ΤΟ ΕΦΕΥΡΗΜA ΤΗΣ ‹‹ΠΡΟΟΔΟΥ››

 Και επειδή υπάρχουν και στις μέρες μας διάφοροι που ακόμα «θαυμάζουν» τον Πικάσο, τον Σαγκάλ και τον Καντίνσκυ...                     

Γράφει ο Αναστάσιος  Γιαννάς

«Της αριστεράς και της προόδου». Ασφαλώς θα το έχετε ακούσει το σλόγκαν. Η έννοια που  εκφράζει είναι πολύ παλιά ξέρετε. Έγινε ευρύτερα γνωστή στις ημέρες της Γαλλικής Επανάστασης, όταν στο café του  Palais  Royal  συγκεντρώνονταν οι φωτισμένοι μασόνοι για να προετοιμάσουν την...επέλαση της προόδου. Όμως αυτή η έννοια [της προόδου] εμφανίστηκε ακόμη πιο νωρίς. Δηλαδή στις απαρχές της νεωτερικής εποχής, μεταξύ του 1600 και 1700, όταν ο γνωστικισμός, υπό την μορφή του προτεσταντισμού και αργότερα του διαφωτισμού, άρχισε να εξαπλώνεται στην Ευρώπη. Στην αρχαιότητα αυτή η έννοια δεν υπήρχε. Η ιδέα των αρχαίων για την πνευματική εξέλιξη σε σχέση με το πέρασμα του χρόνου, ήταν το ακριβώς αντίθετο της προόδου: Ας θυμηθούμε τις πέντε εποχές του Ησίοδου, που ξεκινώντας από την χρυσή εποχή της πνευματικής τελειότητας, αρχίζει μία διαδοχική παρακμή με την έλευση των εποχών του αργύρου, του χαλκού, της εποχής των ηρώων  και στο τέλος, της εποχής του σιδήρου. Αλλά και η  χριστιανική ιδέα για την εξέλιξη του κόσμου  είναι αρνητική: Ο κόσμος οδεύει προς την καταστροφή και την έλευση του αντίχριστου. (Οι αρχαίοι είχαν μία κυκλική αντίληψη του χρόνου, ενώ ο Χριστιανισμός μία γραμμική). Πρόοδος λοιπόν! Όπως είχε πει ένας Ιταλός σκηνοθέτης: Η αναμονή καλύτερων εποχών που δεν θα έλθουν ποτέ. Εν ολίγοις , η ιδέα της ‹‹προόδου›› δημιουργήθηκε και προπαγανδίστηκε για δύο βασικούς λόγους :

Α)Αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος της γνωστικής προσπάθειας για την αυτοθέωση του ανθρώπου και την απεξάρτησή του από τον Θεό της δημιουργίας.

Β) Ήταν ένα καλό προπαγανδιστικό σλόγκαν για να υπονοηθεί, ότι η αρχαιότητα και ο μεσαίωνας, ήταν ξεπερασμένες εποχές  εν σχέση με τις  μελλοντικές,  που θα έφερναν μία ανώτερη πνευματικότητα. Σκεφτήκαμε λοιπόν , να δείξουμε με τον δικό μας τρόπο, το πόσο ανώτερη ήταν αυτή η πνευματικότητα της σύγχρονης  προοδευτικής εποχής. Είναι γενικά αποδεκτό, ότι η τέχνη αντανακλά το πνεύμα που επικρατεί (ή προετοιμάζεται για να επικρατήσει) σε μια ορισμένη εποχή. Έτσι, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε μία μικρή έκθεση αντιπροσωπευτικών ζωγραφικών έργων, που ξεκινούν από το 1550 και φθάνουν  μέχρι σήμερα. Την αρχαία Ελληνική και βυζαντινή τέχνη τις παραλείπουμε γιατί είναι γνωστές σε όλους. Παρατηρήστε λοιπόν αυτή την «προοδευτική» στον χρόνο παρουσίαση των έργων, και θα διαπιστώσετε μία ριζική αλλαγή πνεύματος, λίγο πριν τις αρχές του 1900.

Tintoretto, Η  Δημιουργία των ζώων, 1551

Caesar van Everdingen, Οι τέσσερις μούσες με τον Πήγασο, 1650

François Boucher,  Διακοπή του ύπνου, 1750.

Gustave Moreau, Ο Ησιόδος και η Μούσα, 1891

 Edvard Munch, Η Κραυγή, 1893

Marc Chagall, Εγώ και το χωριό, 1911

Wasilly Kandinsky, Σε λευκό, 1923

Robert Olley, Δημόσια τουαλέτα,1972

Dale  Frank, Ulotrichous Brachycephalic ,2007

Το 1893 ο Edvard Munch, με το έργο του, Η Κραυγή, που παρουσιάσαμε πιο πάνω, αποτύπωσε τον ερχομό της εποχής του υπαρξιακού τρόμου, και της κουλτούρας των αβύσσων.

Θεόδοτος: ΤΟ ΕΦΕΥΡΗΜA ΤΗΣ ‹‹ΠΡΟΟΔΟΥ›› (theodotus.blogspot.com)