Συνέχεια από Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2021
ii.vii Karl Marx: Το αντιπαράδειγμα στον ιδεαλιστικό δημιουργό
Αντίθετο παράδειγμα ανθρώπου – δημιουργού, με έμφαση στις έννοιες της εργασίας και της δραστηριότητας, προκύπτει από την κριτική της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας από τον Karl Marx στα μέσα του 19ου αιώνα, στο έργο του οποίου και θα αναφερθούμε σε συντομία παρακάτω: στο πρώιμο έργο του ο Marx οριοθετεί τη δραστηριότητα ως το κατ’ εξοχήν ειδοποιό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, αλλά συνδέει την έννοια αυτή, προκειμένου να αντιπαρατεθεί στην προηγηθείσα ιδεαλιστική σκέψη που πρόβαλε την πνευματική διάσταση της δραστηριότητας, στην παραγωγική εργασία για την εξασφάλιση της επιβίωσης και κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών του ανθρώπινου είδους57. Μελετώντας και αναλύοντας ο Marx τους νόμους που διέπουν την παραγωγική εργασία στο πλαίσιο του αστικού οικονομικού συστήματος, εφαρμόζοντας δηλαδή τις αρχές μιας επιστήμης της εποχής του, της πολιτικής οικονομίας, επινοεί νέες μεθόδους, αλλά επαναπροσδιορίζει το έργο της φιλοσοφίας, ακόμη και αρνούμενος την πρότερη ιδεαλιστική μεταφυσική και υποσχόμενος μια ηθική απελευθέρωσης διαφορετικής από την εγελιανή προοδευτική ιστορική απελευθέρωση της συνείδησης, σε απελευθέρωση από την αλλοτρίωση της εργασίας στο αστικό σύστημα ιδιοκτησίας. Το έργο της φιλοσοφίας αντικαθίσταται από την θετική επιστήμη που εξηγεί και προκαθορίζει τις νομοτέλειες της πραγματικής απελευθέρωσης του ανθρώπου στο πλαίσιο της τάξης των προλετάριων, των υφιστάμενων δηλαδή την εκμετάλλευση εργατών. Η απελευθέρωση επιτυγχάνεται μονάχα με οικειοποίηση και έλεγχο των παραγωγικών δυνάμεων από την τάξη των υφιστάμενων την εκμετάλλευση, δηλαδή με έλεγχο του μέσου που ευθύνεται και για την υποδούλωση και αλλοτρίωσή τους.58
Ως προς την ίδια την έννοια του ανθρώπου, αυτή επηρεάζεται δραστικά –ως προς το περιεχόμενό της - και στη μαρξική ανθρωπολογία ορίζεται πλέον από τις ανάγκες του ανθρώπου ως φυσικού είδους σε σύγκριση και αντιπαραβολή με τα φυτά και τα ζώα. Αυτήν την ξεχωριστή ειδοποιό διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα ο Marx την ταυτίζει με την συνειδητή δραστηριότητα, όχι ως αυτοσυνείδηση, θρησκεία, φιλοσοφία και τα παρόμοια, αλλά ως παραγωγική εργασία για την εξασφάλιση των μέσων επιβίωσής τους59. Στην διαδικασία εκδίπλωσης της δραστηριότητάς του ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια σχέση αντιθετική με τη φύση, αυτή η δεύτερη αποτελεί μια πραγματικότητα εξωτερική προς αυτόν, υπάρχει ανεξάρτητα – ή αντικειμενικά – από τη δική του ουσία και ύπαρξη. Η κοινωνία εξελίσσεται από πρωιμότερες σε συνθετότερες δομές ανάλογα με το πώς ο άνθρωπος και ο πολιτισμός του αντιμετωπίζουν τη φύση - μια δύναμη ξένη και ενάντια σε αυτόν, σε μια σχέση αντιπαλότητας και καθαρά ζωικού και επιβιωτικού χαρακτήρα μεταξύ τους. Ο πρωτόγονος άνθρωπος - πέρα από την ταφή των νεκρών και κάποια αντίστοιχα λατρευτικά έθιμα - δεν εκδήλωνε μορφές δημιουργικότητας, που σήμερα θεωρούμε τυπικά χαρακτηριστικές της ανθρώπινης ουσίας, κυρίως παρουσιάζεται ως κατασκευαστής εργαλείων60. Αλλά και η συνείδηση ως ανώτατη μορφή εκδήλωσης του εξελιγμένου ανθρώπου εξηγείται στο πλαίσιο της μαρξικής σκέψης ως μίμηση και καθρέφτισμα της πραγματικότητας, του κόσμου δηλαδή των ενστίκτων για επιβίωση και αναπαραγωγή.61
Η ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργεί «παραγωγικές δυνάμεις», γεγονότα και έργα – όπως εργαλεία στην προϊστορία του – που συνιστούν μια συγκεκριμένη ιστορική μορφή πολιτισμού που επανακαθορίζει τις ατομικές συμπεριφορές και πράξεις, είναι το πρωτεύον εδώ. Οι καλλιτεχνικές πράξεις, η φιλοσοφία και τα λοιπά αιθέρια ανθρώπινα δημιουργήματα υποβαθμίζονται σε συμπτώματα της κύριας οικονομοπολιτικής βάσης των σχέσεων παραγωγής. Παραπέρα, τα δημιουργήματα του ανθρώπινου πολιτισμού συνδέονται με την ουσιαστική οικονομική οργάνωση της κοινωνίας στην συγκεκριμένη ιστορική βαθμίδα, με βάση την θεωρία του Marx για την αλλοτρίωση, την κριτική του δηλαδή για τον χωρισμό ουσίας και αληθινής ύπαρξης στο πλαίσιο των οικονομικών σχέσεων που πλαισιώνουν τη βασική δομή της ατομικής ιδιοκτησίας: έτσι κάποιες μορφές πολιτικής, θρησκείας, τέχνης, εξηγούνται από την απομάκρυνση – αποξένωση του ανθρώπου από την ουσία του. Μάλιστα, η σύλληψη της θεωρίας αυτής έχει φιλοσοφική αφετηρία στην εγελιανή σκέψη – ως ειρωνική στάση του Marx προς την ιδεαλιστική αφαίρεση, την οποία καταλογίζει επικριτικά στην εγελιανή φιλοσοφία του πνεύματος. Η παραγωγική ζωή, η μόνη αληθινή ζωή του ανθρώπινου είδους, προαναγγέλλει και τον μοναδικό πραγματικό τρόπο που υποδεικνύει ο Marx ως δυνατότητα υπέρβασης της αλλοτρίωσης, με την προοπτική ιστορικής πραγμάτωσης ενός μελλοντικού κοινωνικού συστήματος ακύρωσης κάθε μορφής ιδιωτικής περιουσίας κι έτσι επιστροφής «του ανθρώπου της θρησκείας, της οικογένειας, του κράτους κ.λπ. στην αληθινή ανθρώπινη ύπαρξή του», σαν η «αληθινή λύση της σύγκρουσης ανάμεσα στην ουσία και την ύπαρξη»62. Η θεωρία του Marx – ακόμη και σε αυτά τα πρώιμα κείμενά του, πριν το 1845 – έχει σημαντικό αντίκτυπο στο περιεχόμενο της έννοιας της δημιουργίας: ο κόσμος – αντίθετα με την κοσμογένεση του Τιμαίου και τη θρησκευτική παράδοση του θεού δημιουργού – μπορεί να θεωρείται πλέον προϊόν των ανθρώπινων παραγωγικών δυνάμεων σε διαφορετικά στάδια της εξέλιξής τους. Ενώ στην προηγηθείσα εγελιανή ανθρωπολογία θεμελιώνεται η αδήριτη αναγκαιότητα της ελευθερίας στην αυτοπραγμάτωση της ανθρώπινης συνείδησης, ως ιδέα και πνεύμα, ο «αλλοτριωμένος» άνθρωπος του Marx, προετοιμάζεται κατάλληλα από την ιδεαλιστική σκέψη, για να «δει» την απελευθέρωσή του μέσα στην ανατροπή των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της παραγωγικής του εργασίας – της υλικοπρακτικής του δηλαδή σχέσης με τη φύση. Ο ορθολογικός σχεδιασμός της οικονομίας μπορεί να θεωρηθεί ρυθμιστής και απώτερο σημείο αναφοράς της ατομικής πράξης και ατομικής δημιουργικής δραστηριότητας. Άτομο και συλλογική πράξη, ψυχολογικό υποκείμενο και κοινωνία γίνονται έτσι τα βασικά εννοιολογικά εργαλεία μιας κοινωνιολογικής προσέγγισης της δημιουργικότητας.
Στο ύστερο έργο του όμως, και συγκεκριμένα, στο Κεφάλαιο, ο Marx υποβάλλει την εργασία σε αρνητική κριτική, δίνοντας χώρο στην ανθρώπινη απελευθέρωση μέσω της δραστηριότητας και πέρα από την παραγωγική εργασία. Ο άνθρωπος της εργασίας των νεανικών έργων θεωρείται πλέον στο πλαίσιο των αναλύσεων του Κεφαλαίου, άθυρμα μιας «αναγκαιότητας», εξωτερικής και ξένης προς τον άνθρωπο.
Η κριτική που ασκήθηκε αργότερα προς την μαρξική κριτική της κλασικής ανθρωπολογίας αποκαλύπτει με τη σειρά της ότι ο κοινωνικός μονιστικός ντετερμινισμός του Marx διατηρεί την ίδια «αφηρημένη λατρεία» που είχε η κλασική μεταφυσική, αλλά αυτήν τη φορά με πρόσδεση στην έννοια των «παραγωγικών δυνάμεων», στη θέση της ανθρώπινης ουσίας. Η κριτική αυτή που ασκήθηκε (από στοχαστές όπως οι Κώστας Παπαϊωάννου, Κορνήλιος Καστοριάδης, νέοι μαρξιστές της κριτικής σχολής της Φρανκφούρτης, Παναγιώτης Κονδύλης κ.ά.), τόσο στους φιλοσόφους του 19ου αιώνα όσο και στον ίδιο το Marx, στηρίχθηκε σε μια ιστορικοκριτική μέθοδο, με παράθεση και αντιπαραβολή κειμένων διαφορετικών θεωριών και το συγκριτικό συσχετισμό τους με την ιστορική πραγματικότητα.
Ενώ ο Marx έβλεπε τη σφαίρα της δημιουργικότητας σε συνάρτηση με την οικονομική δομή της κοινωνίας υπηρετώντας έναν «οικονομικό μονισμό», όπως έχει χαρακτηρισθεί, εν τούτοις δεν αποδρά ολοκληρωτικά από τον ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό της νεανικής του σκέψης επιτρέποντας – ως σύνθεση των νεανικών και ώριμων αντιλήψεών του – να αναχθεί η εργασία σε κύριο πρότυπο ανθρώπινης πράξης και γενικά δραστηριότητας και να συνδεθεί η έννοια του hominis faber (κατασκευαστή εργαλείων) με αυτήν του hominis artifex (δημιουργoύ έργων τέχνης): η στάση του Marx ως προς τη μελέτη του ανθρώπου και την φιλοσοφική της προσέγγιση, αλλά και η εξέλιξή της στο ύστερο έργο του, μαρτυρεί τόσο την ανθρωπολογική αλλά και την ανθρωποκεντρική προοπτική του, ακόμα και με την αρνητική χροιά που αποδίδει τουλάχιστον στα στοιχεία εκείνα που συνταυτίζει με την ιδεολογία. Είναι δε σημαντική, γιατί προβάλλει μια έννοια πρακτικής δραστηριότητας αποσπασμένη από την πνευματική υπόσταση, με την οποία την επιφόρτισαν οι ιδεαλιστές και μάλιστα την ανάγει σε πηγή πρωταρχικής γνωσιακής αλήθειας και ηθικής αξίας. Είτε με την απελευθερωτική της διάσταση στο πρώιμο έργο είτε ως δυναστευτική της ανθρώπινης ουσίας εργασία, η δημιουργική δραστηριότητα κατά τη μαρξική αντίληψη, αναδεικνύεται σε ιδεολογικό μέσο για την κριτική ορισμένων σφαιρών του πολιτισμού, που πρότερα εθεωρούντο ουσιώδεις πραγματώσεις της αυτοσυνείδησής του.
Μέσα στο σύνολο των δημιουργημάτων του ανθρώπινου πολιτισμού η μαρξική σκέψη εμβάλλει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε όσα σχετίζονται άμεσα με την οικονομική σφαίρα – που προσδιορίζει ως ουσιώδη θεμέλια της ιστορίας – και σε όσα παρουσιάζονται ως εκφράσεις της αλλοτρίωσης – θρησκεία, πολιτική, φιλοσοφία – που τον απομακρύνουν από την αληθινή του ουσία. Δικαιώνει την υλική πλευρά του πολιτισμού, τη βιομηχανία, ως εμπρόθετη κι ενσυνείδητη μορφή ανθρώπινης δημιουργικότητας που μάλιστα καθορίζει τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της ταυτότητας του ανθρώπου.
Σημειώσεις
57. «Τι είναι η ζωή, αν όχι δραστηριότητα;» ρωτάει ο Marx, πριν δείξει ότι «κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα (κάθε αυθεντικά ανθρώπινη δραστηριότητα) υπήρξε ίσαμε τώρα εργασία, άρα βιομηχανία». K. Marx, Economic and Philosophical Manuscripts of 1844 (στο εξής ΟΦΧ), M. Miligan (μετάφρ., επιμ.), Courier Corporation, Dover Publications, Mineola, New York, 2012, σελ.73 και 110. Βλ. περισσότερα στο Ά. Λάζου, 2006, Άνθρωπος, φύση και πράξη, διδακτορική διατριβή, ό.π., https://www.academia.edu/pdf.
58. ...οι άνθρωποι απελευθερώνονται κάθε φορά στο μέτρο που οι υπάρχουσες παραγωγικές δυνάμεις, και όχι το ιδεώδες τους για τον άνθρωπο, τους υποδεικνύουν και τους επιτρέπουν ν’ απελευθερωθούν». K. Marx/ F. Engels, A Critique of The German Ideology (στο εξής Γερμανική Ιδεολογία), Progress Publishers, 1968, αγγλ. μετάφρ. T. Delaney, B. Schwartz, Online Version: Marx/Engels Internet Archive (marxists.org) 2000, σελ. 456. (μετάφρ. στα ελληνικά του Β. Τομανά στο Κ. Παπαϊωάννου, Μαρξ και Μαρξισμός Τ Ι: Οντολογία και Αλλοτρίωση, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2009, σελ. 169 - 258, υποσ. 89).
59. Γερμανική Ιδεολογία, ό.π., σελ. 17.
60. Εδώ επισημαίνουμε τη διάκριση ανάμεσα στον άνθρωπο-δημιουργό τέχνης (homo artifex) και στον άνθρωπο-κατασκευαστή εργαλείων (homo faber), όπου η πρώτη ιδιότητα έχει θεωρηθεί χαρακτηριστική της ανθρωπολογικής φάσης του homo sapiens σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ικανότητες που εμφανίζουν τα ζώα. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι πολιτισμικές εκφράσεις όπως ο χορός ή η χρήση μάσκας ισχύουν διαχρονικά ως μορφές τόσο του πρώιμου, αλλά και ύστερου πολιτισμού του: G. B. Vico, Scienza Nuova (Νέα Επιστήμη), γαλλ. μετάφρ. La Science Nouvelle (1725), Gallimard, Tel, Παρίσι, 1993, Β΄ παρ. 537.
61. Γερμανική Ιδεολογία, ό.π., σελ. 17: «αυτό που είναι οι άνθρωποι συμπίπτει με τα προϊόντα που παράγουν και με τον τρόπο με τον οποίο τα παράγουν»: Πρβλε ΟΦΧ, ό.π., σελ. 74.
62. ΟΦΧ, ό.π., σελ. 102 - 104. Γερμανική Ιδεολογία, ό.π., σελ. 71.
63. ΟΦΧ, ό.π., σε. 108 κ.ε.
64. «Αυτή η σώρευση παραγωγικών δυνάμεων, κεφαλαίων και κοινωνικών μορφών του εμπορίου – διακηρύσσει ο Marx – αποτελεί το πραγματικό θεμέλιο αυτού που οι φιλόσοφοι θεώρησαν «υπόσταση» ή «ουσία» του ανθρώπου». Γερμανική Ιδεολογία, ό.π., σελ. 35. Πρβλε σελ. 172.
65. ΟΦΧ, ό.π., σελ. 109 - 110.
ΣΧΟΛΙΟ: Η ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, ΟΣΟ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ ΚΑΙ ΑΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ, ΦΩΤΙΖΕΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΧΕΓΚΕΛ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ, ΣΤΟΝ ΝΟΥ, ΑΛΛΑ ΣΤΟΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΝΟΥ. ΔΗΛ. ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΟ ΝΟΥ, ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΓΙ' ΑΥΤΟ Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ. ΕΜΕΙΝΕ ΛΟΙΠΟΝ ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΠΡΙΝ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΟΝ ΝΟΥ, ΤΟ ΘΕΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΣΤΟΝ ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΟΥ, ΣΤΟΝ ΟΙΚΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ.
Η ψυχή διαιρείται στο άλογο μέρος της ή παθητικό και στο λογικό μέρος της που είναι ο νους του ανθρώπου. Το λογικό μέρος είναι αυτό που κυρίως φέρει το κατ’ εικόνα της Αγίας Τριάδας και διακρίνεται σε νου, λόγο και πνεύμα, εικονίζοντας τον τριαδικό Θεό.
ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕ ΛΟΠΟΝ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΘΕΟ ΛΟΓΟ ΠΟΥ ΕΤΡΕΞΕ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ, ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕ. ΔΙΟΤΙ ΟΠΩΣ ΕΞΗΓΕΙ Ο ΑΓΙΟΣ.
«Ἀφοῦ λοιπὸν ἐσηκώθηκε, ἦλθε στόν πατέρα του. Ἐνῶ δὲ ἀπεῖχε ἀκόμη πολύ». Πῶς καὶ ἦλθε καὶ συγχρόνως ἀπεῖχε πολύ, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ πατέρας του τὸν εὐσπλαγχνίσθηκε καὶ ἐξῆλθε πρὸς συνάντησή του;
Ὁ ἄνθρωπος πού μετανοεῖ μὲ τὴν ψυχὴ του διὰ μὲν τῆς ἀγαθῆς προθέσεως καὶ τῆς ἀποχῆς ἀπὸ τὴν ἁμαρτία φθάνει πρὸς τὸν Θεό· ἀπὸ τὴν κακὴ ὅμως συνήθεια καὶ τὶς προλήψεις τυραννούμενος νοερῶς, ἀπέχει ἀκόμη πολὺ ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ ἂν πρόκειται νά σωθεῖ, χρειάζεται μεγάλη ἀπὸ ἄνω εὐσπλαγχνία καὶ βοήθεια.
ΑΥΤΟΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟΥ ΧΕΓΓΕΛ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΑΛΛΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΩΝ (ΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ), ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙ ΤΗΝ ΛΟΓΙΚΗ ΣΑΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΔΗΛ. ΣΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΟΝ ΛΟΓΟ, ΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΤΥΧΑΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΥΠΟΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗΝ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΟΜΩΣ ΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΟΥΣΙΑ, ΣΤΟ ΘΕΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ. ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΟΝ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟ ΝΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕΙ ΜΕ ΤΟ ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΤΟΥ, ΤΟΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟ, ΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΕΠΙΓΕΙΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ.
ΣΗΜΕΡΑ ΟΜΩΣ ΑΥΤΟΣ Ο ΚΟΙΝΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΝΟΥΣ ΔΟΚΙΜΑΖΟΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ, ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΛΑ ΤΕΛΙΚΩΣ ΝΙΚΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΑΡΞΙΣΜΟ, ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΤΥΧΑΙΟ, ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ, ΣΤΗΝ ΜΟΙΡΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. Ο ΟΠΟΙΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΟΣ ΘΑ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΕΝΑΝ ΕΞΩΓΗΙΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΣΩΜΑΤΟ.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΣΑΝ ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΞΩΓΗΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΗΔΗ ΜΠΡΟΣ ΜΑΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου