πρ. Ν.Λουδοβίκος: Ο τέχνο-πίθηκος και η αλήθεια: Το ερώτημα για έναν νέο ανθρωπισμό

 Συνέχεια από: Τρίτη 12 Μαρτίου 2024

πρ. Ν.Λουδοβίκος: Ο τέχνο-πίθηκος και η αλήθεια: Το ερώτημα για έναν νέο ανθρωπισμό

Απομαγνητοφώνηση
Γ 44:43

…γι’ αυτό και δεν υπάρχει τρόπος να συνεννοηθούμε. Και το βλέπουμε αυτό στα τελευταία συμβαίνοντα, όποιος έχει κάποιες πηγάζουσες από κάποιες πηγές νοήματος, κάποιες σημασίες, γιατί είμαστε κληρονόμοι σημασιών, όλες οι θρησκείες είναι, κληρονομούν σημασίες, έτσι, και κληρονομούν σημασίες, και είναι πολύ σημαντικές, ακριβώς διότι δημιουργούν κόσμους σοφίας, προηγμένης περισσότερο ή λιγότερο, αλλά πάντως έτσι. Εγώ λέω αυτό το πράγμα σήμερα λείπει, και στη θέση του μπαίνει η ηθική του γούστου.

Τώρα, για να δούμε και τα δικά μας. Λέω εδώ: όσο περισσότερο υπερβατικό ή εκστατικό θεωρείται το θέλημα, τόσο περισσότερο εκστατικός ατομισμός προκύπτει. Έτσι, λοιπόν. Σήμερα φτάνουμε λοιπόν, σε μια κατάσταση, σε ένα ον το οποίο ονόμασα τέχνο-πίθηκο, και ορίζω ως τέχνο-πίθηκο, το ον, το οποίο συνειδητά αδιαφορεί για την ανθρωπολογική του ρίζα. Και αντί αυτού αναζητά και εγκαταλείπεται σε μια νέα επερχόμενη ουσία, ο μόνος όρος της οποίας μοιάζει να είναι η ελευθερία από κάθε ουσία. Μια ελευθερία συνεπώς χωρίς καμιά κληρονομημένη σοφία, χωρίς καμιά συνέχεια με το πνευματικό παρελθόν της ανθρωπότητας. Και ακριβώς για το λόγο αυτό, τα πράγματα είναι δύσκολα. Ο σημαντικότερος στη Δύση τον τελευταίο αιώνα, που νοιάστηκε, είναι ένας μεγάλος Γερμανός στοχαστής, τον ξέρουν οι φιλόσοφοι, ο Hans Jonas, ε, στο βιβλίο του για την αρχή της ευθύνης, λέει ο Jonas, ότι «στη Δύση η ιστορία είναι προοδοκαθοριζόμενη. Η συνεχής πρόοδος της κοινωνίας θεωρείται ως δόγμα, εγγενές στην ιστορική πορεία και μαζί απόλυτη ιστορική προσταγή. Πρόκειται για αναγκαστική πρόοδο, μέσω μιας αδιερωτήτης σχεδόν αυτοεκπληρούμενης προφητείας». Αυτά το 1976, ο Jonas. Το ακούμε συχνά, η κοινωνία πάει μπροστά. Λίγοι ξέρουν ότι αυτά είναι λέξεις του Goebbels, έτσι έλεγε. Ή ήξερε ότι αυτά είναι λέξεις του Λένιν, έτσι έλεγε, η κοινωνία πάει μπροστά. Ποιος αποφασίζει ότι η κοινωνία πάει μπροστά; Είναι αυτή η αυτονόητη, όπως λέει ο