Το κόστος της πτώσης των επιτοκίων για τους καταθέτες είναι αμελητέο, συγκριτικά με την ύφεση, την ανεργία και το χάος που θα επακολουθούσε εάν δεν αντιδρούσε έγκαιρα η ΕΚΤ – οπότε τα περί «αναλογικότητας» του γερμανικού δικαστηρίου είναι εντελώς ανόητα. Προφανώς δεν έχει καμία λογική το να παραμένουν οι πυροσβέστες αμέτοχοι όταν ξεσπάει η πυρκαγιά, για να μη «βρέξουν» το έδαφος – ενώ εάν το δικαστήριο ήθελε ή μπορούσε να προσφέρει πραγματικά κάτι θετικό, τότε θα έπρεπε να εξετάσει πώς πρέπει να διαμορφωθούν οι ευρωπαϊκές συνθήκες στο σύγχρονο κόσμο των συνεχών κρίσεων που προκαλεί ο καπιταλισμός-καζίνο. Πώς θα γίνει δηλαδή σταθερότερο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ικανό να λειτουργήσει προληπτικά ή/και να ελέγξει κάθε κρίση – όπως συμβαίνει με τις πυρκαγιές, όπου γίνεται προσπάθεια να βρεθούν οι τρόποι πρόληψης, μη επανάληψης ή καλύτερης πυρόσβεσης τους, χωρίς να κατηγορείται η πυροσβεστική. Έτσι θα ήταν περιττή η συμμετοχή της ΕΚΤ – κάτι που θα ωφελούσε ολόκληρη την ήπειρο μας και όχι μόνο τη Γερμανία. Είναι όμως αλήθεια αυτός ο στόχος της Γερμανίας, ή μήπως η οικονομική κατοχή και η λεηλασία της Ευρώπης, με τη βοήθεια των κρίσεων που θα οδηγούν τη μία χώρα μετά την άλλη στα δίχτυα της, μέσω του ESM; Εάν συμβαίνει το τελευταίο, πότε σκέφτονται να αντιδράσουν όλα τα υπόλοιπα κράτη; Δεν έχει φτάσει η ώρα μηδέν, αφού εάν τελικά υποταχθεί η Ιταλία, κάτι πολύ πιθανόν, το παιχνίδι θα έχει τελειώσει; Δεν καταλαβαίνουν χώρες όπως η Ισπανία ή η Γαλλία πως θα καταλήξουν σαν την Ελλάδα, ως άβουλα γερμανικά προτεκτοράτα δηλαδή, με γερμανόφιλες κυβερνήσεις-πιόνια της καγκελαρίου;
Ανάλυση
“Σε κίνδυνο τίθεται η επιβίωση του ευρώ με την πρόσφατη απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο έκρινε «εν μέρει αντισυνταγματικό» το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (PSPP) κατά την περίοδο 2015-2018, εκτιμά ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – ο οποίος ωστόσο χαρακτηρίζει την απόφαση κατανοητή“! (πηγή). Για όσους καταλαβαίνουν το γερμανικό τρόπο σκέψης, στη δεύτερη πρόταση υπάρχει η αλήθεια – ενώ οι Γερμανοί είναι αριστοτέχνες στο να συμπολιτεύονται και να αντιπολιτεύονται ταυτόχρονα τον εαυτό τους.
Έχοντας χαρακτηρίσει ήδη σχιζοφρενή την απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου, το οποίο αμφισβητεί το ευρωπαϊκό παρά το ότι είναι «υποδεέστερο» του (πηγή), δεν υπάρχουν πουθενά στον πλανήτη οικονομολόγοι που να θεωρούν εσφαλμένη την αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ – κάτι που εφαρμόζουν επίσης οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες, σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η αυτονόητη αιτία είναι πως η κρίση δεν θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί με κανέναν άλλο τρόπο – ενώ μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι «ορθόδοξοι» γερμανοί οικονομολόγοι, επί πλέον οι εκπρόσωποι των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιριών που τα χαμηλά επιτόκια δυσκολεύουν την κερδοφορία τους. Το να κρίνεις τώρα χωρίς να προτείνεις μία εναλλακτική λύση δεν είναι εποικοδομητικό και δεν βοηθάει καθόλου – σημειώνοντας πως το Euro Group, ο παράνομος ουσιαστικά θεσμός που δημιουργήθηκε από τον κ. Σόιμπλε, έχει προτείνει λύσεις που εξυπηρετούν μόνο τη Γερμανία (πηγή), ενώ δεν απέχουν πολύ οικονομικά από την ετυμηγορία του δικαστηρίου.
