«Σε θέλω ευτυχισμένη, Είσαι μοναδική, Είσαι όμορφη, είσαι ξεχωριστή, σου εύχομαι ένα χαμόγελο, Ας επιστρέψουμε στα όνειρα, να έχουμε μια καλή ζωή. Είσαι θαύμα, θα σε φροντίσω!, Για μια κοινή χαρά». Αν διαβάζεις μια σειρά από τίτλους σαν αυτούς σε ένα πάγκο, τι σκέφτεσαι και ποια ιδέα έχεις για αυτά τα βιβλία και τον συγγραφέα τους; Σκέφτεσαι αμέσως πως βρίσκεσαι μπροστά σε έναν από αυτούς τους τυπικούς πάγκους που πωλούν εγχειρίδια προσωπικού γυμναστή ή που διδάσκουν λίγο από όλα, από κέντημα μέχρι κάρτες ταρώ και γαστρονομία. Ή μήπως πρόκειται για κηρύγματα από ιεροκήρυκες της νέας εποχής, μασέρ πνευμάτων, μάγων και περιπλανώμενων αγίων; ΑΚαι όμως, όταν κοιτάς καλύτερα τον συγγραφέα, δεν υπάρχει περιθώριο παρεξήγησης: είναι ο Πάπας Φραγκίσκος. Δεν είναι ψευδώνυμο, δεν είναι fake (ψεύτικο), δεν είναι κάποιος Πάπας "με ρετούς στο photoshop", αλλά είναι αυτός, ο Μπεργκόλιο, ο ποντίφικας της Καθολικής, της Αποστολικής και της Ρωμαϊκής Εκκλησίας. Τα βιβλία εκδίδονται με το εκδοτικό αρκτικόλεξο Pienogiorno και συγκεντρώνουν φράσεις, αποσπάσματα και αληθινά αποσπάσματα από τον Ποντίφικα. Και δεν πρόκειται για μια αυθαίρετη συλλογή κάποιου καλοθελητή, γιατί τα βιβλία αυτά είναι υπογεγραμμένα από τον ίδιο και συνεπώς είναι εγκεκριμένα, πιθανώς και με το imprimatur της Αγίας Έδρας.
Μια φορά κι έναν καιρό η Εκκλησία απαγόρευε τη διάδοση ακόμη και της Θείας Κωμωδίας. Τώρα φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή «χαμόγελου και τραγουδιού», σε μια παπική εκδοχή. Μάλιστα, κάποιοι από τους τίτλους μοιάζουν να είναι τραγούδια, δεν ξέρω, του Τζιάνι Μπέλλα και της Άννας Όξα, στην καλύτερη περίπτωση, ή κάποιας φεμινίστριας τραγουδίστριας. Και δεν είναι ένας μεμονωμένος τίτλος, που ίσως αργότερα αποσυρθεί από τους πάγκους, αλλά μια ολόκληρη συλλογή, «τεσσάρων εποχών», παπικών τίτλων, σχεδόν ένα ολοκληρωμένο έργο ενός αγίου, ενός Osho (όχι ο ωραίος Federico Palmaroli που τον παρωδεί σε ρωμαϊκή διάλεκτο, αλλά ένα είδος γκουρού σαν τον αρχικό Osho). Και όμως, ο συγγραφέας είναι ο Άγιος Πατέρας, κανένας άλλος από αυτόν.
Μερικές φορές, παπικοί τίτλοι όπως αυτοί για τη χαρά συνδυάζονται στον εκδοτικό οίκο με άλλους, όπως το "The Joy of Roaring Together", η ιστορία ενός νεαρού λιονταριού ή το "The Joy of Running Uphill", που έχει έναν μαύρο σκύλο ως πρωταγωνιστή. Άλλοι τίτλοι που συνοδεύουν την ποντιφική σειρά είναι "η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο" από κάποιον Gerry Spence. "Γαμώτο, σκέφτομαι, πάρα πολύ!" από τη Nancy Colier που διδάσκει "πώς να στέλνεις το άγχος και τήν αγωνία στην κόλαση" και το Cats with a Heart of Amber για όσους αγαπούν τα αιλουροειδή. Αλλά θα μπορούσα να αναφέρω πολλούς άλλους, όλοι του ίδιου στυλ και νοήματος.
Πραγματικά εκπληκτικό, αυτός ο Πάπας μετακινείται από τις εγκυκλίους και τις Ποιμαντικές Επιστολές σε αυτά τα εγχειρίδια με τόσο ποπ και δημοφιλείς τίτλους. Μας συνήθισε όμως μια μέρα να αποκαλεί τίς εκτρώσεις δολοφονίες και μια άλλη να επισκέπτεται την Έμμα Μπονίνο, μια μαχητική υπέρ τών εκτρώσεων και επίμονη κατά συρροή «επαγγελματία» τής πρακτικής των αμβλώσεων στα σώματα άλλων ανθρώπων. Ή μια μέρα εκπλήσσει τους πάντες ανοίγοντας την αγκαλιά στους ομοφυλόφιλους και μια άλλη καταγγέλλοντας την «φουρνιά» μέσα στην Εκκλησία. Για να μην αναφέρουμε τις θεολογικές και λειτουργικές ελευθερίες του που έρχονται σε ρήξη με την παράδοση και το δόγμα, εναλλασσόμενες με ποιμαντικές αναφορές στην αρχαία πίστη και την και τη Μαριάνικη αφοσίωση.
Ένας επί μακρόν εμπειρογνώμονας του Βατικανού, όπως ο Don Filippo Di Giacomo, ο οποίος έλαβε τους ιερατικού όρκους του σε ώριμη ηλικία, έγραψε στην l'Unità και τώρα στις εφημερίδες του ομίλου la Repubblica, παρατηρώντας: «Αυτή η ψευδοπαπική μελάσα παρήγαγε και πουλούσε για αφελείς ψυχές που θέλουν το καλό για τον Πάπα, φέρει ως ετικέτα έναν πρόλογο με την υπογραφή «Φραντσέσκο». Είναι όντως αυτός; Γίνεται ο πιο παραγωγικός συγγραφέας της χώρας εν αγνοία του;». Ναι, μάλιστα, ο Πάπας ανταγωνίζεται για την υπεροχή και την κατάταξη βιβλίων με τον Cazzullo που ασχολείται και με θεολογικά θέματα, με λαϊκή κλίση (με πιο απλοϊκό τρόπο), κλέβοντας λίγο την τέχνη του. Βγάζει βιβλία συνεχώς, Paper Francesco.
Και για να πούμε ότι είχαμε συνηθίσει τα απαιτητικά δοκίμια του προκατόχου του, Βενέδικτου XVI, κατά κόσμον Joseph Ratzinger, ο οποίος έγραψε εκατοντάδες θεολογικά, φιλοσοφικά, ανθρωπολογικά δοκίμια με τίτλους που μόνο ως αυστηροί και επιστημονικοί μπορούν να χαρακτηριστούν. Τώρα αντ' αυτού βρισκόμαστε στους πάγκους των βιβλίων «για την καρδιά» (για να χρησιμοποιήσω τα λόγια όχι του μάγου Otelma, γνωστού ως Θεϊκού, αλλά ενός πραγματικού φιλοσόφου, του Georg Wilhelm Friedrich Hegel). Πράγματι, βρισκόμαστε στο ευτυχές τέλος ("happy end") του Χριστιανισμού, με εκδρομές στην εξοχή και τίτλους σαν «γεύμα σε πακέτο», προμαγειρεμένα κείμενα για τα ταξίδια και τις κρουαζιέρες, τα οποία θα ήθελα να επαναλάβω, σε περίπτωση που σας τσιμπήσει η ασάφεια του αρπάζοντάς τα: «Σε θέλω χαρούμενη, Είσαι μοναδική, Είσαι όμορφη, Είσαι ξεχωριστή, σου εύχομαι ένα χαμόγελο, Ας επιστρέψουμε στα όνειρα, Να έχεις μια καλή ζωή, θα σε φροντίζω!». Μπορείτε να φανταστείτε έναν άλλο Πάπα, Πατριάρχη, Αγιατολάχ ή Ραβίνο να υπογράφει αυτά τα πράγματα;
Ας πούμε για την υπεράσπισή του ότι ο Πάπας επιτρέπει τη χρήση αυτών των τίτλων στο όνομα των της απλότητας του Φραγκίσκου, και ίσως μπορούμε να προσθέσουμε ότι μερικές φορές ακόμη και οι εγκύκλιοι έκρυβαν κοινές εκφράσεις στα μεγαλοπρεπή και πανηγυρικά λατινικά, σκεφτείτε το Gaudium et spes ή το Splendor veritatis. Αλλά αυτά φαίνονται σαν αυτόνομα μαθήματα κατάρτισης για ασκήσεις προσωπικής αυτοεκτίμησης. Κάτι σαν τα μαθήματα από προπονητές ή εμπόρους ευεξίας, όχι σαν έργα ενός Αγίου Πατέρα.
