Συνέχεια από Παρασκευή, 24 Φεβρουαρίου 2023
HANS JONAS - TECHNIK, MEDIZIN UND ETHIK - ZUR PRAXIS DES PRINZIPS VERANTWORTUNG
8. ΑΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ:
Απ’ την ευγονική στη γονιδιακή τεχνολογία.
Φουτουριστικές («μοντέρνες») μέθοδοι Ι
6. Κλωνοποίηση
β. Ερωτήματα για την κλωνοποίηση.
Τα ερωτήματα τα οποία θέλουμε να θέσουμε δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με τα υποθετικά μεγέθη μιας πρακτικής, η οποία δεν θα μπορούσε ασφαλώς να επιτύχη ποτέ – αν φτάση καν σ’ ένα τέτοιο σημείο – αριθμητικές αξίες που να είναι γενετικά σημαντικές για τον (ανθρώπινο) πληθυσμό. Τα ουσιαστικά ερωτήματα για την πιθανή χρησιμοποίησή της στον άνθρωπο αφορούν τόσο στην κάθε μοναδική όσο και στη μαζική περίπτωση, και πρέπει να έχουν απαντηθή πριν επιτραπή ακόμα και η πρώτη εκ μέρους μας παρέμβαση. Πρόκειται άρα για τα πρώτα απ’ όλα τα ερωτήματα.
Θέτουμε τρία λοιπόν ερωτήματα: Τί επιτυγχάνεται με την κλωνοποίηση; Γιατί πρέπει κάτι τέτοιο να επιτευχθή, ποιοι είναι δηλ. οι λόγοι μιας τέτοιας «επιθυμίας»; Και πρέπει άραγες να επιτευχθή, είναι δηλ. αποδεκτός ή απορριπτέος ένας τέτοιος σκοπός;
1) Το φυσικό αποτέλεσμα της κλωνοποίησης. Τί «παράγει» η κλωνοποίηση; Απάντηση: Έναν γενετικό σωσία τού κυτταρικού δωρητή, με τον ίδιον βαθμό ομοιότητας στην εμφάνιση (τον φαινότυπο), που γνωρίζουμε ήδη απ’ τα «ταυτόσημα» δίδυμα. Ο κλώνος και ο χορηγός-δωρητής είναι στην πραγματικότητα ταυτόσημα δίδυμα με μια (μεγάλη) χρονική διαφορά: κι αυτή η χρονική μεταξύ τους απόσταση θα αποτελέση κι ένα σημαντικό κριτήριο στη μετέπειτα εργασία μας. Στην περίπτωση των ταυτοσήμων διδύμων μπορεί κανείς να μιλήση για ένα «αλληλο-καθρέφτισμα»· ο κλώνος δεν είναι ωστόσο παρά το αντίγραφο ενός προϋπάρχοντος πρωτοτύπου. Η δε χρονική απόσταση είναι απεριόριστη: Εφ’ όσον οι ιστολογικές καλλιέργειες μπορούν να διατηρηθούν για απεριόριστο χρόνο ζωντανές και αναγεννώμενες, μπορεί και ο κλώνος να προέλθη από κάποιον δωρητή που έχει ήδη από μακρού πεθάνει (μια καινούργια άραγες έννοια ατομικής αθανασίας;). Με τον ίδιον τρόπο μπορούν να προέλθουν πολλά κλωνοποιημένα αδέρφια ταυτόχρονα ή και στη σειρά απ’ την ίδιαν, επαναπληρούμενη πηγή· αυτές οι κατ’ εκλογήν χρονικές «αναπαραγωγές» θα βρίσκονταν τότε σε μιαν έμμεση σχέση ταυτόσημης διδυμότητας, καθόλου διαφορετικές «αντικειμενικά» προς το κοινό πατρικό/μητρικό άτομο, μόνο που εδώ θα επιτρεπόταν οποιαδήποτε αναμεταξύ τους χρονική σχέση – απ’ την απόλυτη διάζευξη, μέχρι την οποιαδήποτε μερική ή και απόλυτη χρονική
αλληλοκάλυψη. Ένας τέτοιος δίδυμος θα μπορούσε να συναντήση την ίδια του τη γηραιά ηλικία στον δρόμο, συνοδευόμενη πιθανώς απ’ την παιδική του ηλικία! Εφ’ όσον όμως οι πολλαπλασθιασθέντες γενότυποι θα διαθέτουν το ίδιο, υποθετικά, όλοι κληρονομικό δυναμικό, θα έχη οπωσδήποτε εμφανισθή μια τουλάχιστον «πραγματοποίηση» του δυναμικού αυτού, ίσως και περισσότερες, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στη «σταδιοδρομία» (διάρκεια ζωής) ενός φαινοτύπου, πριν να ξεκινήση ένας οποιοσδήποτε κλωνοποιημένος βλαστός τη δική του «σταδιοδρομία».
2) Λόγοι για την κλωνοποίηση. Η τελευταία πρόταση μάς παρέχει και τη βασική απάντηση στο ερώτημα, γιατί πρέπει τότε να κλωνοποιούμε: Η ποιότητα μιας ήδη παρούσας «άξιας» ζωής είναι υπεραρκετή για να εγείρη την επιθυμία ενός πολλαπλασιασμού της, και αρκετά σπάνια ταυτόχρονα ως προς την (εικαζόμενη) γενετική της βάση, ώστε να μη μπορούμε να περιμένουμε την επιθυμητή συχνότητά της μέσα στον πληθυσμό στηριζόμενοι στην πιθανή συνήθη και αυτοεπιλεγόμενη αναπαραγωγή της. Είναι δηλ. στην πραγματικότητα το καθ’ οιονδήποτε τροπο «ιδιαίτερο» και «μοναδικό» το οποίο πρέπει να «απελευθερωθή» με την κλωνοποίηση απ’ τη μοναδικότητά του, και να καταστή σίγουρη η επανάληψή του! Κάτι που είναι σημαντικό βέβαια στο πεδίο τής κτηνοτροφίας! Όπου η βραβευμένη για το γάλα της αγελάδα μπορεί να πολλαπλασιασθή με κατά πολύ μεγαλύτερη βεβαιότητα εκτός αρσενικού και θηλυκού φύλου απ’ ό,τι και με το πιο «ευρηματικό» και προσεγμένο ακόμα ζευγάρωμα, και σε ασύγκριτα επιπλέον μεγαλύτερον αριθμό (αντιτύπων!), εφ’ όσον απαλλάσσεται κι απ’ την ίδια της τη μητρότητα (καθώς κάθε άλλη αγελάδα μπορεί να χτησιμεύση ως αγελάδα επώασης για μια «τέλεια» αγελάδα). Ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα αγωνιστικά άλογα, κ.ο.κ., ώστε η συνέχιση στο διηνεκές και ο πολλαπλασιασμός μιας «υπεροχής» (= μιας μεγαλύτερης δηλ. απόδοσης) να αποτελή έναν βασικό λόγο κλωνοποίησης. Τα πολλαπλασιασθέντα και πανομοιότυπα «αντίτυπα» θα μπορούσαν να παρέχουν τότε και μιαν ευρύτερη και πιο εκτεταμένη βάση για καινούργιες διασταυρώσεις, με σκοπό να ξεπερασθή και η προηγούμενη ακόμα και επιδιωκόμενη «κορυφή», που θα έχη γίνει πλέον μια εναρκτήρια απλώς «πλατφόρμα», για να βρεθούμε με την κατάλληλη εναλλαγή τών δύο αυτών μεθόδων σε μια συνεχώς ανερχόμενη κλίμακα γενετικής τελειοποίησης. Και η κλωνοποίηση δεν θα αποτελούσε τότε παρά τη σταθεροποίηση εξελικτικών «αποτελεσμάτων», μέρος δηλ. μιας εξελικτικής (και αέναης) προόδου (( Η μεγάλη φαντασίωση του σύγχρονου, αυτο-καταστρεφόμενου,όπως βλέπουμε παντού γύρω μας, κόσμου… )) . Ένας άλλος τώρα σκοπός θα ήταν (ενδεχομένως) μια απλή και μόνον, για συγκεκριμένους «λόγους», ομοιομορφία, κι ένας άλλος επίσης, ένας επιθυμητός μέσος όρος, σε αντίθεση προς τις τυχαίες και μονόπλευρες ακρότητες. Και όλα αυτά ανήκουν ασφαλώς στο «ωφελιμιστικό» πεδίο τής κτηνοτροφίας, όπου δεν ενδιαφερόμαστε για τα ίδια «συμφέροντα» του κάθε είδους, αλλά η «προτίμησή» μας προσδιορίζεται απ’ το δικό μας ακριβώς (και υποτιθέμενο εν πολλοίς) «όφελος».
Εντελώς διαφορετικές είναι ωστόσο οι «σταθμίσεις» που υφίστανται στο ανθρώπινο «πεδίο», ενώ διαφορετκή είναι και η «γνωσιακή» μας κατάσταση. Ο κτηνοτρόφος γνωρίζει πράγματι τί θέλει κάθε φορά απ’ τα ζωντανά του. Γνωρίζουμε όμως κι εμείς, τί θέλουμε απ’ τον άνθρωπο; Και ποιος είναι αυτό το «εμείς» στην περίπτωση μιας τέτοιας «γνώσης», μιας συνειδητής δηλ. και δεδηλωμένης δυνατότητας; Κι αυτός που κατέχει μια τέτοιαν ακριβώς δυνατότητα για τον εαυτό του και για το «κόμμα» του – και μια διαφορετική σίγουρα από έναν άλλον, διαφορετική μάλιστα κι απ’ τη χθεσινή ή αυριανή δική του – , που γνωρίζει άρα τί θέλει, και τί θέλουν, με εγκυρότητα, οι άλλοι γύρω του, γνωριζει άραγες και τί επιτρέπεται και τί «πρέπει» να θέλη κανείς απ’ τον άνθρωπο; Κι αν πιστεύη ότι το γνωρίζει, πώς άραγες γνωρίζει, ότι πραγματικά γνωρίζει;
Όλα όσα μπορεί να «δύναται» κανείς εδώ, και τα έχει μάλιστα ήδη παρουσιάσει στη «συζήτηση», τα έχει συγκεντρώσει με πολύ χιούμορ ο φίλος μου καθηγητής Leon Kass απ’ το Σικάγο στον εξής κατάλογο, τον οποίον και αποκαλεί ως «μια λίστα με “άπλυτα” για διάφορες χρήσεις, που αυξάνει συνεχώς εν αναμονή μιας πλήρως αναπτυγμένης τεχνικής». Ο κατάλογος αυτός χαρακτηρίζει ως εξής το εγχείρημα της κλωνοποίησης – ότι πρόκειται για:
1. Αντιγραφή - αναπαραγωγή ατόμων μεγάλης ευφυίας ή μεγάλης ομορφιάς, ώστε να βελτιωθούν τα (διάφορα) είδη ή να γίνη πιο ευχάριστη η ζωή.
2. Αντιγραφή – αναπαραγωγή τών υγιών, ώστε να αποφευχθή ο κίνδυνος των ασθενειών, που περιλαμβάνεται στη «λοτταρία» τών γενετήσιων ανασυνδυασμών.
3. Παροχή μεγάλων «σειρών» από κληρονομικά όμοια υποκείμενα για επιστημονικές μελέτες ως προς τη σχετική σημασία τής αυτοφυούς φύσεως και του περιβάλλοντος για διάφορες «όψεις» της ανθρώπινης δραστηριότητας.
4. Την εξασφάλιση ενός παιδιού σε άγονα ζευγάρια.
5. Την παροχή ενός παιδιού με έναν γενότυπο ιδίας επιλογής στον οποιονδήποτε – τον γενότυπο μιας θαυμαζόμενης διασημότητας, ενός άλλου προσφιλούς προσώπου, ενός συζύγου, ή και του ίδιου μας του εαυτού!
6. Τον έλεγχο του φύλου μελλοντικών παιδιών, καθώς το φύλο ενός κλώνου είναι το ίδιο με εκείνο τού προσώπου από το οποίο και προήλθε ο μεταφυτευμένος κυτταρικός πυρήνας.
7. Την παραγωγή ομάδων ταυτοσήμων υποκειμένων για ειδική απασχόληση σε πόλεμο και ειρήνη (χωρίς να εξαιρείται η κατασκοπία).
8. Την παραγωγή εμβρυικών αντιγράφων από κάθε πρόσωπο και την κατάψυξή τους, μέχρι να χρησιμοποιηθούν ως αντικαταστάτες οργάνων για μεταφύτευση στον όμοιο κληρονομικά δίδυμο.
9. Να «χτυπηθούν» οι Ρώσοι και οι Κινέζοι, ώστε να μην υπάρξουν από εκεί κλωνοποιημένα για εμάς «κενά».
Ως προς αυτήν την τελευταία πρόταση, έρχονται στον νου μου οι Ολυμπιακοί Αγώνες και άλλοι παγκόσμιοι συναγωνισμοί. Προσθέτω δε και ο ίδιος με τον αριθμό 10, την περιέργεια να δούμε πώς μπορεί κάτι τέτοιο (η κλωνοποίηση!) να εξελιχθή.
Ο κατάλογος αυτός είναι ωστόσο λιγότερο διασκεδαστικός απ’ όσο κατ’ αρχάς φαίνεται. Καμμιά επιθυμία δεν είναι τόσο αφύσικη και διεστραμμένη (όσο η επιθυμία για αυτο-αναπαραγωγή) ή τόσο κυνική και χρησιμοθηρική (όσο εκείνη για ομογενείς εργασιακές ομάδες) ή τόσο επιστημονικά φανατική (όσο εκείνη για γενετικά όμοια «υποκείμενα» έρευνας), ώστε να μη μπορή τελικά να βρη πλειοδότες και υποστηρικτές τής εκπλήρωσής της ανάμεσα στα τέκνα τού Αδάμ και της Εύας. Μπορούμε ωστόσο συνολικά να υποθέσουμε, ότι το επιχείρημα για κάτι το «εξαιρετικό», που θα άξιζε ή θα δικαιολογούσε μια «διαιώνιση» και έναν πολλαπλασιασμό (το Νο. 1 άρα στον κατάλογό μας), θα επικρατήση στην ανθρώπινη περίπτωση, κι ότι η πρακτικοποίηση της μεθόδου θα περιοριστή, αν φτάση μέχρις εκεί η όλη υπόθεση, σ’ αυτήν την «εξαίρεση». Πρόκειται άλλωστε για τον σχετικά ευγενέστερο απ’ τους προτεινομένους σκοπούς, και γι’ αυτό όχι μόνον πιο «καλοδεχούμενο» («γοητευτικό») από όλους τούς άλλους, αλλά και τον πιο κατάλληλο να υποχρεώση μέχρι τις πιο ριζικές «εξηγήσεις» τον φιλοσοφικό έλεγχο. Εδώ θα επικεντρώσουμε λοιπόν κι εμείς την κριτική μας.
( συνεχίζεται )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου