Η ενότητα μέσα στην Εκκλησία (1)

                                     Η ενότητα μέσα στην Εκκλησία
                                                                ή
                                             Η αρχή του καθολικισμού

Στο πνεύμα των πατέρων της Εκκλησίας των τριών πρώτων αιώνων
Του Johann Adam Möhler

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

Πρόλογος

Τμήμα πρώτο

Η ενότητα του πνεύματος της Εκκλησίας

Κεφάλαιο 1: Η μυστική ενότητα
Το μήνυμα το αγίου Πνεύματος είναι η συνθήκη για την πρόσληψη του Χριστιανισμού μέσα μας. Το άγιο Πνεύμα ενώνει όλους τους πιστούς σε μια πνευματική κοινότητα, δια της οποίας ανακοινώνεται στους ακόμα μη πιστούς: η εσωτερική παράδοση. Δια της αγάπης, η οποία δημιουργείται μέσα μας δια της πρόσληψης της ανώτερης πνευματικής ζωής, η οποία κυριαρχεί μέσα στην Εκκλησία, δίδεται μαζί και ο Χριστός. Μόνο μέσα στην κοινότητα των πιστών συνειδητοποιούμε τον Χριστό.

Κεφάλαιο 2: Η λογική ενότητα

Η χριστιανική διδασκαλία είναι η έκφραση του χριστιανικού πνεύματος με έννοιες. Το γράμμα δεν κατανοείται χωρίς το πνεύμα. Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε με τον ζωντανό λόγο, δια της εξωτερικής παράδοσης. Κατά την αναζήτηση, ποια είναι η αληθινή διδασκαλία, ο πιστός πρέπει να αναφέρεται στο σύνολο των πιστών. Σημασία της παράδοσης. Γραφή και παράδοση πάνε μαζί και δεν μπορούν να διαχωριστούν.

Κεφάλαιο 3: Η πολλαπλότητα χωρίς ενότητα

Οι δάσκαλοι και οι σχολές τους. Η αρχή των δασκάλων και των οπαδών τους (αιρετικοί, εκκλησιαστικοί εγωιστές). Η ελευθερία της έρευνας. Απορρίπτουν και ακρωτηριάζουν τις ιερές Γραφές και τις ερμηνεύουν χωρίς το Πνεύμα της Εκκλησίας. Ορθολογική αρχή ερμηνείας. Η αίρεση προέρχεται από τον πονηρό και χάνει τον αληθινό Χριστό.

Κεφάλαιο 4: Η ενότητα μέσα στην πολλαπλότητα

Ενώ οι πιστοί απαρτίζουν μια ενότητα, ο κάθε ένας διατηρεί την ατομικότητα του. Δεν υπάρχει καμιά γνώση του Θεού δια της λογικής η οποία είναι μόνη της. Η αληθινή περί Θεού γνώση στηρίζεται στη βάση της αποκεκαλυμμένης πίστεως, η οποία είναι ίδια σε όλους, ανεξαρτήτως της μορφής με την οποία κατέχεται από τον καθένα. Η μέγιστη ποικιλία ως προς το χριστιανικό ήθος υπάρχει μέσα στην Εκκλησία. Η αληθινή φύση των αντιθέτων μέσα στην Εκκλησία. Η ελευθερία μέσα στη λατρεία.

Τμήμα δεύτερο

Η ενότητα του σώματος της Εκκλησίας

Κεφάλαιο 1: Η ενότητα εν τω επισκόπω

Η Εκκλησία είναι η εξωτερική φανερή διαμόρφωση μιας ιερής ζωντανής δύναμης, της αγάπης, την οποία μεταδίδει το άγιο Πνεύμα, το σώμα του πνεύματος των πιστών, το οποίο (πνεύμα) οικοδομείται από μέσα. Η υπόθεση μιας αόρατης Εκκλησίας βρίσκεται μόνο μέσα σε μια θρησκεία εννοιών. -Η επισκοπική περιφέρεια. Το κέντρο της είναι ο επίσκοπος, η εικόνα της αγάπης της κοινότητας που έγινε πρόσωπο. Υπάρχουν κληρικοί και λαϊκοί, αυτό δεν σημαίνει τίποτε άλλο, παρά: διάφορα χαρίσματα είναι μοιρασμένα, και: πρέπει να υπάρχουν σημεία σύνδεσης των πιστών. Γενική ιεροσύνη των Χριστιανών.