Περαιτέρω, το γερμανικό δικαστήριο χρησιμοποίησε ως ειδικούς συμβούλους του μία ομάδα που αποτελούταν από δύο καθηγητές οικονομικών με «ορθόδοξες» απόψεις, καθώς επίσης από πέντε εκπροσώπους τραπεζών και ασφαλιστικών εταιριών – γεγονός που σημαίνει πως η απόφαση του στηρίχθηκε σε μία «πραγματογνωμοσύνη» που ασφαλώς δεν ήταν αντικειμενική. Σε ένα λόμπι που εκπροσωπεί συμφέροντα μη συμβατά με αυτά των Πολιτών και των κρατών-μελών του ευρώ – με εξαίρεση φυσικά τη Γερμανία.
Το κεντρικό δίλημμα άλλωστε της Ευρωζώνης δεν είναι εάν αγοράζει ή όχι ομόλογα η ΕΚΤ, σωστά ή μη – αλλά πως το αργότερο μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, καθώς επίσης μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους του 2010, έχει γίνει κατανοητό το ότι η Ευρωζώνη, έτσι όπως έχει κατασκευασθεί, είναι θνησιγενής. Απλούστατα, οι χώρες-μέλη της δεν έχουν στη διάθεση τους κανένα όπλο αντιμετώπισης κρίσεων, ούτε νομισματικό, ούτε δημοσιονομικό – οπότε είναι καταδικασμένες να χρεοκοπούν, όπως στο παράδειγμα της Ελλάδας που θα την ακολουθήσουν σύντομα τα υπόλοιπα κράτη, με πρώτη την Ιταλία.
Εάν λοιπόν δεν υιοθετηθούν νέοι κανόνες, η Ευρωζώνη είναι καταδικασμένη να διαλυθεί ανεξέλεγκτα – ενώ αυτό που κάνει η ΕΚΤ με την αγορά ομολόγων, είναι να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο για να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις. Ο χρόνος αυτός όμως δεν είναι απεριόριστος, ενώ η κλεψύδρα ήδη αδειάζει – γεγονός που φαίνεται πως δεν κατάλαβε το δικαστήριο, επηρεαζόμενο από τους εθνικιστές συμβούλους του.
Η γερμανική αναλγησία
Από την άλλη πλευρά, οι επικεφαλείς της ΕΚΤ παρουσιάζονται ανά δύο μήνες, σύμφωνα με το καταστατικό της, στο Κοινοβούλιο, για να εξηγήσουν τις αποφάσεις τους – όχι βέβαια στο γερμανικό, αλλά στο ευρωπαϊκό. Η εντύπωση όμως που έδωσε το δικαστήριο της Γερμανίας, ήταν σαν να έπρεπε να δικαιολογεί τις αποφάσεις της η ΕΚΤ στη γερμανική Βουλή – κατ’ αναλογία στην κυπριακή Βουλή που θα εξέταζε τι σημαίνουν οι αποφάσεις της για τους Κυπρίους, στην ελληνική, στην ισπανική, στην ιταλική κοκ. Για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις όμως υπάρχουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία υπερτερούν των εθνικών – όπως η Κομισιόν, η γερμανίδα επικεφαλής της οποίας δήλωσε πως θα υποβάλλει μία «διαδικασία» εναντίον της Γερμανίας, για την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της.
Όσον αφορά τώρα τις «παρενέργειες» της πολιτικής της ΕΚΤ που «ανακάλυψαν» οι Γερμανοί δικαστές, όπως τα αρνητικά επιτόκια, δεν υπάρχουν μόνο στην Ευρωζώνη, αλλά σε πολλές άλλες χώρες – ακόμη και στην Ελβετία. Επομένως δεν είναι ευθύνη της ΕΚΤ, τουλάχιστον όχι αποκλειστική – ενώ οι πραγματικές αιτίες βρίσκονται αλλού.
Εκτός αυτού τα πραγματικά επιτόκια καταθέσεων είχαν βυθιστεί επίσης στο μηδέν την εποχή του μάρκου – σύμφωνα με τον έναν από τους πέντε σοφούς της Γερμανίας που συμβουλεύουν την καγκελάριο (πηγή). Σε σχέση δε με την άνοδο των ενοικίων, υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις – ενώ όσον αφορά τη θέση περί της διατήρησης ζόμπι-εταιριών εξαιτίας των μηδενικών επιτοκίων, προέρχεται από τους συνήθεις προφήτες οικονομικών καταστροφών, αφού δεν υπάρχει μέχρι σήμερα καμία απόδειξη.
Στα πλαίσια αυτά, ακόμη και αν διαπληκτίζονται μεταξύ τους οι διάφοροι οικονομολόγοι για τέτοιου είδους θέματα, όπως άλλωστε οι επιδημιολόγοι ή οι σεισμολόγοι, ένα δικαστήριο δεν μπορεί να υιοθετεί υποκειμενικές απόψεις – πόσο μάλλον όταν προέρχονται ξεκάθαρα από λόμπι τραπεζών ή ασφαλιστικών εταιριών που ενδιαφέρονται μόνο για τα συμφέροντα τους. Αποφασίζουν άλλωστε στο όνομα των λαών και όχι των εκάστοτε αντικρουόμενων συμφερόντων – οπότε πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί.
Περαιτέρω, οφείλει ασφαλώς να ασκείται κριτική στις αποφάσεις της ΕΚΤ, όπως σε κάθε είδους απόφαση – για παράδειγμα, στο εάν είναι σωστή ή όχι η χρήση των χρημάτων που τυπώνει, τα οποία δεν καταλήγουν στην πραγματική οικονομία αλλά στην ελίτ των ελίτ (πηγή), με αποτέλεσμα να δημιουργούνται επικίνδυνες φούσκες στα χρηματιστήρια και στις υπόλοιπες αγορές παγίων (ακίνητα κλπ.). Επίσης στο εάν στηρίζουν κάποιες χώρες, όπως την Ιταλία, εις βάρος κάποιων άλλων – ή στο εάν εκβιάζουν, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας ή της Ιρλανδίας στο παρελθόν (πηγή).
Εν τούτοις, το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως τυπώνουν συνεχώς χρήματα και αγοράζουν ομόλογα αξίας πολλών τρισεκατομμυρίων, δεν οφείλεται στους Έλληνες ή στους Ιταλούς – αλλά σε μία σειρά μεγάλων οικονομικών σφαλμάτων που εάν δεν διορθωθούν γρήγορα, δεν θα προκαλέσουν μόνο την κατάρρευση της Ευρωζώνης, αλλά ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος. Ας μην ξεχνάμε δε πως το 2008 ο χρηματοπιστωτικός μας κόσμος βίωσε μία πρωτοφανή έκρηξη – ενώ διασώθηκε όπως εκείνος ο ετοιμοθάνατος που παραμένει στη ζωή με συνεχείς ενέσεις κορτιζόνης που κάποια στιγμή θα είναι αυτές που θα τον οδηγήσουν στο θάνατο.
Οι μέτοχοι των τραπεζών το γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα – όπως της Deutsche Bank που η μετοχή της από 100 € κατέρρευσε στα 6 €, ενώ συνεχίζει να ευρίσκεται μεταξύ ζωής και θανάτου. Ακόμη χειρότερα, ας μην ξεχνάμε πως οι χρηματαγορές είναι πολύ πιο ασταθείς από όσο εμείς οι οικονομολόγοι γνωρίζαμε – με εξαίρεση ίσως τον Minsky που κανένας δεν ήθελε να πιστέψει (πηγή). Επίσης τον R.Koo και την ύφεση Ισολογισμών (πηγή) όπου, εκτός από τη μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων τόσο οι άνθρωποι, όσο και οι επιχειρήσεις αποταμιεύουν περισσότερο, ενώ επενδύουν λιγότερο μετά από κρίσεις – μία κατάσταση που θα ενταθεί λόγω της πανδημίας.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι λοιπόν που συνηγορούν σε μία μη συνηθισμένη εποχή στη χρήση μη συμβατικών, μη συνηθισμένων καλύτερα μεθόδων – όπως στην πρόσφατη, όπου η πανδημία της Κορώνα λειτούργησε αφενός μεν ως αφορμή για το χρηματιστηριακό κραχ αφετέρου, ταυτόχρονα, ως σανίδα χρηματοπιστωτικής σωτηρίας, αφού τελικά η πανδημία επισκίασε τα οικονομικά προβλήματα. Φυσικά για εκείνο το περιορισμένο χρονικό διάστημα που οι οικονομίες παρέμειναν «κλειδωμένες» – ενώ τα προβλήματα θα επιστρέψουν δριμύτερα όταν «ξεκλειδώσουν», ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα.
Τόσο η κρίση της Κορώνα πάντως, όσο και το χρηματοπιστωτικό κραχ, ελέγχθηκαν εν πρώτοις και δεν οδήγησαν στην κατάρρευση του συστήματος με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών – προτού εξαπλωθεί ο αγελαίος πανικός που θα προκαλούσε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Φυσικά είναι προβληματικό και αρνητικό όταν συμβαίνει διαρκώς, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να καταπολεμήσει κανείς μία πυρκαγιά όταν ξεσπάει – οφείλοντας όμως αμέσως μετά να αναζητήσει τις πραγματικές αιτίες, για να αποφύγει τη διογκωμένη επανάληψη του ιδίου γεγονότος, όπου δεν θα βοηθούν πια οι ίδιοι μέθοδοι.
Εν προκειμένω, όταν οι γερμανοί δικαστές απαιτούν από την ΕΚΤ να εξηγήσει γιατί ήταν «αναλογική» ή μη η ενεργοποίηση της σε σχέση με τις παρενέργειες, είναι κατά κάποιον τρόπο σαν να απαιτούν από την πυροσβεστική που έσβησε μία πυρκαγιά, να δώσει εξηγήσεις όσον αφορά την αιτία που πλημμύρισε το έδαφος με νερά – αντί να ρωτήσουν για τις αιτίες που προκάλεσαν την πυρκαγιά και πώς δεν θα επαναληφθεί ξανά.
Επίλογος
Δυστυχώς η Ευρωζώνη, όσον αφορά τη νομική της υπόσταση, δημιουργήθηκε σε μία εποχή που η πλειοψηφία των οικονομολόγων πίστευε στην παντοτινή αποτελεσματικότητα των χρηματαγορών – οπότε είναι λογικό να έχει τη δυνατότητα η Γερμανία να αμφισβητεί νόμιμα τις ενέργειες διάσωσης του ευρώ. Σε εκείνη την εποχή, με τις τότε πεποιθήσεις, υπήρχαν μόνο αναταραχές όταν μία χώρα έσφαλε αντικειμενικά – όταν δεν έκανε κάτι σωστά, οπότε τιμωρούταν δίκαια από τις αγορές. Επομένως, ήταν λογικό να γραφτεί στη συμφωνία του Μάαστριχτ πως όποιο κράτος ευθύνεται το ίδιο εξορισμού για τα προβλήματα του, πρέπει να ανταπεξέρχεται μόνο του – εννοώντας τη ρήτρα περί μη διάσωσης (no bailout).
