ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (23)

 Συνέχεια από: Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2021

ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ 

Η Ιεραρχικη δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

Του Rene Roques.

                                                                 Κεφ. Τρίτο. 
                        
                                                            Η ιεραρχική δραστηριότης.

                             

3. Οι νόμοι τής ιεραρχικής δραστηριότητος!(συνέχεια)

          

Ο αριθμός τών διάμεσων καθορίζει λοιπόν τον βαθμό τής “πυκνότητος” η οποία μειώνει τήν θεαρχική δραστηριότητα, στις διάφορες στιγμές τής επέκτασής της! Και αυτή η “πυκνότης” δεν αφορά την Θεία δραστηριότητα, η οποία παραμένει πάντοτε μία και ταυτόσημη, αλλά τήν πνευματική  ικανότητα τών νόων (συμμετρία, αναλογία), η οποία είναι και αυτή η ίδια καθορισμένη από τον Ιεραρχικό βαθμό και στο εσωτερικό αυτού τού βαθμού, από την ιδιαίτερη αξιοπρέπεια (αξία) κάθε υποκειμένου. Ο βαθμός συγγένειας κάθε τάξεως  και κάθε νου με το Θείο, είναι λοιπόν αυτός ο οποίος εξασφαλίζει τον βαθμό συμμετοχής του στις θεαρχικές δραστηριότητες!

          Αυτή η θεωρία, σταθερή στις ιεραρχίες, εκτίθεται με θαυμαστή ακρίβεια στην Επιστολή VIII. Τα Ιεραρχικά διάμεσα, λέει ο Διονύσιος, δεν πρέπει να κατανοηθούν με μία έννοια χώρου, τόπου, όπως ακριβώς και η δική μας Θεία γειτνίαση (μη τοπικώς εκλάβοις… τον πλησιασμόν) πρέπει να δούμε εδώ απλώς την δική μας διάθεση να δεχθούμε το Θείο (αλλά κατά την θεοδόχον επιτηδειότητα). [Ο Διονύσιος εξηγεί τον νόμο τής μεταδόσεως τής ενέργειας μέσω τής αναλογίας τού αισθητού: Η ουχί και τας αισθητάς τών στοιχείων ουσίας ορώμεν εις τα μάλλον αυταίς συγγενέστερα πρώτον ιούσας, και δι’εκείνων εφ’έτερα τήν οικείαν διείσας ενέργειαν (Εκκλ. Ιερ. 504 C/D). Η ανάγκη τής συγγένειας, τής ομοφυΐας, τής ομοιότητος και τής οικειότητος ανάμεσα στις ιεραρχικές τάξεις οι οποίες προορίζονται να εισέλθουν σε κοινωνία, συναντάται και στον Ιάμβλιχο: αλλά και το σώμα το ουράνιον άμικτον έστι προς πάντα τα υλικά στοιχεία, διηρημένα εις τα μεριστά, και τα ένυλα προς τα ένυλα, και όλως τα ομοφυή δυναταί τινα κοινωνίαν έχειν προς άλληλα τού ποιείν ή πάσχειν (Μυστηρίων, V, 4). Αυτή είναι λοιπόν η σπουδαιότατη αρχή τής μεταφοράς όπως συναντάται και στην ούρ. Ιερ. 301 Α : Η Θεαρχική δύναμις επί πάντας διείσα τάς προνοητικάς αυτής ενεργείας]. Έτσι κατανοημένη, η ιεραρχική δραστηριότης προϋποθέτει τόσο τήν προσπάθεια τήν εσωτερική τών νόων όσο και τον οργανισμό τόν συλλογικό στον οποίο υπεισέρχονται και μέσω τού οποίου αυτή η δραστηριότης περιέρχεται σ’αυτούς. Στο πλαίσιο τής δικής του Ιεραρχικής τάξης, ο νούς διατηρεί σταθερά την πρωτοβουλία και το καθήκον να εξισωθεί με την κατάστασή του, και μέσω αυτής, διατηρείται στην τάξη του η οποία είναι, όπως γνωρίζουμε, θέλημα Θεού. Εξ άλλου η μεσολάβηση η ίδια επιβάλλει στούς διαμεσολαβητές νόες μία πρόσθετη ευθύνη, καθώς τίς συνδέει στην Θεία πρόνοια [(Ούρ. Ιερ. 308) : Ο Θεός προθέτει τίς πρώτες ουσίες στην πιο υψηλή συμμετοχή στην προνοητική του δραστηριότητα (κινών επί τάς πρώτας τών οικείων προνοητικών ενεργειών μετουσίας)], αναλόγως τού μέτρου το οποίο καθορίζεται συγχρόνως από την ιεραρχική τους θέση και από την εσωτερική τους ένταση!

          Αυτοί είναι οι τρόποι και οι νόμοι της απαγωγικής μεσολαβήσεως (καταγωγικής προόδου). Μας απομένει να διατρέξουμε τον δρόμο μας αντίστροφα, για να μελετήσουμε την ανιούσα μεσολάβηση! Ας υπογραμμίσουμε όμως αμέσως ότι αυτή η διπλή κατεύθυνση τής ιεραρχικής δραστηριότητος δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Δεν πρόκειται, για δύο ξεχωριστούς χρόνους: έναν πρώτο χρόνο κατά τον οποίο το Θείο δωρίζεται μέσω τής ιεραρχίας και έναν δεύτερο χρόνο ο οποίος θα περιέστρεφε βαθμιαίως το όλον τών νόων προς τον Θεό. Αυτές οι δύο στιγμές δεν νοούνται η μία χωρίς την άλλη και δεν υφίστανται παρά μόνον στην συγχρονότητά τους, στην αμοιβαία τους επιρροή και στήν συμφωνία τους. Πώς να συλλάβουμε πράγματι μία νόηση ότι είναι πραγματικά θεωμένη, χωρίς μία προσωπική συνάφεια με τον Θεό; Και αντιστρόφως, μπορούμε να φανταστούμε αυτή την ίδια τήν επιστροφή χωρίς το δώρο το οποίο παραμένει και το οποίο προερχόμενο από ψηλά προκαλεί τήν επιστροφή; Διαλεκτική αναγωγή και διαλεκτική απαγωγή καλούν η μία την άλλη και δεν έχουν νόημα παρά μόνον λόγω του παιχνιδιού τους το οποίο συγκλίνει, είναι οικείο και σύγχρονο! Ας δοκιμάσουμε λοιπόν να δούμε με ακρίβεια τούς τρόπους και τούς νόμους τής αναγωγικής μεσολαβήσεως. Η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση συνιστούν Θεία δώρα τα οποία η ιεραρχία μεταδίδει στούς νόες. Αλλά ανήκει ακριβώς σ’αυτούς να “γυρίσουν” γύρω από τον εαυτό τους, με κυκλική κίνηση (Περί. Θείων ονομάτων 705 Α), και να στρέφονται προς τον Θεό σε μία προσωπική αποδοχή και σταθερότητα! Αυτή η αποδοχή και αυτή η μεταστροφή σταματούν, ας πούμε την προοδευτική κίνηση η οποία μεταφέρει την δημιουργία μακριά από τον δημιουργό της. Σταθεροποιούν τα όντα στήν φύση τους και στήν τάξη τους και συνιστούν την αρχή μίας επιστροφής. Η πρόοδος αυτής τής μεταστροφής είναι γνωστή. Αλλά ας επαναλάβουμε ότι δεν γίνεται μόνη της και ας δείξουμε σε ποιες ιεραρχικές συνθήκες υπακούει!

          Από τον τελευταίο βαθμό της ανθρώπινης Ιεραρχίας μέχρι την αποκορύφωση τής αγγελικής ιεραρχίας, η “ανάβαση” τών νόων απαιτεί πάντοτε την μεσολάβηση τών ανώτερων τάξεων (Είναι ένας νόμος τής Θεαρχίας: Θεσμός μεν ούτος εστί τής Θεαρχίας ο πανίερος, το διά των πρώτων τα δεύτερα προς το Θειότατον αυτής ανάγεσθαι φέγγος Εκκλ. Ιερ. 504 C). Οι Ιερατικές τάξεις είναι οι μεσολαβητές τών τελευταίων βαθμών : η ανάβαση των κεκαθαρμένων και η κάθαρση τών αμύητων γίνονται μέσω τών διακόνων (Εκκλ. Ιερ. : 508 Β… η λειτουργική διακόσμησις επί τάς φανάς τών Ιερέων Ιερουργίας ανάγουσα τούς κεκαθαρμένους και τούς ατελέστους αποκαθαίρουσα), τών φωτισμένων μέσω τού Ιερέως, τών τελείων μέσω τού Επισκόπου. Αυτός έχει επιπλέον το χρέος να ανάγει πνευματικώς τις δύο κατώτερες τάξεις τού κλήρου και ο Ιερεύς πρέπει να συμμετάσχει στην άνοδο τού διακόνου.

          Αλλά η κορυφή τής Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας δεν συμπίπτει με την κορυφή τού Θείου. Η αναγωγή (ανάβαση, άνοδος) πρέπει να συνεχίσει περισσότερο. Και είναι μέσω τής μεσολαβήσεως τού τελευταίου βαθμού τής αγγελικής ιεραρχίας που μπορεί να την πραγματοποιήσει! Οι άγγελοι οδήγησαν τούς προγόνους μας προς τα θεία πράγματα, την Θεία ζωή! Αυτοί ανάγουν και υψώνουν τούς Επισκόπους προς εκείνα τα ίδια πράγματα. Έχουν την ευθύνη τής καθοδηγήσεως τών Εθνών (Ούρ. Ιερ. 261 Α: μία δε πάντων αρχή, και προς ταύτην ανήγον τούς επομένους, οι καθ’έκαστον έθνος ιεραρχούντες άγγελοι). Μέσω αυτών πραγματοποιείται η πνευματική μας αναγωγή και η επιστροφή μας! 

          Οι άγγελοι με την σειρά τους, πρέπει να οδηγηθούν μέχρι τα Θεία πράγματα: αυτό θα είναι το έργο τών αρχαγγέλων. Αυτοί θα το κάνουν μέσω τών αρχόντων. Η τελευταία ουράνιος Ιεραρχία η οποία συνίσταται από τρείς τάξεις, θα αναχθεί με την μεσολάβηση τής δεύτερης, καί οι τρείς τάξεις οι οποίες ανάγονται με τον ίδιο τρόπο σύμφωνα με τους ίδιους νόμους (Ούρ. Ιερ. Κεφ. VIII). Τέλος η πρώτη θα υψώσει την δεύτερη και θα αναχθεί στους δικούς της βαθμούς σύμφωνα με την ίδια πρόοδο τών δύο κατώτερων Ιεραρχιών. Μέσω τών Σεραφείμ, η πρώτη ουράνιος Ιεραρχία κοινωνεί χωρίς διάμεσους (αμέσως) με την Θεαρχία τήν οποία προσπαθεί να μιμηθεί σε μία αδιάλειπτο κίνηση μεταστροφής! (Ούρ. Ιερ. Κεφ. VII, VIII, και Χ 272 D/273 A: Εδώ συναντούμε μία περιγραφή τής αναγωγικής σειράς : προς ταύτης δε (πρώτης ουράνιας Ιεραρχίας) πάλιν αναλόγως η δευτέρα και προς τής δευτέρας η Τρίτη και προς τής τρίτης η καθ’ημάς Ιεραρχία… προς την απάσης ευκοσμίας υπεράρχιο αρχήν και περάτωσιν Ιεραρχικώς ανάγεται.

          Η ενοποίηση τών διαφορετικών τάξεων μέσω τών τάξεων πού προηγούνται είναι ένας θεμελιώδης νόμος τού νεοπλατωνισμού. Στον Πλωτίνο ο νούς ενώνει την ψυχή, όπως το εν ενώνει τον νου. Αυτή η ένωση δεν είναι δυνατή παρά μόνον μέσω τής μεταστροφής τού κατώτερου όρου στον ανώτερο. Η ίδια θεωρία συναντάται και στον Ιάμβλιχο: (Περί Μυστηρίων, Ι, 19, σ. 33, 38-42 : η των δευτέρων προς τα πρώτα νοερά επιστροφή και από τών προτέρων εις τους δευτέρους Θεούς δόσις τής αυτής ουσίας και δυνάμεως, συνέχει τήν εις εν αυτών σύνοδον αδιάλυτον).

          Την ίδια θεωρία και ο Πρόκλος με μεγαλύτερη όμως αυστηρότητα: Στοιχεία Θεολογίας, πρότ. 21 : πάσα τάξις από μονάδος αρχομένη πρόεισιν εις πλήθος τη μονάδι σύστοιχον, και πάσης τάξεως το πλήθος εις μίαν ανάγεται μονάδα. Πρόταση 29: πάσα πρόοδος δι’ομοιότητος αποτελείται τών δευτέρων προς τα πρώτα. Πρόταση 31 : πάν το προϊόν από τινος κατ’ουσίαν επιστρέφεται προς εκείνο αφ’ού πρόεισιν!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.