Κεφάλαιο 2: Η ενότητα εν τω μητροπολίτη

Οι γειτονικές επισκοπές ενώνονται, και οι επίσκοποι τους σχηματίζουν ένα συγκροτημένο όλο, το οποίο δημιουργεί ένα όργανο και κέντρο, χωρίς το οποίο δεν επιτρέπεται σε ένα επίσκοπο να πράξει κάτι από μόνος του. Η Σύνοδος.

Κεφάλαιο 3: Η ενότητα του συνόλου των επισκόπων

Ενότητα και σύνδεση ολόκληρης της Εκκλησίας. Ενώ οι άμεσοι μαθητές των Αποστόλων ακόμα ζουν και αποτελούν σημεία ενότητας, αναπτύσσεται μια κανονική σύνδεση όλων των Εκκλησιών με τους επισκόπους τους, ώστε στο εσωτερικό της πνευματικής ενότητας όλων των πιστών να αντιστοιχεί πλήρως και το εξωτερικό. Ολόκληρο το σύνταγμα της Εκκλησίας είναι η αγάπη των πιστών, η οποία εκδηλώνεται με συγκεκριμένες μορφές. Αυτόνομη ανάπτυξη των επιμέρους Εκκλησιών (Partikularkirche, μια επισκοπή για παράδειγμα), ανεξαρτήτως της ενότητας όλων.

Κεφάλαιο 4: Η ενότητα εν τω πρωτείω

Από την ορατή Εκκλησία λείπει ο σφηνόλιθος εάν παραμείνει έτσι όπως περιγράφηκε. Η ενότητα της συνόδου και του συνόλου των πιστών μέσα σε αυτήν, πρέπει να εκδηλώνεται μέσα στην Εκκλησία και στον επίσκοπο της. Αυτός είναι το ζωντανό κέντρο της ζωντανής ενότητας ολόκληρης της Εκκλησίας. Βαθμιαία ανάπτυξη του πρωτείου.

Συμπέρασμα

Προσθήκες

Για την κατανόηση της ενότητας
Ιστορική θεώρηση του κειμένου
Η αρχέγονη μορφή της ενότητας
Το τελειωτικό κείμενο για την ενότητα
Προσθήκες

****
Συντομο βιογραφικό

Ο Johann Adam Möhler (1796-1838) ήταν καθολικός θεολόγος, καταγόμενος από το κρατίδιο της Württemberg. Σπούδασε, αλλά και άφησε τη σφραγίδα του στη θεολογική σχολή του πανεπιστημίου της πόλης Tübingen. Το 1819 χειροτονήθηκε ιερέας και εργάστηκε κατ΄αρχάς ως πνευματικός. Από το 1822, όταν του προσφέρθηκε μια θέση ιδιώτη λέκτορα, έκανε ένα εκπαιδευτικό ταξίδι σε πολλά πανεπιστήμια της Γερμανίας. Επέστρεψε το 1823 στη Tübingen. Το 1825 εξέδωσε το παρόν έργο, που ήταν και η διδακτορική του διατριβή. Το 1835 αποδέχθηκε την κλήση από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Πέθανε το 1838, λίγες μέρες αφού είχε οριστεί εφημέριος του καθεδρικού ναού της πόλης Würzburg, και τάφηκε στο Μόναχο.

Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής της Tübingen. Είναι ο πρώτος θεολόγος που παρουσίασε συστηματικά τα σύμβολα της Εκκλησίας αντιπαραβάλλοντας τα με τα περιεχόμενα των άλλων ομολογιών. Για τον λόγο αυτό δόθηκε το όνομα του στο Ινστιτούτο για τον Οικουμενισμό (Johann-Adam-Möhler-Institut für Ökumenik).

Η σημασία του για την ορθόδοξη θεολογία έγκειται στην επίδραση που είχε τόσο στον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ (Μία επανεξέταση της Νεο-πατερικής σύνθεσης; Ορθόδοξη ταυτότητα και πολεμική στον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ και το μέλλον της Ορθόδοξης θεολογίας - BRANDON GALLAHER),όσο και στη διαμόρφωση της σημασίας του όρου sobornost και της Εκκλησίας. Ο Solovjev παρατηρεί, πως η ιδέα της Εκκλησίας κατά τους σλαβόφιλους, εκφράστηκε με μεγαλύτερη πληρότητα και σαφήνεια στη «Συμβολική» του Johann Adam Möhler (Στο «Η Ρωσία και η παγκόσμια Εκκλησία).

Εισαγωγή

Του Josef Rupert Geiselmann (1890-1970)

[Διετέλεσε καθηγητής δογματικής στη Θεολογική Σχολή του πανεπιστημίου της Tübingen. Σημαντικότερος μαθητής του ήταν ο καρδινάλιος Walter Kasper]

Η αφορμή για την συγγραφή της πραγματείας περί ενότητας

Τι οδήγησε τον Möhler να συντάξει αυτή την εργασία των νεανικών του χρόνων; Ο Pius Gams το βρίσκει λυπηρό, που ο Möhler δεν εκφράστηκε για το θέμα, «ποια ώθηση ή ποια αφορμή είχε» να γράψει αυτό το έργο. Στον πρόλογο του λέει απλώς: «Το ίδιο το δοκίμιο θα δικαιολογήσει αν είχα επαρκείς λόγους να το γράψω. Φαίνεται λοιπόν αχρείαστο να εξηγηθώ περί αφορμής και σύνταξης του δοκιμίου». Αυτό όμως που παρέλειψε ο Möhler έδωσε αφορμή για κάθε είδους προσπάθεια να διαφωτιστεί το σκοτάδι που πλανάται πάνω από το πρώτο έργο του Möhler. Ο Sebastian Merkle πιστεύει λοιπόν πως το δοκίμιο αυτό είναι ένα αντιρρητικό, που απευθύνεται στο βιβλίο του de Maistre για τον πάπα. Όταν επέστρεψε από το εκπαιδευτικό του ταξίδι, ο μελλοντικός υφηγητής (ιδιώτης λέκτορας), πρέπει να κατευθύνθηκε από ένα μεγαλύτερο φίλο και μελλοντικό συνάδελφο, τον G. Herbst, ο οποίος είχε το 1822 δημοσιεύσει μια αυστηρή κριτική στο Du pape του de Maistre, ο οποίος τον συμβούλευσε να ειδικευθεί ως προς την διδακτική και συγγραφική του δραστηριότητα στο πεδίο του εκκλησιαστικού δικαίου, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει νικηφόρα την πράξη του de Maistre. Το κείμενο όμως δεν αναφέρεται στον de Maistre, και δεν έχουμε κάποια ένδειξη πως ο Möhler δε θα αναφερόταν ονομαστικά εάν ήθελε να ασκήσει συγκεκριμένη κριτική.

Όχι, η «Ενότητα» δεν είναι πολεμικό κείμενο, αλλά μια εξομολόγηση, γραμμένη με το αίμα της καρδιάς. Εκεί βρίσκεται το μυστικό της, το μυστικό, πως ο καθένας που αρχίζει να το διαβάζει τον συνεπαίρνει, τόσο τώρα, όσο και την ημέρα της εμφάνισης του. Παραμένει αιώνια νέο, όπως οι Εξομολογήσεις του Αυγουστίνου. Γιατί εδώ αποκαλύπτεται ο αγώνας μιας νέας θεολογικής μεγαλοφυίας για την κατανόηση της Εκκλησίας, που ήταν μια καρδιακή υπόθεση γι’ αυτόν. Εδώ πρόκειται περί του Είναι της Εκκλησίας. Το έργο αυτό είναι το αποτέλεσμα και η παρουσίαση της ιστορίας μιας εσωτερικής ανάπτυξης. Για το σημείο αυτό δεν έχουμε κανένα πιο κατάλληλο εγγυητή από τον ίδιο τον Möhler: «Εδώ και καιρό δεν έλαβες κάτι από μένα», -γράφει στον φίλο του Josef Lipp, τον μελλοντικό επίσκοπο της πόλης Rottenburg, καθώς του έστειλε τον πρώτο καρπό του πνεύματος του, την «Ενότητα»-«τώρα σου δίνω τον ίδιο τον εαυτό μου, την εικόνα του πιο εσωτερικού και κατάδικού μου Είναι, την πιστή αναπαράσταση της θεώρησης μου για τον Χριστιανισμό, τον Χριστό και την Εκκλησία μας. Σε πολλά θα βρεις μια αλλαγή που έλαβε χώρα μέσα μου. Πολλά θα αντιλήφθηκες πως ήταν ασταθή μέσα μου, αλλά με αόριστες γραμμές. Αν μπορούσες όμως να δεις το εσωτερικό μου, θα ανακάλυπτες πως έχει αναδιαμορφωθεί στις θρησκευτικές-χριστιανικές θεωρήσεις του. Παλιότερα είχα μόνο την λέξη, μόνο την έννοια του Χριστού, τουλάχιστον τώρα έχω μια εντελώς διαφορετική, και μια εσωτερική μαρτυρία μου λέει, πως είναι η αληθινή, τουλάχιστον πως θέλει να γίνει το αληθινό μέσα μου. Η σοβαρή μελέτη των Πατέρων ανασήκωσε πολλά μέσα μου. Σε αυτούς ανακάλυψα ένα τόσο ζωντανό, πλήρη Χριστιανισμό, και ο Χριστός το ήθελε, αυτούς που ο Ίδιος εμψύχωνε και προς υπεράσπιση Του ξύπνησε, να μην τους διαβάσω χωρίς καρπό. Όταν ιδωθούμε πάλι, θα μιλήσουμε για πολλά που ωθούν και πιέζουν, είναι κάτι άλλο από αυτό που ήταν παλιότερα το ύψιστο, τουλάχιστον αυτό που ήταν το πιο επιθυμητό για την προσπάθεια μου».

Αν στην «Ενότητα» τα «Στρώματα» του Κλήμεντος Αλεξανδρείας χρησιμοποιούνται σε τέτοια έκταση, αυτό οφείλεται στο ότι ο Möhler, το χειμερινό εξάμηνο 1823-24 εξήγησε στις διαλέξεις του τα «Στρώματα» του μεγάλου θεολόγου της Αλεξάνδρειας. Και όταν υπερβαίνει το όριο των τριών πρώτων αιώνων, και αναφέρεται στο «Περί ιερωσύνης» του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, είναι καρπός των διαλέξεων του το θερινό εξάμηνο του 1824. Και εάν ο Κυπριανός λαμβάνει στην «Ενότητα» μια εξέχουσα θέση, η «Εκκλησιαστική Ιστορία» του Th. Katerkamps (1823) μας δείχνει πόσο βαθιές γνώσεις για τον Κυπριανό κατέχει ο Möhler ήδη το 1823. Συζητά, με ένα γραπτό 22 σελίδων για την ερμηνεία των έργων του επισκόπου Καρθαγένης με τον συνάδελφο του από θεολογική σχολή του πανεπιστημίου Münster.

Συνεχίζεται

ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΡΕΜΟΝΤΑΙ Ο ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ, Ο ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ. ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΤΙΜΗΣΑΜΕ ΣΑΝ ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ. ΤΡΟΜΑΡΑ ΜΑΣ.