ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (20)

 Συνέχεια από: Τρίτη 14 Δεκεμβρίου 2021    

ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ 

Η Ιεραρχικη δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

Του Rene Roques.

                                               Κεφ. Τρίτο. 
                        
                                      Η ιεραρχική δραστηριότης.

                             

             
2. Οι ουσιώδεις όψεις τής ιεραρχικής δραστηριότητος!(συνέχεια)     

Έτσι λοιπόν η ιεραρχία οφείλει να εξασφαλίσει τρείς λειτουργίες άνισης αξιοπρέπειας: την κάθαρση, τον φωτισμό, την θέωση (τελειότητα). Αλλά πώς διαχωρίζονται αυτές οι διαφορετικές λειτoυργίες; Αυτή είναι η δεύτερη ερώτηση την οποία οφείλουμε να εξετάσουμε!

          Σε πολλά χωρία, ο Διονύσιος αποδίδει αυτές τίς διαφορετικές λειτουργίες σε διαφορετικές ιεραρχικές τάξεις (βαθμούς). Σε κάθε ιεραρχία οι πιο υψηλοί βαθμοί εργάζονται τήν τελειότητα, οι μεσαίοι τήν φώτιση, οι κατώτεροι τήν κάθαρση.

          Αυτόν τον διαχωρισμό τόν αντλούμε από το ΙΙΙ κεφάλαιο τής ουρανίου ιεραρχίας: “Η ιεραρχική τάξις” λέει ο Διονύσιος, υποχρεώνει τούς μέν καθαίρεσθαι, τούς δε καθαίρειν, τούς μέν φωτίζεσθαι, τούς άλλους φωτίζειν. Στούς μέν να δεχθούν την τελειότητα (τελείσθαι) στους άλλους τελεσιουργείν (165 Β/C). Μερικές σειρές παρακάτω, οι ρόλοι τών καθαιρόντων, τών φωτιζόντων και όσων πρέπει να τελειοποιούν, είναι ακόμη καθαρά διακεκριμένοι. Παρομοίως διακρίνονται και οι καταστάσεις όσων καθαίρονται, όσων λαμβάνουν τον φωτισμό και όσων είναι υψωμένοι στήν τελειότητα! Και το συμπέρασμα τού κεφαλαίου υπογραμμίζει αυτή την διαφορά τών λειτουργημάτων η οποία αντιστοιχεί στις διαφορετικές ιεραρχικές τάξεις. “Έτσι εικάστη τής ιεραρχικής διακοσμήσεως τάξις κατά την οικείαν αναλογίαν ανάγεται προς την Θείαν συνέργειαν”. [Ας σημειώσουμε ότι η οικεία αναλογία αντιστοιχεί ακριβώς στο μέτρο  τού Θείου που ο Θεός διαμοιράζει σε κάθε νού. Επι πλέον ας σημειώσουμε επίσης ότι όλη η σημασία τής ιεραρχικής δραστηριότητος είναι να μας οδηγήσει στην Θεία συνέργεια. Αυτή είναι μία ενθύμηση τής Ι Κορ. ΙΙΙ, 9 : Θεού γάρ εσμέν συνεργοί! Η συνέργεια τών διαφόρων τάξεων με την αρχή τους είναι ένας νόμος τής ιεραρχίας τού Πρόκλου (Στοιχ. Θεολογίας 70: και τού δευτέρου πάλιν ενεργούντος κακείνο (το αίτιον) συνεργεί, διότι πάν, αν ποιή το δεύτερον, συναπογεννά τούτω και τό αιτιώτερον). Παρομοίως θα ξαναβρούμε στον Πρόκλο τον όρο τής αναλογίας, τον οποίο μελετήσαμε ήδη. Η συμμετοχή τών διαφόρων όρων στήν Ενάδα από την οποία προοδεύουν και η μετοχή τών Ενάδων στο Εν γίνονται πάντοτε σύμφωνα με την αναλογία τών όρων που συμμετέχουν : [Στοιχεία Θεολ: Πρόταση 10, Προς το Εν αναλογίαν!]. Ένα χωρίο επίσης τού Πλωτίνου παρουσιάζει καθαρά αυτόν τόν όρο: γίνεται τοίνυν η πρόνοια εξ αρχής εις τέλος κατιούσα άνωθεν ούκ ίση οίον καθ’αριθμόν, αλλά κατά αναλογίαν άλλη εν τόπω άλλω!]

          Έτσι τα τρία λειτουργήματα τής ιεραρχίας βρίσκονται πρώτα απ’όλα κυρίως πραγματοποιημένα μέσω τής ίδιας τής θεαρχίας. Και μόνον μέσω μίας δυνάμεως που έρχεται από την χάρη τού Θεού, η ιεραρχία απλώνει τις δραστηριότητές της ώστε οι νόες που αγαπούν τον Θεό να τον μιμούνται όσο τούς επιτρέπεται! (Ούρ. Ιερ. 168 Α: εκάστη…τάξις… εκείνα τελούσα χάριτι και θεοσδότω δυνάμει, τα τή θεαρχία φυσικώς και υπερφυώς ενόντα, και προς αυτής υπερουσίως δρώμενα, και προς την εφικτήν των φιλοθέων νόων υπερουσίως δρώμενα, και προς την εφικτήν τών φιλοθέων νόων μίμησιν ιεραρχικώς εκφαινόμενα). Όλη η ουσία αυτού τού κεφαλαίου ΙΙΙ τής ουράνιας ιεραρχίας μπορεί λοιπόν να συμπεριληφθεί σε δύο ουσιώδεις προτάσεις: Οι τρείς δραστηριότητες τής ιεραρχίας βρίσκονται πραγματοποιημένες κυρίως στήν θεαρχία! Οι διαφορετικές τάξεις τής ιεραρχίας κάθε μία σύμφωνα με τον βαθμό της, μετέχουν σε μία από τίς τρείς δραστηριότητες!

          Και πραγματικά η προσεκτική μελέτη κάθε ιεραρχίας επιβεβαιώνει αυτή τήν διπλή οπτική γωνία. Ο Διονύσιος δεν παύει να επαναλαμβάνει ότι το όλον, κάθαρση, φωτισμός, τελείωση (Θέωση), έρχεται από τον Θεό [Για την κάθαρση (Oύρ. Ιερ. ΧΙΙΙ), ο Διονύσιος εξηγεί την κάθαρση των χειλέων τού Ησαΐα από μέρους τού Σεραφείμ, Ησαΐας VI, 6, σαν προερχόμενη από τον Θεό διά τής μεσολαβήσεως τής Ουρ. Ιερ. : «πέταξε τότε και ήρθε κοντά μου ένα από τα σεραφείμ, κρατώντας ένα κάρβουνο αναμμένο, που το είχε πάρει με λαβίδα από το “θυσιαστήριο”. Μ’αυτό άγγιξε το στόμα μου και είπε: “Κοίτα, αυτό άγγιξε τα χείλη σου κι’η ανομία σου εξαλείφθηκε, η αμαρτία σου έχει συγχωρηθεί”». Για την έλλαμψη (τόν φωτισμό) Ούρ. Ιερ. 120 Β/ 121 Α: Πατροκινήτου φωτοφανείας… τας πατροπαραδότους ελλάμψεις… τού θεαρχικού πατρός φωτοδοσίαν, 260 C/D : τήν… τής πατρικής αγαθότητος φωτοδοσίαν. Για την τελείωση και την ένωση/ θέωση (Ούρ, Ιερ. 164 D) …]. Και ταυτοχρόνως, αποδίδει κάθε μία από αυτές τις τρείς εργασίες σε έναν συγκεκριμένο βαθμό: αυτός είναι ο κανόνας.

          Στην εκκλησιαστική ιεραρχία, για παράδειγμα, η αποστολή τής τελειοποίησης ανήκει στον βαθμό τών Επισκόπων, εκείνη τού φωτισμού στον βαθμό τών ιερέων και τής κάθαρσης στούς διακόνους! Στην ίδια ιεραρχία, οι μοναχοί αποτελούν και συνιστούν τον βαθμό τών τελείων, ο άγιος λαός. Εκείνον τών φωτισμένων, οι μετανοούντες, οι ενεργούμενοι και οι κατηχούμενοι εκείνον τών κεκαθαρμένων. [Εκκλ. Ιερ. 505 Α/D : έστιν ούν η ιεραρχική τάξις, η της τελειωτικής δυνάμεως αναπεπλησμένη, τα τελεσιουργά τής ιεραρχίας εκκρίτως τελετουργούσα, και τας επιστήμας τών ιερών εκφαντορικώς μυούσα και εκδιδάσκουσα τάς αναλόγους αυτών και ιεράς εξεις τε και δυνάμεις (505 C/D)].

          Παρ’όλα αυτά η ουράνια ιεραρχία δεν φαίνεται να διαμοιράζει τίς λειτουργίες με τόση αυστηρότητα. Το Κεφ. ΙΙΙ καθορίζει χωρίς αμφιβολία την αρχή τής διάκρισης τών ιεραρχικών λειτουργημάτων. Αλλά, με τις αγγελικές ιεραρχίες, συνιστάμενες επομένως από ανώτερους βαθμούς, μεσαίους και κατώτερους, μοιάζει ότι οι τρείς λειτουργίες τής τελειότητος, τού φωτισμού και τής κάθαρσης βρίσκονται σε καθέναν από αυτούς, παρότι σε διαφορετικούς βαθμούς. “Ο πιο σεβαστός, ανάμεσα στους νόες που περικυκλώνουν τον Θεό, βαθμός (η μέν πρεσβυτάτη τών περί Θεόν νοών διακόσμησις) δέχεται, χάρις στο δώρο τού φωτός τής θεαρχίας, κάθαρση, έλλαμψη και θέωση (τής θεαρχίας φωτοδοσία καθαίρεται και φωτίζεται και τελεσιουργείται). Από τον πρώτο βαθμό αναλόγως τής Θείας του ικανοτήτος, η δεύτερη τάξις και από τον δεύτερο, η Τρίτη και από την Τρίτη η δική μας ιεραρχία… δέχονται την ιεραρχική τους πρόοδο προς την Αρχή η οποία είναι πέρα κάθε αρχής και προς το Τέλος κάθε αρμονίας”. Αυτό το κείμενο καθιστά τήν πρώτη ουράνιο ιεραρχία μία τάξη ταυτοχρόνως κεκαθαρμένη, φωτισμένη και τέλεια. Οι άλλες ιεραρχίες φέρουν σε ολοκλήρωση τίς ίδιες λειτουργίες. Διαφέρει μόνον η αναλογία. Αλλά ας συνεχίσουμε τήν ανάγνωση. “κάθε νούς, ουράνιος ή ανθρώπινος, διαθέτει τάξεις και δυνάμεις πρώτου βαθμού, μεσαίου και τελικού. (έκαστος ουράνιος τε και ανθρώπινος νους ιδικάς έχει και πρώτας και μέσας και τελευταίας τάξεις τε και δυνάμεις). Κάθε μία εξ’αυτών, και όσο τής επιτρέπεται και δύναται χωρίς αταξία, μετέχει σ’αυτή τήν καθαρότητα η οποία ξεπερνά κάθε καθαρότητα και αυτό το φώς που υπερβαίνει κάθε πληρότητα και αυτή η τελειότης η οποία ξεπερνά κάθε τελειότητα (έκαστος εν μετουσία γίνεται κατά το αυτώ θεμιτόν τε και εφικτόν τής υπεραγνοτάτης καθάρσεως, τού υπερπλήρους φωτός τής προτελείου τελειώσεως)” Ούρ. Ιερ. 273 C! Δεν υπάρχει αμφιβολία : κάθε ένας από τους νόες φέρει εις εαυτόν τρείς τάξεις τε και δυνάμεις, οι οποίες δημιουργούν ένα κέντρο κάθαρσης, φωτισμού και τελείωσης. Και αυτός ο νόμος, ισχύει και για την ουράνιο και για την εκκλησιαστική ιεραρχία (ουράνιος τε και ανθρώπινος νούς).

Συνεχίζεται

ΙΣΩΣ ΛΟΙΠΟΝ ΣΙΓΑ ΣΙΓΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΡΧΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΓΙΑΤΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.

Αμέθυστος.