Σε μια ακραία προσπάθεια να τα πάρουμε όλα στα σοβαρά, ρωτάω: αλλά μπροστά στον αποχριστιανισμό και τον καλπάζοντα μηδενισμό, τις έρημες εκκλησίες και την κατάρρευση των κλήσεων, είναι αυτή η καλύτερη, πιο αποτελεσματική απάντηση που μπορεί να δώσει η Εκκλησία στον σύγχρονο κόσμο; Για να σπάσει το τείχος της γενικής αδιαφορίας, πρέπει ένας πάπας να κυκλοφορεί στους δρόμους με ένα μεγάφωνο σαν τον τροχιστή ή τον επισκευαστή ομπρελών για να επισκευάζει τις χτυπημένες πίστεις; Πρέπει να γίνει περιπλανώμενος πωλητής χαράς για να κερδίσει την προσοχή του κοινού, ένας πλανόδιος πωλητής ευτυχίας για να τον ακούσουν;
Ας πούμε για την υπεράσπισή του ότι ο Πάπας επιτρέπει τη χρήση αυτών των τίτλων στο όνομα των της απλότητας του Φραγκίσκου, και ίσως μπορούμε να προσθέσουμε ότι μερικές φορές ακόμη και οι εγκύκλιοι έκρυβαν κοινές εκφράσεις στα μεγαλοπρεπή και πανηγυρικά λατινικά, σκεφτείτε το Gaudium et spes ή το Splendor veritatis. Αλλά αυτά φαίνονται σαν αυτόνομα μαθήματα κατάρτισης για ασκήσεις προσωπικής αυτοεκτίμησης. Κάτι σαν τα μαθήματα από προπονητές ή εμπόρους ευεξίας, όχι σαν έργα ενός Αγίου Πατέρα.
Σε μια ακραία προσπάθεια να τα πάρουμε όλα στα σοβαρά, ρωτάω: αλλά μπροστά στον αποχριστιανισμό και τον καλπάζοντα μηδενισμό, τις έρημες εκκλησίες και την κατάρρευση των κλήσεων, είναι αυτή η καλύτερη, πιο αποτελεσματική απάντηση που μπορεί να δώσει η Εκκλησία στον σύγχρονο κόσμο; Για να σπάσει το τείχος της γενικής αδιαφορίας, πρέπει ένας πάπας να κυκλοφορεί στους δρόμους με ένα μεγάφωνο σαν τον τροχιστή ή τον επισκευαστή ομπρελών για να επισκευάζει τις χτυπημένες πίστεις; Πρέπει να γίνει περιπλανώμενος πωλητής χαράς για να κερδίσει την προσοχή του κοινού, ένας πλανόδιος πωλητής ευτυχίας για να τον ακούσουν;
Είναι αλήθεια, ο Chesterton είπε ότι η πίστη του μέλλοντος θα βασίζεται σε μια πιο λεπτή μορφή χιούμορ. Αλλά μίλησε για ελαφρότητα και ειρωνεία, δεν σκέφτηκε την καρικατούρα του χριστιανισμού, που περιορίστηκε σε αυτό το ποπ εμπόρευμα, όπως το Quelo του Corrado Guzzanti. Ήξερε να διακρίνει μεταξύ πιστών και ευκολόπιστων ανθρώπων, μεταξύ παγίδων και Παγιδευτών.
Οι δρόμοι του Κυρίου είναι άπειροι, θα πείτε, και έχετε δίκιο: αλλά στη via dei Ciclamini, στο 123, δεν υπάρχουν άγιοι, υπάρχει η Orietta Berti.
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΒΡΕΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΤΟΥ ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου