«ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ;» Ρομπέρτο ​​Πεκιόλι

 

 Εικόνα. Ο Ηρακλής στο σταυροδρόμι, πίνακας της Annibale Carracci (1596), που απεικονίζει την αναποφασιστικότητα του ήρωα μεταξύ των εναλλακτικών της αρετής και της κακίας

« Την ελευθερία τραγουδώ που είναι πολύ ακριβή, όπως ξέρει αυτός που για χάρη της απαρνιέται τη ζωή». Σε αυτούς τους στίχους του Δάντη (Purgatorio, canto I, στ.71-72), ακατανόητους για τη μεταμοντέρνα «νοοτροπία», οι «απαντήσεις» που αναζητούμε εμπεριέχονται στην ουσία τους.

 Την ελευθερία τραγουδώ που είναι πολύ ακριβή, όπως ξέρει αυτός που για χάρη της απαρνιέται τη ζωή.

Ο δικός μας είναι, ή ίσως ήταν, ένας πολιτισμός που βασίζεται στην ελεύθερη βούληση και την ελευθερία έκφρασης και κίνησης: καμία υποταγή, υπεροχή της προσωπικής αυτονομίας, με την αρχαία και κυριολεκτική έννοια τής

Έρικ Ζέμουρ

αυτοδιοίκησης. Ακόμα και αυτό το χαρακτηριστικό -που έμοιαζε να είναι λαξευμένο σε μάρμαρο- έχει καταρρεύσει, καταρρακώθηκε μπροστά στους φόβους μιας άγνωστης ασθένειας, παγκόσμιας όπως η σημερινή εποχή, δύσκολο να πλαισιωθεί, άπιαστη. Ένας Γάλλος συγγραφέας και διανοούμενος, ο Eric Zemmour (1), πολιτικά μη ορθός, ένας από τους πιο αντιπαθητικούς της «μοναδικής σκέψης», σε πρόσφατη συνέντευξή του στη Figaro, μια από τις πιο σημαίνουσες εφημερίδες πέρα ​​από τις Άλπεις (μια από τις πιο έγκυρες γαλλικές εφημερίδες), έθεσε στον εαυτό του τη μοιραία ερώτηση με ανησυχία: Πώς μπόρεσαν οι Ευρωπαίοι και οι Δυτικοί να επιτρέψουν στους εαυτούς τους να απαλλοτριωθούν χωρίς ούτε μια λέξη για τις «ατομικές ελευθερίες» τους λόγω του κορωνοϊού, με έναν τόσο απέραντο, κραυγαλέο και χωρίς αντίδραση τρόπο;

Η ερώτηση - η οποία απαιτεί μια πολύ λεπτομερή απάντηση - μας φαίνεται κακώς τοποθετημένη, αν όχι εντελώς παραπλανητική. Δηλαδή, μέρος της απάντησης περιέχεται ήδη στην ερώτηση. Έχουμε απαρνηθεί τις «ατομικές» ελευθερίες, καθώς είχαμε ήδη απελευθερωθεί από τις κοινοτικές και συλλογικές ελευθερίες για αρκετό καιρό, και στη συνέχεια από αυτές του πνεύματος, παγιδευμένες στο ένστικτο, στην ορμή μιας σάρκας που δεν έχει πια έναν σκελετό για να τήν υποστηρίξει. Η ελευθερία δεν χάνεται ποτέ όλη μαζί: ο δυτικός βάτραχος ήταν ήδη βρασμένος (ΣτΜ1), χωρίς πλέον τη δύναμη να επαναστατήσει σε όποιον τον είχε βάλει στην κατσαρόλα. Αρκούσε, για το τελευταίο σπρώξιμο, να ξεκολλήσει και το τελευταίο στρώμα μπογιάς της δημοκρατικής μυθοπλασίας. Ας είμαστε ξεκάθαροι: η υγεία είναι πραγματικά μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και οι αρχαίοι γνώριζαν ήδη ότι "primum vive, deinde philosophari" (πρώτα να ζεις και ύστερα να φιλοσοφείς), αλλά η υπακοή με την οποία η συντριπτική πλειοψηφία συμφώνησε να αναστείλει τις ελευθερίες που ο A.C. (Avanti Coronavirus)  θεωρούσε τίς πιο ιερές , βεβαιώνει ότι η κυριαρχία των δικαιωμάτων και των ιδιοτροπιών παραιτείται σε μια στιγμή μπρός στην ανάγκη για βιολογική διατήρηση. Ωστόσο, η προστασία της υγείας δεν μπορεί να παρέχει στην Εξουσία - είτε είναι το κράτος είτε οι τεχνοκρατικές και οικονομικές ολιγαρχίες που βρίσκονται πάνω από αυτό - ένα μόνιμο άλλοθι για κατ' εξαίρεσιν καταστάσεις.

Ο δικός μας είναι, ή ίσως ήταν, ένας πολιτισμός που βασίζεται στην ελεύθερη βούληση!

Κάτω από την καθολική ομπρέλα της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού δώσαμε την κυριαρχία της ζωής μας στην πολιτική, οικονομική και τεχνολογική εξουσία, σε αυτοαποκαλούμενες ελίτ ειδικών. 

Ρόζα Λούξεμπουργκ

Η προληπτική λογοκρισία υπάρχει και γίνεται όλο και πιο έντονη στα περισσότερα από τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα της προσωπικής, δημόσιας και κοινοτικής ζωής. Εδώ και αρκετό καιρό, είτε είναι το μεταναστευτικό πρόβλημα, οι σχέσεις μεταξύ των φύλων, το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης ή ηθικά ζητήματα, μια ψευδώς «ανοιχτή» ιδεολογία κατεβασμένη από πάνω υπαγορεύει τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, τι μπορεί να ειπωθεί και τι πρέπει να αποσιωπηθεί, σε τέτοιο βαθμό που έχουμε εσωτερικεύσει την αρχή της πειθαρχίας του λόγου και της έκφρασης χωρίς να προβάλλουμε την παραμικρή αντίσταση. Η αφορμή της τραγωδίας είναι ευνοϊκή για τροποποίηση, ανατροπή στάσεων, συμπεριφορών και απαγορεύσεων, επιστρέφοντας στον άνθρωπο την ελευθερία του, η οποία, όπως δίδαξε μια μη λενινίστρια κομμουνίστρια, η Ρόζα Λούξεμπουργκ (2), είναι πάντα η ελευθερία να σκέφτεται διαφορετικά. Το παρόν έχει καταφέρει να κάνει το επίρρημα «διαφορετικά» πλεοναστικό: είναι η απλή πράξη σκέψης που είναι ύποπτη, παράλογη, αποκλίνουσα. Είναι η οριστική αποτυχία της φιλελεύθερης, ελευθεριακής, ελευθεριάζουσας αφήγησης και της ίδιας της δημοκρατικής μορφής.

Herbert Marcuse το 1955

Ακολουθώντας με ενθουσιασμό την «προοδευτική» λειτουργία, ένα φιλελεύθερο και μεταμαρξιστικό τραγέλαφο, αφήσαμε τον μονοδιάστατο άνθρωπο να επικρατήσει. Δεν αναφερόμαστε στην έκφραση που επινόησε ο Herbert Marcuse (3) . Ο μεταμοντέρνος ευρωπαίοςκαι δυτικός άνθρωπος δεν είναι παρά ένα άτομο, ένα μοναχικό άτομο, μια μονάδα που κολυμπά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο μάγμα. Έχει χάσει την υπερβατική διάσταση, ηττημένη από τους φιλελεύθερους και κολεκτιβιστές αδελφικούς υλισμούς της, αλλά και την αίσθηση του ανήκειν σε μια κουλτούρα, σε μια ταυτότητα, ακόμα και σε θεμιτά συλλογικά ή ομαδικά συμφέροντα. Το φθαρτό κρέας (η φθαρτή σάρκα), το πεπτικό σύστημα, έχει υποχωρήσει σε καθαρό ένστικτο: αναπνέω, άρα είμαι. Αρκετά με τη δυσκίνητη έννοια του ατόμου/προσώπου, που σχετίζεται με τη διάσταση του Εαυτού, της κρίσης, του σεβασμού, ακόμη και της τιμής. Για τον ακρωτηριασμένο καί ξεριζωμένο, μέ μόνο τόν κορμό -χωρίς τις ρίζες, τα κλαδιά και το φύλλωμα- που δεν «βρίσκεται», που δέν ζεί πια σε αρχές, τόπους, παραδόσεις, κοινότητες, παραμένει μια σκηνή οξυγόνου για να ξαναδεί τον ήλιο την επόμενη μέρα. Τέλος του ηθικού υπερεγώ και της κοινοτικής διάστασης. Ο ιός Covid-19 αντιστέκεται στην απροσδόκητη εμφάνιση του απροσδόκητου, ενός Id (το Αυτό) εδραιωμένου πίσω από τη μάσκα, της τελευταίας άμυνας κατά του Θανάτου.    

«Την ελευθερία τραγουδώ, που είναι τόσο αγαπητή / όσο γνωρίζουν όσοι απορρίπτουν τη ζωή γι' αυτήν». Σε αυτούς τους στίχους του Δάντη (Purgatorio, canto I, στ.71-72), ακατανόητους για τη μεταμοντέρνα «νοοτροπία», εμπεριέχονται οι «απαντήσεις» που αναζητούμε, στην ουσία!

Έχοντας στερηθεί ευδιάθετα σημεία αναφοράς, ο «Καταναλωτής άνθρωπος» έχοντας περάσει από τη «στερεή» διάσταση στην υγρή στο σημείο να εκτοξεύεται χωρίς αλεξίπτωτο σε έναν εύθυμο μηδενισμό, αφημένος στον εαυτό του, στη γυμνή ζωή (zòe) (4), δεν μπορεί παρά να εκφράσει τρόμο στην προοπτική να χάσει την οργανική επιβίωση, την τελευταία περιουσία που του έχει απομείνει. Τίποτα πιο κατάλληλο, λοιπόν, από έναν συναγερμό για την υγεία - αληθινό, αλλά τονισμένο - για να τον βυθίσει σε μια αγωνία, από την οποία βγαίνει μόνο αν καθησυχαστεί σε σχέση με το ένστικτο της υποκειμενικής διατήρησης. Έτσι, δέχτηκε εύκολα «να μη ζήσει για να μην πεθάνει», θέτοντας πειθαρχικά τον εαυτό του στις εντολές της Εξουσίας. Το σύνδρομο της Στοκχόλμης, εν μέρει, αφού το θύμα συμπάσχει και φιλά το χέρι του δήμιου, αλλά υπάρχουν περισσότερα, και είναι η απουσία οποιουδήποτε υπερβατικού ορίζοντα (η σιωπή των απογοητευμένων θρησκειών) και ταυτόχρονα οποιουδήποτε βάθους ή κοινοτικής έντασης, που εξακολουθεί να υπάρχει σε λογοτεχνικές αφηγήσεις μολύνσεων όπως αυτή της Πανούκλας του Καμύ. 

Μετράει μόνο το «εγώ», ο αριθμός των ετών ή των ωρών που θα μπορώ ακόμα να περάσω σε αυτόν τον κόσμο. Ποιες ελευθερίες μπορεί να έχουν σημασία για μια ανθρωπότητα που περιορίζεται σε δαρβινική επιβίωση, αναπνοή και πεπτικό σύστημα, που δεν έχει συνηθίσει να αντιμετωπίζει τον θάνατο; Φρικτό μέρος για την απουσία του «εγώ», που ξορκίστηκε μέσα από τον ξέφρενο αγώνα χωρίς γραμμή τερματισμού (την αχαλίνωτη βιασύνη χωρίς στόχο), το διευρυμένο/διεσταλμένο παρόν, την tabula rasa του παρελθόντος και την αδιαφορία για το μέλλον, ο απωθημένος θάνατος, που χάθηκε από τα σύγχρονα ραντάρ, στενά συνδεδεμένος με την εξάλειψη της θρησκείας. Τώρα, ξαφνικά, επιστρέφουμε στην πραγματικότητα: το κακό υπάρχει, ο θάνατος καραδοκεί, το μόνο που μένει είναι να βασιστούμε στην Επιστήμη, σε αυτούς που μπορούν να αποκρούσουν τον εφιάλτη, να ριχθούμε στην αγκαλιά της Δύναμης.

Πώς μπόρεσαν οι Ευρωπαίοι και οι Δυτικοί να επιτρέψουν στους εαυτούς τους να απαλλοτριωθούν χωρίς λέξη για «ατομικές ελευθερίες» από τον κορωνοϊό, με έναν τόσο απέραντο, κραυγαλέο και χωρίς αντίδραση τρόπο;

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε γιατί βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο, ποιος ή τι μας έφερε σε αυτή τη άθλια κατάσταση και, αν είναι δυνατόν, να βγούμε από αυτήν. "Ζητείται η ελευθερία, που είναι τόσο αγαπητή /όπως ξέρουν όσοι απορρίπτουν τη ζωή για αυτήν". Σε αυτούς τους στίχους του Δάντη (Purgatorio, canto I, vv.71-72), τόσο ακατανόητους για τη μεταμοντέρνα νοοτροπία και για κάθε υλισμό, εμπεριέχονται, ουσιαστικά, οι απαντήσεις που αναζητούμε, καθώς και τα ερωτήματα των οποίων είναι οι κόρες. Ο Βιργίλιος, ο ανθρώπινος λόγος, στρέφεται στον Cato Uticensis (Κάτων τον Νεότερο), τον Ρωμαίο πολιτικό που επέλεξε να αυτοκτονήσει αντί να εγκαταλείψει την ελευθερία που είχε αφαιρέσει ο Καίσαρας από την ηττημένη φατρία. Η ελευθερία είναι η λέξη που μας κάνει να καταλάβουμε γιατί ο Κάτων βρίσκεται στο Καθαρτήριο: πέθανε για να υπερασπιστεί την αξιοπρέπειά του, βρίσκεται στη συμβολική θέση της ελευθερίας από την αμαρτία που λαχταρούν οι ψυχές. Παρά το γεγονός ότι είναι ειδωλολάτρης, ο Cato σώζεται για τα ηθικά του πλεονεκτήματα, έτσι η ακραία επιλογή της ελευθερίας του γίνεται παράδειγμα για όλες τις ψυχές. Το μάθημα που πρέπει να αντληθεί από αυτό, πέρα ​​από ζητήματα πίστης, είναι ότι ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος δεν αγαπά την ελευθερία, ή μάλλον τις ελευθερίες, αλλά μόνο τη γυμνή ζωή, την ατομική του γυμνή ζωή. Είναι, λοιπόν, ακόμα άνθρωπος με την ευγενή έννοια του όρου;

Πιθανώς, το αρχικό αμάρτημα των μεγάλων σύγχρονων ιδεολογιών, αφηγήσεων γύρω από το Τίποτα, είναι ότι έχουν απορρίψει το προπατορικό αμάρτημα, δηλαδή την ατελή, παροδική κατάσταση του ανθρώπου, να αγκαλιάσει την πιο ασυγχώρητη αμαρτία, την ύβρι (5) , την απουσία  του ορίου. Στο βιβλικό βιβλίο του Ησαΐα λέει (51,17) «Ξύπνα, ξύπνα, σήκω, Ιερουσαλήμ, (…) έχεις πιει το ποτήρι της ζάλης, το έχεις αδειάσει». Απονομιμοποιήσαμε τους φορείς του νοήματος και τους θεσμούς που διέταξαν τη μετάδοση της ζωής και σήμερα μια ψυχρή, απρόσωπη, στατιστική δύναμη έρχεται να αφαιρέσει το στοιχειώδες δικαίωμα στην κινητικότητα, στις συναντήσεις με άλλους, να απαγορεύσει τις τελετουργίες που συνοδεύουν τον θάνατο. Για να κλείσετε μια σελίδα της ιστορίας, είπε ο Σλάβος διανοούμενος Πρέντραγκ Ματβέγεβιτς (6), πρέπει πρώτα να την έχετε διαβάσει. Το νήμα της ελευθερίας, που είναι η φιλοδοξία αυτής της γραφής, δεν μπορεί να ξαναδέσει χωρίς αυτό

Ο Τζον Λοκ απεικονίζεται από τον Τζον Γκρίνχιλ

 το ξετύλιγμα πρώτα. Δεν μπορεί κανείς να ξαναπλέξει το νήμα της ελευθερίας χωρίς πρώτα να το ξετυλίξει. Οι δύο μεγάλες υλιστικές ιδεολογίες, ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός, έχουν έναν ισχυρό κοινό πυρήνα: διεθνισμό/κοσμοπολιτισμό, εχθρότητα προς οποιαδήποτε κοινότητα, αδιαφορία για τις παραδόσεις, περιφρόνηση για το παρελθόν, τόν μύθο της γραμμικής προόδου, καθώς και εχθρότητα για κάθε μορφή πνευματικότητας και τελεολογική αίσθηση ζωής. Το ταξίδι ήταν μακρύ, αλλά θερίζουν τους δηλητηριώδεις καρπούς της δουλειάς τριών αιώνων. Η διάβρωση είναι το έργο πολλών κυμάτων, το πιο ισχυρό από τα οποία ήταν η φιλελεύθερη νεωτερικότητα, τής οποίας ο πρώτος συνεκτικός πρωταθλητής ήταν ο John Locke (7) , μεταξύ του τέλους του 17ου και των αρχών του 18ου αιώνα. Ο Λοκ σκόπευε να οικοδομήσει μια ατομικιστική κοινωνία βασισμένη στην ελευθερία και την ιδιοκτησία. Στην πραγματικότητα, η υλική, οικονομική, ωφελιμιστική διάσταση ήταν ήδη κυρίαρχη στον θεωρητικό της αγγλικής «ένδοξης επανάστασης» του τέλους του 17ου αιώνα, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν η αρχή της υπερβολικής ισχύος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. 

Ο Τόμας Τζέφερσον το 1800

Η περίφημη «ανοχή», το θέμα της Επιστολής του, ήταν ήδη ένας πλήρης πανηγυρικός εμπορικών ελευθεριών. Δεν είναι χωρίς λογική ότι ο Λοκ συνέστησε ευρεία ανοχή με αξιοσημείωτη εξαίρεση την πίστη και την Καθολική Εκκλησία. Ο ευγενής πατέρας του κλασικού φιλελευθερισμού είχε ήδη σκιαγραφήσει τις γενικότητες της νέας ιδεολογίας, στην οποία κάθε ανυψωμένος λόγος για την ελευθερία περιστρεφόταν αναπόφευκτα γύρω από τον μοναδικό ιδρυτικό πυρήνα: ελεύθερο εμπόριο, ιδιοκτησία, δικαίωση και εξύμνηση του εκκολαπτόμενου καπιταλισμού, λέξη που σημαίνει το θεμέλιο της κοινωνίας στη δύναμη του χρήματος και του πλούτου. Ο Thomas Jefferson (8) , στην Αμερική της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας, προσανατολίζει αυτή τη φιλελεύθερη πρόθεση προς την απόλυτη χειραφέτηση του ατόμου. «Ζωή, ελευθερία και η αναζήτηση της ευτυχίας», η ζωή, η ελευθερία και η αναζήτηση της ευτυχίας, είναι γραμμένο στην Αμερικανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του 1776.

 Σύνδρομο της Στοκχόλμης; Κάτω από την καθολική ομπρέλα της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού δώσαμε την κυριαρχία της ζωής μας στην πολιτική, οικονομική και τεχνολογική εξουσία, σε αυτοαποκαλούμενες ελίτ ειδικών !

Με αυτήν την ηθική εντολή και τόν ανακαλυφθέντα υπαινιγμό ότι η ευτυχία έχει στενή σχέση με τον πλούτο και την κατοχή υλικών αγαθών, ο Ιδρυτής των Ηνωμένων Πολιτειών εγκαινίασε

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, 9 Νοεμβρίου 1989

 τη φιλελεύθερη θεωρία κατευθείαν στην πολιτική πράξη, διαφθείροντάς την στην πορεία. Η επιδίωξη της ευτυχίας, ένας αδέξιος απόηχος ευδαιμονισμού, άνοιξε νέες ελευθεριακές προοπτικές στον αγγλοσαξονικό κόσμο. Απορρίπτοντας τον παλιό κόσμο, η εμπορική δημοκρατία –προϊόν μιας συγκεκριμένης κουλτούρας– ισχυρίστηκε ότι ήταν καθολική, και έγινε το πεδίο δοκιμής του φιλελευθερισμού πριν τον εξαγάγει σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ο 20ός αιώνας είδε τη μεγάλη σύγκρουση της ύστερης νεωτερικότητας και ο φιλελευθερισμός μπόρεσε να κυριαρχήσει στα μυαλά αδιαμφισβήτητα, όταν ο φασισμός και ο σοσιαλισμός είχαν ηττηθεί, αποκτώντας στη διαδικασία την ελευθεριακή παρόρμηση, μολυσμένη με ψυχανάλυση και τρέφοντας τον εαυτό του με αυθεντικό μίσος για την έννοια της εξουσίας, χάρη στη διαυγή τρέλα του λαού της Φρανκφούρτης.

Ο ελευθεριακός-φιλελευθερισμός στοχεύει στην απόλυτη χειραφέτηση του ατόμου. Πρώτα η κοινωνία διακρίθηκε από το κράτος, μετά το Κράτος χωρίστηκε σε εξουσίες και μετά τέθηκε στην υπηρεσία των ατόμων. Τέλος, τα ακροβατικά κόλπα: η εξουσία γίνεται τεχνοδύναμη και βιοδύναμη για να κυριαρχήσει σε άμορφες μάζες παιχνιδιών στρατιωτών-καταναλωτών. Αυτή η δυναμική, εκ των υστέρων, εμφανίζεται ως σωρός από σκιές, αποδομήσεις και ξεριζωμούς. Έχοντας γίνει τα μόνα νόμιμα υποκείμενα, η ανθρωπότητα και το άτομο πλέον απορρίπτουν κάθε εμπόδιο και υιοθετούν, απερίφραστα, τη συμβατική νόρμα της αγοράς, ή μάλλον της ανταλλαγής, ως μέτρο όλων των πραγμάτων. «Ρευστή», η κοινωνία ακολουθεί την αδιάκοπη διακύμανση των επιθυμιών, που καθορίζονται από τον μόνο αυθεντικό φιλελεύθερο στόχο: τον παγκόσμιο κόσμο της αγοράς.

Ένα σύντομο απόσπασμα από το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος των Μαρξ και Ένγκελς (1848) είναι διαφωτιστικό: η αστική τάξη, την οποία ο Μαρξ θεωρούσε τη μηχανή του καπιταλισμού, «στη θέση των αναρίθμητων κατοχυρωμένων και ειλικρινά κατακτημένων ελευθεριών, έβαλε, μοναδικά, την αδίστακτη ελευθερία του εμπορίου». Ο σοσιαλισμός, παρά τον ριζοσπαστικό υλισμό του, φιλοδοξούσε σε μια μορφή απελευθέρωσης της ανθρωπότητας, στη δημιουργία μιας ανθρώπινης κοινότητας (gemeinwesen) απαλλαγμένης από τη φτώχεια και την εκμετάλλευση. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό, αλλά οι προθέσεις του ανταγωνιστή του ήταν ακριβώς αυτές που περιγράφει ο Μαρξ. Ο καπιταλισμός απελευθερώθηκε πρώτα από την αστική τάξη, μετά από τον εαυτό του, και έγινε καθαρή ιδιωτική κυριαρχία. Ο άκρατος φιλελευθερισμός δεν είναι τίποτα άλλο από την ιδιωτικοποίηση του κόσμου με σκοπό την κυριαρχία, όχι μόνο την οικονομική.

Πάνω απ' όλα και πρώτα απ' όλα, ο άκρατος φιλελευθερισμός απαλλάχθηκε οριστικά από κάθε σχέση με την ιδεολογία, κατά κάποιον τρόπο «ηθική», που τον στήριξε στην αρχή και στην οποία εμπιστεύτηκε τη δικαίωσή του, δηλαδή τον φιλελευθερισμό. Η ιστορική φάση που βιώνουμε, με την ορμητική επιτάχυνση αυτών των μηνών ως αποτέλεσμα της πανδημίας, είναι απόδειξη αυτού. Εδώ δεν μας ενδιαφέρει η προέλευση του κορωνοϊού, ούτε να υποστηρίξουμε ή να επιτεθούμε σε θεωρίες οποιουδήποτε είδους κατά την έναρξη και τη διάδοσή του. Είναι σημαντικό να εξετάσουμε την ολοκληρωτική και ριζικά αντι-ανθρώπινη επιτάχυνση που βλέπουμε. Η αρχική αντίφαση του κλασικού φιλελευθερισμού -μια θεωρία της ελευθερίας της οποίας ο στόχος ήταν εξαρχής ο ωφελιμισμός και η επικράτηση των οικονομικών σε κάθε ηθική, πολιτική ή πνευματική αρχή- δεν θα μπορούσε παρά να οδηγήσει στα σημερινά αποτελέσματα.

Φεουδαρχική πυραμίδα

Μοναδική σκέψη για την παγκοσμιοποίηση; Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρεις ελευθερία από το να ξεφύγεις θαρραλέα από τον φιλελεύθερο, ελευθεριακό, ελευθεριάζοντα ιστό!

Η οικειοποίηση της ιδέας της ελευθερίας, η απομάκρυνσή της από τα βρώμικα χέρια του θριαμβευτικού φιλελευθερισμού με δέρμα φιδιού -σήμερα είναι η σειρά της τεχνοκρατικής και επιστημονικοκρατικής εκδοχής- είναι το καθήκον μιας νέας «στοχαστικής σκέψης» (Heidegger) . Η ιστορική καμπή που εξερράγη από τον κορωνοϊό είναι η ευκαιρία, ίσως η τελευταία, να αντιδράσουμε σε έναν πραγματικά θανάσιμο κίνδυνο. Η πρώτη χειρονομία που πρέπει να γίνει είναι να ολοκληρώσουμε την αντίπαλη διαδρομή με την τελευταία χειρονομία αποδόμησης και απομυθοποίησης: χάνοντας κάθε υπολειπόμενο σεβασμό για τον φιλελευθερισμό, τον εκφυλισμένο γιο της ελευθερίας, που σφετερίζεται και διαστρεβλώνει το νόημά της, σε σημείο να κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι είναι ο εφευρέτης της. Με το εμπορικό του λεξικό, πρέπει να αφαιρέσουμε την πατέντα του και να απαλλοτριώσουμε τα πνευματικά του δικαιώματα.

Ας ξεκινήσουμε από μια στοιχειώδη παρατήρηση: αυτούς τους μήνες του εγκλεισμού στερηθήκαμε την κινητικότητα. Η φεουδαρχία των δουλοπάροικων που συνδέονται με την επικράτεια έχει αναστηθεί. Αλλά αν η κινητικότητα είναι ελευθερία, σίγουρα δεν είναι όλη η ελευθερία. Υπάρχει μια ανώτερη ελευθερία, που συνεπάγεται «να μπορείς» να είσαι κινητός, αλλά και να επιλέγεις, αντίθετα, την ακινησία. Αυτή η ανώτερη ελευθερία είναι η αυτονομία. Επομένως, πέρα ​​από την ελευθερία κίνησης, το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι να ανακτήσουμε την ελευθερία ως αυτονομία , που χάθηκε μετά τη βιομηχανική επανάσταση και την έλευση της μαζικής κοινωνίας. Αυτό που πρέπει να υπονομεύσουμε σε αυτή την αποφασιστική στιγμή είναι η ιδέα της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή η ενιαία, υποχρεωτική και παράλογη σκέψη σύμφωνα με την οποία ελευθερία είναι η ανταγωνιστικότητα όλων προς όλους, η αρχή ότι η ανθρώπινη τάξη είναι αποτέλεσμα τής απρόσωπης ρύθμισης των ροών κεφαλαίων, αγαθών και ανθρώπων. Ο στόχος δεν είναι τίποτα λιγότερο από την ανάκτηση της ελευθερίας ως αυτονομίας και ελεύθερης κυκλοφορίας ηθικών, κοινωνικών, πνευματικών, κοινοτικών και πνευματικών επιρροών. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρεις την ελευθερία από το να ξεφύγεις θαρραλέα από τον φιλελεύθερο, ελευθεριακό, ελευθεριάζοντα ιστό.

Η ελεύθερη αγορά τους, η ετεροκατευθυνόμενη διαδικαστική δημοκρατία τους, τα δικαιώματα/καπρίτσια τους, είναι το ξεδιάντροπο κάλυμμα, η ξεραμένη κρούστα μιας τρομακτικής ολιγαρχικής κυριαρχίας. Ένα παράδειγμα ελευθερίας και αυτονομίας, μια θετική πυξίδα για μια νέα αρχή, είναι ένα απόσπασμα από το τέλος της σύγχρονης εποχής, του γερμανοϊταλού στοχαστή Romano Guardini, « ζει στον άνθρωπο, [το πλάσμα] σε άμεση σχέση με τον Θεό, μια πνοή θεϊκής πνοής. (…) Ο άνθρωπος έχει ευθύνη απέναντι στη δημιουργία. Η ανθρώπινη δύναμη δεν πρέπει να οικοδομήσει τον δικό της αυτόνομο κόσμο, αλλά να ολοκληρώσει τον κόσμο του Θεού κάνοντάς τον έναν ανθρώπινο κόσμο ελευθερίας». (ΣτΜ 2)

«ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ;» - Μαύρο μελάνι (www-inchiostronero-it.translate.goog)

Σημείωση

(1) Ο Éric Zemmour (Montreuil, 31 Αυγούστου 1958) είναι Γάλλος δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος. Αλγερινός Εβραϊκής καταγωγής, εργάζεται στην εφημερίδα Le Figaro από το 1996. Είναι επίσης κριτικός συγγραφέας της θηλυκοποίησης της κοινωνίας, μια διατριβή που εκτίθεται στο βιβλίο Le premier sexe, που εκδόθηκε στην Ιταλία με τον τίτλο L'uomo maschio από τον Edizioni Piemme. Ο Zemmour, πάντα πολύ συντηρητικός, στο τελευταίο του βιβλίο Le Suicide français, στέκεται ανοιχτά ενάντια στη μετανάστευση, την πολυπολιτισμικότητα και την παγκοσμιοποίηση της γαλλικής κοινωνίας. Αντιτίθεται στην πολιτιστική ηγεμονία της αριστεράς, που ξεκίνησε το 1968, υποστηρίζοντας ότι «η αντιρατσιστική και πολυπολιτισμική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης θα είναι για τον εικοστό πρώτο αιώνα ό,τι ήταν ο εθνικισμός για τον δέκατο ένατο και ο ολοκληρωτισμός για τον εικοστό: μια μεσσιανική και πολεμοχαρή πίστη στην πρόοδο, που μετατρέπει τη σύγκρουση μεταξύ των εθνών σε σύγκρουση εντός των εθνών».
(2) Η Ρόζα Λούξεμπουργκ (Zamość, 5 Μαρτίου 1871 – Βερολίνο, 15 Ιανουαρίου 1919), ήταν Πολωνή, πολιτογραφημένη Γερμανίδα φιλόσοφος, οικονομολόγος, πολιτικός και επαναστάτης. Υπήρξε υπέρμαχος του επαναστατικού σοσιαλισμού και μεταξύ των κύριων θεωρητικών του συμβουλιοκρατικού μαρξισμού στη Γερμανία. Αντιτάχθηκε τόσο στις μετριοπαθείς θέσεις του ρεβιζιονισμού εντός του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας και της Διεθνούς (της οποίας ήταν κορυφαίος εκφραστής για μεγάλο χρονικό διάστημα), όσο και στον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό που υποστήριζε ο Λένιν και κατά συνέπεια στην επαναστατική πρακτική των Μπολσεβίκων. Ίδρυσε, μαζί με τον Karl Liebknecht, τη Σπαρτακιστική Ένωση και σκοτώθηκε από τους Freikorps κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης εξέγερσης κατά της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. «Ήταν μικρή στο ανάστημα και είχε δυσανάλογα μεγάλο κεφάλι. Ένα τυπικό εβραϊκό πρόσωπο με μεγάλη μύτη […] είχε βαρύ, μερικές φορές ανομοιόμορφο περπάτημα και κουτσό. Εκ πρώτης όψεως δεν έκανε καλή εντύπωση, αλλά αρκούσε να περάσω λίγο χρόνο μαζί της για να συνειδητοποιήσω την εξαιρετική ζωτικότητα και ενέργεια αυτής της γυναίκας, την εξυπνάδα και τη ζωντάνια της, το πολύ υψηλό πνευματικό επίπεδο στο οποίο κινήθηκε» (J Mill, Pionern un boye, I, σ. 167)
(3) Herbert Marcuse (1898-1979). Ήταν Γερμανός πολιτογραφημένος Αμερικανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, πολιτικός επιστήμονας και ακαδημαϊκός. «Ο κόσμος δεν φτιάχτηκε από αγάπη για τον άνθρωπο και δεν έχει γίνει πιο ανθρώπινος ». (Χέρμπερτ Μαρκούζε)
(4) zòe. Η έννοια της ζωής με τη βιολογική έννοια δεν συμπίπτει με τη φιλοσοφική. Γενικά μπορούμε να αναφερθούμε στη βιολογία ορίζοντας τη ζωή ως την κατάσταση των όντων τα οποία, χαρακτηριζόμενα από ακριβή μορφή και συγκεκριμένη χημική δομή, έχουν την ικανότητα να συντηρούν, να αναπτύσσουν και να μεταδίδουν τη μορφή και τη χημική σύσταση σε άλλους οργανισμούς. Στη φιλοσοφία, ο ορισμός της έννοιας της ζωής είναι διαφορετικός και πιο περίπλοκος καθώς επηρεάζεται από τη λεξιλογική έλλειψη που υπάρχει στην ιταλική γλώσσα, η οποία χρησιμοποιεί έναν μόνο όρο για μια ποικιλία σημασιών: σε γενική έννοια το λήμμα «ζωή» χρησιμοποιείται για να υποδεικνύουν τη ζωική ζωή, αυτή την ανθρώπινη, υπεράνθρωπη και, όσον αφορά τον άνθρωπο συγκεκριμένα: τη σωματική ζωή, την ψυχική ζωή, την πνευματική ζωή.
(5) Η Υβρις(ˈhyːbris, στα αρχαία ελληνικά: ὕβϱις, hýbris) είναι ένας τόπος (επαναλαμβανόμενο θέμα) της ελληνικής τραγωδίας και της ελληνικής λογοτεχνίας, που υπάρχει επίσης στα Ποιητικά του Αριστοτέλη. Κυριολεκτικά σημαίνει «υπεροψία», «υπερβολή»,«υπερηφάνεια» ή «προδοσία». Γενικά αναφέρεται σε μια άδικη ή κακή ενέργεια που συνέβη στο παρελθόν, η οποία παράγει αρνητικές συνέπειες σε ανθρώπους και γεγονότα στο παρόν. Είναι ένα υπόβαθρο που λειτουργεί ως υποβόσκουσα αιτία που θα οδηγήσει στην «καταστροφή» της τραγωδίας. Το θέμα επαναλαμβάνεται πολύ συχνά στη Θεία Κωμωδία του Dante Alighieri από χριστιανική σκοπιά. Οποιαδήποτε αμαρτία μπορεί να αναχθεί στην ύβρι του ανθρώπου, ο οποίος προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη λογική για να κατανοήσει τα μυστήρια του θείου, τοποθετώντας τον εαυτό του ως Θεό.
(6) Ο Predrag Matvejević (Μόσταρ, 7 Οκτωβρίου 1932 – Ζάγκρεμπ, 2 Φεβρουαρίου 2017) ήταν Γιουγκοσλάβος συγγραφέας και ακαδημαϊκός με κροατική υπηκοότητα και πολιτογραφημένος Ιταλός. Καθηγητής λογοτεχνίας στα πανεπιστήμια του Ζάγκρεμπ, του Παρισιού και της Ρώμης, είναι γνωστός για το δοκίμιο του 1987 Mediterranean Breviary, ένα θεμελιώδες έργο της πολιτιστικής ιστορίας της περιοχής της Μεσογείου, το οποίο έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.
(7) Ο John Locke (Wrington, 29 Αυγούστου 1632 – High Laver, 28 Οκτωβρίου 1704) ήταν Άγγλος φιλόσοφος και γιατρός, που θεωρείται ο πατέρας του κλασικού φιλελευθερισμού, του σύγχρονου εμπειρισμού και ένας από τους πιο σημαντικούς προδρόμους του Διαφωτισμού και της κριτικής. «Από πού αντλούσε [η διάνοια] όλα αυτά τα υλικά λογικής και γνώσης; Απαντώ με μια λέξη: εκ πείρας. Αυτό είναι το θεμέλιο όλης της γνώσης μας. από εδώ αντλούν την πρώτη τους καταγωγή». (Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση, βιβλίο II, κεφάλαιο Ι)
(8) Ο Thomas Jefferson (Shadwell, 13 Απριλίου 1743 – Charlottesville, 4 Ιουλίου 1826) ήταν Αμερικανός πολιτικός, επιστήμονας και αρχιτέκτονας. Ήταν ο 3ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και θεωρείται επίσης ένας από τους ιδρυτές του έθνους. Το πρόσωπό του απεικονίζεται στο όρος Ράσμορ μαζί με αυτά των Τζορτζ Ουάσιγκτον, Αβραάμ Λίνκολν και Θίοντορ Ρούσβελτ. Ήταν ο κύριος συγγραφέας της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας στις 4 Ιουλίου 1776 και ένας από τους ιδρυτές του Δημοκρατικού-Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των Ηνωμένων Πολιτειών. Έντονα σημαδεμένος από τη σκέψη του Διαφωτισμού, ήταν υποστηρικτής ενός κοσμικού και φιλελεύθερου κράτους, υποστηρίζοντας την τυπική και νομική ισότητα όλων των ανθρώπων, ακόμα κι αν δεν ήθελε ποτέ να μιλήσει ενάντια στη δουλεία. Ήταν επίσης ένας διανοούμενος μεγάλου διαμετρήματος: ιδρυτής του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη και την οικοδόμηση αυτού του ιδρύματος. Τέλος, ήταν και αρχιτέκτονας: για παράδειγμα, σχεδίασε τα έργα για την πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, το σπίτι του στο Monticello, μέρος της κληρονομιάς της UNESCO από το 1987, καθώς και το Καπιτώλιο στο Ρίτσμοντ.

Η μεταφορά του βρασμένου βάτραχου του Νόαμ Τσόμσκι

(ΣτΜ 1)
Η μεταφορά του βρασμένου βατράχου στον Νόαμ Τσόμσκι (1) είναι μια πρόσκληση για απόδραση από τις παγίδες της τρέχουσας εξουσίας. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια μεταμόρφωση εξουσίας που συχνά δεν αναγνωρίζουμε. Οι τεχνολογίες, η αδιάλειπτη ροή πληροφοριών έχουν τη δύναμη να μας καθορίζουν σταδιακά, να μας προσφέρουν μια αμέτρητη σειρά πληροφοριών και δεδομένων. Αισθάνεται κανείς καθησυχασμένος από το ποτάμι των εικόνων, από τη διαφάνεια της εξουσίας που διαρκώς εμφανίζεται χωρίς φίλτρα, χωρίς πέπλα. Αντιλαμβανόμαστε μια συνθήκη συνειδητοποιημένης δημοκρατίας, μοιράσματος από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Αν περιοριστούμε στα επιφανειακά δεδομένα, φαίνεται να ζούμε σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα που έχει λύσει τις αναρίθμητες αντιφάσεις του. Η αλήθεια είναι ότι η σούπα των πληροφοριών και της προετοιμασίας στην οποία είμαστε βυθισμένοι μας διαμορφώνει και μας χειραγωγεί σε σημείο να καθορίζει μια δομική μεταμόρφωση της ύπαρξης και της ύπαρξής μας εκεί. Με ανεπαίσθητο τρόπο είμαστε αντικείμενο μιας αλληλοσυνδεόμενης σειράς ρυθμίσεων που ενώ μας τυλίγει, μας αλλάζει, στο σημείο να εισέρχεται στην εσωτερική μας ζωή, υπονοούμενος ανάμεσα στους νευρώνες μας, ώστε να σκεφτεί στη θέση μας, ενώ μας δίνει ψευδαίσθηση ότι είμαστε κύριοι και αρχιτέκτονες της μοίρας μας. Τα βατράχια, δηλαδή εμείς, βράσαμε σε σιγανή φωτιά, για να ξεκουραστείς στη ζεστασιά του νερού, να απολαύσεις την ηπιότητα της ζέστης και να συνηθίσεις τη θερμοκρασία που ανεβαίνει σχεδόν ανεπαίσθητα, στο τέλος τα βατράχια θα βράσουν, οι νευρώνες του θα καούν. Η εξουσία θέλει να αλλάξει τη φύση μας, εφαρμόζει μια αργή ανθρωπολογική επανάσταση. Με τη μεταφορά του βατράχου, ο Νόαμ Τσόμσκι μας προσκαλεί να κάνουμε ένα άλμα από τη υγρή σπηλιά στην οποία μας έχουν βυθίσει πριν το μόνο που απομένει είναι ένας βρασμένος βάτραχος:

« Φανταστείτε μια κατσαρόλα γεμάτη κρύο νερό στην οποία ένας βάτραχος κολυμπάει ήρεμα. Η φωτιά ανάβει και κάτω από την κατσαρόλα, το νερό ζεσταίνεται σιγά σιγά. Σε λίγο γίνεται χλιαρό. Ο βάτραχος το βρίσκει αρκετά ευχάριστο και συνεχίζει το κολύμπι. Η θερμοκρασία ανεβαίνει. Το νερό είναι πλέον ζεστό. Λίγο περισσότερο από όσο εκτιμά ο βάτραχος. Κουράζεται λίγο, αλλά δεν φοβάται. Το νερό είναι πραγματικά πολύ ζεστό τώρα. Ο βάτραχος το βρίσκει πολύ δυσάρεστο, αλλά έχει αποδυναμωθεί και δεν έχει τη δύναμη να αντιδράσει. Μετά το ανέχεται και δεν κάνει τίποτα. Εν τω μεταξύ η θερμοκρασία ανεβαίνει ξανά, ώσπου ο βάτραχος καταλήξει –απλά– βρασμένος νεκρός. Αν ο ίδιος βάτραχος είχε βυθιστεί απευθείας στο νερό στις 50° θα είχε δώσει ένα δυνατό χτύπημα με το πόδι του και θα είχε πεταχτεί αμέσως από την κατσαρόλα. Αυτή η εμπειρία δείχνει ότι – όταν μια αλλαγή συμβαίνει αρκετά αργά – ξεφεύγει από τη συνείδηση ​​και δεν προκαλεί – για τις περισσότερες φορές – καμία αντίδραση, οποιαδήποτε αντίθεση, καμία εξέγερση. Αν κοιτάξουμε τι συμβαίνει στην κοινωνία μας εδώ και μερικές δεκαετίες, συνειδητοποιούμε ότι διανύουμε μια αργή μετατόπιση στην οποία έχουμε συνηθίσει. Πολλά πράγματα που θα μας τρόμαζαν πριν από 20, 30 ή 40 χρόνια έχουν γίνει σιγά σιγά μπανάλ, γλυκάνουν και -σήμερα- μας αναστατώνουν ελαφρώς ή αφήνουν τους περισσότερους αναμφισβήτητα αδιάφορους. Στο όνομα της προόδου και της επιστήμης, οι χειρότερες επιθέσεις στις ατομικές ελευθερίες, στην αξιοπρέπεια του ατόμου, στην ακεραιότητα της φύσης, στην ομορφιά και την ευτυχία της ζωής, γίνονται αργά και αδυσώπητα με τη συνεχή συνενοχή των αδαών ή απρόσεκτα θύματα. Οι ζοφεροί οιωνοί που εξαγγέλλονται για το μέλλον, αντί να προκαλούν αντιδράσεις και προληπτικά μέτρα, δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προετοιμάζουν ψυχολογικά τον λαό να αποδεχτεί παρακμιακές, έστω και δραματικές, συνθήκες διαβίωσης. Η μόνιμη πληθώρα πληροφοριών από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κορεστεί εγκεφάλους που δεν είναι πλέον σε θέση να διακρίνουν, να σκεφτούν μόνοι τους. Αν λοιπόν δεν είσαι σαν τον βάτραχο, ήδη μισοβρασμένο, κάνε ένα υγιές εγκεφαλικό πριν να είναι πολύ αργά».

Για να ξεφύγουμε από το αναξιοπρεπές τέλος του βρασμένου βατράχου, πρέπει να σκεφτούμε νέες μορφές αντίστασης που μπορούν να εξουδετερώσουν τη διάχυτη βία των νέων δυνάμεων και των αναρίθμητων συσκευών ελέγχου τους.

(1) Ο Avram Noam Chomsky (Φιλαδέλφεια, 7 Δεκεμβρίου 1928) είναι Αμερικανός γλωσσολόγος, φιλόσοφος, γνωστικός επιστήμονας, θεωρητικός επικοινωνίας, ακαδημαϊκός, πολιτικός ακτιβιστής και δοκιμιογράφος.

(ΣτΜ 2) Όταν ο ελληνικός πολιτισμός διασταυρώνεται με τον ιουδαιοχριστιανικό πολιτισμό, το σενάριο αλλάζει γιατί η βιβλική θρησκεία, αντιλαμβανόμενη τη Φύση ως πλάσμα του Θεού, τη θεωρεί ως αποτέλεσμα μιας θέλησης: το θέλημα του Θεού που τη δημιούργησε και τη θέληση του ανθρώπου στον οποίο έχει παραδοθεί η Φύση για την Κυριαρχία του. Από εκείνη τη στιγμή η έννοια της Φύσης δεν είναι πλέον «κοσμολογική» αλλά «ανθρωπολογική». Δηλαδή, υποτάσσεται στις προθέσεις του ανθρώπινου σχεδιασμού που, όπως απαιτείται από το πρόγραμμα της σύγχρονης επιστήμης που διατυπώθηκε από τον Bacon ( scientia est potentia ), γνωρίζει για να κυριαρχήσει. Το πρόβλημα που ανακύπτει σήμερα είναι το «μέτρο» αυτής της Κυριαρχίας, που ήδη φοβόταν ο Σοφοκλής όταν στην Αντιγόνη έγραψε: «Η φύση έχει τρομερές δυνάμεις, κι όμως, περισσότερο από τον άνθρωπο, τίποτα δεν είναι τρομερό».