ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ - ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ (Α4)

   Συνέχεια από: Τρίτη 16 Μαΐου 2023

ΜΕΡΟΣ Α΄.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΠΟΛΥΤΡΩΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α΄.

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΛΥΤΡΩΤΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

§ 4. Ὅτι ὁ Θεὸς ἀπεκάλυψε τήν ἔλευσιν τοῦ Λυτρωτου

Τὴν μέλλουσαν ἔλευσιν τοῦ Λυτρωτοῦ τῆς ἀνθρωπότητος προκατήγγειλαν θεόπνευστοι ἄνδρες καὶ γυναῖκες τοῦ ἐθνικοῦ κόσμου. Αἱ σωζόμεναι μαρτυρίαι πιστοῦσι τὴν ἀλήθειαν τῶν λόγων. Ὁ Θεὸς ὡς πατὴρ ἀπάσης τῆς ἀνθρωπότητος, ἐποδηγέτει καὶ τὰ ἔθνη εἰς τὴν πίστιν του Μέλλοντος Λυτρωτοῦ ἀποκαλύπτων αὐτοῖς τὴν προσεγγίζουσαν ἄφιξιν Αὐτοῦ. Τὴν αὐτὴν γνώμην ἐκφράζει καὶ ὁ Θεόφιλος Αντιοχείας ἐν τῇ πρὸς Αὐτόλυκον ἐπιστολή του Β.'9 λέγων : «οἱ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι πνευματοφόροι Πνεύματος Αγίου καὶ προφῆται γενόμενοι, ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ ἐμπνευσθέντες καὶ σοφισθέντες ἐγένοντο θεοδίδακτοι καὶ ὅσιοι καὶ δίκαιοι. Διὸ καὶ κατηξιώθησαν τὴν ἀντιμισθίαν ταύτην λαβεῖν, ὄργανα Θεοῦ γενόμενοι καὶ χωρήσαντες σοφίαν τὴν παρ᾽ αὐτοῦ, δι' ἧς σοφίας εἶπον καὶ τὰ περὶ τῆς κτίσεως τοῦ κόσμου καὶ τῶν λοιπῶν ἁπάντων. Καὶ γὰρ περὶ λοιμῶν καὶ λιμῶν καὶ πολέμων προείπον· καὶ οὐχ εἷς ἢ δύο ἀλλὰ πλείονες κατὰ χρόνους καὶ καιροὺς ἐγεννήθησαν παρὰ Ἑβραίοις καὶ πάντες φίλα ἀλλήλοις καὶ σύμφωνα εἰρήκασι τά τε πρὸ αὐτῶν γεγενημένα, καὶ τὰ κατ᾿ αὐτοὺς γεγονότα, καὶ τὰ καθ᾽ ἡμᾶς νυνὶ τελειούμενα». Καὶ ὁ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς ταὐτὰ ἐφρόνει οὐ μόνον περὶ τῶν προφητῶν, ἀλλὰ καὶ περὶ αὐτῶν τῶν Ἑλλήνων φιλοσόφων, ὡς τοῦ Σωκράτους Πλάτωνος καὶ ἄλλων (Κλήμεντ. Στρωματ. α.' 5). Ὁ δὲ Ωριγένης παραδέχεται βαθμούς θεοπνευστίας καὶ εἰς τὰ ἔθνη. Ἀλλὰ διατὶ τάχα νὰ ἀρνηθῶμεν τὴν θεοπνευστίαν τοῖς ἔθνεσι ; μὴ προσωπολήπτης ἐστὶν ὁ Θεός ; μὴ μόνου τοῦ Ἰουδαϊκοῦ ἔθνους πατήρ ; ἢ μὴ ὁ μέλλων Λυτρωτὴς τῆς ἀνθρωπότητος οὐχὶ ἁπάσης ἔμελλεν εἶναι λυτρωτής ; ἢ Ἰουδαίων ὁ Θεὸς μόνον, οὐχὶ δὲ καὶ ἐθνῶν ; διατὶ λοιπὸν νὰ καταλίπῃ τὰ ἔθνη εἰς τὴν ἀπιστίαν καὶ ἀπελπισίαν ; διατὶ νὰ μὴ προπαρασκευάσῃ καὶ αὐτὰ πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ Μέλλοντος Σωτῆρος καὶ Λυτρωτοῦ, ἀφοῦ μάλιστα οἶδεν ἐν τῇ παγγνωσία Αὐτοῦ ὅτι τὰ ἔθνη ἤθελον δοξάσει. Αὐτόν, λατρεύσει καὶ πιστεύσει Αὐτῷ. Τὰ ἔθνη λοιπὸν ἔλαβον τὴν χάριν τῆς θεοπνευστίας καὶ ἄνδρες ἐθνικοὶ ἐμπνευσθέντες προανήγγειλαν τὴν ἔλευσιν λυτρωτοῦ καὶ Σωτῆρος τοῦ κόσμου.