Έκτοτε όμως οι κρίσεις στην Ασία, στο Μεξικό και στη Ρωσία, η κρίση του διαδικτύου το 2000 και των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης το 2008, έχουν αποδείξει πως οι αγορές είναι κάθε άλλο παρά ορθολογικές – ενώ έχουν την τάση να δημιουργούν χρέη, καθώς επίσης να κινούνται ακατάπαυστα μεταξύ ευφορίας και κραχ. Το συγκεκριμένο γεγονός αυτοενισχύεται από την αγελαία συμπεριφορά των συμμετεχόντων σε αυτές, με τη μαζική εισροή και εκροή κεφαλαίων – κάτι που μπορεί να επηρεάσει δυσανάλογα τις χώρες που ευρίσκονται στο στόχαστρο τους, θανατηφόρα όταν ανήκουν σε μία εντελώς απροστάτευτη νομισματική ζώνη.
Ακριβώς για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρχει σε τέτοιες κρίσιμες εποχές ένας ύστατος «οικονομικός σωτήρας» – μία κεντρική τράπεζα που προστατεύει τις χώρες από τις αγορές, τυπώνοντας εν ανάγκη χρήματα, έως ότου η κυβέρνηση αναλάβει τα ηνία και αντιδράσει, αποφασίζοντας το η ίδια. Ακριβώς όπως ο Ντράγκι το 2012, δυστυχώς αφού οδηγήθηκε η Ελλάδα στην παγίδα του PSI και καταστράφηκε – ή η κυρία Lagarde σήμερα, σταματώντας προς στιγμή την κλιμάκωση της κρίσης του κορωνοϊού.
Στα πλαίσια αυτά το κόστος της πτώσης των επιτοκίων για τους καταθέτες είναι αμελητέο, συγκριτικά με την ύφεση, την ανεργία και το χάος που θα επακολουθούσε εάν δεν αντιδρούσε έγκαιρα η ΕΚΤ – οπότε τα περί «αναλογικότητας» του γερμανικού δικαστηρίου είναι εντελώς ανόητα. Προφανώς δεν έχει καμία λογική το να παραμένουν οι πυροσβέστες αμέτοχοι όταν ξεσπάει η πυρκαγιά, για να μη «βρέξουν» το έδαφος – ενώ εάν το δικαστήριο ήθελε ή μπορούσε να προσφέρει πραγματικά κάτι θετικό, τότε θα έπρεπε να εξετάσει πώς πρέπει να διαμορφωθούν οι ευρωπαϊκές συνθήκες, στο σύγχρονο κόσμο των συνεχών κρίσεων που προκαλεί ο καπιταλισμός-καζίνο.
Πώς θα γίνει δηλαδή σταθερότερο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ικανό να λειτουργήσει προληπτικά ή/και να ελέγξει κάθε κρίση – όπως συμβαίνει με τις πυρκαγιές, όπου γίνεται προσπάθεια να βρεθούν οι τρόποι πρόληψης, μη επανάληψης ή καλύτερης πυρόσβεσης τους, χωρίς να κατηγορείται η πυροσβεστική. Έτσι θα ήταν περιττή η συμμετοχή της ΕΚΤ – κάτι που θα ωφελούσε ολόκληρη την ήπειρο μας και όχι μόνο τη Γερμανία.
Είναι όμως αλήθεια αυτός ο στόχος της Γερμανίας, ή μήπως η οικονομική κατοχή και η λεηλασία της Ευρώπης, με τη βοήθεια των κρίσεων που θα οδηγούν τη μία χώρα μετά την άλλη στα δίχτυα της, μέσω του ESM; Εάν συμβαίνει το τελευταίο, πότε σκέφτονται να αντιδράσουν όλα τα υπόλοιπα κράτη; Δεν έχει φτάσει η ώρα μηδέν, αφού εάν τελικά υποταχθεί η Ιταλία, κάτι πολύ πιθανόν, το παιχνίδι θα έχει τελειώσει; Δεν καταλαβαίνουν χώρες όπως η Ισπανία ή η Γαλλία πως θα καταλήξουν σαν την Ελλάδα, ως άβουλα γερμανικά προτεκτοράτα δηλαδή, με γερμανόφιλες κυβερνήσεις-πιόνια της καγκελαρίου;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου