ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (9)

 Συνέχεια από: Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2021

Η ιεραρχική δομή του κόσμου σύμφωνα με τον ψευδο-Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

του Rene Roques.

        
  β) Τα παράγωγα του μέτρου και του λόγου (συνέχεια).

         
 Ειδομένες απο την πλευρά τού Θεού, η συμμετρία και η αναλογία δείχνουν το ιδανικό μέτρο, το μάξιμο που έχει δοθεί σε κάθε όν για την μετοχή του στο Θείο. Αυτό το μέτρο έχει καθορισθεί απο τον Θεό "Ανήκει στην  αιτία όλων των πραγμάτων η κλήση τών όντων στην κοινωνία μαζί Του όπως έχει καθορισθεί για καθένα απο την ιδιαίτερή του αναλογία (ώς εκάστω των όντων, ώρισται πρός της οικείας αναλογίας". Έτσι η μετοχή στον Θεό, απο το "ένα μέρος, είναι κοινή σε όλα τα όντα της ιεραρχίας, τα οποία εξ'ορισμού, είναι Θεοειδή. Αλλά απο το άλλο μέρος, η ποιότης τής μετοχής τους, καθορισθείσα απο την αναλογία τους, παραμένει μεταβλητή απο την μία ιεραρχική τάξη στην άλλη!" (ουράνια ιεραρχία 292 D).

          Επομένως αναλογία και συμμετρία εμφανίζονται σαν προκαθορισμοί. Είναι Θείες ιδέες πρίν συσταθούν σαν ιεραρχικοί νόες. Αλλά αυτές οι ιδέες είναι ταυτοχρόνως αγαθές θελήσεις οι οποίες δημιουργούν τις διάφορες τάξεις και τους καθορίζουν τα όριά τους. "Εμείς ονομάζουμε μοντέλλα (παραδείγματα) τούς Θείους λόγους δημιουργούς τών ουσιών οι οποίοι προϋπάρχουν αυτών στην ενότητα (τους εν Θεώ των όντων ουσιοποιούς και ενιαίως προϋφεστώντας λόγους) τους οποίους η Γραφή ονομάζει προορισμούς, και είναι Θεία και αγαθά θελήματα, τα οποία δημιουργούν τα όντα προσφέροντας τους τα όριά τους (των όντων αφοριστικά και ποιητικά)" (Θεία ονόματα 824 C). Μοντέλλα, λόγοι, προκαθορισμοί, Θεία θελήματα, έτσι μας φανερώνονται λοιπόν οι αναλογίες απο την μεριά του Θεού. Αλλά ο Νούς πρέπει να προσαρμοστεί κατά κάποιο τρόπο στο δώρο που του προσφέρθηκε. Η Θεία γενναιοδωρία ζητά μία επιστροφή. Και γι'αυτό εμείς πρέπει να τοποθετήσουμε την αναλογία στην δεύτερη πλευρά της, που είναι η σχέση του νού με τον Θεό. Αυτή η σχέση, ας το επαναλάβουμε, είναι ήδη κατ'ουσίαν καθορισμένη απο την Θεία πρωτοβουλία που την δημιούργησε μ'αυτόν ή με τον άλλο τρόπο. Αλλά πρέπει η πραγματική αναλογία των νόων να προσαρμόζεται τελείως στην ιδανική αναλογία που τους προτείνει ο Θεός. Όλη τους η προσπάθεια όμως πρέπει να τείνει σ'αυτή την πληρότητα, που είναι και το ίδιο το τέλος τής ιεραρχίας (η πρός Θεόν, ώς εφικτόν, αφομοίωσις τε και ένωσις [Ουρ. Ιερ. 165 Α]. Εάν θα θέλαμε να εμβαθύνουμε διά ποιάς οδού οι κτιστοί νόες αυξάνουν την αναλογία τους, σχεδόν πάντοτε ατελή, μέχρι την τέλεια αναλογία, η οποία την συμμορφώνει στον Θεό, θα πρέπει να πούμε ότι η δική μας Θεία ικανότης αυξάνει στο ίδιο μέτρο με το οποίο αυξάνει η δική μας πνευματική γενναιοδωρία και η αγάπη μας!