Ο Τάκιτος, Ρωμαῖος ἱστορικός, μαρτυρεῖ, ὅτι οἱ λαοὶ ἅπαντες εἰχον τὰ ὄμματα ἐστραμμένα πρὸς τὴν Ἰουδαίαν, ὡς ἐπὶ πόλον τῆς κοινῆς αὐτῶν ἐλπίδος, ἐξ οὗ ἔμελλε νὰ ἐξέλθῃ ὁ προσδοκώμενος βασιλεύς. «Απαντες ἐν γένει ἦσαν πεπεισμένοι ἐπὶ τῇ πίστει ἀρχαίων προφητειῶν, ὅτι ἡ Ἀνατολὴ ἔμελλε νὰ ὑπερισχύσῃ καὶ ὅτι μετ᾿ οὐ πολὺ ἔμελλον, ἵνα ἴδωσιν ἐξερχομένους ἐκ τῆς Ἰουδαίας τοὺς μέλλοντας ἵνα ποιμάνωσι τὴν οἰκουμένην» (Ἱστορ. Βιβλ. έ. κεφ. 13).

Κατὰ τὸν Σουίδαν καὶ Νικηφόρον Κάλλιστον Ἐκκλ. Ιστορ. Α. Ι. Ζ. Ελθών ποτε ὁ Αὔγουστος εἰς Δελφοὺς καὶ ἐρωτήσας τὸ μαντεῖον τίς μετ᾿ αὐτὸν ἔμελλε νὰ βασιλεύσῃ, ἔλαβε πρὸς ἀπόκρισιν τὸν ἑξῆς χρησμόν.

«Παῖς Ἑβραῖος κέλεται με θεοῖς μακάρεσσιν ἀνάσσων. 

Τὸν δὲ δόμον προλιπεῖν καὶ είδην αὖθις ἱκέσθαι.

Λοιπὸν ἄπιθι σιγῶν ἐκ βωμῶν ἡμετέρων». 

Ἐπὶ τοῦ Αὐγούστου τούτου ἐγεννήθη ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἡ δὲ Ἐκκλησία ἡμῶν συνῳδὰ τῷ Εὐαγγελίῳ Λουκά Β΄. 1 ψάλλει «Αὐγούστου μοναρχήσαντος ἐπὶ τῆς γῆς ἡ πολυαρχία τῶν ἀνθρώπων ἐπαύσατο, καὶ Σοῦ ἐνανθρωπήσαντος ἐκ τῆς ᾿Αγνῆς, ἡ πολυθεΐα τῶν εἰδώλων κατήργηται». Τοιοῦτοι χρησμοὶ πλεῖστοι ὅσοι ἀνεφέροντο μαρτυροῦντες τὴν προσδοκίαν τῶν ἐθνῶν.

Καὶ ὁ Σουετώνιος, Ρωμαῖος ἱστορικός, μαρτυρεῖ τὸ αὐτὸ γεγονὸς διὰ τῶν αὐτῶν λέξεων. «Απασαν λέγει, τὴν ἀνατολὴν ἐπλήρου ἡ φήμη τῆς ἀρχαίας καὶ σταθερᾶς γνώμης, ὅτι εἶχε θεόθεν προορισθῇ, ὅτι κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἤθελον ἐξέλθει τῆς Ἰουδαίας οἱ μέλλοντες ἵνα ποιμάνωσι τὴν οἰκουμένην». (Ἐν βίῳ Οὐεσπεσιανοῦ).

Ὁ Οὐïργίλιος, Ρωμαῖος ποιητής, ἑρμηνεύων χρησμὸν ἀρχαίων Σιβυλλῶν, ἀναγγέλλοντα τὴν ἔλευσιν Βασιλέως, ὃν ὤφειλον νὰ ἀναγνωρίσωσιν οἱ θέλοντες, ἵνα σωθῶσι, καὶ ἀτυχῶς τοῦτον ἐφαρμόζων εἰς τινα νέον τῆς ἐποχῆς αὐτοῦ Ἡγεμόνα, οὗτινος οὐδὲ τὸ ὄνομα ὑπελείφθη, λέγει τὰ ἑξῆς· «Οἱ ὑπὸ τῆς Σιβύλλης ἀσθέντες χρόνοι τέλος πάντων ἔφθασαν· ἡ ἄπειρος τῶν αἰώνων σειρὰ μέλλει νὰ ἀρχίσῃ· ἰδοὺ νέα γενεά πέμπεται οὐρανόθεν» (εἰδ. ΙV).

«Ἔστω ἡ γέννησις τοῦ παιδίου τούτου, δι᾿ οὗ μέλλει νὰ παύσῃ ὁ σιδηροῦς αἰὼν καὶ νὰ ἀνεγερθῇ ὁ χρυσοῦς αἰὼν ἀπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης, τὸ ἀντικείμενον τῆς εὐνοϊκῆς ἐπιστασίας του, ἁγνὴ ἐλευθερία. Ἐπὶ τῆς ὑπατείας σου, ὦ Πολλίον, μέλλει νὰ φανῇ τὸ σημεῖον τοῦτο τῆς νέας ἐποχῆς καὶ τότε, ἐὰν σώζωνται ἔτι ἴχνη τῆς ἀνομίας τῶν ἀνθρώπων, ὅλη ἡ γῆ τουλάχιστον θέλει ἀναπνεύσει λυτρωθεῖσα τοῦ τρόμου, τοῦ ἀπὸ τοσούτου χρόνου κατέχοντος αὐτὴν εἰς τὰ δεσμά». Ἐν τῷ αὐτῷ εἰδυλλίῳ αὐτοῦ λέγει· ἐκεῖνος, δι᾽ οὗ μέλλουσι νὰ γείνωσι τὰ θαύματα ταῦτα, θέλει λάβει τὴν ζωὴν ἐκ τῶν κόλπων τῆς θεότητος, θέλει διακριθῆ πάντων τῶν ἐπουρανίων Ὄντων, ὑπεράνω τῶν ὁ ποίων θέλει φανῆ καὶ ποιμάνῃ τὸν κόσμον, εἰρηνευσάντων τῇ δυνάμει τοῦ πατρὸς αὐτοῦ». «Ἐλθὲ λοιπόν ποθητὲ τοῦ Οὐρανοῦ ἀπόγονε, μεγάλε βλαστὲ τοῦ Διός ! ὁ προαγγελθεὶς χρόνος ἐγγίζει· ἐλθὲ νὰ λάβης τὰς ὀφειλομένας σοι μεγάλας τιμάς. Ἰδέ· εἰς τὴν ἔλευσίν σου ὁ σύμπας κόσμος κυμαίνεται, ἡ γῆ, ἡ θάλασσα καὶ ὁ οὐρανός ταράσσονται, τὰ πάντα σκιρτῶσιν εἰς τὴν προσέγγισιν τῆς μελλούσης νέας ἐποχῆς».

Ὁ θεῖος Πλάτων ὁμίλησεν ἐμπνευσμένος. Ακούσωμεν αὐτοῦ προκηρύττοντος ὡς μεγαλοφωνότατος Ἡσαΐας τὸν σταυρικὸν θάνατον τοῦ δικαίου, τοῦ πάσχοντος διὰ δικαιοσύνην. «Γυμνωτέoς δὴ πάντων πλὴν δικαιοσύνης, καὶ ποιητέος ἐναντίας διακείμενος τῷ προτέρω· μηδὲν γὰρ ἀδικῶν δόξαν ἐγέτω τὴν μεγίστην ἀδικίας, ἵνα ἡ βεβασανισμένος εἰς δικαιοσύνην τῷ μὴ τέγγεσθαι ὑπὸ κακοδοξίας καὶ τῶν ἀπ᾿ αὐτῆς γιγνομένων· ἀλλ᾽ ἴτω ἀμετάστατος μέχρι θανάτου. δοκῶν μὲν εἶναι ἄδικος διὰ βίου, ἂν δὲ δίκαιος, ἵν᾽ ἀμφότεροι εἰς τὸ ἔσχατον ἐληλυθότες ὁ μὲν δικαιοσύνης ὁ δὲ ἀδικίας, κρίνωνται ὁπότερος αὐτῶν εὐδαιμονέστερος... ἐροῦσι δὲ τάδε, ὅτι οὕτω διακείμενος ὁ δίκαιος μαστιγώσεται, στρεβλώσεται, δεθήσεται, ἐκκαυθήσεται τὠφθαλμώ, τελευτῶν πάντα κακὰ παθὼν ἀνασχινδυλευθήσεται (σταυρωθήσεται) καὶ γνώσεται, ὅτι οὐκ εἶναι δίκαιον ἀλλὰ δοκεῖν δεῖ ἐθέλειν. (Πλάτ. Πολιτ. θ.' σελ. 40 παραγ. IV και V 361-362).

Τίς παραβάλλων ταῦτα πρὸς τὰ τοῦ Ἡσαΐου τοῦ προφητεύοντος περὶ τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου τοῦ μόνου ἐν τῇ ἐμφανισθέντος δικαίου δὲν εὑρίσκει μεγάλην ὁμοιότητα; Ἰδοὺ τὶ προλέγει ὁ μεγαλοφωνότατος Ησαΐας περὶ τοῦ δικαίου τούτου· «δέδωκα τὸν νῶτόν μου εἰς μάστιγας, τὰς δὲ σιαγόνας μου εἰς ραπίσματα, τὸ δὲ πρόσωπόν μου οὐκ ἀπέστρεψα ἀπὸ αἰσχύνης ἐμπτυσμάτων... οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνεται καὶ ἡμεῖς ἐλογισάμεθα αὐτὸν εἶναι ἐν πόνῳ καὶ ἐν πληγῇ ὑπὸ Θεοῦ καὶ ἐν κακώσει αὐτὸς δὲ ἐτραυματίσθη διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος. Οὕτως οὐκ ἀνοίγει τὸ στόμα αὐτοῦ. Ἐν τῇ ταπεινώσει ἡ κρίσις αὐτοῦ ἤρθη τὴν δὲ γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται ; ὅτι αἴρεται ἀπὸ τῆς γῆς ἡ ζωὴ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἀνομιῶν τοῦ λαοῦ μου ἤχθη εἰς θάνατον... ὅτι ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ....ἀνθ' ὧν παρεδόθη εἰς θάνατον ἡ ψυχὴ αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς ἀνόμοις ἐλογίσθη». (Ησαίου κεφ. ν.' 6 νγ. 3-12 πρβλ. Ματθ. κζ.' Μάρκ. ιδ.' Λουκ. κβ.' κγ.' Ἰωάνν. ιθ.').

Ἐν τῇ Δογματική θεολογία του Μητροπολίτου Μόσχας Μακαρίου τῇ ἐξελληνισθείσῃ ὑπὸ Νεοφύτου Παγίδα ἀναγινώσκομεν τὰ ἑξῆς περὶ τῆς προσδοκίας τῶν ἐθνῶν :

Αἱ ἀλήθειαι τῆς πίστεως καὶ ἰδίᾳ αἱ ἐπαγγελίαι περὶ τοῦ Λυτρωτοῦ, αἱ δοθεῖσαι ἐν τῇ ἀρχῇ ἅπαντι τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει, μεταβαίνουσαι ἀπὸ πατέρων εἰς τέκνα, ἀπὸ προγόνων εἰς ἀπογόνους διὰ τῆς ἀπὸ στόματος διδασκαλίας, ὤφειλον ἐξαπλωθῆναι ἐν ἅπασι τοῖς λαοῖς, καὶ ἐν ἐκείνοις ἔτι, οἵτινες ἐν τῷ μετὰ ταῦτα προέβησαν πορρωτέρω εἰς τὰς ὁδοὺς τῆς ἀσεβείας καὶ τῆς εἰδωλολατρείας. Εἰ δὲ καὶ αἱ ἀλήθειαι αὗται ἀναμιχθεῖσαι ταῖς νέοις πίστεσι τῶν ἐθνικῶν λαῶν ὤφειλον βαθμηδόν ἀποβαλεῖν τε τὴν πρώτην αὐτῶν καθαρότητα καὶ ἀκεραιότητα, καὶ ἀλλοιωθῆναι, ὅμως καὶ ἐν τῷ ἀλλοιωμένῳ τούτῳ εἴδει αἱ ἀλήθειαι ἐκεῖναι ὑπεστήριζαν καὶ διετήρουν παρὰ τοῖς ἐθνικοῖς τὰς παραδόσεις περὶ τῆς γενέσεως καὶ τῆς πρώτης καταστάσεως τοῦ ἀνθρώπου, περὶ τῆς πτώσεως τῶν προπατέρων ἐν τῷ παραδείσῳ, καί, τὸ σπουδαιότατον πάντων τὴν παράδοσιν τοῦ περὶ Λυτρωτού τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καὶ τὴν προσδοκίαν τῆς ἐλεύσεως Αὐτοῦ.