ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ (ΙI)-επανάληψη

 Η Διαλεκτική κτιστού και ακτίστου

Συνέχεια από Παρασκευή, 12 Μαΐου 2017

ΚΑΤΟΙΚΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ

Το δόγμα της Δημιουργίας ανεπτύχθη στην χριστιανική θεολογία πάνω στην βάση μιας διπλής απορρίψεως! Από το ένα μέρος κάθε δυαλισμού της σχέσεως θεού και κόσμου, διότι ο δυαλισμός προσπαθεί να τοποθετήσει δίπλα στην θετική θεϊκή Αρχή, μια Αρνητική Αρχή και από το άλλο μέρος απορρίπτοντας κάθε Μονισμό ο οποίος θα συνέχεε το θεϊκό με το κοσμικό σε μια αδιαφοροποίητη ενότητα!
Οι δύο Αρχές που απορρίφθηκαν από τον χριστιανισμό, βεβαίως δεν χάθηκαν. Συνέχισαν την ζωή τους και την πρόοδό τους στην Δυτική σκέψη, φθάνοντας στο αποκορύφωμά τους, η μία σαν απόλυτο πνεύμα του Εγελιανού συστήματος και η άλλη στην “φιλοσοφία της αποκαλύψεως” του Σέλλινγκ, όπου αναγνωρίζεται η παρουσία του ΤΙΠΟΤΑ μέσα στον ίδιο τον θεό.
Η ηθική πραγματοποίηση αυτών των δύο ψευδο-αρχών είναι ακόμη πιο καταστροφική καθώς η μία οδηγεί στην άπειρη εμπιστοσύνη της νοήσεως στις δημιουργικές της δυνατότητες, ενώ η Μανιχαϊστική πρόοδος καταλήγει σ’ έναν απαισιόδοξο μηδενισμό ο οποίος ενδόμυχα αναγνωρίζει την αναγκαιότητα του κακού.
Από τις παρεκτροπές αυτές μας σώζει το χριστιανικό δόγμα της Δημιουργίας. Ο θεός δημιούργησε τον κόσμο ελευθέρως, με την θέλησή του, από αγάπη. Εκ του μηδενός. Χωρίς Λογική, από αγάπη. Έτσι λοιπόν το δημιουργηθέν και η πραγματικότης του διαθέτουν και μια ανεξερεύνητη Μυστικότητα, λες και ο θεός κράτησε για τον εαυτό του το μυστικό και τον τελικό σκοπό της Δημιουργίας. 
Αυτή η θεολογική Αρχή της Δημιουργίας συμπληρώνεται από την αποκάλυψη του Πάσχα. Ο θεός ο οποίος δημιουργεί τον κόσμο εκ του μηδενός είναι Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Ο θεός Μονάς και Τριάς. Ο θεός της αρχής είναι ο θεός της πασχαλινής πληρότητος, τελειώσεως, της καταλλαγής, δηλαδή ο Πατήρ ο οποίος, όπως ακριβώς στην Ανάσταση του Εσταυρωμένου, έτσι και στην πρώτη αυγή των όντων, ενεργεί μέσω του Υιού με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος.
«Ο κόσμος έγινε από τον Πατέρα διά τού Υιού μέσα στο Άγιο Πνεύμα». Έτσι το εξέφρασε τέλεια ο Αυγουστίνος: «Unus mundus factus est a Patre per Filium in Spirito Sancto», De Trinitate 1,6,12. Με την σειρά του όμως και ο Ακινάτης, στο τέλος αυτής της απέραντης παραδόσεως, συνθέτει την ίδια αλήθεια με τα λόγια: «Η γνώση των θείων προσώπων μάς ήταν απαραίτητη κατά δύο τρόπους. Κατά πρώτον για να αποκτήσουμε μια ακριβή εικόνα της δημιουργίας των όντων. Ομολογώντας ότι ο θεός δημιούργησε τα πάντα μέσω του Λόγου Του, γλιτώνουμε από το λάθος όλων εκείνων οι οποίοι ισχυρίζονται πως ο θεός δημιούργησε τα πάντα από ανάγκη. Τοποθετώντας δε στον θεό την πρόοδο της αγάπης, φανερώνεται πως ο θεός δεν δημιούργησε τα όντα από κάποια υποχρέωση ή από κάποια εξωτερική αιτία, αλλά από την αγάπη της αγαθότητός του! Κατά δεύτερον και κυρίως (μας ήταν απαραίτητη η γνώση των θείων προσώπων) για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια ακριβέστερη Ιδέα τής Σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους, η οποία επιτυγχάνεται δια μέσου του Υιού ο οποίος ενσαρκώνεται, με την προσφορά του Αγίου Πνεύματος»! Summa Theol. I, q.32, a.1 ad 3.
Στην κοινή γραμμή λοιπόν της παραδόσεως ο Ακινάτης συνδέει το δόγμα της δημιουργίας με το δόγμα της σωτηρίας το οποίο φυσικά προηγείται επηρεάζοντας την όλη θεώρηση και διευκολύνεται έτσι η ανάδυση της καρδιάς των δύο δογμάτων στην Τριαδική αποκάλυψη!

Η μεγάλη Ιδέα η οποία αναπτύσσεται από τον Ακινάτη είναι η αντιστοιχία ανάμεσα στην αιώνια πρόοδο της ζωής της θεότητος και στην χρονική πρόοδο της δημιουργίας των όντων: «Όπως η θεϊκή φύση, παρότι είναι κοινή στα τρία πρόσωπα, υπάρχει σ' αυτή με κάποια τάξη, καθώς ο Υιός δέχεται την θεϊκή φύση από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα και από τα δύο, έτσι και η αρετή τής Δημιουργίας, παρότι κοινή και στα Τρία Πρόσωπα, υπάρχει ως προς αυτά σύμφωνα με μία τάξη: ο Υιός την λαμβάνει από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα και από τα δύο». Summa theol. I, q.45,a.6 ad 2um.

«Ο θεός Πατήρ ενήργησε την Δημιουργία μέσω του Λόγου Του που είναι ο Υιός και μέσω της Αγάπης Του που είναι το Άγιο Πνεύμα! Γι' αυτό τον λόγο οι πρόοδοι των προσώπων είναι οι λόγοι της παραγωγής των κτισμάτων (processiones Personarum sunt rationes prodictionis creaturarum), καθώς περιέχουν τις ουσιώδεις ιδιότητες οι οποίες είναι η επιστήμη (αίτια) και η θέληση (processiones Personarum aeternae sunt “causa” et “ratio” totius prodictionis creaturarum). Όπως λοιπόν ο Πατήρ ομολογεί τον εαυτό του και κάθε κτίσμα μέσω του Γεννηθέντος Λόγου, καθώς ο Γεννηθείς Λόγος αντιπροσωπεύει επαρκώς τον Πατέρα και καθένα από τα κτίσματα, έτσι ακριβώς αγαπά τον εαυτό του και κάθε κτίσμα στο Άγιο Πνεύμα, καθώς το Άγιο Πνεύμα προοδεύει σαν η αγάπη τής πρώτης αγαθότητος, σύμφωνα με την οποία ο Πατήρ αγαπά τον εαυτό του και καθένα από τα κτίσματα». Summa theol. I, q.37,a.2.

Αυτές είναι οι θεολογικές βάσεις της Λογικής οι οποίες προόδευσαν στις Μεταφυσικές βάσεις της Λογικής των Χάϊντεγκερ, Γιανναρά, Ζηζιούλα!

Η Δημιουργική πράξη λοιπόν τοποθετείται στο εσωτερικό αυτής της ίδιας της ενδοτριαδικής κοινωνίας και στον αιώνιο δυναμισμό της, σαν μια πράξη που έχει εις εαυτήν το ίχνος των θείων προόδων: Αλλά ενώ αυτές είναι αναγκαίες, διότι συστήνουν αιωνίως την τριαδική θεότητα, η Δημιουργική πράξη είναι ελεύθερη δωρεά και ξεπετιέται από την θεία Αρχή σαν καθαρό ξεκίνημα, απροϋπόθετο, εκτός από την απόφαση, που 'χει σαν αιτία της μόνο την αγάπη, μια απόφαση που λαμβάνεται στον αιώνιο διάλογο των τριών προσώπων! Μόνον η Τριαδικότης μπορεί να εγγυηθεί την ελεύθερη δωρεά της Δημιουργικής πράξεως, ενώ ταυτοχρόνως αποκαλύπτει και την Σωτηριώδη Αρχή πως ο θεός είναι αγάπη!
Μέσα στην διατριαδική σχέση λοιπόν τοποθετείται η υπερβατική αιτία της Δημιουργίας του κόσμου, η θεία προϋπόθεση της δυνατότητος ώστε ο κόσμος να μπορεί να υπάρχει αυτόνομα και ταυτόχρονα να είναι αντικείμενο της αιώνιας αγάπης, προορισμένος να ανταποκριθεί στην αγάπη αυτή! Μέσα στο παιχνίδι τού θεού Αγάπη υπάρχει χώρος και για τον αγαπώντα και για τον αγαπημένο και για την ίδια την προσωπική αγάπη, η οποία τους ενώνει και τους ανοίγει! Σ' αυτό το ίδιο παιχνίδι κατοικεί και ο υπερβατικός χώρος για την ύπαρξη του κτίσματος, το οποίο εκλήθη από το Μηδέν στο Είναι και το οποίο ταυτόχρονα αγκαλιάζεται από την θεία αγάπη η οποία το έφερε στην ύπαρξη και το διατηρεί σ' αυτή. Στην διάκριση Γεννήτορος και Γεννήματος ανάμεσα στην γόνιμη Σιγή της Αρχής και στον Αιώνιο Λόγο, βρίσκει θέση και η κοινωνία ανάμεσα στην άπειρη ετερότητα και στο κτίσμα. «Η σχέση των θείων προσώπων μεταξύ των είναι τόσο πλατιά και απέραντη που και ολόκληρος ο κόσμος χωράει μεταξύ τους» (Andrienne von Speyr). Σ' αυτή την προοπτική γίνεται φανερό πως l' opus Trinitatis ad extra δεν γίνεται κατανοητό σαν μια εξωτερικότης ως προς τον θεό, σαν να ήταν δυνατόν κάτι να μπορεί να υπάρχει έξω ή χωριστά απ' Αυτόν, αλλά πρέπει να γίνει κατανοητό, σαν ένδειξη της κτιστότητος του κόσμου, το ότι το είναι του βρίσκεται στον θεό, στον κόλπο των τριαδικών σχέσεων, σαν έκφραση ανάλογη και πεπερασμένη της άπειρης και αναγκαίας προόδου του Υιού στο Άγιο Πνεύμα!

Αυτό που αποκλείεται λοιπόν δεν είναι η εσωτερικότης του κόσμου στον θεό, αλλά η αδιαφοροποίητη σύγχυση, ο μονισμός, η ανικανότης να σεβαστούμε την απόσταση ανάμεσα στους δύο κόσμους, αυτόν του Δημιουργού και αυτόν των δημιουργημάτων. Όπως ο Υιός υπάρχει στους κόλπους του Πατρός (Ιωαν. 1,18) έτσι και ο κόσμος βρίσκεται στον κόλπο της Αγίας Τριάδος «κρυμμένος μαζί με τον Χριστό στον θεό» (Κολ. 3,3).[1  Εἰ οὖν συνηγέρθητε τῷ Χριστῷ, τὰ ἄνω ζητεῖτε, οὗ ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ θεοῦ καθήμενος· 2  τὰ ἄνω φρονεῖτε, μὴ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, 3  ἀπεθάνετε γάρ, καὶ ἡ ζωὴ ὑμῶν κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ θεῷ· 4  ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθῇ, ἡ ζωὴ ⸀ὑμῶν, τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθήσεσθε ἐν δόξῃ.]

ΠΩΣ ΜΠΛΕΚΕΤΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ;

ΟΛΗ Η ΑΥΤΗ Η ΚΑΚΟΔΟΞΙΑ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΩΝ ΟΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ.

Αμέθυστος