Περί πνεύματος, ψυχής και σώματος 21

Συνέχεια από: Tρίτη 30 Ιουνίου 2020

Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως

Πνεύμα, Ψυχή, Σώμα

Κεφάλαιο 9: Αθανασία

Το ανθρώπινο πνεύμα είναι πνοή του Πνεύματος του Θεού, και για τον λόγο αυτό είναι αθάνατο, όπως όλα τα ασώματα, αγγελικά πνεύματα. Είναι πολυάριθμα, όπως μαρτυρείται στις Γραφές, και η έκταση της ανάπτυξης τους, η τελειότητα τους, είναι άπειρη.

Ανάμεσα στα γήινα όντα, ο άνθρωπος είναι το πρώτο και το μόνο πνευματικό ον. Υπήρξαν άνθρωποι με μεγάλο βαθμό πνευματικότητας, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της ζωής τους σχεδόν απελευθέρωναν το πνεύμα από το σώμα τους. Αυτοί οι άνθρωποι άγγελοι, που ανέβαιναν στον αέρα κατά τη διάρκεια της προσευχής τους, εκδήλωσαν την μέγιστη δύναμη του πνεύματος πάνω στο σώμα (οι στυλίτες ασκητές, οι νηστευτές). Βρίσκονταν στο μεταβατικό στάδιο μεταξύ πνεύματος που σχετίζεται με το σώμα και την ψυχή (πρόσωπο) και του ασώματου πνεύματος (άγγελος).

Ολόκληρος ο κόσμος των ζωντανών όντων, ακόμα και ολόκληρη η φύση, επιδεικνύει τον μεγάλο νόμο  της ατέρμονης σταδιακής βελτίωσης των μορφών, και είναι αδύνατο να υποθέσουμε, πως η απόλυτη τελειότητα που επιτεύχθηκε στην φύση της γης, η πνευματικότητα του ανθρώπου, δεν έχει περαιτέρω ανάπτυξη πέραν του φυσικού κόσμου. 

Και η λαμπερή λευκή-θερμή επιφάνεια των μεγάλων άστρων μπορεί να κατοικείται από τα πύρινα Σεραφείμ και Χερουβείμ: «ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα» (Ψαλμός 103: 4).

Ο κόσμος έχει την καταγωγή του στην Αγάπη του Θεού, και αν στους ανθρώπους δόθηκε ο νόμος: «Εσεσθε οὖν ὑμεῖς τέλειοι, ὥσπερ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς τέλειός ἐστιν.» (Κατά Ματθαίον 5:48), τότε πρέπει να τους δοθεί και η ευκαιρία να επιτύχουν αυτή την εντολή, που σημαίνει την δυνατότητα άπειρης τελειότητας του πνεύματος. Αυτό απαιτεί την αιώνια ύπαρξη του αθάνατου πνεύματος και ένα άπειρο αριθμό μορφών της τελειότητας του. Δεν μπορεί ο νόμος αυτός της άπειρης τελειοποίησης του πνεύματος, για να πλησιάσει την τελειότητα του Θεού, να δόθηκε μόνο στον άνθρωπο, και όχι σε ολόκληρο το σύμπαν, όχι σε ολόκληρο τον κόσμο των πνευματικών όντων, καθώς έχουν δημιουργηθεί σε διάφορους βαθμούς τελειότητας, υπερβαίνοντας κατά πολύ την μικρότερη τελειότητα του ανθρώπινου πνεύματος.

Αν η ύλη και η ενέργεια στην φυσική τους μορφή είναι τέλειες (άφθαρτη), τότε φυσικά, η πνευματική ενέργεια, ή με άλλα λόγια το πνεύμα του ανθρώπου και όλων των ζωντανών όντων, πρέπει να υπόκειται στον νόμο αυτό. Έτσι λοιπόν, η αθανασία είναι ένα απαραίτητο αξίωμα της διάνοιας μας.

Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός μαρτύρησε ανοικτά την αθανασία του ανθρώπου: «πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ ἀποθάνῃ εἰς τὸν αἰῶνα.» (Κατά Ιωάννην 11:26).

«ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὁ τὸν λόγον μου ἀκούων καὶ πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωὴν αἰώνιον» (Κατά Ιωάννην 5: 24).

Και ο Απόστολος Ιάκωβος μιλά για τον άνθρωπο ως ον στο πρώτο στάδιο πνευματικότητας. Λέει λοιπόν: «βουληθεὶς ἀπεκύησεν ἡμᾶς λόγῳ ἀληθείας εἰς τὸ εἶναι ἡμᾶς ἀπαρχήν τινα τῶν αὐτοῦ κτισμάτων.» (Επιστολή Ιακώβου 1:18) Και ο Παύλος λέει: «οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὴν ἀπαρχὴν τοῦ Πνεύματος ἔχοντες καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς» (Προς Ρωμαίους 8:23). Δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη περί της αθανασίας για μας τους Χριστιανούς. Και για τους άπιστους είναι χρήσιμο να θυμηθούν τα λόγια του Immanuel Kant, ενός ανθρώπου με μεγάλο βάθος, που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Πίστευε στην ύπαρξη ασώματων και επομένως αιώνιων όντων στον κόσμο, και θεωρούσε την ψυχή του ένα από αυτά. Ο C. Richet στο τέλος του θαυμάσιου βιβλίου του, όπου μάζεψε ένα μεγάλο πλήθος αδιαμφισβήτητων μεταφυσικών δεδομένων, συζητά διάφορες εξηγήσεις, και συμπεραίνει πως η πιο πιθανή από αυτές πρέπει να θεωρηθεί η ύπαρξη όντων που έχουν λογική διαφορετική από τους ανθρώπους που μας περιβάλλουν, και τα οποία μπορούν να επιδρούν στη ζωή μας, στην ανάπτυξη μας, έστω και αν είναι ξένα προς τις μηχανικές, φυσικές, ανατομικές και χημικές συνθήκες της ύπαρξης.

Γιατί να μην παραδεχτούμε την ύπαρξη λογικών, ισχυρών όντων, που δεν ανήκουν στον κόσμο των αισθήσεων μας; Με ποιο δικαίωμα, εμείς με τις περιορισμένες αισθήσεις μας, τα ατελή μυαλά μας, την επιστημονική μας ανάπτυξη που είναι μόλις 300 ετών, τολμούμε να πούμε πως ο άνθρωπος είναι το μόνο ον στο σύμπαν που διαθέτει λογική, και πως η σκέψη εξαρτάται από την παρουσία νεύρων που ποτίζονται με αίμα; Η ύπαρξη έλλογων όντων διαφορετικών από τον άνθρωπο, που έχουν μια εντελώς διαφορετική οργάνωση από τον άνθρωπο, δεν είναι μόνο δυνατή αλλά και πολύ πιθανή. Είναι παράλογο να σκεφτούμε πως ο ανθρώπινος νους είναι ο μοναδικός στο σύμπαν, και πως κάθε δύναμη που διαθέτει λογική πρέπει να είναι οργανωμένη με τον ίδιο τρόπο όπως ο άνθρωπος ή τα ζώα, και να έχει εγκέφαλο ως όργανο σκέψης.

Αν υποθέσουμε πως στο σύμπαν, στον χρόνο και τον χώρο στον οποίο υπόκειται η στοιχειώδης ψυχολογία μας, υπάρχουν δυνάμεις προικισμένες με λογική, οι οποίες επιδρούν ορισμένες φορές στη ζωή μας, αποκτούμε μια υπόθεση η οποία δίνει πλήρη εξήγηση στα δεδομένα που παρουσιάστηκαν στο παρόν βιβλίο.

Αναγνωρίζοντας λοιπόν την ύπαρξη μυστικών όντων με μη υλικές μορφές, αγγέλων και δαιμόνων, πνευμάτων, που επιδρούν ορισμένες φορές με τις πράξεις μας, την ύπαρξη πλασμάτων που είναι σε θέση να αλλάξουν την ύλη μας με τρόπους εντελώς άγνωστους σε μας, που κατευθύνουν κάποιες από τις σκέψεις μας, λαμβάνουν μέρος στην ζωή μας, όντων που μπορούν να προσλάβουν την σωματική και ψυχολογική μορφή των νεκρών που επικοινωνούν μαζί μας (ο μόνος τρόπος για να γνωρίζουμε κάτι γι’ αυτούς), είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να καταλάβουμε και να εξηγήσουμε πολλά από τα μεταφυσικά φαινόμενα.

Αυτό είναι το συμπέρασμα ενός επιστήμονα που συνήθισε να σκέφτεται με θετικό τρόπο, το οποίο αποκτήθηκε έπειτα από την αντικειμενική μελέτη πολλών μεταφυσικών δεδομένων, τα μάζευε επιμελώς σε όλη του τη ζωή.

Άλλοι διάσημοι επιστήμονες στον χώρο της μεταψυχολογίας, οι Mauer και Oliver Lodge, έφτασαν σε παρόμοιο συμπέρασμα.

Η ουσία του συμπεράσματος αυτού μπορεί να συμπυκνωθεί στη δήλωση, πως το ανθρώπινο πνεύμα που επικοινωνεί με τον υπερβατικό, αιώνιο κόσμο, ζει μέσα σε αυτόν και ανήκει στην αιωνιότητα.

Το κύριο εμπόδιο για τους άπιστους στο να παραδεχτούν την αθανασία της ψυχής, είναι η δυαλιστική θεώρηση του σώματος και της ψυχής, η ιδέα της ψυχής ως ξεχωριστής οντότητας, που συνδέεται με το σώμα μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής.

Αυτή η θεώρηση είναι ακριβώς αυτό που θεωρούμε ως τον πυρήνα της απιστίας, και στις Γραφές δεν βρίσκουμε κανένα εμπόδιο για να καταλάβουμε την σχέση μεταξύ ψυχής και σώματος από την άποψη του μονισμού. Έχουμε ήδη μιλήσει για την αναγκαία σύνδεση μεταξύ πνεύματος και μορφής, για το γεγονός πως το πνεύμα μορφοποιεί το σώμα στο εμβρυϊκό στάδιο της ανάπτυξης. Η πνευματική ενέργεια είναι εγγενής σε όλα τα κύτταρα του σώματος, καθώς είναι ζωντανά και η ζωή προέρχεται από το Πνεύμα.

Υπάρχει φυσικά και η διπλής κατεύθυνσης αιτιώδης σχέση μεταξύ των λειτουργιών του σώματος και της ψυχικής δραστηριότητας, όπως ερμηνεύεται από τους ψυχολόγους.

Αυτό όμως αφορά μόνο στο μέρος της τριαδικής μας ύπαρξης, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί κατώτερη, ζωική ψυχή. Είναι το μέρος της πνευματικής μας ουσίας το οποίο περιλαμβάνεται στην συνείδηση μας: είναι ας το πούμε, η «φαινομενολογική» μας ψυχή. Και «Το πνεύμα προβάλλει έξω από τον εγκέφαλο από όλες τις πλευρές» (Bergson). Το πνεύμα είναι το άθροισμα που αποτελείται από την ψυχή μας και του μέρους που βρίσκεται πέραν των ορίων της συνείδησης μας.

Υπάρχει διαρκής επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος και πνεύματος. Οτιδήποτε συμβαίνει στην ψυχή του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της ζωής του έχει την σημασία του και είναι απαραίτητο επειδή ολόκληρη η ζωή της ψυχής και του σώματος μας, κάθε σκέψη, αίσθημα, θέληση, που ξεκινά με τις αισθητηριακές προσλήψεις, συνδέεται στενά με την ζωή του πνεύματος. Όλες οι πράξεις του σώματος και της ψυχής αποτυπώνονται στο πνεύμα, διατηρούνται από αυτό και το διαμορφώνουν. Η ζωή του πνεύματος και ο προσανατολισμός του προς καλό ή το κακό, εξελίσσεται κάτω από την διαμορφωτική τους επίδραση. Η ζωή του εγκεφάλου και της καρδιάς, και ολόκληρη, η θαυμαστά συντονισμένη ζωή όλων των οργάνων του σώματος είναι απαραίτητα μόνο για την διαμόρφωση του πνεύματος, και σταματούν όταν η διαμόρφωση έχει ολοκληρωθεί, ή όταν ο προσανατολισμός του έχει καθοριστεί. Η ζωή του σώματος και της ψυχής μπορεί να συγκριθεί με την ζωή ενός τσαμπιού σταφυλιού, γεμάτου ομορφιά και χάρη. Έρχεται η στιγμή όταν δεν τρέφεται πια με τον χυμό του φυτού και η δροσιά που κατεβαίνει από τον ουρανό στα λεπτά άνθη σταματά, και γίνονται τα σταφύλια ζαρωμένα δέρματα, καταδικασμένα να φθαρούν. Η ζωή όμως των σταφυλιών συνεχίζεται στο κρασί που δίνουν. Ό,τι ήταν πολύτιμο, όμορφο και μυρωδάτο, παράχθηκε στα ζωντανά σταφύλια κάτω από την ευεργετική επίδραση του φωτός και της θέρμης του ήλιου, και πάει στο κρασί. Και όπως το κρασί δεν χαλά, αλλά συνεχίζει την δική του ζωή μετά τον θάνατο των σταφυλιών, γινόμενο καλύτερο και πολυτιμότερο, όσο περισσότερο ζει, έτσι και η αιώνια ζωή συνεχίζεται στο αθάνατο ανθρώπινο πνεύμα. Συνεχίζεται όμως και η άπειρη ανάπτυξη με τον τρόπο του καλού ή του κακού, μετά τον θάνατο του σώματος, του εγκεφάλου και της καρδιάς, όταν η ψυχή δεν ενεργεί πια.

Συνεχίζεται