Συνέχεια από: Τετάρτη, 7 Οκτωβρίου 2020
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ
7) Η συντριβή τού Αντιχρίστου
Το τέλος του Αντιχρίστου περιγράφεται στην πατερική γραμματεία με περισσή σαφήνεια και όχι λιγότερη παραστατικότητα. Οι Πατέρες αναπτύσσουν τη διδασκαλία τους βασιζόμενοι στα χωρία Δαν. 7,11(1414), Ησ. 11,1(1415). 14,15(1416). 26,10(1417), Β΄ Θεσ. 2,8(1418) και Απ. 19,20-21 και 20,10(1419).
Η κατάργηση τού Αντιχρίστου θα συμβεί ταυτόχρονα με την Β΄ Παρουσία του Κυρίου. Αυτό αποτελεί σταθερή πατερική θέση που στηρίζεται, κυρίως, στην όραση του εβδόμου κεφαλαίου του Δανιήλ, το Ησ. 26,10 και το Β΄ Θεσ. 2,8. Βέβαια, έχει διατυπωθεί και μια άλλη άποψη, που συνδέεται με την χιλιαστική ερμηνεία της σχετικής περικοπής της Αποκάλυψης και, σταδιακά, απορρίφθηκε από την Εκκλησία1420.
Σύμφωνα με το κείμενο της Β΄ Θεσ. η κατάργηση του Αντιχρίστου θα συντελεστεί πρώτον, με την πνοή τού στόματος τού Κυρίου και, δεύτερον, με την « επιφάνεια » τής παρουσίας Του: « Ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ καί καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ », γράφεται στο ιερό κείμενο.
Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό ο Αντίχριστος θα καταργηθεί και από μόνη την παρουσία του Κυρίου1421. Οι Άγιοι Θεοφύλακτος Βουλγαρίας και Ιωάννης ο Χρυσόστομος περιγράφουν πώς θα γίνει η κατάργηση του Αντιχρίστου με την « επιφάνεια » της παρουσίας του Χριστού. « Όπως, ακριβώς, όταν ξεσπά πυρκαγιά, η φωτιά και μόνο με την έλευσή της ναρκώνει, ακινητοποιεί και καταστρέφει τα μικρά ζωύφια, ενώ αυτά βρίσκονται ακόμη μακρυά της, έτσι και ο Χριστός και μόνο με την παρουσία του θα καταργήσει και θα αφανίσει τον Αντίχριστο. Αρκεί να παρουσιαστεί ο Κύριος και όλη η δυναστεία του Αντιχρίστου θα έχει ήδη χαθεί. Ο Χριστός θα τερματίσει την απάτη και μόνο με την εμφάνισή του »1422, γράφει ο Χρυσορρήμων.
Η έκφραση « τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ » που αναφέρει ο Απόστολος Παύλος, δίνει μια ανθρωπομορφική εικόνα που εκφράζει και διασαφηνίζει αυτή την πραγματικότητα. Η δοτική « τῷ πνεύματι » ερμηνεύεται απ’ τους Πατέρες με δύο τρόπους. Είτε ως « τῷ ἐπιτάγματι » σαν να προστάζει ο Χριστός και αμέσως να καταργείται ο Αντίχριστος, είτε ως « τῷ ἐμπνεῦσαι καί ἐμφυσῆσαι », οπότε ο Αντίχριστος καταργείται με το φύσημα του Κυρίου. Και στις δυο περιπτώσεις δηλώνεται το ίδιο πράγμα, η κατάργηση του Αντιχρίστου.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει πως ο Αντίχριστος θα καταργηθεί « τῶ ἐπιτάγματι »1423 του Χριστού. Το ίδιο γράφει και ο Θεοδώρητος Κύρου: Ο Κύριος « φθέγξεται μόνον, καί πανωλεθρίᾳ παραδώσει τόν ἀλιτήριον »1424. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει πως ο Χριστός θα καταργήσει τον Αντίχριστο « τῷ ῥήματι τοῦ στόματος αὐτοῦ »1425. Οι Άγιοι Βικτωρίνος, Ιερώνυμος, Αυγουστίνος και Βέδας γράφουν πως ο Κύριος θα καταργήσει τον Αντίχριστο με την πνοή του στόματός του1426. Ο Άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας σημειώνει πως ο Χριστός θα καταργήσει τον Αντίχριστο « τῷ ἐπιτάγματι μόνῳ, ἤτοι τῷ ἐμφυσήματι τῷ Πνεύματι Ἁγίῳ γέμοντι »1427.
