Αγ. Γρηγόριος Νύσσης - Λόγος Κατηχητικός Ο Μέγας (30)

 Συνέχεια από: Πέμπτη, 14 Οκτωβρίου 2021

ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Κεφάλαιο 30

1. Εάν δε νομίζει κάποιος ότι ελέγχει τον ημέτερο λόγο (την θρησκεία μας) με την παρατήρηση ότι ακόμη και μετά την παροχή της θεραπείας είναι πλημμελής ο ανθρώπινος βίος λόγω των αμαρτημάτων, ας οδηγηθεί προς την αλήθεια με την βοήθεια ενός παραδείγματος από τα γνωστότερα. Όπως ο όφις, εάν λάβει καίριο κτύπημα στην κεφαλήν δεν νεκρώνεται αμέσως και ο κατόπιν συρμός, αλλά η μεν κεφαλή αποθνήσκει, το δε ουραίο μέρος του σώματος είναι ψυχωμένο με τον δικό του θυμό και δεν στερείται της ζωτικής δυνάμεως, έτσι είναι δυνατόν να δούμε και την κακία κτυπημένη μεν στο καίριο σημείο, αλλά με τα υπολείμματα αυτής συνεχίζουσα την ενόχληση του βίου μας.

2. Αλλ’ όταν αφήσουν να μέμφονται τον λόγον του μυστηρίου (την θρησκεία μας) ως προς αυτά τα σημεία, κατηγορούν αυτήν δια το ότι η πίστις δεν έφτασε σε όλους τους ανθρώπους. Και λέγουν γιατί δεν ήλθε η χάρις σε όλους τους ανθρώπους, αλλ’ ενώ μερικοί εδέχθησαν τον λόγον, δεν είναι λίγοι οι μη δεχθέντες αυτόν, διότι ο Θεός είτε δεν ήθελε να δώσει αφθόνως όλην την ευεργεσία είτε δεν μπορούσε. Κανένα από τα δύο αυτά δεν είναι εκτός μομφής· διότι δεν αρμόζει στον Θεό να είναι το αγαθόν ούτε αβούλητον ούτε αδύνατον.

3. Εάν λοιπόν η πίστις είναι κάτι αγαθόν, τότε γιατί, λέγουν, δεν δόθηκε η χάρις σε όλους; Εάν βεβαίως και από την δική μας θρησκεία εδιδάσκετο τούτο, ότι δηλαδή η πίστις των ανθρώπων ρυθμίζεται από το θείο θέλημα, και ότι άλλοι μεν καλούνται σε αυτήν, άλλοι δε δεν καλούνται, τότε θα είχε θέση η κατηγορία αυτή (τούτο το έγκλημα), εκφραζόμενη κατά της θρησκείας μας. Εάν όμως η κλήσις προς την πίστιν είναι ίση για όλους, χωρίς να διακρίνει ούτε αξίωμα ούτε ηλικία ούτε έθνη (δια τούτο δε κατά την αρχήν του χριστιανικού κηρύγματος οι κήρυκες του λόγου απευθύνθηκαν προς όλα τα έθνη με μία γλώσσα κατά θεία έμπνευση, ώστε κανείς να μην είναι αμέτοχος των αγαθών), τότε πώς θα ήταν εύλογο να κατηγορούν τον Θεόν ότι δεν επεκράτησε παντού ο λόγος; Πράγματι ο έχων την εξουσία επί του παντός ένεκεν υπερβολικής τιμής προς τον άνθρωπον αφήνει κάτι να ευρίσκεται εντός του πλαισίου της δικής μας εξουσίας, για το οποίον ο καθένας είναι μόνος κύριος. Αυτό δε το κάτι είναι η προαίρεσις, ένα αδούλωτο και αυτεξούσιο αγαθόν, ευρισκόμενο στη ελευθερία της διανοίας μας. Επομένως δικαιότερο θα ήταν να προσαφθεί η κατηγορία προς εκείνους οι οποίοι δεν προσήλθαν στην πίστιν παρά προς εκείνον ο οποίος τους εκάλεσε προς την πίστιν. Ούτε και στην περίπτωσιν του Πέτρου, ο οποίος κήρυξε τον λόγον αρχικώς σε πολυάριθμη συνάθροιση Ιουδαίων και τρεις χιλιάδες παρεδέχθησαν την πίστιν, οι μη πιστεύσαντες οι οποίοι ήσαν περισσότεροι των πιστευσάντων εμέμφθησαν τον απόστολον διότι δεν πίστευσαν. Αφού η χάρις προσεφέρθη δημοσία δεν θα ήταν πρέπον ο εκουσίως απορρίψας αυτήν να κατηγορεί όχι τον εαυτόν του, αλλά κάποιον άλλον για την αποτυχία. 

Το Πρωτότυπο κείμενο 

Κεφάλαιο 30 

1. Εἰ δέ τις ἐλέγχειν οἴεται τὸν ἡμέτερον λόγον, ὅτι καὶ μετὰ τὸ προσαχθῆναι τὴν θεραπείαν ἔτι πλημμελεῖται διὰ τῶν ἁμαρτημάτων ὁ ἀνθρώπινος βίος, ὑποδείγματί τινι τῶν γνωρίμων ὁδηγηθήτω πρὸς τὴν ἀλήθειαν. ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τοῦ ὄφεως, εἰ κατὰ κεφαλῆς τὴν καιρίαν λάβοι, οὐκ εὐθὺς συννεκροῦται τῇ κεφαλῇ καὶ ὁ κατόπιν ὁλκός, ἀλλ' ἡ μὲν τέθνηκε, τὸ δὲ οὐραῖον ἔτι ἐψύχωται τῷ ἰδίῳ θυμῷ καὶ τῆς ζωτικῆς κινήσεως οὐκ ἐστέρηται, οὕτως ἔστι καὶ τὴν κακίαν ἰδεῖν τῷ μὲν καιρίῳ πληγεῖσαν, ἐν δὲ τοῖς λειψάνοις ἑαυτῆς ἔτι διοχλοῦσαν τὸν βίον. 

2. ἀλλ' ἀφέντες καὶ τὸ περὶ τούτων τὸν λόγον τοῦ μυστηρίου μέμφεσθαι, τὸ μὴ διὰ πάντων διήκειν τῶν ἀνθρώπων τὴν πίστιν ἐν αἰτίᾳ ποιοῦνται. καὶ τί δήποτε, φασίν, οὐκ ἐπὶ πάντας ἦλθεν ἡ χάρις, ἀλλὰ τινῶν προσθεμένων τῷ λόγῳ οὐ μικρόν ἐστι τὸ ὑπολειπόμενον μέρος, ἢ μὴ βουληθέντος τοῦ θεοῦ πᾶσιν ἀφθόνως τὴν εὐεργεσίαν νεῖμαι, ἢ μὴ δυνηθέντος πάντως; ὧν οὐθέτερον καθαρεύει τῆς μέμψεως. οὔτε γὰρ ἀβούλητον εἶναι τὸ ἀγαθὸν προσήκει τῷ θεῷ, οὔτε ἀδύνατον. 

3. εἰ οὖν ἀγαθόν τι ἡ πίστις, διὰ τί, φασίν, οὐκ ἐπὶ πάντας ἡ χάρις; εἰ μὲν οὖν ταῦτα καὶ παρ' ἡμῶν ἐν τῷ λόγῳ κατεσκευάζετο, τὸ παρὰ τοῦ θείου βουλήματος ἀποκληροῦσθαι τοῖς ἀνθρώ ποις τὴν πίστιν, τῶν μὲν καλουμένων, τῶν δὲ λοιπῶν ἀμοιρούντων τῆς κλήσεως, καιρὸν εἶχεν τὸ τοιοῦτον ἔγκλημα κατὰ τοῦ μυστηρίου προφέρεσθαι· εἰ δὲ ὁμότιμος ἐπὶ πάντας ἡ κλῆσις, οὔτε ἀξίας, οὔτε ἡλικίας, οὔτε τὰς κατὰ τὰ ἔθνη διαφορὰς διακρίνουσα· διὰ τοῦτο γὰρ παρὰ τὴν πρώτην ἀρχὴν τοῦ κηρύγματος ὁμόγλωσσοι πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν οἱ διακονοῦντες τὸν λόγον ἐκ θείας ἐπιπνοίας ἀθρόως ἐγένοντο, ὡς ἂν μηδεὶς τῆς διδαχῆς τῶν ἀγαθῶν ἀμοιρήσειεν· πῶς ἂν οὖν τις κατὰ τὸ εὔλογον ἔτι τὸν θεὸν αἰτιῷτο τοῦ μὴ πάντων ἐπικρατῆσαι τὸν λόγον; ὁ γὰρ τοῦ παντὸς τὴν ἐξουσίαν ἔχων δι' ὑπερβολὴν τῆς εἰς τὸν ἄνθρωπον τιμῆς ἀφῆκέ τι καὶ ὑπὸ τὴν ἡμετέραν ἐξουσίαν εἶναι, οὗ μόνος ἕκαστός ἐστι κύριος. τοῦτο δέ ἐστιν ἡ προαίρεσις, ἀδούλωτόν τι χρῆμα καὶ αὐτεξούσιον, ἐν τῇ ἐλευθερίᾳ τῆς διανοίας κείμενον. οὐκοῦν ἐπὶ τοὺς μὴ προσαχθέντας τῇ πίστει δικαιότερον ἂν τὸ τοιοῦτον ἔγκλημα μετατεθείη, οὐκ ἐπὶ τὸν κεκληκότα πρὸς συγ κατάθεσιν. οὐδὲ γὰρ ἐπὶ τοῦ Πέτρου κατ' ἀρχὰς τὸν λόγον ἐν πολυανθρώπῳ τῶν Ἰουδαίων ἐκκλησίᾳ κηρύξαντος, τρισχιλίων κατὰ ταὐτὸν παραδεξαμένων τὴν πίστιν, πλείους ὄντες τῶν πεπιστευκότων οἱ ἀπειθήσαντες ἐμέμψαντο τὸν ἀπόστολον ἐφ' οἷς οὐκ ἐπείσθησαν. οὐδὲ γὰρ ἦν εἰκός, ἐν κοινῷ προτεθείσης τῆς χάριτος, τὸν ἑκουσίως ἀποφοιτήσαντα μὴ ἑαυτόν, ἀλλ' ἕτερον τῆς δυσκληρίας ἐπαιτιᾶσθαι.