Jonas, «προοδοκαθοριζόμενη, ως δόγμα εγγενές και απόλυτη ιστορική προσταγή. Λοιπόν, όλα όσα κάνουμε, απλά στο όνομα της προόδου και ως προοδευτικοί που λέμε ότι είμαστε, είναι εξ ορισμού σωστά, διότι η κοινωνία πάει μπροστά, και μάλιστα αυταποδείκτως». Έτσι λέει ο Jonas. Λοιπόν, και κανείς δεν τρομάζει, οπότε, έχει συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν, κανείς δεν τρομάζει. Γιατί έγινε πριν από λίγες δεκαετίες, οι εκατόμβες των εκατομμυρίων, εκατοντάδων εκατομμυρίων θυμάτων. Όχι. Η πρόοδος είναι δεδομένη. Αυτό το ονομάζω εγώ η εκκοσμίκευση της εσχατολογίας. Η εσχατολογία έχει γίνει εγκόσμια. Είναι ο Hegel σε basse classe(?) έκδοση ας πούμε. Ότι ο θεός είναι αυτά που συμβαίνουνε, αυτό που γίνεται γύρω μας, αυτό που κάνω εγώ είναι ο θεός. Αυτό που κάνω εγώ, μιλάει το πνεύμα αυτή την στιγμή, με μένα, έτσι. Και θα’ ρθει ο Kant, εδώ είναι το πιο φοβερό απ’ όλα, όταν έρχεται να δώσει τη λύση ο Jonas. Λέει εδώ, «αυτό οδήγησε στην εγκατάσταση της ουτοπίας στο κέντρο της δυτικής αυτοσυνειδησίας, μαζί με τα όνειρα μιας δήθεν ανθρώπινης τελειότητας, χωρίς μάλιστα αντιφάσεις, μες στον ουτοπικό χωρό-χρόνο. Αυτό είναι η πίστη, είναι, έρχονται όλα, γίνονται αύριο, είναι μια τέλεια κοινωνία, απορώ πως δεν το βλέπετε. Έτσι δεν είναι; «Ο πραγματικά όμως μη αντιφατικός άνθρωπος της ουτοπίας, μπορεί μόνο να είναι ισοπεδωμένος, συμπεριφορικά ρυθμισμένος ανθρωπάκος, της μελλοντολογικής ψυχικής μηχανικής». Γιατί του έχουμε αφαιρέσει τόσες πολλές επιλογές, τον έχουμε κάνει τόσο πολύ όμοιο με όλους τους άλλους, ξέρετε η ουσία του ολοκληρωτισμού, είπε ένας πολύ μεγάλος στοχαστής Γερμανός, ο Hans Freier, είναι ότι σας λέει ότι γνωρίζει τις ανθρώπινες ανάγκες. Οι οποίες είναι μια, δυο, τρεις, αυτές! Καμία άλλη. Όλες οι επόμενες πάνε στο μπλακ. Γι’ αυτό και ο άνθρωπος αυτός είναι ασήμαντος, που δημιουργεί. Είναι ο άνθρωπος της political correctness. Που είναι εντελώς, εντελώς…ε, υποταγμένος, προσωπικά το είδα στα αμερικάνικα πανεπιστήμια. Ελπίζω να μη φτάσει ως εδώ. Κάτι περίεργες θεωρίες όπως microagressivity, μικροεπιθετικότητες. Κάποιος ακούει αυτή την στιγμή, και σηκώνει χέρι, και λέει αυτό με προσβάλλει, σταμάτα. Και βέβαια σταματάει κάθε συζήτηση. Διότι πάντα θα προσβληθεί κάποιος εκ του μακρόθεν. Με ένα τρόπο που ο ίδιος ξέρει μόνο πως το εξηγεί. Και θα πει ότι ναι, τελειώνει η συζήτηση. Λοιπόν, τελειώνει ο Jonas «είναι ζωτικά αναγκαίο να ξεαγκιστρώσουμε, να απαγκιστρώσουμε τα αιτήματα για δικαιοσύνη… και λογική απ’ το δόλωμα της ουτοπίας, να τα διαφυλάξουμε απρόσβλητα, απ’ τις υπερβολικές προσδοκίες, αποφεύγοντας έτσι τον πειρασμό να πληρώσουμε υπερβολικά πολλά για όλα αυτά, ένα αντίτιμο, που κάθε κοσμικός χιλιασμός, φύσει ολοκληρωτικός, είναι έτοιμος να βάλει να πληρώσουν εκείνοι, που ζουν στη σκιά της υποτιθέμενης έλευσης του». Λοιπόν, όταν φτάσει όμως η ώρα, να προτείνει ο Jonas λύσεις, δεν πάει πέρα απ’ τον Kant. Έτσι. (Κάτι βάζει στο στόμα του και μασάει. Λέει: Συγχωρέστε με, που είμαι έτσι, αναρρώνω από μια, έτσι.) Δεν πάει πέρα από τον Kant. Με ένα τρόπο λίγο ως πολύ ίδιο, θα πει ότι πρέπει να μάθουμε να πράττουμε με ένα τέτοιο τρόπο, ώστε να σώζουμε την απόφαση μας, να σώζεται η πληρότητα της ανθρωπινότητας. Έτσι. Σκεφτείτε πόσο έωλο είναι αυτό. Θα μπορούσε ο Göring να σας πει, πολύ σωστά, αυτό κάνω ακριβώς και ‘γω. Για να σωθεί η πληρότητα του ανθρωπίνου, πρέπει να πεθάνουν οι Εβραίοι. Πόσο ανεπαρκής είναι ο Kant και ο Jonas, γι’ αυτό εγώ ισχυρίζομαι, ότι η θεολογία έχει να πει πράγματα εδώ, σημαντικά. Στον ελάχιστο χρόνο που έχω, να πω μονάχα, ότι η γραμμή της θέλησης, στην Ανατολή τουλάχιστο πήρε άλλη κατεύθυνση. Εντελώς άλλη. Το θέλημα θεωρήθηκε ότι πρέπει να είναι κοινό θέλημα. Προσέξτε. Δηλαδή, να αφορά την πραγμάτωση της ανθρώπινης φύσης, και όχι την έξοδο απ’ αυτήν. Τι είναι η ανθρώπινη φύση; Κομματιασμένη σε πολλά κομμάτια. Έτσι λέει ο Μάξιμος. Ξεκινάν αυτά από τους Καππαδόκες, ειδικά απ’ τον Γρηγόριο τον Θεολόγο. Θα σας πω μια φράση του Γρηγορίου του Θεολόγου, καταπληκτική. Λοιπόν, τι θα κάνει λοιπόν το πρόβλημα, η θέληση, η θέληση θα υλοποιήσει την ανθρώπινη φύση. Θα μεταφέρει το ομοούσιο στη δημιουργία. Η θέληση θα μετάσχει στη θέληση του Θεού, και θα πραγματοποιήσει το θέλημα του Θεού, που είναι ουσιαστικά η μετάδοση του δικού τρόπου υπάρξεως στην κτίση. Ο τρόπος υπάρξεως αυτός είναι το ομοούσιο.

Τι είναι το ομοούσιο; Το ομοούσιο είναι μια φοβερή ιστορία, την οποία θα ήθελα να σας τη διαβάσω, για να τιμήσουμε και την ημέρα (των Τριών Ιεραρχών), αν καταφέρω να το βρω (ψάχνει τις σημειώσεις του), από τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο οποίος ενδιαφέρεται εκείνη την εποχή, να δώσει ένα ορισμό της μοναρχίας του Πατρός. Είναι οι μεγάλες τριαδολογικές συζητήσεις, που γίνονται, και δεν είναι δυνατόν να φτάσουμε να μιλήσουμε…μάλλον δε θα το βρω, θα σας το πω έτσι. Λοιπόν (και σκάει ένα γέλιο), τι είναι η μοναρχία του Πατρός; Προσέξτε, η τριαδολογία είναι ένα φοβερό πράγμα. Μοιάζει αντιφατικό, αλλά αν κανείς βρει ένα τρόπο να το διαβάσει, έτσι, ανοίγονται συγκλονιστικές ανθρωπολογικές προοπτικές. Και το λέω και απ’ την φιλοσοφική αυτό, και απ’ την ψυχολογική άποψη. Μοναρχία λοιπόν, λέει, του Πατρός, ην ουχ εν περιγράφει πρόσωπον. Πα! Μια μοναρχία που δεν την περιγράφει ένα πρόσωπο. Αλλά τι; Φύσεως ομοτιμία και γνώμης σύμπνοια και προς το εν των εξ αυτού σύνευσις. Δηλαδή, ουσιαστικά εδώ, η έννοια της μοναρχίας, είναι η πρωτοβουλία δημιουργίας ίσων. Μοναρχία σημαίνει το έναυσμα για πραγματική ετερότητα. Η απόλυτη ετερότητα και η απόλυτη ταύτιση ουσιώδης, συμπίπτουν. Ενώ στη σκέψη ολονών από μας τα δυο αυτά είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, και οφείλουν να παραμείνουν διαφορετικά. Όταν αγαπήσει ένας νέος μια κοπέλα, του λέει η μαμά, πρόσεξε, μην αγαπάς πολύ, είναι επικίνδυνο. Μπορεί να σε εξαπατήσει, έτσι δεν είναι. Ειδικά η ταύτιση αυτή μέσα στην ερωτική διεργασία μπορεί να είναι συγκλονιστικά επικίνδυνη, έτσι, διότι μπορεί να φέρει στην κυριολεξία την υποταγή, την απόλυτη υποταγή, έτσι δεν είναι; Για’ αυτό, παρά το ότι το θέλουν όλοι οι ερωτευμένοι, να γίνουν ένα με το ερωτευόμενο πρόσωπο, ουσιαστικά αυτό είναι αδύνατο να γίνει, έτσι. Ο Θεός λοιπόν είναι ένα ον το οποίο είναι απολύτως ένα, και ταυτόχρονα είναι τρία. Αυτό για να το εξηγήσω, όταν ήμουνα καθηγητής δογματικής χρησιμοποιούσα ένα μπουκαλάκι που είχα νερό εδώ, έπαιρνα ένα φοιτητή και μια φοιτήτρια, γιατί το πνεύμα είναι θηλυκό, και έλεγα, τούτη εδώ είναι η ουσία μου. Λοιπόν, ο Πατήρ κάνει υποστάσεις την ουσία του, τη δίνει στον υιό, ταυτόχρονα τη δίνει στο πνεύμα και αυτοί μεταξύ τους, και γίνεται μια intergiveness, μια διαδοτικότητα της ουσίας. Πόσες είναι οι ουσίες, μια. Πόσα είναι τα πρόσωπα, τρία. Έχουμε ένα φοβερό Θεό. Ο χριστιανικός Θεός είναι το μυστήριο της απόλυτης οντολογικά αγάπης, σε σημείο που η απόλυτη ταυτότητα και η απόλυτη ετερότητα να συμπίπτουν τελείως. Ένα μείζον ανθρωπολογικό δεδομένο, το οποίο μαζί με την παράλληλη ανάγνωση του θελήματος ως στην κυριολεξία συνεργούν σε αυτή την κατεύθυνση, έτσι, το ομοούσιο να έρθει στη δημιουργία. Η δημιουργία είναι τρομακτική ευθύνη, η οποία όμως είναι η προσωπική μου ανάπτυξη. Η ανάπτυξη του όλου, και η ανάπτυξη η δική μου, είναι ένα και το αυτό. Όπως ακριβώς στην Τριάδα. Η πληρότητα της ουσίας του Πατρός, είναι η πληρότητα της ουσίας του Υιού, και η πληρότητα της ουσίας του Πνεύματος. Καταλάβατε; Και βεβαιώνει ο ένας την πληρότητα της ουσίας του άλλου, ακριβώς αντιδίδοντας αυτή την άκτιστη αγάπη. Θα μου πείτε, τελευταία φορά που άκουσα θρησκευτικά ήταν στην τρίτη λυκείου. Τι θα γίνει; Εγώ επιμένω, ότι όλα αυτά αφορούν τους πάντες. Ακόμα και αν δεν είναι τόσο, ας το πούμε έτσι, εκκλησιαστικοί. Προσωπικά δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό. Εγώ έκαμα άθεος, αγαπώ πολύ αυτούς που ψάχνουνε, αλλά δεν έχω καταλάβει ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε ένα άθεο και ένα πιστό. Καταλαβαίνω μόνο τη διαφορά ανάμεσα σε ζωντανούς πνευματικά και νεκρούς ανθρώπους. Αυτό το καταλαβαίνει και ο Θεός, νομίζω. Λέω λοιπόν, ότι αυτά αποτελούν θεμελιώδεις τρόπους του είναι. Αυτό είναι το πολύ σημαντικό. Αυτή είναι η χρησιμότητα τους. Υποδεικνύουν τρόπους με τους οποίους πρέπει να σκεφθούμε το είδος της χρήσης που θα κάνουμε της τεχνικής, το είδος της χρήσης της νοημοσύνης και λοιπά, και βέβαια το είδος του κινδύνου που αντιπροσωπεύει σήμερα το φαντασιωτικό υποκείμενο, μες στα μέσα μαζικής δικτύωσης και τα vr γυαλιά που έρχονται, και όλα τα ωραία πράγματα. Το οποίο υποκείμενο είναι δημιούργημα της φαντασίωσης του, ε. το φαντασιωτικό υποκείμενο, και αυτό που συμβαίνει στα μέσα μαζικής δικτύωσης, ξέρετε, δεν υπάρχει. Και η φαντασίωση είναι η μέγιστη ηδονή, που σημαίνει είναι δεμένη πάρα πολύ με τον πόνο του θανάτου. Ακριβώς γιατί αισθανόμαστε ότι δεν είναι πραγματική. Έτσι. Στην πραγματικότητα, ίσως μέσω δύσκολων τρόπων, νομίζω ότι, κάποια στιγμή η ανθρωπότητα θα φτάσει να αναζητήσει βαθύτερα τέτοια μονοπάτια, με τα οποία θα καταφέρει να γεφυρώσει την αρχαία σοφία με τα σημερινά απολύτως ερωτήματα. Αλλιώς μας περιμένει η τελευταία φάση του ναρκισσισμού. Εγώ το ονομάζω μετά-ναρκισσισμό, και θεωρώ ότι ταυτίζεται με τον αυτισμό, ουσιαστικά. Σήμερα έχουμε αυτιστικά όντα, τα οποία προσπαθούμε, να τους εξηγήσομε, τι θέλομε να πούμε, και ποτέ δεν καταλαβαίνουν. Και εμείς δεν καταλαβαίνουμε αυτούς. Είναι η τελευταία φράση, ένα μότο του Aldus Huxley, το φοβερό που λέει: νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι είναι τρελοί, και δεν καταλαβαίνω πλέον κανένα, εκτός από σένα. Αλλά και σένα δεν είμαι σίγουρος ότι σε καταλαβαίνω». Αυτό είναι ένα βήμα που είναι κοντινό μας, έτσι. Να τελειώσω μ’ αυτό, και να τελειώσω επίσης με μια φράση του Jonas, η οποία λέει το εξής: έχει λέει αποδειχθεί, λέει, στη φιλοσοφία, ότι είναι καλύτερο να ακούμε τους λίγο απαισιόδοξους παρά τους αισιόδοξους. Είναι μια φράση την οποία επανέλαβε ο Isaiah Berlin, μιλώντας για την εποχή του ναζισμού, και είπε το εξής: αν είχαμε τότε κάποια ελπίδα, την χρωστούσαμε σε όσους δεν είχαν καμιά. Εμείς θέλομε να υψώσομε τις ελπίδες μας στο φως σημασιών, οι οποίες, κατανοούμενες με σημερινό τρόπο είναι συγκλονιστικά σημαντικές για τα επόμενα βήματα.

Ευχαριστώ πολύ.

“Κοινωνία και Ετερότης”Ιωάν. Ζηζιούλα

Μαθαίνουμε λοιπόν αμέσως πως ο Φόβος, ιδίως δε ο Φόβος του άλλου, είναι αυτό τούτο το προπατορικό, η πτώση μας. Είναι δε το μεγαλύτερο εμπόδιο στη Σχέση πάνω στην οποία βασίζεται το πρόσωπο και η Σύναξη των πιστών, καθότι εικονίζουν την Αγία Τριάδα, με τον Επίσκοπο στο κέντρο, Μονάρχη της Ευχαριστίας, ο οποίος εικονίζει τον Πατέρα πλέον και δεν είναι εις τύπον και τόπον Χριστού πια, γιατί η Εκκλησία εξελίχθη από την πατερική εποχή, μέσω των απαντήσεων που έδωσαν οι διάφορες εποχές του πνεύματος στο χριστολογικό ερώτημα. Έτσι, η Ετερότης πρέπει να αποτελεί μέρος της Ταυτότητος, και η σχέση δίνει τα κατάλληλα όπλα, καθώς στηρίζεται αποκλειστικά στην παρουσία του Άλλου: Το υποκείμενο γεννιέται στη θέση του άλλου.

Λέει ο κ. Ζηζιούλας: «Δεν μπορούμε να πούμε τί είναι κάθε πρόσωπο, μπορούμε να πούμε μόνο πώς είναι. Κάθε πρόσωπο στην Αγία Τριάδα είναι διαφορετικό, όχι λόγω διαφοράς των φυσικών ποιοτήτων [που δεν υπάρχουν, είναι οι άκτιστες ενέργειες, κοινές της Αγίας Τριάδος] αλλά λόγω του τρόπου της απλής καταφάσεως του ότι είναι αυτό που είναι! [Έτσι κάπως ορίζεται και η σύγχρονη σχέση: εγώ είμαι αυτός που είμαι, αν σ’ αρέσει]. Σαν αποτέλεσμα τελικώς η Ετερότης δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη Σχέση. Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα είναι ονόματα που δείχνουν Σχέση. Κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να είναι διαφορετικό μέχρις ότου σχετιστεί. Η κοινωνία δεν αποκλείει την Ετερότητα, την γεννά.»

. Άγιος Γρηγόριος: «Πώς είναι δυνατόν να συνυπάρχουν στην Αγία Τριάδα Μοναρχία και Πατρότης;!» Και απαντά, “Λόγος ΚΘ, 2, 8”: «Ημείς όμως τιμώμεν την μοναρχίαν, και μάλιστα την μοναρχίαν η οποία δεν περιορίζεται εις ένα πρόσωπον, αλλά μοναρχίαν την οποίαν πραγματοποιεί η ισοτιμία της φύσεως, η σύμπνοια της γνώμης, η ταυτότης της κινήσεως και η συμφωνία με το ένα πρόσωπον, πράγμα που δεν επιτυγχάνεται εις την κτιστήν φύσιν, δια τούτο μονάς απ’ αρχής, εις δυάδα κινηθείσα, μέχρι Τριάδος έστη».

 “Λόγος ΚΘ, 16, 9”: «Η ονομασία Πατήρ δεν είναι χαρακτηρισμός ούτε της ουσίας, ούτε της ενεργείας, αλλά σημαίνει την σχέσιν του Πατρός προς τον Υιόν ή του Υιού προς τον Πατέρα. Όπως δηλ. εις ημάς τους ανθρώπους αι ονομασίαι αύται φανερώνουν την γνησιότητα και την ομοιότητα φύσεως μεταξύ γεννήτορος και γεννηθέντος».

Βλέπουμε ξεκάθαρα και εδώ πως είναι αδύνατο να βρεθούν όροι και καταστάσεις στη ζωή μας που να μπορούν να περιγράψουν την Αγία Τριάδα. Ακόμη και η Σχέση, το πώς έχει, σημαίνει ομοφυίαν, ισοτιμίαν. Δεν σημαίνουν πώς είναι, όπως ψευδώς προσπαθούν να μας πείσουν οι θεολόγοι μας. Το πρόσωπον δεν σημαίνει πώς είναι, αλλά πώς έχει το ένα προς το άλλο!

«Ο πρώτος πηγάζει μέσα από την Ευχαριστία, επει­δή η Ευχαριστία έχει έναν προεστό, έναν πρώτο. Ο πρώτος λοιπόν αυτομάτως γεννά την Ιεραρχία. Οντολογικά η Ιεραρχία υπάρχει και στην Αγία Τριάδα. Η πηγή, η Αρχή, είναι ο Πατήρ, από ’κεί πηγάζουν τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Στην Αγία Τριάδα λοιπόν έχουμε μια διαβάθμιση, δεν έχουμε αυτόματη συνύπαρξη, αλλά έχουμε ύπαρξη η οποία μεταφέρεται από τον έναν στον άλλον. Εάν βάλουμε τα πρόσωπα να εμφανίζονται έτσι ταυτόχρονα, τότε καταρ­γούμε την έννοια της αιτιότητος. Η αιτιότητα δεν είναι κάτι που μπορούμε να παραβλέψουμε. Η αιτιότητα είναι βασικό στοιχείο της Ετερότητος. Η Ετερότητα στην Αγία Τριάδα δεν αναδύεται έτσι φυσικά, αυτομάτως. Υπάρχει ένα πρόσωπο, πρέπει να προέρχεται ελεύθερα. Από τη στιγμή όμως που εισάγουμε αυτό το πρόσωπο, αυτή την αιτιότητα, εισάγουμε Ιεραρχία [δικό μας σχόλιο-παραπομπή Γρ. Θεολόγος: Το αίτιον δεν είναι αρχαιότερον από εκείνα των οποίων είναι αίτιον. Διότι ούτε ο ήλιος είναι αρχαιότερος από το Φως]. Ο Υιός είναι εκ του Πατρός και δεν μπο­ρούμε να βάζουμε τον Υιό πάνω από τον Πατέρα ή δίπλα – δίπλα, Ίσον με τον Πατέρα. Εάν μέσα στην Αγία Τριάδα, στο γνησιότερο Είναι που υπάρχει, που είναι ο Θεός [Ακινάτης: Summum Bonnum, μεγάλος οικουμενικός δάσκαλος του κ. Ζηζιούλα], υπάρ­χει Ιεραρ­χία, πώς είναι δυνατόν η Εκκλησία που εικονίζει την Αγία Τριάδα να μην έχει Ιεραρχία; Να μην αντανακλά την Ιεραρχία της Θεότητος; Εάν η Εκκλησία εγκαταλείψει αυτόν τον τρόπο υπάρξεως, που είναι προσωπική αιτιότητα, τότε θα έχουμε φοβερές υπαρξιακές συνέπειες [μπορεί να μην φτά­σουμε ούτε μέχρι τα έσχατα]. Για να τελειώνουμε, ακόμη και μέσα στο σώμα των Αποστόλων έχουμε τον Πέτρο, ο οποίος οπωσδήποτε ξεχωρίζει από τους άλλους [είναι πιο ψηλός]. Το μόνο που μπορεί να μας απασχολεί πια, είναι τί είδους Ιεραρχία θα έχουμε. Εάν η Ιεραρχία θα είναι διακονία ή καταπίεση [διακονία από όλους μας του πρώτου ή καταπίεση από τον πρώτο όλων μας]. Το κεφάλι δεν μπορεί να μην έχει προτεραιότητα έναντι του ποδιού. Δεν είμαστε αυθύπαρκτοι. Η Ιεραρχία είναι μέσα στην υπαρξιακή εμπειρία. Διότι ο καθέ­νας μας προέρχεται από κάποιον άλλον. Επειδή ο Επίσκοπος έχει την ιδιότητα του πατέρα μέσα στην Εκκλησία, γι’ αυτό κάθεται εις τύπον και τόπον του ΠΑΤΡΟΣ. Εάν στην ύπαρξή μας καταργήσουμε την Ιεραρχία, καταργούμε την προσωπική ετερότητα. Θεω­ρούμε τον εαυτό μας αυθύπαρκτο.» Αυτός είναι ο θεόπνευ­στος λόγος, η νέα – πεντηκοστή. Τί να πούμε; Εμείς περισ­σεύουμε! Κάθε κοινωνία έχει και τον μεγαλύτερο Θεολόγο που της αξίζει! Ένας πολύ – πολύ καθυστερημένος μαθητής του Ακινάτη! Δεν είναι τυχαίο που είναι σήμερα ο επίσημος θεολόγος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Being as Communion  «ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΑΝ “ΚΟΙΝΩΝΙΑ”» του Joseph Ratzinger.

Ο Αυγουστίνος, προσπαθεί να αντλήσει κατά κάποιο τρόπο την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του Αγίου Πνεύματος μελετώντας τις παραδοσιακές ονομασίες του και πάνω απ’ όλες αυτή του “Αγίου Πνεύματος”. Ακριβώς όμως αυτή η ονομασία τον θέτει μπροστά σε μια απορία. Ενώ στα ονόματα του “Πατρός” και του “Υιού” φανερώνεται αυτό που είναι ιδιαίτερο στο πρώτο και στο δεύτερο πρόσωπο της Τριάδος, δηλαδή το δόσιμο και η δεκτικότης, το Είναι σαν δώρο και το Είναι σαν δεκτικότης, σαν Λόγος και Απάντηση, παρότι πάντοτε κάτι απολύτως ένα, που γεννιέται σαν ενότης και όχι σαν κατωτερότης, το όνομα “Άγιο Πνεύμα” δεν φανερώνει καθόλου την ιδιαιτερότητα του τρίτου προσώπου. Αντιθέτως θα μπορούσαμε να ονομάσουμε μ’ αυτή την ονομασία οποιοδήποτε άλλο από τα άλλα πρόσωπα της Τριάδος και ιδιαιτέρως αυτόν τον ίδιο τον θεό, όπως διαβάζεται και στο κατά Ιωάννην 4, 24 “πνεύμα ο θεός”. Το πνεύμα και η Αγιότης αποτελούν την Ουσία αυτού του Ίδιου του θεού, αυτού που τον χαρακτηρίζει σαν θεό.

Έτσι λοιπόν προσπαθώντας να γνωρίσουμε κάτι από το Άγιο Πνεύμα, ξεκινώντας από τα ονόματά του, φτάνουμε ακριβώς στην αντίθετη πλευρά στην οποία αποδεικνύεται το Άγιο Πνεύμα άγνωστο. Και εδώ ακριβώς ο Αυγουστίνος βλέπει την Ιδιαιτερότητα του Αγίου Πνεύματος. Εάν ονομάζεται μέσω αυτού που είναι το θείο του θεού, αυτού που είναι κοινό στον Πατέρα και στον Υιό, αυτό ακριβώς σημαίνει πως η Ουσία του είναι ακριβώς αυτή, να είναι η κοινωνία (communio) ανάμεσα στον Πατέρα και στον Υιό! Η Ιδιαιτερότης του Αγίου Πνεύματος είναι ξεκάθαρα το γεγονός ότι είναι η κοινή πραγματικότης ανάμεσα στον Πατέρα και στον Υιό. Η μοναδική του Ιδιαιτερότης είναι να είναι ενότης. Έτσι λοιπόν είναι αυτή η γενική ονομασία “Άγιο Πνεύμα” ο πιο ταιριαστός τρόπος, μέσα στη γενικότητά του, να εκφραστεί εντελώς παράδοξα αυτό που έχει απολύτως Ιδιαίτερο, που είναι ακριβώς η κοινότης.

Από αυτή την ανάλυση προκύπτει κάτι πολύ σημαντικό: η σύνθεση του Πατρός και του Υιού σε μια τέλεια ενότητα δεν θεωρείται σαν μια γενική ομοουσιότητα, αλλά σαν κοινωνία (communio), όχι δηλαδή σαν μια ουσία με την μεταφυσική της έννοια, αλλά λόγω των προσώπων, σύμφωνα και με την φύση του θεού, η σύνθεση είναι κι’ αυτή προσωπική. Στην Τριάδα η Δυάς στρέφεται προς την ενότητα χωρίς να καταργεί τον διάλογο, ο οποίος αντιθέτως δυναμώνει. Μια ξανασύνθεση στην ενότητα, η οποία δεν θα ήταν και αυτή με την σειρά της πρόσωπο, θα διέλυε τον διάλογο των δύο προσώπων. Το πνεύμα είναι το πρόσωπο καθώς είναι ενότης, η ενότης καθώς είναι πρόσωπο!

Ο ορισμός του πνεύματος σαν Communio, που συνέλεξε ο Αυγουστίνος από την έκφραση “Άγιο Πνεύμα”, έχει βασικά εκκλησιολογική σημασία καθώς ανοίγει την πνευματολογία στην εκκλησιολογία και αναλόγως ξεκαθαρίζει την σχέση εκκλησιολογίας και θεο-λογίας! Να γίνεις Χριστιανός σημαίνει να γίνεις Communio και τοιουτοτρόπως την είσοδο στον ουσιώδη τρόπο υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτόν τον λόγο όμως αυτό μπορεί να συμβεί μόνον μέσω του Αγίου Πνεύματος, που είναι η αρετή της κοινωνίας, η δύναμις που μεσιτεύει, την προσφέρει και την κάνει δυνατή, και καθ’ εαυτή, είναι πρόσωπο και αυτή η ίδια!

Το πνεύμα είναι η ενότης την οποία δωρίζει ο θεός στον εαυτό του, στην οποία δωρίζεται στον εαυτό του, στην οποία Πατήρ και Υιός δωρίζονται μεταξύ τους. Η παράδοξη Ιδιαιτερότητά του είναι πως είναι communio, πως διαθέτει την υπέρτατη ταυτότητα του προσώπου ακριβώς επειδή υπάρχει ολόκληρο στην κίνηση της ενότητος. ΄Ετσι συμπεραίνεται εύκολα πως “πνευματικό” συνεπάγεται πάντοτε “ενοποιόν”, “κοινωνούν”!

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ.

ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΙΒΩΣ Ο ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.