Τρία είναι τα κύρια στοιχεία που αξίζει να προσέξουμε στο θέμα τής κατάργησης του Αντιχρίστου.
Το πρώτο είναι το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Το αιφνίδιον τής έλευσης του Κυρίου. Όπως, ήδη, αναφέραμε, στη σχετική ενότητα, η Β΄ Παρουσία θα έλθει σε άγνωστο και ανύποπτο χρόνο, ξαφνικά και αιφνιδιαστικά, « ως κλέπτης εν νυκτί ». Βέβαια, απ’ την έλευση τού Αντιχρίστου, οι « ειδότες », οι χριστιανοί θα γνωρίζουν ότι ο χρόνος της Β΄ παρουσίας του Κυρίου πλησιάζει. Κανείς, όμως, δεν θα είναι σε θέση να προσδιορίσει τον ακριβή χρόνο της. Πολύ περισσότερο ο Αντίχριστος που, σύμφωνα με τον Όσιο Εφραίμ, θα έχει τη γελοία ψευδαίσθηση, πως θα μπορέσει να αντισταθεί στην έλευση του Χριστού1428.
Το δεύτερο στοιχείο που αξίζει να προσέξουμε είναι το « ακαριαίον » και « στιγμιαίον » της κατάργησης του Αντιχρίστου. Κατά την Β΄ Παρουσία μια ολόκληρη σειρά γεγονότων θα συντελεσθεί, μέσα σε μια μόνο στιγμή, « εν ριπή οφθαλμού ». Δηλαδή μέσα σε χρονικό διάστημα αντίστοιχο αυτού που απαιτείται για το στιγμιαίο ανοιγόκλειμα των οφθαλμών. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα θα συμβούν η καύση των στοιχείων, η αναγέννηση του κόσμου, η ανάσταση των νεκρών, η συγκέντρωση των ανθρώπων και, βέβαια, η κατάργηση του Αντιχρίστου.
Ταυτόχρονα, λοιπόν, με την επιφάνεια του Δεσπότου Χριστού ο Αντίχριστος θα καταργηθεί και θα γίνει φανερή η απάτη του. « Σαφῶς ἔδειξεν, ὡς εὐθύς ὁ Δεσπότης ἐπιφανείς, φροῦδον ἀποφανεῖ τόν ἀλάστορα, καί τοῖς αἰωνίοις παραδώσει κολαστηρίοις »1429, γράφει ο Θεοδώρητος Κύρου. Θα ηττηθεί μαζί με τον πάτρωνά του διάβολο « θάττον ή λόγος »1430, δηλαδή σε χρόνο μικρότερο απ’ αυτόν που απαιτείται για την άρθρωση ενός λόγου. Ο Αντίχριστος με τον υπασπιστή του δεν θα προλάβουν καν να αντικρύσουν την φοβερή δόξα Αυτού τον οποίο πολέμησαν, το μεγαλείο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. « Ζώντες ἐβλήθησαν εἰς τήν λίμνην τήν καιομένην ἐν θείῳ »1431, γράφεται στην Αποκάλυψη.
Το τρίτο στοιχείο που αξίζει να προσέξουμε είναι η καταπληκτική ευκολία με την οποία θα επιτευχθεί η ήττα του Αντιχρίστου. Η καταπληκτική ταχύτητα, το « στιγμιαίον » και « ακαριαίον » της κατάργησης του Αντιχρίστου καταδεικνύει και την εκπληκτική ευκολία με την οποία αυτή θα επιτευχθεί. Και, ταυτόχρονα, μαρτυρεί την φοβερή υπεροχή τής δύναμης τού Χριστού απέναντι στην αδυναμία τού Αντιχρίστου. Με την εικόνα τής κατάργησης τού Αντιχρίστου « τῷ πνεύματι τοῦ στόματος τοῦ Κυρίου », επίσης, καταδεικνύεται, όσο είναι, βέβαια, δυνατόν, το μέγεθος της Δεσποτικής δυνάμεως1432.
