Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς - ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΙΕΡΩΣ ΗΣΥΧΑΖΟΝΤΩΝ (5)

  Συνέχεια από:  Τρίτη 1η Απριλίου 2025

13. Έτσι λοιπόν και εκείνη η σοφία (των έξω σοφών), επειδή αντιτάχθηκε στη σοφία του Θεού, έγινε μωρία. Εάν όμως αυτή η σοφία ήταν διορατική και εξαγγελτική της σοφίας του Θεού στα κτίσματα, ως φανέρωση του αφανούς (αοράτου), όργανο της αληθείας αφανιστικό της άγνοιας, όμοιο κατά μέθεξη με το εξαγγελλόμενο, πώς θα ήταν δυνατόν να εμωρανθεί, και μάλιστα από εκείνον που έβαλε μέσα στην κτίση αυτή τη σοφία; Και πώς δεν θα προξενούνταν η βλάβη αυτή στην ίδια τη Σοφία του Θεού που εμφανίζεται μέσα στο σύμπαν; Πώς δεν θα μαχόταν ολοκάθαρα εναντίον του εαυτού του αυτός που είναι το στήριγμα της ειρήνης, τόσο της γενικής, όσο και της ατομικής, τη στιγμή που από τη μια με τη σοφία που εμφύτευσε μέσα στον κόσμο δίνει σοφία, και από την άλλη με την προσωπική του παρουσία μωραίνει και τη σοφία που έχει δώσει και εκείνους που έχουν λάβει αυτήν; Έπρεπε να έρθει όχι για να μωράνει αυτήν, αλλά για να την συμπληρώσει, όπως και τον παλαιό νόμο, για τον οποίο φωνάζει ο Παύλος λέγοντας· «Καταργούμε λοιπόν τον νόμο; Μη γένοιτο, αλλ’ ανυψώνουμε τον νόμο». Αυτό προτρέπει και ο Κύριος να ερευνούμε επειδή έχει μέσα του θησαυρισμένη την αιώνια ζωή, και λέγει επίσης· «εάν πιστεύατε στον Μωυσή, θα πιστεύατε και σε μένα». Βλέπεις υπερβολική συμφωνία του νόμου και της χάριτος; Γι’ αυτό, όταν φανερώθηκε το αληθινό φως, ο νόμος έγινε καλύτερος από ό,τι ήταν, αφού φανερώθηκε με σαφήνεια το κρυμμένο μέσα του κάλλος του. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τη σοφία των Ελλήνων. Αυτή, έχοντας κρυμμένη τη μωρία μέσα στην κομψότητα και ευγλωττία και πειστικότητα των λόγων, όταν φανερώθηκε το αίσχος, έγινε αισχρότερη και δίκαια έλαβε το όνομα της μωρίας, όχι εκείνης που υπερέχει, σαν να είναι υπέρ έννοιαν (γιατί αυτό είναι απόρρητη επωνυμία της σοφίας του Θεού), αλλά της γνώσεως εκείνης που χαρακτηρίζεται από έλλειψη αλήθειας, αφού υστέρησε ως προς τον πρέποντα σκοπό της με την κατ’ άνθρωπον σοφία, και δεν υστέρησε μόνο, αλλά και αποπλανήθηκε στο ακριβώς αντίθετο, και αποδέχεται το ψεύδος ως αλήθεια, ενώ την αλήθεια επιχειρεί να τη μεταστρέψει σε ψεύδος, και ξεσήκωσε την κτίση εναντίον του Κτίστη της, και τώρα έργο της έχει να εξεγείρει τις γραφές του Πνεύματος εναντίον του Πνεύματος και των πνευματικών έργων και ανδρών.

14. Δεν είναι επομένως διορατική και εξαγγελτική της σοφίας του Θεού η σοφία των έξω σοφών που μωράνθηκε. Πώς θα ήταν δυνατόν να είναι τέτοια αυτή με την οποία ο κόσμος δεν γνώρισε τον Θεό; Αν όμως ο Παύλος λέγει άλλου, ότι «ενώ γνώρισαν τον Θεό, δεν τον δόξασαν ως Θεό», δεν μάχεται εναντίον του εαυτού του ο μαθητής της ειρήνης, αλλά παρουσιάζεται κληρονόμος της υπερκόσμιας ειρήνης, η οποία δίδεται σε εμάς από μόνον τον Χριστό. Έφτασαν βέβαια, λέγει, στην έννοια τού Θεού, όχι όμως την πρέπουσα στον Θεό· γιατί δεν τον δόξασαν ως παντουργό, παντοδύναμο, παντεπίσκοπο, μόνον άναρχο και άκτιστο. Γι’ αυτό οι σοφοί, αφού εγκαταλείφθηκαν από τον Θεό ήδη από την εποχή τους, όπως έδειξε ο Παύλος, παρεδόθησαν σε αδόκιμο νου, λατρεύοντας την κτίση αντί τον κτίστη, και κυλιόμενοι μέσα στον βούρκο των αισχρών και πονηρών παθών. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και θέσπισαν νόμους και σύνταξαν λόγους (αλλοίμονο για το πάθος, αλλοίμονο για την άπατη) σύμφωνα προς τις υπαγορεύσεις των δαιμόνων και των συνηγόρων των παθών. Βλέπεις ότι η φιλοσοφία των κοσμικών φιλοσόφων έχει από την αρχή και από τον ίδιο τον εαυτό της τη μωρία και δεν την έλαβε κατόπιν συγκρίσεως; Εκείνος λοιπόν που αποδοκίμασε αυτήν τότε ενώ βρισκόταν στον ουρανό, επειδή εξέπεσε από την αλήθεια, και ήρθε τώρα στη γη, δικαίως την εμώρανε, επειδή αντιτάσσεται στην απλότητα του ευαγγελικού κηρύγματος· γι’ αυτό, αν κανείς αφοσιώνεται (προσέχει τον νουν) πάλι σ’ αυτήν, σαν να πρόκειται να οδηγηθεί από αυτήν στη θεογνωσία ή να λάβει κάθαρση ψυχής, παθαίνει αυτό ακριβώς, μωραίνεται, ενώ είναι σοφός. Και δείγμα σαφές ότι παθαίνει αυτό είναι κατά πρώτον αυτό, το ότι δεν δέχεται με πίστη τις παραδόσεις τις όποιες παραλάβαμε με απλότητα από τους άγιους πατέρες, γνωρίζοντας ότι είναι αυτές ανώτερες και σοφότερες από την ανθρώπινη διερεύνηση και επινόηση, και φανερώνονται με έργα, αλλά δεν αποδεικνύονται με λόγους. Και αυτό το γνωρίζουν και θα το επιβεβαιώσουν όλοι όσοι δεν τις αποδέχθηκαν μόνον, αλλά και καρπώθηκαν οι ίδιοι με την πείρα την ωφέλεια από αυτές και γνώρισαν μέσω του ίδιου του εαυτού τους έμπρακτα, ότι το «μωρό τού Θεού, είναι σοφότερο από τους ανθρώπους».

ΣΧΟΛΙΟ: "γι’ αυτό, αν κανείς αφοσιώνεται (προσέχει τον νουν) πάλι σ’ αυτήν, σαν να πρόκειται να οδηγηθεί από αυτήν στη θεογνωσία ή να λάβει κάθαρση ψυχής, παθαίνει αυτό ακριβώς, μωραίνεται, ενώ είναι σοφός. Και δείγμα σαφές ότι παθαίνει αυτό είναι κατά πρώτον αυτό, το ότι δεν δέχεται με πίστη τις παραδόσεις τις όποιες παραλάβαμε με απλότητα από τους άγιους πατέρες, γνωρίζοντας ότι είναι αυτές ανώτερες και σοφότερες από την ανθρώπινη διερεύνηση και επινόηση, και φανερώνονται με έργα, αλλά δεν αποδεικνύονται με λόγους." 

 

EΔΩ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΜΑΣ ΚΑΘΟΤΙ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ Η ΟΠΟΙΑ ΟΝΟΜΑΣΤΗΚΕ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ. ΔΗΛ. ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ ΜΑΣ.