Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (8)

Συνέχεια από: Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2019

Προλεγόμενα σε μία φιλοσοφική Χριστολογία. 
Του Xavier Tilliette.

PHILOSOPHIA CHRISTI.

         
Ο όρος αυτός συνδέεται με το έργο του Έρασμου, ο οποίος τον κατανοεί στην δυνατή έννοια μίας Χριστιανικής φιλοσοφίας, μίας Χριστιανικής σοφίας, εμπνευσμένης απο τον Χριστό. Ο Έρασμος κληρονόμος πολλών αιώνων στοχασμού στον Χριστιανισμό, τονίζει την φιλοσοφία που απορρέει απο τον Χριστό,τήν γενική καί υποκειμενική, παρά εκείνη η οποία οδηγεί στον Χριστό (γενική αντικειμενική). Δέν υπάρχει αντίθεση ανάμεσα στην Φιλοσοφία και στον Χριστό, όπως στην προηγούμενη διατύπωση όπου ο Χριστός επιβάλλεται σαν φιλοσοφία, την κατεξοχήν φιλοσοφία, δηλαδή ένα φιλοσοφικό παράδοξο ή μία όχι-φιλοσοφία. Οπωσδήποτε αυτή η στιγμή του χάσματος και της αντιθέσεως είναι παρούσα στον Έρασμο, και παρόλο τον ανθρωπισμό τής Αναγέννησης,  δέν έχει τίποτε να ζηλέψει απο τους Φιλιππικούς λόγους του Χάμανν και Κίρκεγκαρντ, που ακολούθησαν.

        
  1.ΜΩΡΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ

        
  Και πράγματι το διάσημο εγκώμιο στην μωρία, τοποθετείται κοντά στην πρός Κορινθίους επιστολής, είναι εγκώμιο της σοφίας του Σταυρού που είναι μωρία στα μάτια του κόσμου. Πολύ συχνά σατυρική και περιπαικτική, η προσωποποίηση τής Μωρίας, θυγατέρας του Πλούτου και της Νεότητος, είναι μία σκληρή σάτυρα της ανθρώπινης κωμωδίας. Η μωρία η ίδια υπερηφανεύεται για την καλή της υγεία, την όρεξη της, την θηλυκότητα της. Είναι έμπειρη στις μεταμορφώσεις και στην ψευδαίσθηση. Κοντά στους καλούς Χριστιανούς και τους Θεολόγους βασιλεύει δεσποτικά. Δέν υπάρχει κανείς που να μήν διαθέτει τον δικό του σπόρο παραφροσύνης και ασυνείδητα να μήν συμπεριφέρεται σαν άφρων. Για την ματαιότητα τής δόξας οι άνθρωποι είναι έτοιμοι για όλες τις τρέλλες. Ο λόγος του όμως μεταφέρει τους θνητούς σε ένα άλλο είδος μωρίας, μίας υπερβατικής και θείας μωρίας, το αντίστροφο της σοφίας. Η ψεύτικη σοφία του κόσμου δέν είναι παρά τρέλλα, όμως η "μωρία του Θεού είναι πιό σοφή απο την ανθρώπινη γνώση". Έτσι η φλόγα του Χριστιανού, είναι ένα είδος μυστικής μωρίας. Οι Χριστιανοί και οι Πνευματικοί είναι τρελλοί, παραληρούν όπως οι εραστές, και η ευτυχία τους είναι αυτή η μωρία του Χριστού "ότι ο θάνατος δέν έρχεται για να καταστρέψει αλλά για να στεφανώσει".

          Η ελεγεία αυτή γεμάτη υπονοούμενα απευθύνεται λοιπόν σε όσους κατανοούν. Ο Έρασμος επιβάλλει έναν παραμορφωτικό καθρέφτη στον οποίο όσοι νομίζουν ότι είναι σοφοί είναι τρελλοί, και εκείνοι που λέγονται μωροί σύμφωνα με την σάρκα είναι σοφοί σύμφωνα με το πνεύμα. Αλλά αυτή η μωροσοφία δέν κατενοήθη. Η ατμόσφαιρα της διακωμωδήσεως και της γελοιοποιήσεως συντάραξε ιδιαιτέρως δέ η σάτυρα των Ιεροκηρύκων και των επαγγελματιών της Θεολογίας. Ο Έρασμος όμως δέν πτοήθηκε και δέν δείλιασε, υπαραμύνθηκε την ευκαιριακή του Θεολογία και δικαίωσε με την Γραφή τίς παραξενιές του.

          Η Θαρραλέα του προσχώρηση σ'έναν Χριστιανισμό χωρίς ευκολίες έκανε τον Έρασμο έναν ακόλουθο μίας philosophia Christi η οποία ξεδιψά στην καθαρή πηγή του Ευαγγελίου, χωρίς την μόλυνση της διαλεκτικής και της λογικής και επομένως κοντινό στην φλέβα του Πασκάλ και του Χάμανν. Και πράγματι όταν αναλάβει εναντίον του Λούθηρου την σκληρή πολεμική στο "Δοκίμιο στην ελευθερία της βουλήσεως" θα χρησιμοποιήσει αποκλειστικά την ερμηνεία των Γραφών, δέν θα μεταχειριστεί φιλοσοφικά επιχειρήματα! Η συζήτηση είναι φιλοσοφική απο την αρχή μέχρι το τέλος! Επιβεβαιώνει τον λόγο του: ποιά είναι η σχέση ανάμεσα στον Χριστό και στον Αριστοτέλη; Η φιλοσοφία του Χριστού συνίσταται ακριβώς απο μία "πρώτη Θεολογία", απο ένα δόγμα το οποίο ξαναπροσφέρει "την καθαρή και πιστή εικόνα του Χριστού", το "αρχέτυπο".

          2. "Η ουράνια φιλοσοφία".

          Για το εγκώμιο του ο Έρασμος λέει πώς ξαναπαίρνει κάτω απο μία αστεία μορφή το Εγχειρίδιο του Χριστιανού στρατιώτη. Αυτό το εγχειρίδιο ακριβώς είναι το αριστούργημα του Έρασμου. Είναι ένα πνευματικό βιβλίο, ένα εγχειρίδιο Χριστιανικής ζωής το οποίο περιέχει την "ουράνια φιλοσοφία του Χριστού", μία φιλοσοφία της οποίας το κέντρο και ο σκοπός είναι και παραμένει ο Χριστός: "Παραμένει ο Χριστός εκείνο που είναι το κέντρο...αποφεύγει να αφαιρέσει απο τον τόπο του ακριβώς Αυτόν που είναι ο σκοπός...Δέν υπάρχει παρά μόνον ένας σκοπός, ο Χριστός και η καθαρή του διδασκαλία...".

          Αυτές είναι κάτι περισσότερο απο παραινέσεις, είναι κανόνες Χριστιανικής συμπεριφοράς οι οποίοι μας παρακινούν να παραβλέψουμε το στολίδι, όπως την λατρεία των αγίων, τα τάματα, τις αφιερώσεις, τα προσκυνήματα, χωρίς να τα υποτιμήσουμε, για να συγκεντρωθούμε κυρίως και αποκλειστικώς στον Χριστό, πηγή και πρότυπο! Η φιλοοφία η οποία έχει αφομοιωθεί απο την σοφία είναι Ευαγγελική, μίμησις Χριστού και τίποτε άλλο. Ο Έρασμος βρίσκει τοιουτοτρόπως την μεγάλη Πατερική φλέβα η οποία ξεκίνησε με τους απολογητές και συνέχισε απο τους Καππαδόκες και τους λατίνους Πατέρες. Αυτή η φιλοσοφία λοιπόν είναι μία συνέχεια του δόγματος και της Χριστιανικής σοφίας της ζωής τα οποία αντικατέστησαν την εθνική σκέψη, χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε πραγματικά ανάμεσα στην μεταφυσική και την Θεολογία, την ηθική και το ήθος, την πνευματικότητα! Επιπλέον το εγχειρίδιο είναι στ'αλήθεια ένας οδηγός τής Χριστιανικής ζωής, ένα παραινετικό κείμενο, το οποίο επροτάθη απο τον Έρασμο με το όνομα της Χριστιανικής φιλοσοφίας. Και επειδή η φιλοσοφία είναι ο κληρονόμος της ειδωλολατρίας δέν αποτελεί μέρος της γιορτής της Σοφίας. Αλλά ο ανθρωπιστής Έρασμος δέν αρνείται το έργο των αρχαίων, την ποίηση του Ομήρου και του Βιργίλιου. Μας εξουσιοδοτεί να καταστρέψουμε τα ειδωλολατρικά βιβλία, ώστε τα πάντα να αναφερθούν στον Χριστό, αλλά αυτό είναι δυνατόν μόνον εφόσον απομακρυνθούμε απο την κατά γράμμα σημασία και ανακαλύψουμε την αλληγορική σημασία. Η οδός που οδηγεί στον Χριστό είναι, για να εξηγούμεθα, ο Ιησούς της μνήμης και της λαϊκής πίστης, αλλά και κάτι πολύ περισσότερο, ο εσωτερικευμένος Χριστός, ο πνευματικός, ο Οικείος, του οποίου η Χριστιανική καρδιά φέρει την εικόνα Του μέσα της. Αυτή η οδός σχηματίζεται απο τον στοχασμό των γραπτών της Κ.Δ. διότι τίποτε δέν μπορεί να αντικαταστήσει τα Ευαγγέλια στην κατανόηση του Χριστού.

          "Επειδή αυτός υπήρξε η πληρότητα της ειλικρίνειας και της αλήθειας, δέν θα μπορούσε να υπάρξει καμμία ανομοιότης ανάμεσα στο αρχέτυπο της Θείας του σκέψης και στην μορφή του λόγου του. Όπως τίποτε δέν είναι πιό όμοιο πρός τον Πατέρα απο τον Υιό, ο Λόγος του Πατρός, που ανέβλυσε απο τα βάθη της καρδιάς του, έτσι τίποτε δέν είναι πιό όμοιο στον Χριστό απο τον λόγο του Χριστού που μεταδόθηκε απο το Ιερό τής αγίας του καρδιάς. Έχεις στην διάθεσή σου τόσο άγια λείψανα, τόσο αποτελεσματικά, του Κυρίου σου και τα παραμελείς για να ψάξεις για άλλα πιό ξένα;".

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.