

᾿Ερυθρὰ θάλασσα καὶ Αἰθιοπία, κατὰ λευκόνοτον οἱ ὑπὲρ Σύρτιν

Γεράμαντες, κατὰ λίβα Αἰθίοπες καὶ δυσμικοὶ ῾Υπέρμαυροι, κατὰ ζέφυρον

Στῆλαι καὶ ἀρχαὶ Λιβύης καὶ Εὐρώπης, κατὰ ἀργέστην ᾿Ιβηρία ἡ νῦν

῾Ισπανία, κατὰ δὲ θρασκίαν Κελτοὶ καὶ τὰ ὅμορα, κατὰ ἀπαρκτίαν οἱ ὑπὲρ

Θρᾴκην Σκύθαι, κατὰ βορρᾶν Πόντος Μαιῶτις καὶ  Σαρμάται, κατὰ

καικίαν Κασπία θάλασσα καὶ Σάκες.   

Πηγή