Σ’ αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε πως η συντριβή του Αντιχρίστου θα συμβεί κατά τρόπο εκ διαμέτρου αντίθετο προς τον αντίστοιχο με τον οποίο θα έχει επιβληθεί. Όπως είδαμε, ο Αντίχριστος θα κυριαρχήσει μετά από μακρόχρονη και επίπονη προσπάθεια και μέσα από μια όχι σύντομη ούτε εύκολη διαδικασία εξαπάτησης, ψεύδους, εξαναγκασμού και διωγμών. Αντίθετα, θα καταργηθεί σε μία μόνο στιγμή με αφάνταστη ευκολία και μόνο απ’ την Παρουσία του Κυρίου. Έτσι, όπως, χαρακτηριστικά, γράφει ο ιερός Δαμασκηνός, ο Αντίχριστος αποδεικνύεται ψεύτικος τόσο απ’ την αρχή όσο και απ’ το τέλος της παρουσίας του1433.
8) Η καταδίκη του Αντιχρίστου.
Η καταδίκη του Αντιχρίστου θα είναι απόλυτη. Οι λέξεις « αναλώσει » και « καταργήσει », που αναφέρονται στη Β΄ Θεσ/νικείς περιέχουν μια φοβερή δύναμη που δεν αφήνει περιθώρια αμβισβήτησης της ολοκληρωτικής ήττας του Αντιχρίστου. Χαρακτηριστικές είναι και άλλες εκφράσεις που χρησιμοποιούν οι Πατέρες για να περιγράψουν τη συντριβή του Αντιχρίστου, όπως, « ἀργόν ποιήσει »1434, « καταλύει »1435, « τέλος, κατάργησις καί ἀπώλεια »1436.
Οι Άγιοι Ρωμανός και Εφραίμ και ο συγγραφεύς του Περί Συντελείας, ως πιο ποιητικοί, περιγράφουν με περισσή παραστατικότητα την καταδίκη του Αντιχρίστου ενώπιον του θρόνου του Θεού. « Τότε ο δόλιος τύραννος, δεμένος απ’ τους αγγέλους οδηγείται προ του βήματος. Μαζί του οδηγούνται οι βοηθοί του, και όσοι πειθάρχησαν σ’ αυτόν και δέχτηκαν το χάραγμά του, μαζί με τους δαίμονες και όλους, γενικά, τους ασεβείς και αμαρτωλούς. Και δίδει ο Βασιλεύς την εναντίον τους καταδικαστική απόφαση τής αιώνιας κατάκρισης. Και παραδίδονται στο πυρ τό άσβεστον καί τον σκώληκα τον ακοίμητον και το σκότος το εξώτερον »1437, γράφει ο Άγιος Εφραίμ. Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό το πυρ στο οποίο θα παραδοθούν δεν θα είναι σαν το γήινο πυρ αλλά θα είναι « οἷον εἰδείη Θεός »1438.
Στην Αποκάλυψη η καταδίκη του διαβόλου περιγράφεται στο Απ. 19,20, όπου εμφανίζονται ο Αντίχριστος με τον υπασπιστή του και τον διάβολο να βάλλονται « ζῶντες » στην κάμινο του πυρός « τήν καιομένην ἐν πυρί και θείῳ »1439.
Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέση του Ανδρέα Καισαρείας πως ο Αντίχριστος και ο Υπασπιστής του σε αντίθεση με όλους τους άλλους ανθρώπους δεν θα παραστούν στο φοβερό κριτήριο του Θεού, δεν θα έλθουν « εις κρίσιν », αλλά ως δυσεβείς και αντίθεοι θα αποπεμφθούν κατευθείαν « εις κατάκρισιν ». Η αναφορά της Αποκάλυψης πως ο Αντίχριστος με τον υπασπιστή του θα βληθούν « ζῶντες » 1440 στην κάμινο του πυρός σημαίνει πως αυτοί οι δύο δεν θα προλάβουν να υποστούν τον κοινό θάνατο, δηλαδή τον χωρισμό της ψυχής απ’ το σώμα, αλλά θα απαθανατιστούν « ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ » και με άφθαρτο πλέον σώμα θα βληθούν στη γέενα του πυρός όπου θα φλέγονται αιωνίως. Αυτή η « ἀπαθανάτισις » δεν θα είναι τίποτε άλλο απ’ τη « μεταλλαγή » που αναφέρει ο Απόστολος Παύλος στην Α΄ Θεσσαλονικείς πως θα υποστούν « ἐν ἀτόμω, ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ » όσοι θα είναι ζωντανοί κατά την Β΄ παρουσία. Πρόκειται για την αλλαγή των σωμάτων από υλικά και φθαρτά σε πνευματικά και άφθαρτα. Μετά την αλλαγή θα παραδοθούν στο πυρ της γεένης1441.
Η κατάργηση τού Αντιχρίστου θα αποτελέσει και την τελική και καλύτερη απόδειξη τού ψεύδους και τής απάτης του Αντιχρίστου. Δεν θα υπάρχουν πλέον περιθώρια συζητήσεων και αμφισβητήσεων. Η κατάργηση του Αντιχρίστου θα είναι γεγονός. Και η απάντηση σε όσους θα έχουν δεχθεί την απάτη. Και ο θρίαμβος της Εκκλησίας1442.
Σημειώσεις
1414. « ἕως ἀνηρέθη τό θηρίον καί ἀπώλετο καί τό σῶμα αὐτοῦ ἐδόθη εἰς καῦσιν πυρός » βλέπε Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XXIII, σελ. 204-5, Εις τον Δανιήλ, XIV, σελ. 83 και Μ.Αθανασίου, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 150.
1415. Ησ. 11,1, « …καί τῷ πνεύματι διά χειλέων ἀνελῇ τόν ἀσεβῆ ». Βλέπε καί Θεοδωρήτου, Ερμηνεία εις την Β προς Θες/νικείς, P.G. 83, 665 C.
1416. Ησ. 14,15, « … νῦν δέ εἰς ἄδου καταβήση καί εἰς τα θεμέλια τῆς γῆς » βλέπε Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, XVII, σελ. 202-3.
1417. Ησ. 26,10, « ἀρθήτω ὁ ἀσεβής ἵνα μή ἴδη τήν δόξαν κυρίου ». Βλ. και Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, LXIII, σελ. 220, Εις τον Δανιήλ, LV, σελ. 107. Βλ. και Οικουμενίου, Ε.Α., Χ, σελ. 247.
1418. Β΄ Θεσσαλονικείς 2,8, « …ὅν ὁ Κύριος ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ καί καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ ». Βλ. και Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, LXIII σελ. 220, Εις τον Δανιήλ Δ΄, LV, σελ. 107, Θεοδωρήτου Κύρου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 529, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Β΄, Η΄, P.G. 82, 665, Ερμηνεία εις τον Δανιήλ, P.G. 81, Ζ΄, ΚΣΤ΄, 1433, Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442-444 και Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και Μ.Αθανασίου, Αμφιβαλλόμενα, Προς Αντίοχον Άρχοντα, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 6, σελ. 150, Οικουμενίου, Ε.Α., Χ, σελ. 247, και Θεοδώρου Μοψουεστίας, Σχόλια εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 66, 936.
1419. Απ. 20,10, « Καί ἐπιάσθη τό θηρίον καί μετ’ αὐτοῦ ὁ ψευδοπροφήτης ὁ ποιήσας τά σημεῖα ἐνώπιον αὐτοῦ … ζῶντες ἐβλήθησαν οἰ δύο εἰς τήν λίμνην τοῦ πυρός τῆς καιομένης ἐν θείῳ ». Βλέπε και Ειρηναίου, Έλεγχος, V, σελ. 351.387, Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μ. Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Σύνοψις ἐπίτομος τῆς Θείας Γραφῆς Παλαιᾶς καί Νέας Διαθήκης, Η΄ ( ΟΓ΄), P.G. 28, 428, « Βιβλίον Ή. Ἀποκάλυψις Ἰωάννου. Καί τέλος τήν τοῦ Ἀντιχρίστου ἀπώλειαν μετά τοῦ διαβόλου ἑώρακε », Απ. 20,10, « … καί ὁ διάβολος ὁ πλανῶν αὐτούς ἐβλήθη εἰς τήν λίμνην τοῦ πυρός καί θείου, ὅπου καί τό θηρίον καί ὁ ψευδοπροφήτης, καί βασανισθήσονται ἡμέρας καί νυκτός εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων », Οικουμενίου, Ε.Α., Χ, σελ. 247, και Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., Ξ, 469-70.
1420. Βλ. στην επόμενη ενότητα, σελ. 312-315.
1421. Βλ. Ιωάννου Δαμασκηνού, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, ο.π., « … καί τό τέλος καί ἡ κατάργησις αὐτοῦ καί ἡ ἀπώλεια, διά τῆς παρουσίας γίνεται τοῦ Κυρίου ».
1422. Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς επιστολή, Oμιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 486-487 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 68, « Καθάπερ γάρ πυρ ἐπελθόν ἀπλῶς τά μικρά ζωύφια και πρό τῆς παρουσίας αὑτῆς πόρρωθεν ὄντα ναρκᾶν ποιεῖ και ἀναλίσκει, οὕτω και ὁ Χριστός τῶ ἐπιτάγματι μόνον και τῆ παρουσία τον ἀντίχριστον ἀναλώσει. Ἀρκεῖ παρεῖναι αὐτόν, και ταῦτα πάντα ἀπόλωλε. Στήσει την ἀπάτην και φανείς μόνον », και Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344 Β.
1423. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς επιστολή, Oμιλία Δ΄, Α΄, P.G. 62, 486 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 68.
1424. Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Β΄, Η΄, P.G. 82, 665, « ἐπιφανείς γάρ, φησί, οὐρανόθεν, φθέγξεται μόνον, καί πανωλεθρίᾳ παραδώσει τόν ἀλιτήριον ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο Θεόδωρος Μοψουεστίας θεωρεί πως η φράση « τω πνεύματι του στόματος » τίθεται αντί της δοτικής « τη φωνή » λόγω του ότι εμείς οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε την πνοή προκειμένου να αρθρώσουμε λόγο, ως συνεργό « προς την έναρθρον λαλιάν ». Έτσι κατά τον Θεόδωρο Μοψουεστίας ο Κύριος θα καταργήσει τον αντίχριστο « και μόνον επιβοήσας ». Βλ. Θεοδώρου Μοψουεστίας, Εις την Β΄ προς Θες/νικείς, P.G. 66, 936 Β, « Ὅν ὁ Κύριος ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ. Ἐκείνου, φησί, τοιαῦτα διαπραττομένου κατά τῆς Οἰκουμένης καί πάντας ἀνθρώπους ἀφιστῶντος τῆς εὐσεβείας, ἐξαίφνης ἀπ’ οὐρανῶν φανείς ὁ Χριστός καί μόνον ἐπιβοήσας παύσει τῆς ἐργασίας, ὅλον αὐτόν ἀναλώσας. Τοῦτο γάρ λέγει το « τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ » ἀντί τοῦ τῇ φωνῇ, ἀπό τοῦ παρ’ ἡμῖν αὐτό εἰρηκώς, ἐπειδή ἡμεῖς τῷ πνεύματι συνεργῷ κεχρήμεθα πρός τήν ἔναρθρον λαλιάν ».
1425. Βλ. Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442-3.
1426. Βλ. Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., Α΄, CCEL, σελ. 345, « “ And of His mouth was issuing a sharp two-edged sword ”….For the sword arms the soldier, the sword slays the enemy, the sword punishes the deserter…. And Paul speaking of Antichrist to the Thessalonians, says: “ Whom the Lord Jesus will slay by the breath of his mouth ” », και CCEL, σελ. 22-25, Αυγουστίνου, Η πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΒ΄, σελ. 104, Βέδα, Ε.Α., ΧΧ, Marshall, σελ. 140 και P.L. 93,193.
1427. Θεοφυλάκτου, Εξήγησις εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344. Βλέπε και Αμβροσίου Μεδιολάνων, On the holy spirit, book 3, VII, Ambrose, Selected works and letters, C.C.E.L., σελ. 141-2. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Οικουμενίου, Ε.Α., Χ, σελ. 247, « ὁ δέ ἀπόστολος « ὅν ὁ Κύριος ἀνελεῖ τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ ». Τί δέ συντομώτερον τοῦ ἐμπνεῦσαι καί ἐμφυσῆσαι τούς ἐχθρούς; ».
1428. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 114, « και νομίζει ὁ ἄθλιος ἀντιστῆναι τῆ ὥρα ἐκείνη τῆ φοβερᾶ, ὅταν ἔλθη ὁ Κύριος ἐκ τὼν οὐρανῶν, μη εἰδώς ὁ ἄθλιος την ἐαυτοῦ ἀσθένειαν και ὑπερηφανίαν, δι’ ἥν και ἐξέπεσεν ».
1429. Θεοδωρήτου, Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, P.G. 83, 529.
1430. Οικουμενίου, Ε.Α., Χ, σελ. 247. Αντίστοιχες σημερινές εκφράσεις είναι « πριν προλάβει να μιλήσει », « πριν προλάβει να αρθρώσει λέξη ».
1431. Απ. 19,20.
1432. Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου, Εις την Β προς Θεσ/νικείς, Β΄, Η΄, P.G. 82, 665 C, « Ἔδειξεν ὡς ἐνῆν τό τῆς Δεσποτικῆς δυνάμεως μέγεθος ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και Θεοδώρου Μοψουεστίας, Σχόλια εις την Β΄ Θεσσαλονικείς, P.G. 66, 936 B, «ἀπό τοῦ παρ’ ἡμῖν αὐτό εἰρηκώς, ἐπειδή ἡμεῖς τῷ πνεύματι συνεργῷ κεχρήμεθα πρός τήν ἔναρθρον λαλιάν ».
1433. Βλ. Ιωάννου Δαμασκηνού, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ε.Π.Ε. 12, σελ. 282, « …οὕτω καί ἀπό τῶν πρώτων καί ἀπό τῶν ὑστέρων διδάσκων αὐτόν εἶναι ψευδῆ ».
1434. Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Εξήγησις εις τήν Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 124, 1344. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και Θεοδώρου Μοψουεστίας, Σχόλια εις την ΄Β Θες/νικείς, P.G. 66, 936 B, « ὅλον αὐτόν ἀναλώσαι » « πανωλεθρίᾳ παραδώσει », « παύσει τῆς ἐργασίας ».
1435. Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις τον Δανιήλ Ζ΄, P.G. 56, 230, « Οὐκέτι βασιλεία διαδέχεται τοῦτον, ἀλλ’ αὐτός ὁ Θεός καταλύει ».
1436. Βλ. Ιωάννου Δαμασκηνού, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ε.Π.Ε. 12, σελ. 282, « … καί τό τέλος δέ καί ἡ κατάργησις αὐτοῦ καί ἡ ἀπώλεια διά τῆς παρουσίας γίνεται τοῦ Κυρίου ».
1437. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 128, « Καί ἄγεται ὁ τύραννος, δεδεμένος ὑπό Ἀγγέλων, σύν πᾶσι τοῖς δαίμοσιν, ἐνώπιον τοῦ βήματος, καί οἱ λαβόντες τήν αὑτοῦ σφραγῖδα, καί πάντες οἱ ἀσεβεῖς καί ἁμαρτωλοί δεδεμένοι. Καί δίδωσιν ὁ Βασιλεύς τήν κατ’ αὐτῶν ἀπόφασιν τῆς αἰωνίου κρίσεως ἐν τῷ πυρί τῷ ἀσβέστῳ. Πάντες δέ οἱ μή λαβόντες τήν σφραγῖδα τοῦ Ἀντιχρίστου, καί πάντες οἱ ἐν σπηλαίοις, ἀγάλλονται σύν τῷ Νυμφίῳ ἐν παστῷ αἰωνίῳ καί οὐρανίῳ, μετά πάντων τῶν Ἁγίων, εἰς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. », Ρωμανού, Εις τήν Β΄ Παρουσίαν, ΙΘ΄, σελ. 273, « Τότε ὁ δόλιος ἄγεται πρό τοῦ βήματος ὑπ’ αγγέλων δεσμούμενος σύν πᾶσι τοῖς λειτουργοῖς αὐτοῦ. Ἄγονται δέ ἅμα οἱ αῦτῷ πειθαρχήσαντες καί Χριστόν ἀρνησάμενοι. ὁ ἐχθρός καί οἱ δαίμονες τούτου βληθήσονται εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον, οἱ ἀσεβοῦντες ἀποκληροῦνται μετά τοῦ διαβόλου σύν αὐτῷ τάς αίωνίους ὑπομένοντες κολάσεις. ὅσοι δέ ἐν νόμῳ ἥμαρτον ἑκόντες ἐννόμως καί κριθήσονται. Δικαία ἡ κρίσις σου καί ἀπροσωπόληπτος, κριτά δικαιότατε », και Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, XL, σελ. 291, « Τότε ἀχθήσεται ὁ ὑιός τῆς ἀπωλείας ἤγουν ὁ διάβολος μετά τῶν δαιμόνων αὐτοῦ καί μετά τῶν ὑπηρετῶν αὐτοῦ ὑπό ἀγγέλων αὐστηρῶν καί ἀποτόμων καί παραδοθήσονται τῷ πυρί τῷ ἀσβέστῳ καί τῷ σκώληκι τῷ ἀκοιμήτῳ καί τῷ σκότει τῷ ἐξωτέρῳ ».
1438. Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, Δ΄, 27, 100, Περί αναστάσεως, Κείμενο-μετάφραση-εισαγωγή-σχόλια Νίκου Ματσούκα, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 452, « καί παραδοθήσεται ὁ Διάβολος καί οἱ δαίμονες αὐτοῦ καί ὁ ἄνθρωπος αὐτοῦ ἤγουν ὁ ἀντίχριστος καί οἱ ἀσεβεῖς καί οἱ ἁμαρτωλοί είς τό πῦρ τό αἰώνιον, οὐχ ὑλικόν οἷον τό παρ’ ἡμῖν, ἀλλ’ οἷον εἰδείη Θεός ». 1439 Απ. 19,20. Βλ. και Ιερωνύμου, Recensio, CSEL, ΧΧ, σελ. 145 και CCEL, σελ. 359, Αυγουστίνου, Η πολιτεία του Θεού, Κ΄, ΙΔ΄, σελ. 106, Bέδα, Ε.Α., ΧΧ, Marshall, σελ. 139-140 και P.L. 93, 193 και Νεοφύτου, Σαφήνεια, Υπόθεσις Ι΄, σελ. 237 και Υπόθεσις ΙΒ΄, σελ. 242. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Μ. Αθανασίου, αμφιβαλλόμενα, Σύνοψις Αγίας Γραφής, P.G. 28,428-9.
1440. Απ. 19,20.
1441. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΝΘ΄, 405-408, « Εἰκός μέν οὗν, ὡς οὗτοι τόν κοινόν οὐκ ἀποθνήσκουσι θάνατον, ἀλλ’ ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ ἀπαθανατιζόμενοι, τῷ δευτέρῳ θανάτῳ τῇ λίμνῃ τοῦ πυρός καταδικάζονται. ὥς φησιν ὁ Ἀπόστολος περί ἑτέρων οὐ κοιμηθησομένων μέν, μεταλλαγησομένων δέ ἐν ἀτόμῳ ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ. Καί οὗτοι μέν [ εἰκός ] εἰς κρίσιν ἐλεύσονται. Οἱ δέ παρόντες [ δύο ], ὡς δυσσεβεῖς καί ἀντίθεοι, οὐκ εἰς κρίσιν, ἀλλ’ εἰς κατάκρισιν. Εἰ δέ τισιν οὐ τοῦτο δοκεῖ, διά τό φῆσαι τόν Ἀπόστολον ἀναιρεῖσθαι τόν Ἀντίχριστον τῷ πνεύματι τοῦ θείου προστάγματος, καί τινα τῶν διδασκάλων εἰπεῖν, εὑρίσκεσθαι ἐνίους ζῶντας μετά τήν τοῦ Ἀντιχρίστου ἀναίρεσιν, τούς ὑπό τοῦ Δανιήλ μακαριζομένους ἐροῦμεν ζῶντας. Τούς δέ δύο ἐν ἀφθάρτῳ σώματι μετά τήν καταργηθεῖσαν αὐτῶν ὑπό τοῦ Θεοῦ δυναστείαν, τῷ πυρί τῆς γεένης παραδίδοσθαι. ἥτις αὐτοῖς ἔσται θάνατος καί ἀναίρεσις, τῷ θείῳ τοῦ Χριστοῦ προστάγματι ».
1442. Βλ. και Ιωάννου Δαμασκηνού, Ερμηνεία εις τήν Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ε.Π.Ε. 12, σελ. 282.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου