ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ (16)

Συνέχεια από: Kυριακή 7 Ιουνίου 2020

Τό Ξεκίνημα τής Θεολογίας τού υπερφυσικού.

          

Τα πλαίσια στα οποία η σχολαστική Θεολογία άρχισε να τοποθετεί το θέμα τού υπερφυσικού υπήρξαν δύο: ο στοχασμός γύρω από την "πρωτογενή κατάσταση" και εκείνο περί τής ευτυχίας τού ανθρώπου, κατανοημένης σαν "Θέας Θεού".

          Για το πρώτο πλαίσιο θα συζητήσουμε στην συνέχεια: μάς συμφέρει όμως να πούμε προκαταβολικώς ότι η διάκριση ακριβώς ανάμεσα στα φυσικά και τά χαρισμένα δώρα, στην οποία διακλαδώνεται η σχολαστική συζήτηση στην πρωταρχική, πρωτογενή, καταγωγική κατάσταση, μαρτυρεί την γέννηση μιάς γλώσσας, η οποία τείνει να συλλάβει τα στοιχεία τής διάκρισης ανάμεσα στην δημιουργημένη συνθήκη τού ανθρώπου και στην κλήση του στην Θεία ζωή, χωρίς αυτό να συνεπάγεται, τουλάχιστον στην σκέψη τών πιό ισορροπημένων συγγραφέων, την απώλεια μιάς ενωτικής προοπτικής με την οποία ατενίζουμε την ανθρώπινη ύπαρξη, η οποία δέν διαχωρίζεται από την βασική της κλήση εν Χριστώ!

          Συγγραφείς όπως ο Pietro Lombardo και ο Bonaventura είναι ξεκάθαροι στην βεβαίωσή τους ότι το μοναδικό τέλος στο οποίο προορίζεται ο άνθρωπος είναι η μετοχή στην Θεία ζωή και επομένως ένα τέτοιο τέλος είναι υπερφυσικό!

         
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ: Η ΘΕΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.

        
           Σ'αυτό το πλαίσιο ο Ακινάτης ανέπτυξε μ'έναν οργανικό τρόπο τόν στοχασμό του σχετικά με τον άνθρωπο και τού τέλους στο οποίο είναι διατεταγμένη η ύπαρξή του: η Θέα του Θεού!

          Όπως θα δούμε, ακριβώς αυτό το πλαίσιο τής Θεολογίας τού Ακινάτη αντιπροσώπευσε τον δεσμό, τον κόμπο, από τον οποίο εξαπλώθηκε όλη, η πλέον σύνθετη περιπέτεια τής Θεολογίας τού υπερφυσικού, αληθινός Θεολογικός σταυρός που επηρέασε για αιώνες τον διάλογο ανάμεσα στους μελετητές.

          Με συντομία μπορούμε να πούμε ότι ο Ακινάτης κινούμενος από την βεβαιότητα ότι η Θέα τού Θεού (visio Dei) είναι "δωρεά" και επομένως υπερφυσική, ανέλαβε την ευθύνη να επιβεβαιώσει την παρουσία μέσα στον άνθρωπο αυτού τού παραδόξου στοιχείου: υπάρχει σ'αυτόν η φυσική επιθυμία να δεί τον Θεό, αλλά αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον χάριτι. Η ανθρώπινη ύπαρξη τείνει λοιπόν πρός ένα τέλος το οποίο παρότι ταιριαστό και σύμφωνο πρός αυτή, κατακτάται μόνον μέσω ενός δώρου, μιας δωρεάς, η οποία χάριτι, επιτρέπει στον άνθρωπο να προσλάβει, να δεχθεί τον Θεό!

          Μ' αυτή την σημασία μπορούμε να μιλήσουμε στον Ακινάτη για ένα μοναδικό τέλος τού ανθρώπου το οποίο ικανοποιεί τήν φυσική του επιθυμία, αλλά επιτυγχάνεται μόνον μέσω υπερφυσικής δωρεάς.

          Εκφράζοντας με έναν πιό διαρθρωμένο και συνεπή τρόπο την διάκριση ανάμεσα στο υπερφυσικό δώρο τής χάριτος και στην φύση τού ανθρώπου, ο Ακινάτης κέρδιζε  δύο σημαντικά αποτελέσματα!

          Κατ'αρχάς κατόρθωσε να θέσει μερικά θεμελιώδη κεφάλαια για την διαμάχη με τις νέες προτάσεις οι οποίες αναδύοντο από την εξάπλωση, όλο και πιό ισχυρής στην εποχή του, της αριστοτελικής φιλοσοφίας!

          Πιό συγκεκριμένα, το γεγονός τού αριστοτελισμού είχε ανοίξει την δυνατότητα, τού στοχασμού στην ζωή του ανθρώπου με τους όρους τής φύσεως, σε μία προοπτική η οποία φαινόταν τελικά ότι μπορούσε να παρακάμψει την Χριστιανική Αποκάλυψη! Σ'αυτή την νέα κατάσταση η Θεολογία αναγνώρισε στην έννοια τού υπερφυσικού το κατάλληλο όργανο προκειμένου να σημειώσει τόν νεωτερισμό τής Χριστιανικής ανθρωπολογίας: την υπεροχή, την περίσσεια τής δωρεάς τής Χριστιανικής κλήσεως απέναντι στην κτιστή σύσταση τού ανθρώπου (στην φύση του).

          Μ'αυτή την σημασία ο Ακινάτης φανέρωνε τούς λόγους για τούς οποίους κάθε φιλοσοφική επαφή με τον άνθρωπο, η οποία μπορούσε να συλλάβει όλον τον πλούτο τής φύσης, δέν θα μπορούσε να μήν αναγνωρίσει τον σκοπό τής εντολής στην Θέα τού Θεού και να μήν διανοιγεί στον νεωτερισμό τής Χριστιανικής αποκάλυψης, καθώς αυτό το τέλος μπορούσε να επιτευχθεί μόνον μέσω τής υπερφυσικής δωρεάς τής χάριτος.

          Και κατά δεύτερον η βεβαίωση τής "φυσικότητος" τής επιθυμίας τής Θέας τού Θεού επέτρεπε να διασωθεί πλήρως η θετική αξία τής κτιστής συστάσεως τού ανθρώπου τόσο απέναντι στις αναγεννημένες δυαλιστικές τάσεις, τυπικές τού πολιτισμικού κλίματος της εποχής, όσο και απέναντι στις επιφυλάξεις, τις οποίες εξέφραζαν οι πιό ευαίσθητοι στην επιρροή τού Αυγουστίνου Θεολόγοι, απέναντι στην αριστοτελική φιλοσοφία!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος