ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΛΟΓΙΟΛΑ ΣΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ HANS URS VON BALTHASAR. (1)

ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΛΟΓΙΟΛΑ ΣΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ HANS URS VON BALTHASAR.  

Tού Werner Löser

Ακόμη και σήμερα, μάλιστα σήμερα ακόμη περισσότερο, όσοι φιλοδοξούν σε μιά πνευματική ανανέωση απευθύνονται σ’αυτό το βιβλίο για να αποκτήσουν ερεθίσματα. Φυσικά η χρησιμοποίηση αυτού του βιβλίου δεν είναι εντελώς απλή υπόθεση. Γι’αυτό και βρίσκουμε μία πληθώρα δοκίμιων και βιβλίων ερμηνείας και πρακτικής χρήσης. Ανάμεσα σ’αυτές τις φωνές που βρίσκονται σε συνεχή διάλογο ερμηνείας του βιβλίου υπάρχει και η φωνή του Ελβετού Μπαλτάσαρ, στην οποία όμως δεν δίνεται μεγάλη σημασία.

          Ι. Βιογραφικά στοιχεία.

          “Ο Henri de Lubac είχε ορίσει κάποτε τον Μπαλτάσαρ σαν έναν φλογερό μαθητή του Λογιόλα. Και πράγματι αυτό είναι το κλειδί για την κατανόησή του στο σύνολό τής Θεολογίας του.

          Το καλοκαίρι του 1927, φοιτητής ακόμη ακολούθησε στην Βασιλεία, κάτω από την καθοδήγηση του Fr. Kronseder S.J. τα πρακτικά μαθήματα των ασκήσεων για 30 ημέρες. Στην συνέχεια εισέρχεται στις τάξεις τής Συντροφιάς του Ιησού, ομολογώντας ότι αυτές οι ασκήσεις του 1927 καθόρισαν την αποφασιστική στροφή στην ζωή του. Αναγνώρισε και κατενόησε το θέλημα τού Θεού με την σημασία τής μόνιμης επιλογής του. Η επιλογή (η κλήση) είναι ακριβώς το κεντρικό σημείο τών Ασκήσεων. Από το Ινστιτούτο αποχώρησε το 1950 για να θεμελιώσει μαζί με την Adrienne Von Speyr τήν “κοινότητα τού Ιωάννη”. Αυτό που ο Ιγνάτιος θέλησε στην εποχή του σήμαινε καθαρά για μένα έκτοτε “κοινότητα στον κόσμο” και η σκληρή θυσία την οποία απαιτούσε αυτό το πέρασμα συνοδευόταν από την βεβαιότητα ότι υπηρέτησα ακριβώς την ίδια ιδέα”. Και το 1965 δήλωνε: “Κήρυξα τις ασκήσεις κάπου εκατό φορές: εάν υπήρξε σε κάποιο μέρος κάποτε η Χριστιανική χαρά, αυτή είναι εδώ. Εδώ κατανοείται, εάν κατανοείται, ότι αυτή είναι η Χριστιανική ύπαρξη, ο καταγωγικός πίδακας : η υπακοή στον λόγο που καλεί και η ελευθερία προς την αναμενόμενη απάντηση”!

          Τρείς είναι οι έννοιες γύρω από τις οποίες γυρίζει η Θεολογία των Ασκήσεων: η επιλογή (κλήση), η αδιαφορία, και η υπακοή.

          2. Ερμηνεία τών προθέσεων και τού κειμένου τών Ασκήσεων.

          Α). “Τα στάδια τής ζωής τού Χριστιανού”. Οι καταστάσεις τής ζωής τού Χριστιανού. 

Παρουσιάζεται σαν μία λεπτομερής στοχαστική μελέτη στα θεμέλια και τις βάσεις τού διαλογισμού τών Ασκήσεων η οποία συγκεντρώνεται στην “κλήση τού Χριστού”, στην απάντηση πού πρέπει να δώσουμε σ’αυτή την “κλήση τού Χριστού”, στην απάντηση που πρέπει να δώσουμε σ’αυτή την κλήση εφόσον θέλουμε να αφήσουμε να μας αρπάξει περισσότερο και στην επιλογή μπρός στην οποία μάς θέτει αυτή η κλήση: να ακολουθήσουμε τον Χριστό Κύριό μας “μέχρι την πρώτη συνθήκη τής ζωής, εκείνη που συνίσταται στην εφαρμογή των Εντολών” και για την οποία μας έδωσε το παράδειγμα με την υπακοή του στους γονείς, ή μέχρι την δεύτερη συνθήκη τής ζωής, εκείνη που συνίσταται στήν ολοκλήρωσή τού Ευαγγελίου, “καθότι αυτός άφησε την οικογένειά του για να είναι ελεύθερος να υπηρετήσει μόνο τον αιώνιο πατέρα του”. Και όλο αυτό ώστε εμείς, σε κάθε κατάσταση ή συνθήκη της ζωής, την οποία ο Θεός και Κύριος μας μάς χαρίζει για να την επιλέξουμε, να φθάσουμε την πληρότητα, δηλαδή την Χριστιανική αγάπη.

          Ο Μπαλτάσαρ βλέπει στην παράδοση στην κλήση του Θεού, στην επιλογή της εκλογής του Θεού, το θεμελιώδες γεγονός των Ασκήσεων. Αυτή η εννοιολόγηση διατρέχει σαν μία κόκκινη γραμμή όλα τα κείμενα που έγραψε σχετικά με τις Ασκήσεις. Η κλήση συμβαίνει στο εσωτερικό μιας “συνθήκης”, έχει δηλαδή μία συγκεκριμένη εκκλησιαστική διάσταση. Και η συνθήκη έχει μία τριπλή σημασία. Η κοινή συνθήκη τής Χριστιανικής ζωής, η διαφοροποιημένη κατάσταση τής ζωής (όπως εκείνη του μοναχισμού, του γάμου και τών ευαγγελικών συμβουλίων) και τέλος η συγκεκριμένη τακτοποίηση σ’ένα από αυτά τα είδη ή στο άλλο, στο εσωτερικό τών καταστάσεων.

          “Σ’αυτή την τριπλή διαβάθμιση τής κλήσεως σε μία κατάσταση ζωής στην Εκκλησία, σε μία εσωτερική κατάσταση ζωής και τέλος σε μία συγκεκριμένη θέση στο εσωτερικό τής επιλεγμένης καταστάσεως, φανερώνεται μία αναλογία τής κλήσεως η οποία κατ’αρχάς κάνει τον Χριστιανό έναν Χριστιανό, καλώντας τον έξω από τον κόσμο και στην συνέχεια τον μετακινεί με μία νέα δεύτερη μοναδική και αργότερη κλήση, σε μία καθορισμένη κατάσταση για να του χαρίσει τέλος με διαρκή τρόπο, σ’αυτή την κατάσταση, μία Χριστιανική ζωή μέσω τού συγκεκριμένου “τώρα και για πάντα”. Το δόγμα τής κλήσεως γίνεται έτσι το απαραίτητο συμπλήρωμα ενός δόγματος πάνω στις καταστάσεις τής Χριστιανικής ζωής. Για μία στιγμή θα μπορούσε να φανεί ότι αντιτίθεται στο δόγμα των καταστάσεων της ζωής όπως το υποκειμενικό μέρος αντιτίθεται στο αντικειμενικό. Αλλά αυτό που μόλις είπαμε δείχνει πως αυτός ο περιορισμός δεν εφαρμόζεται, καθότι η κλήση τού Θεού δημιουργεί ήδη την αντίστοιχη θέση τού Χριστιανού και είναι η ουσία η ίδια αυτής τής θέσεως”.

          Ο Ιγνάτιος ξεπέρασε το μεσαιωνικό δόγμα και εκείνο της αρχαίας Εκκλησίας πάνω στην πνευματική ζωή η οποία στριφογύριζε γύρω από ένα σχήμα μιας βαθμιαίας πορείας προς την τελειότητα ανεξαρτήτως τής συγκεκριμένης κλήσεως τού Θεού, καθότι συνέλαβε την Χριστιανική τελειότητα σαν ένα άκουσμα υπακοής τής κλήσεως του Θεού, σαν μία επιλογή τής επιλογής που έρχεται από τον Θεό.

          Η συνάντηση τού ανθρώπου που ακούει και διαλέγει με τον Θεό που καλεί και εκλέγει είναι ένα συμβάν ελευθερίας και αγάπης πάντοτε παρόντος.

          Στο έργο "Χριστιανική ιδιότητα" ο Μπαλτάσαρ κατέστησε προφανές και εξήγησε συστηματικά αυτό που περιέχεται στο νέο πνευματικό δόγμα τού βιβλίου τών Ασκήσεων: ο Θεός ο οποίος εκλέγει και καλεί με αγάπη, ο Ιησούς Χριστός, στην παραδειγματική του και αρχετυπική του υπακοή στον Πατέρα, το Άγιο Πνεύμα, που αναφέρει στον Ιησού τήν θέληση τού Πατρός, λοιπόν: ο τριαδικός Θεός της αγάπης. Και επι πλέον η Εκκλησία η οποία στο κέντρο της συγκεκριμένης τάξεως τής δημιουργίας, τής αμαρτίας και τής χάριτος τής προερχόμενης από τον Χριστό, ξεδιπλώνει στην αμοιβαιότητα τών καταστάσεων τής ζωής. Τέλος ο άνθρωπος ο οποίος έρχεται στον Θεό και στον εαυτό του, αφημένος να προχωρήσει στην προεπιλεγμένη συνθήκη από τον Θεό γι’αυτόν.Η "Χριστιανική ιδιότητα" είναι ένας διαλογισμός ο οποίος ξεκινά από πολύ μακριά και συστηματοποιείται με τάξη, ένας στοχασμός στο κεντρικό σημείο των Ασκήσεων: “την επιλογή”. Εκείνο που παρουσιάζεται στον Ιγνάτιο με φαινομενική συντομία, εδώ τοποθετείται σε ένα Θεολογικό πλαίσιο πολύ μεγαλύτερο και εξηγείται σύμφωνα με τα ενυπάρχοντα περιεχόμενα. Αυτή η ανάπτυξη είναι απολύτως χαρακτηριστική τής σχέσεως τού Μπαλτάσαρ με τα κείμενα τού Ιγνάτιου.

Συνεχίζεται

ΜΙΑ ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ, ΠΥΡΑΜΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ Η ΟΠΟΙΑ ΑΦΗΝΕΙ ΠΙΣΩ ΤΗΣ ΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΧΑΡΙΝ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ, Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Η ΟΠΟΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΕΙΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΙΔΡΥΕΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΤΡΙΑΔΑ Η ΟΠΟΙΑ ΣΥΝΘΕΤΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ. Η ΜΑΥΡΗ ΤΟΥΣ ΤΡΥΠΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ Η ΘΕΩΣΗ , ΑΛΛΑ ΑΠΩΘΕΙΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΣΑΝ ΞΕΠΕΡΑΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ.

Αμέθυστος.