ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ (2)

 Συνέχεια από: Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2020

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ 

ΤΟΥ MARTIN HEIDEGGER.

Σάν Εισαγωγή.

    Η “στροφή” προσλάμβανε έτσι μία νέα σημασία, παρότι διφορούμενη: καθόριζε την εγκατάλειψη του συστηματικού σχεδιασμού του Είναι και Χρόνος, αλλά ταυτοχρόνως χαρακτήριζε και το πράγμα που ήταν ζητούμενο της σκέψης που ακολούθησε! Επιβεβαίωνε μία ανατροπή, εσωτερική στο έργο, σε σχέση με τα δύο μέρη που δημοσιεύθηκαν, αλλά ταυτοχρόνως ανακοίνωνε μία νέα ευθύνη, ένα νέο έργο για την σκέψη. Έδινε έμφαση στην ασυνέχεια και στην διακοπή για να αποφύγει την προηγούμενη ασυνεννοησία, αλλά ταυτοχρόνως διεκδικούσε μία συνέχεια στην διαδρομή που ακολούθησε μετά την διακοπή. Ήδη οι γλώσσες στο περιθώριο του Είναι και Χρόνος δείχνουν τον Χάιντεγκερ απασχολημένο στην επανερμηνεία της πορείας του για να ερευνήσει μία βαθιά και θεμελιακή ενότητα! Αλλά πάνω απ’όλα το διάσημο Γράμμα στον Richardson (Απρίλιος 1962) αντιμετώπισε καθαρά το θέμα της “στροφής”, αποθώντας αναγνώσεις βιογραφικού τύπου οι οποίες διαχώριζαν έναν πρώτο Χάιντεγκερ και έναν δεύτερο. Αυτό βεβαίως δεν εμπόδισε νέες ασυνεννοήσεις. Γι’αυτό, κατά την διάρκεια ενός μαθήματος που έλαβε χώρα στην Le thor της Γαλλίας τον Σεπτέμβριο του 1969, διέκρινε τρείς φάσεις της πορείας του στην σκέψη: 1) την ερώτηση στο νόημα του Είναι, η οποία περιέχεται στο Είναι και χρόνος, 2) την ερώτηση στην αλήθεια του ιδίου του Είναι, εννοημένη σαν ιστορία του Είναι, και τέλος 3) την “τοπολογία” τού είναι σαν ερώτηση γύρω από την τοποθεσία, ή την συνάθροιση, το ξέφωτο του Είναι!

          Παρά τις σκοτεινές διατυπώσεις οι οποίες οφείλονται σε μία όλο και πιο ερμητική γλώσσα μετά την “στροφή” είναι φανερό ότι ο Χάιντεγκερ δεν ξεκινά πλέον από το είμαι εδώ (το Dasein, την ενύπαρξη), για να κατανοήσει το νόημα του Είναι, αλλά επανέρχεται στο ίδιο το Είναι, στην δυναμική του τής απόκρυψης και φανέρωσης: στην ιστορία του “Είναι”. Η μεταφυσική παράδοση η οποία αρχίζει με του Έλληνες, δηλαδή τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη δεν ανέβηκε, δεν επέστρεψε στο θεμέλιο του Είναι, το οποίο παραμένει κρυφό αλλά ούτε αναρωτήθηκε στην καθαυτή “παρουσία”, σταματώντας στο “όν-παρόν” – στην “παρουσία” ή “παρουσιαστικότητα” και στους καθορισμούς του. Ίσως οι αρχαίες συλλήψεις του Είναι των πρώτων στοχαστών-Παρμενίδη, Ηράκλειτου, Αναξίμανδρου-δεν μείωναν ακόμη το Είναι στις φανερώσεις του στο όν το οποίο αλλάζει με το γίγνεσθαι, παρ’όλα αυτά δεν αναρωτήθηκαν για τον χρονικό χαρακτήρα του ιδίου του Είναι, επικαλούμενοι την αιωνιότητα, ίσως δε μιλώντας με την ίδια γλώσσα που χρησίμευε για την περιγραφή της φυσικής πραγματικότητος. Το είναι κατανοημένο σαν “συμβάν” όχι υπολογισμένο δηλαδή σαν κάτι απλώς παρόν, είναι “ιστορία”, η οποία ρυθμίζει το μέτρο και της ιστορίας τού ανθρώπου, υπολογισμένο σαν τον “τόπο” της “αλήθειας”, σαν έναν “ποιμένα” του Είναι. Αλλά η πρόταση παρόμοιων σκέψεων στην Ευρώπη η οποία σπαρασσόταν ανάμεσα σε δυο ιδεολογικά μπλοκ του ψυχρού πολέμου σήμαινε την πρόκληση βίαιων επιθέσεων όσων μπορούσαν να δουν σ’αυτόν τον εκθρονισμό της ανθρώπινης κατανόησης μόνον στην προσπάθεια δικαιώσεως του δικού του πολιτικού παρελθόντος!

          Η διάλεξη Χρόνος και Είναι μεταδόθη στις 29 Ιανουαρίου 1962 και δύο ημέρες μετά διαβάστηκε στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Ο Χάιντεγκερ τοποθετούσε την σκέψη του ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη: έτσι ώστε να είναι ικανή να ψηλαφεί το ύψιστο βάθος της ποιήσεως, όσο και να φανερώνει τα όρια της μοντέρνας φυσικής, αντιπαραθέτοντας στον “χώρο-χρόνο” της μοντέρνας θεωρίας της σχετικότητος την δική του έννοια του “χώρου του χρόνου” (zeit- Raum).

          Η σκέψη του Χάιντεγκερ αποδείκνυε όλο της το ειδικό βάρος ξεγυμνώνοντας (αποδομώντας) τις προϋποθέσεις του “παγκοσμίου πολιτισμού” βασισμένου στην ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας κατανοημένες σαν την ολοκλήρωση της μεταφυσικής η οποία ξεκίνησε με την Ελληνική φιλοσοφία! Αρχίζοντας από τον Πλάτωνα-δηλώνει εδώ ο Χάιντεγκερ, διορθώνοντας την προηγούμενη ετυμολογία της αλήθειας η οποία προκάλεσε την διαφωνία του φιλολόγου Paul Friedlander [ο Friedlander υπήρξε συνάδελφος του Χάιντεγκερ στο Μαρβούργο, όταν μαζί με τον Nicolai Hartmann, τον αρχαιολόγο Paul Jacobsthal και τον Θεολόγο Hans Von Soden όρισαν μία συγκέντρωση graeca για να διαβάσουν και να συζητήσουν μαζί τούς κλασσικούς Έλληνες και όλοι αυτοί θα αναφερθούν στην συνέχεια στην ετυμολογία της αλήθειας. Περιέργως ο Θεολόγος Rudolf Bultmann, συνάδελφος και φίλος του Χάιντεγκερ την εποχή του Μαρβούργου, στην φωνή αλήθεια για το λεξικό του Kittel ανέφερε τον Von Soden, ενώ προηγουμένως είχε δηλώσει το χρέος του και απέναντι τής §44 του Είναι και Χρόνος], η φιλοσοφία είχε στραφεί στο Είναι του όντος, έτσι ώστε στην ανθρώπινη σκέψη σήμερα τίθεται το έργο του στοχασμού στην αλήθεια του ιδίου του Είναι. Υπενθυμίζουμε επιπλέον ότι το 1973 ο Χάιντεγκερ θα επιστρέψει στην ερμηνεία της αλήθειας τού Παρμενίδη, κάνοντας μία ουσιώδη διόρθωση!

          Αυτή λοιπόν η αινιγματική αντιστροφή τού τίτλου (Χρόνος και Είναι) συνιστούσε τό ότι η “στροφή”, δεν υπήρξε μία απλή αλλαγή στην διανοητική του βιογραφία, αλλά μία αντιστροφή του “πράγματος” του ιδίου στην σκέψη του! Αλλά τίνος “πράγματος”; Αυτό το “πράγμα”, όπως υποδεικνύει και ο τίτλος του, το οποίο παλεύει η σκέψη και έχει το χρέος να καθορίσει, είναι το “Είναι” το ίδιο στην διαφορά του από το όν και στην σχέση του με τον “χρόνο”!

Συνεχίζεται μέ το κείμενο!

Αμέθυστος.