ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ (12)

Συνέχεια από: Δευτέρα 23 Ιουλίου 2018 

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ 

Και ο Χριστιανικός Πλατωνισμός.

τού Salvatore Lilla!

          
5. Συνέσιος ο Κυρηναίος (συνέχεια).

         
Η ταύτιση τού πατρός με την σιωπή έχει μία στενή αντιστοιχία στο σύστημα τού Βαλεντίνου, όπου η Σιγή εμφανίζεται στενά ενωμένη με τον Βυθό, την "άβυσσο" (δηλαδή το Βάθος. Ο πρώτος Θεός τών Βαλντινιανών είναι ένα ζεύγος αποτελούμενο απο τον Βυθό και την Σιγή ή την διάνοια. Με τον ίδιο τρόπο, οι έξι συνεχόμενοι εόνες, οι οποίοι αποτελούν μαζί με τους δύο πρώτους την καταγωγική ογδοάδα, είναι συστηματοποιημένοι σε τρία ζεύγη ή συζυγίες: νούς-αλήθεια, λόγος-ζωή, άνθρωπος-Εκκλησία! Ο Πρόκλος τοποθετεί το Ένα πάνω απο την Σιγή, το Ένα είναι πιό άρρητο απο κάθε Σιγή). Η εφαρμογή ταυτοχρόνως στον Πατέρα τών δύο εννοιών οι οποίες είναι αντίθετες, τής σιγής και τού λόγου, είναι μόνον φαινομενικώς αντιφατική : μπορούμε να την εξηγήσουμε με τον καλύτερο τρόπο εάν προϋποθέσουμε την εξάρτηση τού Συνέσιου απο την εξήγηση τού Πορφύριου τού "Παρμενίδη", η οποία χαρακτηρίζεται απο την ταυτόχρονη εφαρμογή στο "Ένα"-θεωρούμενο κάτω απο την διπλή άποψη της μονής και της προόδου-των αντιθέτων εννοιών τής πρώτης και τής δεύτερης υπόθεσης τού Πλατωνικού διαλόγου. Εάν η Σιγή είναι βασισμένη στο άρρητο και στην έλλειψη χαρακτηριστικών ονομάτων τού "Ενός" τής πρώτης υπόθεσης( Παρμ.142 α 3...) ο λόγος,η φωνή,αναφέρεται στήν ιδιότητα τού Είναι τό οποίο είναι ρητό καί αντικείμενο ονομάτων χαρακτηριστικών τού "Ενός"  τής δεύτερης υπόθεσης. Η ίδια γραμμή σκέψης είναι στην βάση τού δόγματος, το οποίο έχει υιοθετηθεί απο το Corpus hermeticum και απο τον ψευδο-Διονύσιο, σύμφωνα με το οποίο ο Θεός είναι ταυτοχρόνως χωρίς ονόματα και αντικείμενο όλων των ονομάτων. Η υιοθέτηση τής εξηγητικής μεθόδου τού Πορφύριου εξηγεί επίσης και την ταυτόχρονη εφαρμογή στον Πατέρα τών αντιθέτων επιθέτων, ρίζα και παραφυάδα, γεννών και γεννημένο, φωτίζων και φωτισθέν, κρυμένο και φανερωθέν. Ενώ λοιπόν ρίζα, γεννών, φωτίζων και κρυπτόν αναφέρονται στην Δική του μονή, τα επίθετα παραφυάδα ή φύτρο, γενητό φωτισθέν, φανερωθέν αναφέρονται στην πρόοδό του και στα δύο πρόσωπα τής τριάδος στην οποία Αυτό είναι παρόν.

          Καθώς λοιπόν είναι η καταγωγική πηγή, ο Πατήρ απορρέει τό αγαθό Του, το οποίο δίνει την καταγωγή στις άλλες δύο υποστάσεις. Μόνον χάρις σ'αυτή την απορροή η πατρική μονάδα γίνεται μία φανερωθείσα και πλήρως ανεπτυγμένη τριάδα: "η μονάδα απορρέουσα κατείχε μία δύναμη απο τις τρείς παραφυάδες: μία πηγή, μία ρίζα, έλαμψε σαν μία μορφή αποτελούμενη απο τρείς λάμψεις. Και οι δύο φράσεις μάς θυμίζουν ένα παράλληλο χωρίο τού Γρηγορίου του Ναζιανζηνού! Διά τούτο μονάς απ'αρχής εις δυάδα κινηθείσα μέχρι Τριάδος έστη! (Λόγος 29,2), όπου ο όρος κινηθείσα αντιστοιχεί ακριβώς στην απορροή του Συνέσιου;; [ Εχει ερμηνευθεί από τόν Αγιο Μάξιμο:   ambigua, 23: «Πώς εξηγείται το γραφέν υπό Γρηγορίου; Διά τούτο μονάς απ’ αρχής εις δυάδα κινηθείσα μέχρι Τριάδος έστη!; Κινείται (απαντά ο Άγιος Μάξιμος) μέσα στον Νου που είναι άξιος να την κατανοήσει, ο οποίος μέσω της Μονάδος και μέσα στην Μονάδα ολοκληρώνει κάθε έρευνα του σ’ αυτή ή για να το πούμε διαφορετικά, ολόκληρη η Μονάς αχώριστη διδάσκει και φανερώνει στον Νου, στην πρώτη του επαφή μαζί Της, την αλήθεια γύρω από την Μονάδα, έτσι ώστε να μην εισαχθεί χωρισμός στην πρώτη Αιτία. Μετά όμως προχωρά στην φανέρωση της θείας και απόρρη­της Θεογονίας αυτής της πρώτης Αιτίας, αποκαλύπτοντας του Μυστικά και κρυφά ότι δεν πρέπει να σκεφτεί ποτέ πως αυτό το Υπερού­σιο Αγαθό μπορεί να είναι άγονο, στείρο Λόγου και Σοφίας ή Αγιαστικής Δυνάμεως, ομοουσίους και υπαρκτές σαν υποστάσεις, για να μην διατρέξει τον κίνδυνο, αυτός ο Νους, να εννοήσει πως ο Θεός είναι Σύνθεση αυ­τών, ωσάν να επρόκειτο για τυχαία κατηγορήματα, αντί να πιστεύει δια της πίστεως ότι Αυτοί συνυπάρχουν, συναιω­νίως. Λέγεται λοιπόν πως ο Θεός κινείται, καθώς είναι Αιτία της έρευνας του τρόπου με τον οποίον συνυπάρχει. Διότι είναι αδύνατον χωρίς θεϊκό φωτισμό να κατανοήσουμε κάτι από τον Θεό. Διότι ο Θεός που δεν έχει την ίδια φύση με τους ανθρώπους, έχει ασφαλώς και διάφορον τρόπον γεννή­σεως.»]Η εικόνα τής απορροής απο την πηγή, τόσο αγαπητή στον Συνέσιο είναι χαρακτηριστική τού Πλωτίνου, ο οποίος παρουσιάζει την καταγωγή τής τρίτης του υποστάσεως απο την δεύτερη και της δεύτερης απο την πρώτη, το Ένα-αγαθό- σαν το αποτέλεσμα τής απορροής τής δύναμης! "ΠΕΡΙ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΑΞΕΩΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ (Εν. v, 2,1). Το εν πάντα και ουδέ εν αρχή γάρ πάντων, ού πάντα, αλλ'εκείνως πάντα εκεί γάρ οίον ενέδραμε...πώς ούν εξ απλού ενος ουδεμίας εν ταυτώ φαινομένης ποικιλίας, (πώς μπορούν να προέλθουν απο το Ένα, αφού αυτό είναι απλό) ού διπλόης ούτινος οτουούν, ή ότι ουδέν ήν εν αυτώ, διά τούτο εξ'αυτού πάντα και ίνα το όν ή διά τούτο αυτός ούκ όν, γεννητής δε αυτού (πατήρ δέ αυτού) και πρώτη οίον γέννησις αυτή. Ον γάρ τέλειον τω μηδέν ζητείν μηδέ αυτού πεποίηκεν άλλο (τω Ένα είναι τέλειο, διότι δέν ψάχνει τίποτε, δέν έχει τίποτα και δέν έχει ανάγκη κάτινος). Το δέ γενόμενον εις αυτό επεστράφη και εκπληρώθη και εγένετο πρός αυτό βλέπον και νούς ούτος, και ή μέν πρός εκείνο στάσις αυτού το όν εποίησε, η δέ πρός αυτό θέα τον νούν. Επεί ούν έστη πρός αυτό, ινα ίδη, ομού νούς γίγνεται και όν (Είναι), ούτος ούν ών οιόν εκείνος τα όμοια ποιεί δύναμιν προχέας πολλήν-είδος δέ και ταύτο αυτού-ώσπερ αύ το αυτού πρότερον προέχεε και αυτή εκ της ουσίας ενέργεια ψυχής τούτο μένοντος εκείνου γενομένη (και αυτή που έρχεται απο το Είναι είναι ενέργεια της ψυχής η οποία γεννάται μ'αυτόν τον τρόπο). [Ενν. V, 1,6]: Η πηγή απο όπου τρέχει το αγαθό τού Συνέσιου αντιστοιχεί πλήρως στην πηγή της ζωής ή στην πηγή του Νοός...την αιτία του αγαθού, του Πλωτίνου (VI, 9,9), όπου ο όρος αγαθό αναφέρεται στην ροή τής προόδου.

          Και τα Χαλδαϊκά λόγια χρησιμοποιούν τα ρήματα ρείν και προχείν και το ουσιαστικό ροή. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Πρόκλος αναφερόμενος στα Χαλδαϊκά χρησιμοποιεί τον όρο ρέουσα και ο Δαμάσκιος χρησιμοποιεί τους όρους χύσις και χεόμενον. Αλλά εκεί που προηγείται η ιδέα τής αναπτύξεως τής καταγωγικής μονάδος (δηλαδή του Ενός) σε μία τριάδα, όπως υπονοήθηκε απο τα χωρία τού Συνέσιου που αναφέραμε προηγουμένως, βρίσκεται στο σχόλιο στον Παρμενίδη τού Πορφύριου: η δύναμις εξέρχεται (αυτή η έκφραση αντιστοιχεί στην χύσι του Συνέσιου και στο ρείν του Πλωτίνου, όπως και στο ρείν του Πρόκλου και στους όρους χύσις και χεόμενον του Δαμάσκιου) απο την ύπαρξη (ή το Ένα) σαν ζωή, το δεύτερο μέλος της τριάδος! Και αφού στραφεί πρός τον εαυτό της ή ακριβέστερα, πρός την πηγή της, γίνεται μία αληθινή και πραγματική νόησις και ένας νούς, δηλαδή το τρίτο μέλος της Τριάδος.

Συνεχίζεται

Ο σχολιασμός στήν συνέχεια τού κειμένου.
Αμέθυστος.