ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΕΣ ΜΑΣΟΝΟΙ (2)

  Συνέχεια από: Τρίτη 21 Μαρτίου 2023

ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΕΣ ΜΑΣΟΝΟΙ 

Lessing και Joseph de Maistre.          

Του Henri De Lubac.

      
Ο Lessing λοιπόν βρίσκει την αυθεντική του θέση στην διαδοχή τού Ιωακείμ ντα Φιόρε! Θαυμάζει τούς Ευαγγελιστές τού αιωνίου Ευαγγελίου. Δέχεται μόνον ότι το όραμά τους τού μέλλοντος, όπως και τού παρελθόντος, δέν ήταν αρκετά πλατύ. Υπήρχε ακόμη σ'αυτούς τους ανθρώπους τού Μεσαίωνος κάτι παιδικό. Όπως ήταν περιορισμένο το σύμπαν τους, έτσι και η νόησή τους δέν ήταν ακόμη ώριμη, ενώ μ'αυτόν, με τον αιώνα του, η "φωτισμένη" ανθρωπότης αποκτά πρόσβαση στην ώριμη ηλικία! Διατηρούσαν ακόμη την παλιά βιβλική ιδέα τού Θεού, με τους ανθρωπομορφισμούς της, οι οποίοι δέν μπορούσαν ακόμη να υψωθούν μέσω αυτής, στην αληθινή υπερβατική έννοια τού μοναδικού, ο οποίος έγινε στον αιώνα του τό θεμέλιο κάθε φυσικής Θεολογίας. O Lessing λοιπόν παίρνει στα χέρια του τήν σκέψη τους με όλες τις ταλαντεύσεις φωτός που διαθέτουν και είναι πολύ ασθενείς, για να τήν καταστήσει πιό σίγουρη, για να τήν ολοκληρώσει και να τήν εμβαθύνει! Μεταμορφώνει το όνειρό τους σε μία προηγηθείσα τής εποχής της αντανάκλαση!

        " ....Αλλά αυτοί γκρέμισαν τό σχέδιο. Πίστεψαν ότι οι σύγχρονοί τους, οι οποίοι είχαν μόλις ολοκληρώσει την παιδικότητά τους, θα μπορούσαν, χωρίς προετοιμασία, χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί στο Φώς, ξαφνικά, να γίνουν άνθρωποι, άξιοι να γνωρίσουν αυτό που ονόμαζαν Τρίτη εποχή!

          Ακριβώς γι'αυτό είναι ονευρευτές. Πολύ συχνά ένας ονειρευτής διεισδύει με το βλέμμα στο μυστήριο τού μέλλοντος αλλά δέν ξέρει να περιμένει. Εύχεται αυτό το μέλλον να φθάσει πιό γρήγορα και ότι η παρέμβασή του θα το αναγκάσει να φθάσει πιό γρήγορα. Θέλει να δεί πραγματοποιημένον στην στιγμή έναν σκοπό για τον οποίο η φύση αφιερώνει χιλιάδες χρόνια. Και πράγματι τί θα κέρδιζε αυτός εάν εκείνο το μεγάλο αγαθό που διαβλέπει δέν πραγματοποιείτο στην διάρκεια τής ζωής του; Μήπως ξαναγυρίσει; Μήπως πιστεύει σε μία επιστροφή; Είναι περίεργο πώς ακριβώς εκείνο το όνειρο δέν είναι πιά τής μόδας ανάμεσα στους ονειρευόμενους! (Η εκπαίδευση του ανθρώπινου γένους)!"

          Η εξήγηση που μας προσφέρει είναι αδύναμη. Κρίνοντας τον εαυτό του πολύ σοβαρά "ώριμο", ο Lessing, δέν μπορεί να αποφύγει να εκφράσει ξανά την απαξίωσή του για εκείνους τους ονειρευόμενους, τούς οποίους είχε μόλις εκθειάσει! Δέν ασκεί κριτική μόνον στο λάθος μιάς ανυπομονησίας σχετικής με την διάρκεια τής αναμονής! Απωθεί και την ιδέα τών Θείων παρεμβάσεων, των συνεχών αποκαλύψεων ή τις εκχύσεις τού πνεύματος τής νοήσεως οι οποίες καθοδηγούν την ροή τής ιστορίας, χωρίζοντάς την σε μία σειρά διακεκριμένων εποχών, και την αντικαθιστά με την ιδέα μιας αρχής προόδου η οποία ενυπάρχει στην "φύση" δηλαδή στην ανθρωπότητα! Δεν αναφέρει πλέον το Άγιο Πνεύμα: μιλά για "Πρόνοια". Αλλά αυτός ο αόριστος όρος έχασε το Χριστιανικό του νόημα. Κατα βάθος δέν είναι πλέον ούτε θεϊστής!