          Εδραιώνεται μία ανταλλαγή ανάμεσα στον Θεό και τον κτιστό νού, η αγάπη καλεί την αγάπη! Μία γενναιοδωρία πιό έντονη στον Θεοποιημένο νού ζητά και αποκτά ένα πιό πλήρες δώρο απο τον Θεό, και αντιστρόφως το πιό υψηλό δώρο και πιό αγνό διαστέλλει την Θεία ικανότητα των όντων. "Ο Θεός δεν κοινωνεί απο την αρχή παρά ένα μέτριο φώς (αίγλης μετρίας). Στην συνέχεια όταν οι νόες έχουν γευθεί το φώς και επιθυμούν περισσότερο (και μάλλον εφιεμένων) δωρίζεται περισσότερο (και μάλλον εφιεμένων, μάλλον εαυτήν αναδιδόναι) και τους φωτίζει περισσότερο και θαυμαστά διότι αγάπησαν πολύ. (Ο Θεός ευχαριστείται και δοξάζεται σαν νοητήν τ'αγαθού φωτωνυμίαν)". Περί Θ. ονομάτων 700C.

          Και Αυτός τους σπρώχνει πάντοτε μπρός, σύμφωνα με την ικανότητα τους στην ανάβαση (και αεί ανατείνειν αυτάς επί τα πρόσω κατά την σφών εις ανάνευσιν αναλογίαν).

          Έτσι δι'ενός είδους κυκλικής κινήσεως η οποία ξεκινά απο τον Θεό για να φθάσει και να μεταμορφώσει τους νόες στον Θεό και η οποία επιστρέφει αγαπητικώς απο τους νόες στον Θεό και εκ νέου απο τον Θεό στους νόες και έτσι συνεχώς επ'άπειρον, ο ΝΟΥΣ αποκτά σταδιακώς και προοδευτικώς τις αληθινές του διαστάσεις ανυψωνόμενος, απο μία αναλογία και απο μία συμμετρία ατελείς, στην συμμετρία και την αναλογία οι οποίες έχουν δημιουργήσει το αντικείμενο των ιδεών και των Θείων θελήσεων.

          Βλέπουμε λοιπόν ποιός είναι ο αληθινός ρόλος τής αξίας, η οποία γεννάται απο ενέργειες καθαρμού και μεταστροφής του νού. Συνίσταται ουσιαστικώς στην υπέρβαση της αποστάσεως η οποία χωρίζει την αναλογία ενεργεία πραγματοποιημένη απο την ιδανική αναλογία, η οποία προσομοιώνεται σε καθεμιά απο τις τάξεις. Οι ενέργειες μας και η θέλησή μας είναι ανίκανες να κατακτήσουν την τέλεια αρμονία που μας προτείνει ο Θεός. Αλλά η πρωτοβουλία μας και η προσπάθεια μας είναι απολύτως αναγκαίες σ'αυτή την πρόοδο η οποία δέν μπορεί ούτε θέλει να είναι παρά μόνον η παρακίνηση μίας ελευθερίας. Απο το ένα μέρος η ελεύθερη πρωτοβουλία τού Θεού, απο το άλλο, η ελεύθερη απάντηση του κτιστού ΝΟΥ!

          Ανακαλύπτουμε λοιπόν ένα νέο χαρακτηριστικό της τάξεως τού Διονυσίου. Είναι ένα μέτρο οπωσδήποτε, ένα μέτρο καθορισμένο απο τον Θεό, διότι το μέτρο τών δημιουργημάτων (συμμετρία, αναλογία) αναφέρεται πάντοτε στις Θείες ιδέες και στα Θεία θελήματα. Αλλά παραμένει σ'αυτά τα δημιουργήματα η Θεληματική προσαρμογή στο αληθινό τους μέτρο. Η τάξις του Διονυσίου δέν κρύβει καθόλου μία φιλοσοφία της ανάγκης.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος