ΚΟΙΝΟ ΚΑΛΟ- ΚΟΙΝΑ ΑΓΑΘΑ (ΜΕΡΟΣ 1ο)

 
του Roberto PECCHIOLI

Το Φεστιβάλ του Κινήματος των Ιταλών Διανομέων πραγματοποιείται στο Μπέργκαμο, δεσμευμένο στη διάδοση της οικονομικής σκέψης του μεγάλου καθολικού συγγραφέα Gilbert K. Chesterton. Είναι μια ευκαιρία να αναλογιστούμε μια κεντρική ιδέα του συγγραφέα των Ιστοριών του Πατέρα Μπράουν και της συντρόφου του Hilaire Belloc, των διόσκουρων της διανομής. Μιλάμε για το κοινό καλό, στο οποίο προσθέτουμε την προστασία των κοινών αγαθών. Δεν πρόκειται για λογοπαίγνιο, αλλά για τους δύο βασικούς κρίκους στην αλυσίδα μιας τελικά δίκαιης οικονομίας (και κοινωνίας). Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η οικονομική συζήτηση, μετά το τέλος του πραγματικού κομμουνισμού του εικοστού αιώνα, περιστρέφεται γύρω από μια ενιαία θεωρία, τη διακηρυγμένη επιστήμη, τον οικονομικό φιλελευθερισμό.

Οι μαρξιστές έχουν υποχωρήσει στα ατομικά δικαιώματα, ξεχνώντας την κοινωνική σφαίρα και την υπεράσπιση των ασθενέστερων τάξεων. Το προλεταριάτο δεν υπάρχει πια, αλλά ένα ατελείωτο πλέγμα επιθυμιών εξαρτημένο από τον καταναλωτισμό, το οποίο χειραγωγεί η τεράστια διαφημιστική μηχανή. Ο φιλελευθερισμός καταβροχθίζει ολόκληρη την κοινωνία με τον εγωιστικό, βίαιο ατομικισμό του, με τον ανταγωνισμό σε κάθε τομέα της ζωής που γίνεται ο πόλεμος όλων εναντίον όλων. Μια σύγκρουση στην οποία κερδίζει ο ισχυρότερος, δηλαδή αυτός με τα περισσότερα χρήματα, που κατέχει τα μέσα παραγωγής, και πάνω από όλα, στον 21ο αιώνα, τα δίκτυα τεχνολογίας και πληροφορικής καθώς και ο μηχανισμός επικοινωνίας και ψυχαγωγίας που διαμορφώνει την τρέχουσα νοοτροπία .[ΠΑΤΗΡ ΠΑΝΤΩΝ ΠΟΛΕΜΟΣ.ΜΙΑ ΒΙΑΙΗ ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ, ΗΡΑΚΛΕΙΤΟ ΚΑΙ ΠΑΡΜΕΝΙΔΗ. ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ]

Πρέπει να πολεμήσουμε, να ανοίξουμε ξανά την οικονομική και χρηματοοικονομική συζήτηση, αγκυροβολώντας την σε αξίες άλλες από το «ας είναι, ας περάσει» του φιλελευθερισμού. Είναι επείγον να αποκατασταθεί η ηθική πνοή στην οικονομική σκέψη, να επανανθρωποποιηθεί. Η βασική έννοια είναι το κοινό καλό, που εκφράζεται με τρόπο αντίθετο με την τρέλα της αγοράς ως μέτρο όλων των πραγμάτων, χωρίς να πέφτουμε σε συλλογικότητα, του οποίου τα τρομερά στοιχεία έχουν καταδικάσει την ιστορική του αποτυχία. Ο καθορισμός του κοινού καλού είναι ένα δύσκολο έργο. Απλοποιώντας, μπορεί να οριστεί ως η επιδίωξη του γενικού συμφέροντος στους τομείς της ηθικής, της πολιτικής και της οικονομίας και της κοινωνικής ζωής. Σύμφωνα με τον Θωμά Ακινάτη, η έννοια του δικαίου συνδέεται με το κοινό καλό, αφού «δεν είναι παρά μια συνταγή λογικής, σχετικά με το κοινό καλό, που διακηρύσσεται από το υποκείμενο που βρίσκεται επικεφαλής της κοινότητας» ( Summa Theologiae ). Το κοινό καλό είναι και ο κοινός στόχος, τόσο που «εφόσον το δίκαιο συγκροτείται πρωτίστως με αναφορά στο κοινό καλό, κάθε άλλος κανόνας που αφορά ένα συγκεκριμένο αντικείμενο δεν έχει ισχύ νόμου μέχρι να αναφερθεί στο κοινό καλό». Ο φιλελεύθερος ατομικισμός σκέφτεται το αντίθετο, φτάνοντας στο σημείο να θεωρεί ότι η αναζήτηση της ατομικής επιτυχίας καθορίζει μαγικά το γενικό συμφέρον.

Είναι επείγον να αντιδράσουμε ενάντια σε μια ιδεολογία - τον φιλελεύθερο φιλελευθερισμό - που φέρνει τους ανθρώπους τόν ένα εναντίον του άλλου, παράγοντας αφόρητες αδικίες. Στη σημερινή του μορφή, οι διαφορές με τον κομμουνισμό ξεθωριάζουν: η ιδιωτική ιδιοκτησία θεωρείται στην πραγματικότητα ως ο θρίαμβος λίγων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών δυνάμεων που κατέχουν τα πάντα, απολύτως τα πάντα -ακόμα και τις συνειδήσεις- κάνοντας τη συντριπτική πλειοψηφία δουλοπάροικους ή ακόμα και σκλάβους. Ένας κόσμος επισφαλών ατόμων χωρίς τη δυνατότητα να γίνουν ιδιοκτήτες του δικού τους σπιτιού ή αγροτικής γης, ανίκανοι να πραγματοποιήσουν ένα έργο ζωής διαφορετικό από αυτό του νομάδα που - λένε - δεν θα έχει τίποτα άλλο παρά θα είναι ευτυχισμένο.

Ο Τσέστερτον δήλωσε ότι το πρόβλημα με τον καπιταλισμό είναι ότι υπάρχουν πολύ λίγοι καπιταλιστές. Ένιωσε την ολοκληρωτική, Αγγλική, βουλιμική, απεριόριστη φύση του. Δεν μπορούσε να αγνοήσει τη βία της πρώτης και δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης, τον αναγκαστικό ξεριζωμό εκατομμυρίων ανθρώπων από την ύπαιθρο ακολουθώντας τους διαβόητους νόμους  τής εκκολαπτόμενης βιομηχανίας, που έκλεισαν τις κοινές γαίες ( περιφράξεις ) ωθώντας άνδρες, γυναίκες, παιδιά στην πείνα και στην βιομηχανική εργασία. Ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι η κρίση της οικογένειας ήταν ευθύνη του καπιταλιστικού συστήματος, που απομάκρυνε τους ανθρώπους από τη φυσική κοινότητα. Φυσική απόσταση, αφού οι χώροι εργασίας ήταν, για πρώτη φορά στην ιστορία, μακριά από τα σπίτια και τις χώρες καταγωγής τους. πνευματική απόσταση, λόγω των εξαντλητικών ωρών που έκαναν υπολειπόμενη τη σχέση με γονείς, παιδιά, συζύγους, αδέρφια. υπαρξιακή απόσταση, αφού ο ατομικισμός έφτασε σε κάθε στρώμα της κοινωνίας

Αν αυτό ίσχυε πριν από έναν αιώνα, η εποχή μας έχει ολοκληρώσει την κρίση όλων των φυσικών κοινοτήτων, κονιοποιώντας την κοινωνία. Κάθε τεχνολογική επανάσταση - οι πρώτες βιομηχανικές επαναστάσεις ήταν το αποτέλεσμα της ατμομηχανής, η τρίτη του αυτοματισμού και της μαζικής εργασίας, η παρούσα από τις τεχνοεπιστήμες που αντικαθιστούν τον άνθρωπο - συμπίπτει με μια ιδεολογική επανάσταση. Σήμερα βιώνουμε την κατάληψη της ολοκληρωτικής εξουσίας από παγκοσμιοποιητικές οικονομικές και τεχνολογικές ολιγαρχίες. Ο δυτικός άνθρωπος του 21ου αιώνα διατάσσεται να είναι ένα απομονωμένο υποκείμενο παρασυρόμενο, χωρίς δεσμούς, αδιάφορο για τους άλλους, εγκλωβισμένο σε ένα υπερτροφικό και ταυτόχρονα ελάχιστο εγώ, μια επιθυμητική μηχανή που εξαρτάται από χυδαίες απολαύσεις (Tocqueville) και καταναγκαστική κατανάλωση.

Η έννοια του κοινού καλού διαγράφεται, αντικαθίσταται από το προσωπικό συμφέρον από κάτω και την παντοδυναμία των καθολικών κυρίων από πάνω. Έχουν αρρενοποιήσει τις γυναίκες για να τις εισάγουν στον μηχανισμό της αμειβόμενης εργασίας και θηλυκοποίησαν τους άντρες: και οι δύο μεταμορφώθηκαν σε μονάδες αφιερωμένες στην κατανάλωση, απομακρυσμένες από το κοινό πεπρωμένο, από τη συνάντηση, από την οικογένεια, από την κοινότητα. Κανένα κοινό καλό, μόνο η επιδίωξη του άμεσου ατομικού συμφέροντος. Στον οικονομικό τομέα, αυτό σημαίνει αδιαφορία για τον Άλλο, για τη συλλογική διάσταση, για κάθε μορφή κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινού σχεδίου. Χειρότερα από τον κομμουνισμό.

Έχουμε μπει στη δουλοπρεπή κατάσταση για την οποία μίλησε η Hilaire Belloc. «Ορίζουμε ένα δουλοπρεπές κράτος ως την τάξη μιας κοινωνίας στην οποία ο αριθμός των οικογενειών και των ατόμων που υποχρεώνονται από το νόμο να εργάζονται προς όφελος άλλων οικογενειών και άλλων ατόμων είναι τόσο μεγάλος που αυτό το έργο αποτυπώνεται σε ολόκληρη την κοινότητα σαν μια επωνυμία». . Τα κυρίαρχα θέματα είναι η ανώτατη διοίκηση των οικονομικών, οι μεγάλες πολυεθνικές, τα επενδυτικά κεφάλαια, οι κάτοχοι τεχνολογιών ηλεκτρονικού ελέγχου, επικοινωνίας και επιτήρησης. Για την ανθρωπολόγο Ida Magli «υπάρχουν δύο πυλώνες που υποστηρίζουν την οικοδόμηση της Νέας Τάξης ενόψει της παγκόσμιας κυβέρνησης: ο πρώτος είναι η συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των τραπεζιτών, με την παραγωγή χρήματος και τη δημιουργία δημόσιου χρέους. το δεύτερο είναι το δίκτυο των ενώσεων που δημιουργήθηκαν από τους πλουσιότερους και ισχυρότερους ανθρώπους για να προετοιμάσουν και να δημιουργήσουν, με την ομογενοποίηση όλων των λαών, ένα ενιαίο κυβερνητικό σύστημα, με ένα ενιαίο νόμισμα, μια ενιαία γλώσσα, μια ενιαία θρησκεία».

Η τραγωδία είναι ότι αυτό το Λουσιφεριανό σύστημα δεν λειτουργεί καν, εκτός από τους ηγέτες του, καί το ένα τοις εκατό του πληθυσμού, με τη βοήθεια τάξεων υπηρεσιών (τεχνολογικές, πολιτιστικές, γραφειοκρατικές, αστυνομικές) που φτάνουν ίσως το δέκα τοις εκατό. Και το ενενήντα τοις εκατό, η αμελητέα πλειοψηφία (Ennio Flaiano); Είμαστε τα θύματα – ευτυχισμένοι όσο ικανοποιούνται οι πολλαπλές εξαρτήσεις στις οποίες μας έχουν κλείσει – οι αιμοδότες μιας μειονότητας, η «εξορυκτική» ολιγαρχία που ρουφάει πόρους, δουλειά, αίμα και ζωή από όλους μας. Δυσλειτουργικό, αφού αδυνατεί να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του απλώνει θύλακες φτώχειας, υπανάπτυξης και πραγματικής οπισθοδρόμησης. Ακόμη και η Γερμανία, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής της Ευρώπης, σκέφτεται να κλείσει τα εργοστάσια της Volkswagen, ένα εθνικό σοκ.

Από την άλλη πλευρά, η εξορυκτική ολιγαρχία συνεχίζει να συσσωρεύει εξουσία χωρίς να πληρώνει φόρους στα ανίσχυρα εθνικά κράτη. Η Google είχε καταδικαστεί σε πρόστιμο ενάμιση δισεκατομμυρίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά το Δικαστήριο (οι ανάποδες λέξεις του κόσμου αναποδογύρισαν...) ακύρωσε την απόφαση. Όποιος είναι αρμόδιος φτιάχνει ή ερμηνεύει τους νόμους. Non veritas, sed auctoritas facit legem . Όχι η αλήθεια, αλλά η εξουσία κάνει το νόμο (Thomas Hobbes) . Η έννοια του κοινού καλού -απούσα από τον ελευθεριάζοντα-φιλελεύθερο ορίζοντα- αποβάλλεται από τη νομοθεσία, που έγινε ορδοφιλελεύθερη, απλά όργανα κωδικοποίησης ολιγαρχικών συμφερόντων.

Ένα παράδειγμα είναι οι κανόνες της ΕΕ που απαγορεύουν τις κρατικές ενισχύσεις, δηλαδή τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να ασκούν οικονομικές, βιομηχανικές και χρηματοοικονομικές πολιτικές σε αρμονία με το κοινό καλό. Όλα πρέπει να αφεθούν στο ελεύθερο παιχνίδι των οικονομικών δυνάμεων. Ένα ψέμα, αφού αυτό το παιχνίδι δεν είναι τίποτα άλλο από τον νόμο του ισχυρότερου, του πλουσιότερου, του παμφάγου καρχαρία που μπορεί να διώξει τους λιγότερο ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες από τον Ναό (την αγορά), να τους καταπιεί ή να τους κάνει να αποτύχουν. Ας σκεφτούμε την περιβόητη οδηγία Bolkenstein της ΕΕ (2006/123/ΕΚ) που απελευθερώνει («απορυθμίζει») την πρόσβαση στις αγορές, δηλαδή ανοίγει λιβάδια σε μεγάλους φορείς επιτρέποντάς τους να πνίγουν όλους τους άλλους. Ειδικότερα, ο τομέας των υπηρεσιών - ο σημαντικότερος στην παγκοσμιοποιημένη οικονομική και χρηματοπιστωτική δομή - παραμορφώνεται, διώχνοντας από την αγορά, δηλαδή ρίχνοντας έναν ανυπολόγιστο αριθμό δραστηριοτήτων εκτός λειτουργίας.

Στην Ιταλία, η οδηγία είναι γνωστή κυρίως για τον αντίκτυπό της στις παραθαλάσσιες επιχειρήσεις, αλλά η ρήξη μεγάλων ομίλων δεν γλιτώνει κανέναν οικονομικό τομέα. Έτσι καταστρέφεται η μικρομεσαία επιχείρηση (και η ευρεία ιδιοκτησία) και μετά η μεγάλη, προς όφελος μιας μειοψηφίας διασυνδεδεμένων κολοσσών, των οποίων την ιδιοκτησία, μεταξύ σύνθετων διασταυρούμενων μετοχών, κατέχουν μερικές εκατοντάδες γίγαντες. Ένα ιδιωτικοποιημένο υπερκράτος, ένας Μολώχ από τον οποίο είμαστε ανυπεράσπιστοι. Πού είναι οι μεγάλες ευρωπαϊκές πολιτικές κουλτούρες, ιδιαίτερα οι σοσιαλιστικές και χριστιανοκοινωνικές; Όλες ή σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες και τά ιδανικά τους έχουν γίνει ρεύματα ενός μόνο κόμματος που είναι φιλελεύθερο στα οικονομικά και ελευθεριακό στα έθιμα.

Ο Τσέστερτον είχε δίκιο: υπάρχουν πολύ λίγοι καπιταλιστές. Πολύ λίγοι κατέχουν πάρα πολλά και αποφασίζουν για όλους. Κατάφεραν να κάνουν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, το καμάρι της φιλελεύθερης σκέψης, υπολειμματική, μετατρέποντας τα κοινοβούλια σε συμβολαιογράφους της ολιγαρχικής βούλησης, που εκφράζεται πολιτικά με την εναλλαγή χωρίς εναλλακτική (Jean Pierre Michéa) μεταξύ αδιάκριτων κομμάτων και ομάδων, εκτελεστές αυτού που ταιριάζει στο ανώτερο επίπεδο. της οικονομικής, χρηματοπιστωτικής και τεχνολογικής ισχύος. Γι' αυτό είναι κεφαλαιώδους σημασίας να ξαναπλέξουμε το νήμα της μη φιλελεύθερης οικονομικής σκέψης. Για αυτοάμυνα, για ευπρέπεια και ηθική αίσθηση, καθώς και για την προώθηση της ανάκτησης της ευημερίας. Η κατηγορία του κοινού καλού γίνεται η ηθική και πρακτική πυξίδα. Το κοινό καλό είναι ένα σύμπλεγμα αξιών, αστικών κανόνων, οργανωτικών πρακτικών, συγκεκριμένης συμπεριφοράς, που στοχεύει στη διεύρυνση της υλικής ευημερίας, της πολιτικής τάξης και της κοινότητας των αρχών.

Το κοινό καλό τρέφεται από κοινά αγαθά. Μερικά είναι άυλα: ζωή, ειρήνη, τάξη βασισμένη στη δικαιοσύνη και όχι στον εξαναγκασμό, ελευθερία έκφρασης, συμμετοχή σε κοινές αποφάσεις, αυτονομία, ιδιοκτησία και ευρεία ιδιωτική πρωτοβουλία. Άλλα αφορούν την πρακτική σφαίρα και την οικονομική-κοινωνική οργάνωση. Τα κοινά αγαθά συμβάλλουν στο κοινό καλό και έχουν ένα χαρακτηριστικό: την εξωστρέφεια προς την αγορά. Είναι ο ναός γύρω από τον οποίο ευδοκιμεί η κοινότητα. Ο ναός είναι ιερός γιατί δεν πωλείται, έγραψε ο Έζρα Πάουντ. Δεν υπάρχει αγορά γι 'αυτό? δεν έχουν όλα ένα τίμημα, δεν μπορούν όλα να εφαρμοστούν στη λογική της ανταλλαγής σε χρήμα που κυριαρχείται από τα υπερ-αφεντικά.

Στο δεύτερο μέρος θα προσπαθήσουμε να υποδείξουμε περιοχές και τομείς που, στο όνομα του κοινού καλού, πρέπει να αφαιρεθούν από τη λογική της αγοράς και να γίνουν κοινά αγαθά. (τέλος πρώτου μέρους)

 https://www-nuovogiornalenazionale-com.translate.goog/index.php/italia/cultura/19788-bene-comune-beni-comuni-parte-i.html?_x_tr_sl=it&_x_tr_tl=el&_x_tr_hl=el&_x_tr_pto=wapp