          Σε μία γλώσσα θρησκευτική ακόμη, φορτωμένη μυστικισμό, ο Lessing προσφέρει τον οβολό του, έναν απο τους σημαντικότερους, στην μεγάλη ιδεολογία η οποία αναπτύσσεται στον αιώνα του και η οποία θα διαδοθεί στον επόμενο αιώνα! Στήν μονόπλευρη πίστη στην "πρόοδο τού ανθρωπίνου πνεύματος" στην "απροσδιόριστη τελειότητά του! Και ο Cordorcet θα προσθέσει: "θα έλθει αυτή η στιγμή κατά την οποία ο ήλιος δέν θα φωτίσει παρά μόνον ελεύθερους ανθρώπους, οι οποίοι δέν αναγνωρίζουν άλλο αφεντικό από την λογική τους"! Απο το ένα μέρος στο άλλο πρόκειται για την ίδια εκστατική γλώσσα στην έκθεση τού ανανεωμένου ονείρου, στην αναγγελία και ας το πούμε καλύτερα στην προκαταβολική διάδοση τής "Βασιλείας τής Λογικής". Υπάρχει βεβαίως κάποια διαφορά. Η ελευθερία την οποία ονειρεύτηκε ο Cordorcet είναι χωρίς αμφιβολία περισσότερο απο μία ελευθερία τού ανθρώπου σε σχέση με μια Θεότητα "εξωτερική", μία απελευθέρωση την οποία δέν απορρίπτει ο Lessingκαι την θεωρεί ισοδύναμη με την πιό σκληρή αιτιοκρατία τής Λουθηρανικής ελευθερίας τής βουλήσεως! Αλλά προοδεύοντας αφομοιώνοντας και λιγότερο αποκλείοντας, δέν θέλει να χάσει τίποτε απο την ανθρώπινη κληρονομιά, παρότι την μεταμορφώνει! Έτσι λοιπόν παρά το ότι δέν δέχεται να διατηρηθεί στο εσωτερικό τής Χριστιανικής πίστης ή μόνον στις Χριστιανικές προοπτικές, δέν απωθεί τον Χριστιανισμό με τον βάρβαρο τρόπο της "βερολινέζικης ελευθερίας", η οποία περιορίζεται στην προώθηση όλων τών ανοησιών που μπορούμε να φανταστούμε εναντίον τής θρησκείας!

          Απο το άλλο μέρος επεκτείνει την συμπάθειά του και την περιέργειά του σε όλες τις θρησκείες, τις οποίες θεωρεί σαν σταθμούς, όπως γινόταν στην Αναγέννηση, αλλά δέν τις αντιπαραθέτει μεταξύ τους για να τις φέρει στην συνέχεια σε συμφωνία, όπως έκανε ο Cardanστην εποχή του, αλλά τις βλέπει να συνεισφέρουν, κάθε μια στον καιρό της και στον τόπο της, στην πορεία τής ανθρωπότητος πρός το Φώς! Όπως πολλοί σύγχρονοι του οι οποίοι είχαν γοητευθεί απο το Zend-Avesta, εγκωμιάζει την θρησκεία τών αρχαίων Περσών. Παρ'όλα αυτά το γεγονός τού Χριστιανισμού, παρότι δέν το κατανοεί σαν μία τομή ή σάν μία ριζική καινοτομία, σημειώνει την αποφασιστική στιγμή γι'αυτόν!

          Το αιώνιο Ευαγγέλιο είναι ο τέλειος Χριστιανισμός, ο Χριστιανισμός στην άχρονη ουσία του, ο οποίος είναι η μόνη θρησκεία, η οποία είναι πλήρως σύμφωνη με την ανθρώπινη φύση. Συνίσταται στην "αγάπη τής αρετής για την αρετή", στην πράξη τού αγαθού μόνον επειδή είναι αγαθό, και είναι απο πάντοτε γραμμένη στην καρδιά τού ανθρώπου. Μόνο που για να φθάσουμε πραγματικά σ'αυτή, ξεκινώντας απο την παρούσα κατάσταση, χρειάζεται στον άνθρωπο ένας τόσο μεγάλος χρόνος, τον οποίο μπορούμε να ονομάσουμε αιωνιότητα!

          Ο Lessing δέν φανερώνεται εδώ λιγότερο φιλόδοξος απο τον Κάντ! Αλλά θέλει να είναι με τον τρόπο του ρεαλιστής. Και γι'αυτό πλαταίνει περισσότερο το όνειρό του! Και συμφωνώντας με τους συγχρόνους του επικαλείται την μετεμψύχωση, μία μετεμψύχωση σε αναμονή! Έτσι στο τέλος τής Εκπαιδεύσεώς του γράφει: "Γιατί ένας άνθρωπος δέν θα μπορούσε να εμφανισθεί περισσότερες φορές σ'αυτόν τον κόσμο; Αυτή η υπόθεση μάς φαίνεται τόσο γελοία επειδή είναι η πιό αρχαία; Γιατί εγώ δέν θα επέστρεφα πάνω στην γή κάθε φορά που θα είμαι σε κατάσταση  να αποκτήσω νέες γνώσεις, νέες ικανότητες;".

          Ο Lessing, σαν τον Oetinger, αναμιγνύει τις κοσμολογικές πεποιθήσεις τής Ανατολής, προσαρμόζοντάς τες στους σκοπούς του, με την προοδευτική ιστορία τού Ιωακείμ τής Φλόρα!

Συνεχίζεται