Παράλογοι και αγχωτικοί αλγόριθμοι: Επανεξέταση της διατριβής του Σύγχρονου Γνωστικισμού μέσω της οριακής ασυμμετρισιμότητας (μέρος θ)

• Arpad Szakolczai
• 
  

Η ιδέα ότι ο σύγχρονος κόσμος, ιδιαίτερα η σύγχρονη γνώση και επιστήμη, αντιπροσωπεύει μια νίκη των αρχαίων Γνωστικών απόψεων, που χαρακτηρίστηκαν ως αιρέσεις στη χριστιανική εποχή, είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του έργου ζωής του Voegelin, και επίσης μια ιδέα που έχει τεράστια σύγχρονη σημασία . Περιττό να πούμε ότι είναι επίσης μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ιδέες του, αν και παραδόξως αντιτίθεται όχι μόνο από εκείνους που είναι γενικά εχθρικοί προς τις ιδέες και τη στάση του Voegelin, αλλά ακόμη και ορισμένοι από τους φωνητικούς υποστηρικτές του, οι οποίοι υποστηρίζουν, εδώ και αρκετό καιρό , ότι αυτή η ιδέα είναι απλοϊκή, και αποσύρθηκε από τον ίδιο τον Voegelin. Ωστόσο, μια τέτοια θέση είναι αβάσιμη και βασίζεται σε μια παρεξήγηση. Είναι αβάσιμο, όπως στην Οικουμενική Εποχή , στον τέταρτο τόμο του Μαγικού Τάγματος και της Ιστορίας σειρά, η τελευταία που δημοσιεύτηκε στη ζωή του, ο Voegelin επιστρέφει κατηγορηματικά στις ιδέες του για τον σύγχρονο Γνωστικισμό, επαναβεβαιώνοντάς τες. Αυτός ο τόμος, χωρίς αμφιβολία, αποτελεί το επιστέγασμα του έργου της ζωής του, καθώς δεν είναι απλώς μια προσθήκη στους τρεις προηγούμενους τόμους, αλλά μια μερική επανεξέταση του εδάφους που καλύπτεται εκεί, επομένως μια συνοπτική επαναφορά. Στα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ο Voegelin δημοσίευσε μόνο –ή μάλλον έγραψε– μια σειρά διαλογιστικών-αντανακλαστικών δοκιμίων, τα οποία δεν ήταν προϊόντα περαιτέρω έρευνας. Επιπλέον, μια τέτοια κριτική θέση βασίζεται επίσης σε μια παρανόηση, καθώς ο στόχος του Voegelin δεν ήταν ποτέ να μειώσει την προσοχή στον Γνωστικισμό, καθώς προσδιορίστηκε ως αίρεση από τους πρώτους χριστιανικούς Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά μάλλον τον θεωρούσε ως μέρος ενός ευρύτερου φάσματος αποκρυφιστικών, υπόγειων Ελληνιστικών ρευμάτων σκέψης, όπως η αλχημεία, ο νεοπλατωνισμός, η μαγεία ή ο ερμητισμός – αν και ιδιαίτερα σημαντικό, ειδικά λόγω της εμμονής του στη σωτήρια δύναμη της «γνώσης». Οι σχετικές του ιδέες παραμένουν επομένως ζωτικής σημασίας για τον σύγχρονο μας, και η αμφισβήτηση της διατριβής του για τον Γνωστικισμό είναι, τουλάχιστον, ένα πολύ σοβαρό λάθος.

Αυτό το άρθρο θα είναι το πρώτο μιας σειράς στην οποία προσπαθώ να προσφέρω μερικούς στοχασμούς στους αναγνώστες του VoegelinView σχετικά με τη ζωτική σύγχρονη σημασία της σύγχρονης διατριβής του Γνωστικισμού, παίρνοντας περαιτέρω μερικές ιδέες από μια σειρά πρόσφατων βιβλίων γύρω από το περιοδικό International Political Anthropology και τή Σειρά Routledge Contemporary Liminality , προβληματίζοντας τη σύγχρονη τεχνολογία. [1]Ως πολιτικός φιλόσοφος, τα έργα του Voegelin αφορούσαν κυρίως πολιτικές ιδέες, λιγότερο κεντρικά με την επιστημονική γνώση και ακόμη λιγότερο με την τεχνολογία. Εδώ αναφέρονται τα βιβλία, τα οποία εκτός από τη διατριβή του σύγχρονου Γνωστικισμού βασίζονται μεταξύ άλλων στις ιδέες των Frances Yates και Stephen Toulmin για την ιστορία της επιστήμης και των Heidegger, Lewis Mumford, Borkenau και Foucault για τη μηχανοποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και σκέψης διά μέσου τής τεχνολογίας, συμπληρώνει ο Voegelin. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο όρος «οριακή ασυμμετρία» ή «ασύγκριτος οριακός χαρακτήρας».

Οριακότητα και ασυμμετρία

Ο όρος «περιορισμός» στις μέρες μας είναι αρκετά ευρέως γνωστός, αν και ακόμη όχι αρκετά ευρέως, και με μεγάλη ανακρίβεια. Ο όρος εισήχθη το 1909 από τον Arnold van Gennep στο κλασικό πλέον έργο του The Rites of Passage., και προοριζόταν να χρησιμεύσει ως θεμέλιο όχι μόνο για την ανθρωπολογία αλλά για την κοινωνιολογία και τις κοινωνικές επιστήμες γενικότερα. Ο Van Gennep ήταν, μαζί με τον στενό του φίλο Marcel Mauss, από τα πρώτα άτομα που απέκτησαν κατάλληλη εκπαίδευση στην ανθρωπολογία στη Γαλλία και το βιβλίο του του 1909, βασισμένο σε εθνογραφική έρευνα και προηγούμενες εκδόσεις βιβλίων, ήταν πράγματι απαράμιλλο ως προς το εύρος και το περιεχόμενό του. Ωστόσο, είχε την κακή τύχη να παρέμβει έτσι στο εγχείρημα του Emile Durkheim, ο οποίος ήταν ένας δογματικός νεοκαντιανός νεοθετικιστής και ένα μέτριο μυαλό, αλλά εξαιρετικά ισχυρό στη γαλλική ακαδημαϊκή ζωή. Το αποτέλεσμα ήταν η εκδίωξη του Van Gennep από τα γαλλικά πανεπιστήμια (δεν κέρδισε ποτέ εκεί θέση) και η εκδίωξη του όρου «περιορισμός» από την πνευματική ζωή. Άρχισε να κερδίζει κάποιο νόημα μετά από πολύ περισσότερο από μισό αιώνα  από τη δημοσίευσή του,[2]

Το «Liminality» βοηθά στην αποτύπωση των διαμορφωτικών και μετασχηματιστικών πτυχών της προσωρινής μεταβατικής περιόδου, επιτρέποντας μια κοινή και δομημένη μελέτη του τρόπου με τον οποίο βιώνονται οι περίοδοι μετάβασης, αλλά και της κρίσης ή της διάλυσης της τάξης, και αναζητείται τρόπος ή λύση. από αυτές τις στιγμές αβεβαιότητας και άγχους. Τέτοιες στιγμές είναι μέρος της ζωής και έτσι είναι αναπόφευκτες, αλλά μπορούν επίσης να δημιουργηθούν σκόπιμα, να χρησιμοποιηθούν ή να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά, π.χ. καθιστώντας την προσωρινή οριακότητα μόνιμη. Μερικοί από τους μεγαλύτερους δεξιοτέχνες αυτού του οριακού μπλοκαρίσματος είναι ο Μαρξ και ο Λένιν, με την «επαναστατική στιγμή» τους, όπου ο Μαρξ πρόσφερε πρώτα κάποια θεωρητικά κόλπα, ενώ ο Λένιν τα έκανε πράξη με την κατάκτηση των Χειμερινών Ανακτόρων.

Ενώ στις κοινωνικές επιστήμες η οριακότητα χρησιμοποιείται συχνά με θετική έννοια, για παράδειγμα μέσω του χαιρετισμού της «υβριδικότητας» στον μετα-αποικιακό λόγο, η Agnes Horvath άνοιξε νέους δρόμους δίνοντας έμφαση στο σημείο ότι οι οριακές καταστάσεις δεν είναι μόνο οδυνηρές, Η άνευ όρων εξύμνηση απλά δεν έχει νόημα, αλλά μπορεί ακόμη και να εξαναγκαστεί, δημιουργώντας καταστάσεις στις οποίες το κοινό μέτρο, κεντρικό για τη ζωή, χάνεται, και επομένως είναι ασύγκριτες. Εδώ είναι που εισήγαγε την ιδέα της οριακής ασυμμετρίας, ως έναν τρόπο να απεικονίσει αυτούς τους «παράλογους ορθολογισμούς» της νεωτερικότητας που επίσης απασχόλησαν τόσο πολύ τον Μαξ Βέμπερ. Εισήγαγε την ανησυχία μέσω της μαθηματικής έκφρασης «παράλογοι αριθμοί», υποστηρίζοντας ότι οι Έλληνες είχαν δίκιο και τέτοιοι αριθμοί είναι πραγματικά«παράλογοι», ή με άλλα λόγια ασύγκριτοι.

Η ιδέα και η υποκείμενη πλατωνική φιλοσοφία της μπορούν να απεικονιστούν από την εικόνα των βότσαλων σε μια παραλία.

Βότσαλο σε μια παραλία

Η εικόνα είναι γνωστή σε όλους και είναι πράγματι μία από τις πιο κοινές εικόνες που χρησιμοποιούνται ως φόντο για οθόνες υπολογιστών. Αυτό συμβαίνει γιατί τέτοιες εικόνες είναι απίστευτα όμορφες και μεταφέρουν, σαν με λίγα λόγια – ή, σωστά, με βότσαλο – την εκπληκτική ομορφιά της φύσης. Προκαλεί επίσης μια ισχυρή εικόνα του Ηράκλειτου: «Ο πιο όμορφος κόσμος ξεχύνεται  χωρίς προκαθορισμένο σχέδιο» (Β124). Είναι αυτή η ομορφιά που μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα από τον όρο «συγκρισιμότητα».

Τα βότσαλα σε μια παραλία είναι όμορφα, καθώς κάθε βότσαλο είναι μια συγκεκριμένη μεμονωμένη οντότητα, γεμάτη και υγιεινή από μόνη της, έχει ωραίο και αδιαμφισβήτητο σχήμα – και όμως υπάρχει μια τεράστια ποσότητα από αυτά σε κάθε παραλία. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε βότσαλο, και ολόκληρη η παραλία, δημιουργήθηκε από την ανάλογη επίδραση των στοιχείων – και με την οποία τα βότσαλα, ή οι πέτρες, είναι επίσης συγκρίσιμα. Κάθε βότσαλο, και ολόκληρη η παραλία, είναι προϊόν χιλιάδων και εκατομμυρίων ετών – όχι της εξέλιξης, αλλά συγκρίσιμης αλληλεπίδρασης, θαλασσινού νερού, κυμάτων, βροχής, ανέμου, χαλαζιού κ.ο.κ και ούτω καθεξής – όλες οι φυσικές δυνάμεις και παράγοντες που ζουν μαζί και σχηματίζουν ο ένας τον άλλον, ειδικά το υγρό και το ρευστό σχηματίζουν τα σταθερά στερεά μέχρι πού αποκτούν μια μορφή που θεωρείται από όλους, και δίκαια, ως όμορφη. Αυτό δεν είναι θέμα «προσωπικής γνώμης»: όποιος δεν χαίρεται ένα παραθαλάσσιο τοπίο γεμάτο με βότσαλα απλά δεν το καταλαβαίνει, είναι απελπισμένος, όπως και αυτός που δεν μπορεί να καταλάβει ένα αστείο. Η ομορφιά είναι γεγονός της ζωής και της φύσης. Είναι θέμα αναγνώρισης και όχι συζήτησης όπου ο στόχος είναι να πειστούν άλλοι μέσω του λογισμού.

Αυτό μπορεί να φανεί αμέσως λαμβάνοντας υπόψη τρεις εξαιρέσεις, τρεις περιπτώσεις όπου η όμορφη θέα παραμορφώνεται, παρεμβάλλεται, σπάει. Δύο αποτελούνται από ένα κομμάτι μέταλλο ή ένα πλαστικό μπουκάλι στρωμένο εκεί. Το τελευταίο είναι εντελώς ασύμβατο με τη φύση, τα νερά και οι άνεμοι είναι ανίσχυροι απέναντί ​​του, οπότε θα μείνει εκεί –ή στη βαθιά θάλασσα όπου μπορεί να το μεταφέρουν τα κύματα– για πάντα. απλώς ένα ανούσιο προϊόν της τεχνολογίας, που δείχνει αμέσως το σημείο, που υποστήριξε η Agnes Horvath, ότι κάθε τεχνολογικό προϊόν είναι απόβλητο, βρωμιά, στον αυστηρό ανθρωπολογικό ορισμό της Mary Douglas, ως ύλη εκτός τόπου – και έτσι πλημμυρίζοντας τον πλανήτη με τεχνολογικά προϊόντα βάζουμε μόνο στρώματα σκουπιδιών το ένα πάνω στο άλλο, οδηγώντας τέτοιους σύγχρονους τελετάρχες όπως ο Elon Musk με την απέραντη σοφία του να μας συμβουλεύει να δραπετεύσουμε στον Άρη – μέχρι φυσικά να καταφέρουμε να γεμίσουμε και τον Άρη με σκουπίδια, έτσι μπορούμε να αναζητήσουμε έναν άλλο υποκατάστατο πλανήτη, προσθέτοντας μια άλλη απεικόνιση στον παραλογισμό που μοιάζει με τον Κάφκα-Καμύ ή Weberian παράλογος ορθολογισμός του σύγχρονου πολιτισμού.

Με ένα κομμάτι μέταλλο, η κατάσταση είναι ελαφρώς καλύτερη, αν και εξίσου αποκαλυπτική,καθώς φυσικά τα μέταλλα αποκτώνται από τις πέτρες, μέσω της αλχημικής ιδέας της δημιουργικής καταστροφής – καταστρέψτε τη στερεότητα της πέτρας λιώνοντάς την, κερδίζοντας το μεταλλικό μετάλλευμα που μπορεί να τοποθετηθεί σε σχήμα, δημιουργώντας πανομοιότυπα αντικείμενα – όχι σαν τα βότσαλα στην παραλία, κάτι που μπορεί να κάνει μόνο η «Φύση» ο γνήσιος μάγος – καθώς είμαστε μόνο μαθητευόμενοι μάγοι, το προϊόν ούτως ή άλλως δεν είναι όμορφο, όπως ένα από τα χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια, και επιπλέον ρυπαίνει, μέσω της σκουριάς και της δηλητηρίασης μετάλλων, και έτσι τα στοιχεία, αντί να το διαμορφώσουν σε όμορφο σχήμα, όπως γίνεται με τα βότσαλα, απλώς αναδεικνύουν περαιτέρω την άσχημη, αποκρουστική και ρυπογόνο ουσία του. Βρισκόμαστε πάντα πίσω στο ίδιο σημείο, του παράλογου ασυμμετρισμού της σύγχρονης γνώσης, τεχνολογίας,

Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω αυτές τις προκαταρκτικές σκέψεις με ένα τρίτο παράδειγμα σπασμένης αρμονίας: την περίπτωση ενός βότσαλου που στην πραγματικότητα έσπασε πρόσφατα. Αυτό συμβαίνει συνέχεια, οι πέτρες έχουν τις γραμμές θραύσης ή ρήξης τους, όπου μπορούν να χωριστούν – και σε κάθε περίπτωση η μανία των στοιχείων μπορεί να αναγκάσει πέτρες ή βότσαλα να σπάσουν ούτως ή άλλως. Και τέτοια σπασμένα βότσαλα δεν είναι όμορφα από μόνα τους.

Αλλά είναι φυσικό να συμβαίνει αυτό, καθώς στην πραγματικότητα μόνο ένα γεμάτο, ολόκληρο βότσαλο είναι όμορφο, όχι ένα σπασμένο. όπως ισχύει για κάθε αντικείμενο. Και από εδώ μπορούμε να καταλάβουμε την τεράστια διαφορά μεταξύ των αρχαίων ελληνικών και των σύγχρονων μαθηματικών, και τη σημασία τους. Όταν γράφουμε, ας πούμε, «τρία πάνω από επτά», εννοούμε τρία διαιρεμένα με επτά, ή ακόμα καλύτερα τρία διασπασμένα με επτά, καθώς το τμήμα που προκύπτει θεωρείται πράγματι στη σύγχρονη μαθηματική γλώσσα κλάσμα. Αλλά οι Έλληνες είπαν κάτι τελείως διαφορετικό: γι' αυτούς ήταν η αναλογία από τρία έως επτά και σε τέτοιες αναλογίες, ή μέσω τέτοιων αναλογιών, ασχολούνταν με την αναγνώριση και την προώθηση της αρμονίας στον κόσμο – όπως μέσω του σχήματος των Ναών τους, ακολουθώντας πάντα αυστηρά αρμονικές αναλογίες. Το σημαντικό ήταν να αναγνωρίσουμε στις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών αριθμών τέτοιες αρμονικές αναλογίες. και η ανακάλυψη της ύπαρξης "παράλογων αριθμών"  Οι αριθμοί για αυτούς ήταν μια τέτοια καταστροφή, σαν ένα κρυφό λάθος στη φύση, που θρυλικά ο Πυθαγόρειος στοχαστής (ονομαζόμενος Θεαίτητος, που μπορεί να είναι ένας λόγος για τον οποίο ο Πλάτων αποκάλεσε τον διάλογό του για την αδυναμία ορισμού της γνώσης με αυτό το όνομα) που έκανε τήν ανακάλυψη αυτοκτόνησε, για να τιμωρήσει τον εαυτό του που εξαπέλυσε ένα τέτοιο κακό στην ανθρωπότητα. Εμείς οι σύγχρονοι δύσκολα μπορούμε να το πιστέψουμε και να το καταλάβουμε αυτό – αλλά, δεδομένου ότι δεν καταλαβαίνουμε τίποτα, εκτός από την ικανότητα για άπειρη καταστροφή, αυτό δεν προκαλεί έκπληξη.

Ένα κάταγμα ή ένας «σπασμένος αριθμός» είναι δυνητικά παράλογο, καθώς δεν υπάρχει καμία απολύτως βεβαιότητα ότι το αποτέλεσμα ενός σπασίματος θα παράγει ένα αρμονικό αποτέλεσμα. Μάλλον είναι σχεδόν βέβαιο ότι οποιοδήποτε βότσαλο, ραβδί ή άλλο αντικείμενο σπάσει με τη βία θα παράγει δυσανάλογα, άρα κυριολεκτικά μη ορθολογικά μέρη: μέρη μεταξύ των οποίων δεν υπάρχει σωστή αναλογία ή που είναι ασύγκριτα. Σημειώστε ότι δεν είπα «ίσα» μέρη, που είναι μόνο ένας πιθανός τρόπος αρμονίας – εκτός από το ότι για εμάς τους σύγχρονους, στην άπειρη άγνοιά μας, είναι μόνο το «ίσο» αποτέλεσμα που μετράει ως «δίκαιο», οπουδήποτε, με κραυγαλέα –και φυσικά συστηματική και σκόπιμη– αγνοώντας τους τρόπους της φύσης για να εξασφαλίσει την αρμονία – σύμφωνα με την harmonia mundi .

Επιστροφή στα βότσαλα και τελειώνοντας αυτό το μέρος του κειμένου – ένα σπασμένο βότσαλο στην παραλία, άσχημο και δυσανάλογο που είναι αμέσως μετά το γεγονός, θα υπόκειται στα στοιχεία, και μετά από λίγους χειμώνες και καλοκαίρια, θα αποκτήσει άλλο ένα γεμάτο , ευχάριστο, όμορφο σχήμα. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τα προϊόντα της σύγχρονης τεχνολογίας, τα οποία είναι ριζικά ασύγκριτα με τη Φύση, και καταλήγουν μόνο σε ριζική διάβρωση και διαφθορά (ή θραύση αρμών).

Στη συνέχεια, αυτό το άρθρο θα επικεντρωθεί σε μια πτυχή αυτής της τεχνολογικής ασυμμετρίας: ο τρόπος με τον οποίο οι αυτοματοποιημένοι αλγόριθμοι που μας περιβάλλουν όλο και περισσότερο και καθοδηγούν τη ζωή μας, παρεμβαίνοντας συστηματικά στη συμπεριφορά μας, είναι επίσης ασύμμετροι με την ύπαρξή μας. Υποτίθεται ότι μας «βοηθούν», κάνοντας τη ζωή μας «ευκολότερη», αλλά στην πραγματικότητα μας υποδουλώνουν στη λογική τους, και ειδικότερα ανεβάζουν το άγχος μας στο ύψος του τόνου, στις κατά τα άλλα πιο απλές και φυσικές πτυχές της καθημερινότητάς μας.

Η αυτόματη πόρτα

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με ένα πράγματι πιο ασήμαντο παράδειγμα, την αυτόματη πόρτα. Παρατήρησα πριν από πολύ καιρό, όταν περπατούσα στη Φλωρεντία το καλοκαίρι, ότι τα μπαρ χρησιμοποιούν φυσικά κλιματισμό στη ζέστη του καλοκαιριού, αλλά καθώς έχουν αυτόματες πόρτες, οι οποίες είναι πάντα ανοιχτές, καθώς κάποιος περνάει πάντα από μπροστά τους, τέτοιο κλιματιστικό δεν είναι αποτελεσματικό, προκαλεί κρυολόγημα μόνο αν τύχει να καθίσει κανείς κάτω από αυτά. Τι συμβαίνει λοιπόν εδώ;

Το πρώτο βήμα στην έρευνά μας είναι ότι η ιδέα, όπως κάθε τέτοια τεχνολογική εφεύρεση, είναι φυσικά αμερικανική, λαμβάνοντας ως πρότυπο, ας πούμε, ένα εστιατόριο στο Χιούστον του Τέξας. Εκεί μόνο εκείνοι οι άνθρωποι πηγαίνουν κοντά στην πόρτα, που θέλουν πραγματικά να μπουν, οπότε η πόρτα ανοίγει και κλείνει γρήγορα, ο κρύος αέρας παραμένει μέσα. Στη Φλωρεντία, όπου στο κέντρο της πόλης κάθε λεπτό κυριολεκτικά περνούν δεκάδες την πόρτα, όλα αυτά φυσικά δεν έχουν νόημα –εκτός από τώρα, όταν –για λόγους «υγιεινής», ένα άλλο υπερσύγχρονο τσιτάτο– σίγουρα σύντομα τέτοιες πόρτες θα ορίζονται νομικά από την ΕΕ. Αλλά είχε νόημα ακόμη και στο Χιούστον του Τέξας; Όχι πραγματικά, καθώς είμαστε άνθρωποι, έχουμε χέρια, και έτσι μπορούμε νά άνοιξουμε μια πόρτα, σε αντίθεση με τα ζώα – ιδιαίτερα οι έξυπνες γάτες καταφέρνουν να πηδήξουν σε ορισμένα πόμολα, ανοίγοντάς τα, αλλά αυτή είναι μια εξαίρεση στον κόσμο των ζώων – όπως έχουμε πόδια να περπατήσουμε, γι’ αυτό είμαστε άνθρωποι, δίποδες, όμως σίγουρα όχι στο Χιούστον του Τέξας, όπου κανείς δεν περπατά ποτέ, αντί να πηγαίνει παντού με το αυτοκίνητο, και από εδώ ξεκίνησε αυτή η συγκεκριμένη ιστορία, καθώς πηγαίνουν το αυτοκίνητο στο δείπνο, αντί να περπατήσουν στο μπαρ, το οποίο φυσικά έχει κάτι να κάνει με το κλίμα του Χιούστον και τον ορθολογισμό – μάλλον: απόλυτη τρέλα – να χτίσεις μια πόλη εκεί: το Χιούστον, η αγαπημένη πόλη του Μίλτον Φρίντμαν, σύμφωνα με τον οποίο αυτό δείχνει τη μοναδική δύναμη του καπιταλισμού, καθώς μόνο μια καπιταλιστική κοινωνία θα μπορούσε να χτίσει μια πόλη σε αυτόν τον φρικτό βάλτο – που πράγματι λέει πολλά για τον Φρίντμαν, το Χιούστον, τον καπιταλισμό και τη σύγχρονη τρέλα. Επιστρέφοντας όμως στις πόρτες,καλύτερα να ανοίξουμε μια πόρτα και να μην την ανοίξουμε μπροστά μας, καθώς το άνοιγμα μιας πόρτας –και αυτό δεν είναι αστείο– είναι μια εμπειρία : υποδηλώνει το άγγιγμα ενός πόμολο που μπορεί να είναι όμορφο (ακόμη και μεταλλική, αν είναι χειροποίητη και όχι μαζικής παραγωγής, μπορεί να έχει την καλλιτεχνική του αξία), και ακόμη πιο σημαντικό μια πόρτα μπορεί να είναι ένα όμορφο κομμάτι μασίφ ξύλο, καλά προετοιμασμένο από έναν μάστορα - στη Φλωρεντία μπορεί κανείς περιστασιακά να αγοράσει ένα ημερολόγιο που, αντί για λιγοστές γυναίκες διασημότητες , περιέχει δώδεκα εικόνες από όμορφες παλιές πόρτες που εξακολουθούν να υπάρχουν στη Φλωρεντία – όχι οι πόρτες μιας εκκλησίας ή ενός παλατιού, αλλά απλά κοινά ιστορικά κτίρια. Μπαίνοντας μέσα από αυτές τίς πόρτες είναι αυτό που εννοούσα με τον όρο εμπειρία – σίγουρα δεν παραμερίζω ένα κομμάτι γυαλιού που περιβάλλεται από αλουμίνιο. Η απώλεια του βιωματικού περιεχομένου της ζωής μας είναι αυτό που ονομάζεται αλλοτρίωση – και οι διαδοχικές μοντερνιστικές καινοτομίες αντιπροσωπεύουν στάδια στην εντατικοποίηση αυτής της διαδικασίας αλλοτρίωσης. μόνο μια πτυχή από τις πολλές, και σε καμία περίπτωση η πιο ενοχλητική .

Για αυτό, ας δούμε τι θα συμβεί αν μπούμε στο μπαρ και – Θεός φυλάξοι – έχουμε μια μικρή στοιχειώδη φυσική ανάγκη να λύσουμε.

Το αυτόματο φως

Λοιπόν, οι πόρτες των τουαλετών στα μπαρ δεν είναι ακόμη αυτόματες, για μάλλον προφανείς λόγους – αν και ίσως αυτό θα αντιπροσωπεύει το επόμενο επίπεδο προόδου (ή τρέλας), μαζί με ειδικές τουαλέτες για όσους δεν είναι ούτε άνδρες ούτε γυναίκες – η Φλωρεντία δεν έχει ακόμα προχωρήσει εκεί. Αλλά τα φώτα σε αυτά είναι κυρίως αυτοματοποιημένα. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να αγγίξει κανείς ούτε τον διακόπτη φώτων – εξαιρετικά άνετο! Υπερ-υγιεινή! Μόλις μπαίνει κανείς,  το φως ανάβει: μαγικός μοντερνισμός!! Μέχρι εδώ όλα καλά, αλλά μετά έρχεται το επόμενο στάδιο όταν – αν κάποιος ξοδέψει πολύ χρόνο εκεί, είναι πολύ μικρός, για οποιονδήποτε άλλο ασήμαντο λόγο – το φως εξαφανίζεται ξαφνικά, και φυσικά στη χειρότερη δυνατή στιγμή, όταν κάποιος προσπαθεί  να συμπληρώσει την «ανάγκη» του. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες, ο καθένας μπορεί να φανταστεί το τοπίο μόνος του, και μάλλον το 'βίωσε' όντως αρκετές φορές. Εν πάση περιπτώσει, κάποιος προσπαθεί να κουνήσει με τα χέρια – κάτι που υπό ορισμένες συνθήκες από μόνο του είναι το πιο προβληματικό –νά  μιλήσει στον αισθητήρα ή φυσήξει προς την υποτιθέμενη κατεύθυνσή του, έτσι ώστε να είναι τόσο ευγενικός ώστε να ξαναδώσει φως. Αλλά είναι απλώς ένας αλγόριθμος, δεν γνωρίζει τίποτα για την ευγένεια και δεν λειτουργεί μέχρι να επιλεγεί ο σωστός, «αποτελεσματικός» τρόπος δράσης – εκτός από το ότι δεν έχουμε ιδέα για το τι θα μπορούσε να είναι αυτό. Ωστόσο, συνήθως, πάλι ως δια μαγείας, κάποιο από αυτό λειτουργεί, και υπάρχει πάλι φως – μπορούμε να ολοκληρώσουμε την πράξη μας. Αλλά είναι απλώς ένας αλγόριθμος, δεν γνωρίζει τίποτα για την ευγένεια και δεν λειτουργεί μέχρι να επιλεγεί ο σωστός, «αποτελεσματικός» τρόπος δράσης – εκτός από το ότι δεν έχουμε ιδέα για το τι θα μπορούσε να είναι αυτό.

Το θέμα, ωστόσο, είναι διαφορετικό και πηγαίνει ακριβώς στην καρδιά της εγγενούς καταστροφικότητας της αλγοριθμικής τεχνολογίας. Αυτό είναι ότι την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να φροντίσουμε τις ανάγκες μας σε ένα μπαρ ή ένα εστιατόριο, είμαστε ολοένα και πιο προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο – αλλά όχι απλώς με την έννοια της κινητοποίησης των γνώσεων που έχουμε αποκτήσει για το τι πρέπει να κάνουμε (όπως δεν το κάνουμε πραγματικά ξέρετε πώς πρέπει να αναγκάσουμε το «σύστημα» να ανάψει ξανά το φως), αλλά είμαστε τεταμένοι και ανησυχούμε για το τι και πότε θα συμβεί – καθώς, σε αντίθεση με το άναμμα του φωτός, δεν έχουμε καμία δύναμη στη διαδικασία, έτσι είμαστε την ίδια στιγμή αποξενωμένοι και αποδυναμωμένοι (σημειώστε ότι ο Μαρξ, με την εμμονή του για τον τεχνολογικό ορθολογισμό και την αποτελεσματικότητα, δεν προσφέρει καμία ένδειξη για γνήσια αποξένωση και αποδυνάμωση). Ή, πώς μια πολύ απλή δραστηριότητα, η οποία εντούτοις έχει ένα ελαφρύ ή ακόμα και όχι τόσο ελαφρύ συστατικό άγχους, επενδυθεί πλήρως από το άγχος αποκλειστικά και μόνο λόγω της τεχνολογίας που υποτίθεται ότι μας βοηθά. Έτσι, αντί να το κάνουμε εκπληρώνοντας αυτόματα την υποτιθέμενη επιθυμία μας – δηλαδή, αν μπούμε στην πόρτα, θέλουμε φως, άρα έρχεται το φως, χωρίς να χρειάζεται να αγγίξουμε τον διακόπτη – υποτάσσει τις δραστηριότητές μας σε έναν αυτοματισμό, τον οποίο ξεκινάμε. με έργα στον «μέσο όρο» – ή την παραγωγή μιας τοκβίλικής «τυραννίας της πλειοψηφίας», στην καλύτερη των περιπτώσεων. αλλά στη συνέχεια επιβάλλει έναν υποτιθέμενο ρυθμό στο ανθρώπινο σώμα που δεν ταιριάζει πραγματικά σε κανέναν – εκτός ίσως από κάποιον που έχει ήδη μηχανοποιηθεί πλήρως, επομένως έχει πάψει να είναι άνθρωπος.

Θα μπορούσα να συνεχίσω με τις αυτόματες καρτέλες τρεχούμενου νερού, άλλος ένας αλγοριθμικός παραλογισμός. αλλά αντ 'αυτού, θα προχωρήσω στο επόμενο βήμα στον περίπατό μας μέσω της αυτοματοποιημένης υπερσύγχρονης αλγοριθμικής τρέλας, που αφορά τους αυτόματους ανελκυστήρες.

Αυτόματοι ανελκυστήρες

Οι αυτόματοι ανελκυστήρες είναι τέλεια παραδείγματα για την τρέλα της τεχνολογίας, που έχει ήδη εξερευνήσει ο Κάφκα στην Αμερική του . Μια εκδοχή είναι ο συνεχώς κινούμενος ανελκυστήρας, παρόμοιος με τις κινούμενες κυλιόμενες σκάλες των αεροδρομίων ή των εμπορικών κέντρων, όπου πρέπει κανείς να βρει τον κατάλληλο ρυθμό για να μπει και να πιάσει τον ρυθμό του μηχανήματος – έτσι και πάλι ο άνθρωπος αναγκάζεται να προσαρμοστεί .προς το μηχάνημα, και όχι το αντίστροφο. Αλλά τώρα θα ήθελα να παρουσιάσω ένα άλλο παράδειγμα, πιο κοντά στα σπίτια μας και πιο καταστροφικό: την πόρτα του ανελκυστήρα που κλείνει αυτόματα. Ο λόγος, πιθανώς, είναι πάλι για να βοηθήσουμε εμάς τους ανθρώπους: αντί να χρειαστεί να κλείσουμε την πόρτα, αυτή κλείνει αυτόματα, χωρίς να χρειάζεται να επέμβουμε. Είπα πιθανώς, γιατί τέτοιες καλοπροαίρετες προθέσεις, όπως όλα όσα έχουν να κάνουν με την τεχνολογία, ειδικά την αυτοματοποίηση, δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες. Ο λόγος, μάλλον, είναι ένας συνδυασμός εξοικονόμησης χρημάτων, αποτελεσματικότητας και τεκμηρίου ανθρώπινου λάθους ή τεμπελιάς: οι άνθρωποι, αυτοί οι ηλίθιοι, συχνά αποτυγχάνουν ή ξεχνούν να κλείσουν αυτές τις πόρτες, οπότε ας τις κλείσουμε αυτόματα, αντί να τις περιμένουμε.

Τι είναι λάθος με αυτό, πάλι – εκτός από τις τυπικές κακόβουλες ορθολογιστικές υποθέσεις; Λοιπόν, ας περιμένουμε μέχρι να πάει κάποιος στο σπίτι τα ψώνια. Οι τσάντες πρέπει να τοποθετούνται μέσα στο ασανσέρ, αλλά αυτό σίγουρα απαιτεί περισσότερο χρόνο από τον «επισήμως» που έχει παραχωρηθεί (από ποιον;) [3]αλγοριθμικός χρόνος για το κλείσιμο της πόρτας, οπότε η πόρτα μπορεί να κλείσει μόνη της ενώ προσπαθούμε να ανεβάσουμε τις τσάντες και σε εξαιρετική περίπτωση το ασανσέρ μπορεί ακόμη και να καλείται σε αυτό το δευτερόλεπτο από κάποιον άλλο. Ή, προσπαθούμε να εμποδίσουμε το κλείσιμο της πόρτας με μια σακούλα, η οποία μπορεί να είναι ή όχι αρκετά βαριά – στην τελευταία περίπτωση η πόρτα απλώς θα σπρώξει στην άκρη την τσάντα, πιθανόν αδειάζοντας το περιεχόμενό της, εκ των οποίων μερικά μπορεί να πέσουν ακόμη και κάτω στο λάκκο του ανελκυστήρα. Έτσι, εμείς, την επόμενη φορά, προσπαθούμε να μπλοκάρουμε την πόρτα με το σώμα μας, που σημαίνει ότι δεχόμαστε το ευγενικό χτύπημα, ή απλώς σπρώχνουμε, στην πλάτη μας, και ούτω καθεξής, και ούτω καθεξής.

Δεν χρειάζεται να συνεχίσουμε, εκτός από το συμπέρασμα ότι και εδώ, με μια αυτόματη πόρτα ανελκυστήρα, το απλό έργο του να πάρει κανείς τα ψώνια του στο σπίτι, από μόνο του, γίνεται ένα ιδιαίτερα βαρύ, αγχωτικό φορτίο, το οποίο επιπλέον είναι βασικά άλυτο:  Κατά τη φόρτωση του ανελκυστήρα, τονίζεται ότι πρέπει να είσαι όσο το δυνατόν πιο γρήγορος για να αποτρέψεις το κλείσιμο της πόρτας ή το κλείσιμο ξανά. Ενας εφιάλτης. Ένα στοιχείο στη συνολική διαδικασία που κάνει στη σύγχρονη εποχή μας όλους να είναι νευρικοί, ανήσυχοι  όλη την ώρα.

Θα δώσω μόνο ένα ακόμη παράδειγμα: πληρωμή στο περίπτερο στην έξοδο των αυτοκινητοδρόμων με διόδια ή σε χώρους στάθμευσης σούπερ μάρκετ.

Πληρώνοντας τα διόδια

Οι αυτοκινητόδρομοι με διόδια είναι ιδιαίτερα καταστροφικοί και παράλογοι, καθώς αυτοί οι δρόμοι είναι κατασκευασμένοι για να διευκολύνουν την κυκλοφορία, ωστόσο η πληρωμή για το γρήγορο δρόμο, ειδικά σε συγκεκριμένες ώρες αιχμής, μπορεί να είναι τόσο αργή που αφαιρεί τον χρόνο που εξοικονομείται όταν παίρνετε το δρόμο. Αυτό δεν συνέβη με μένα ούτε μία φορά, τόσο στην Ιρλανδία (κοντά στο Δουβλίνο) όσο και στην Ιταλία (ειδικά κοντά σε μεγάλες πόλεις και στην παραλία). Αλλά τώρα στρέφομαι σύντομα στην απλή πράξη της πληρωμής των διοδίων. Αυτό περιλαμβάνει την προσέγγιση στο περίπτερο, το άνοιγμα του παραθύρου, τη λήψη της ζώνης ασφαλείας, την τοποθέτηση της κάρτας κ.λπ. – όλα αυτά χρειάζονται ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με το αυτοκίνητο πίσω να περιμένει με αγωνία να φύγουμε από εκεί – που είναι και πάλι ένα σημαντικό σημείο, καθώς όλη αυτή η μηχανική αυτοματοποίηση καθιστά τους ανθρώπους φαύλους ανταγωνιστές και ορκισμένους εχθρούς του άλλου – κάτι που δεν είναι σε καμία περίπτωση νόμος της φύσης ή της κοινωνίας,

Τα πραγματικά προβλήματα ξεκινούν τη στιγμή που σηκώνεται η μπάρα και έτσι η ενέργεια ολοκληρώνεται με επιτυχία. Αυτό συμβαίνει επειδή τώρα πρέπει κανείς, ταυτόχρονα, να σηκώσει το παράθυρο (όπου ο αυτοματισμός μπορεί να λειτουργήσει ή όχι), να αφήσει την κάρτα στο πορτοφόλι, το πορτοφόλι στην τσέπη, να ξεκινήσει το αυτοκίνητο και να τραβήξει έξω πριν το αυτοκίνητο πίσω αρχίζει να χτυπάει τρελά την κόρνα του. Η πιο δύσκολη στιγμή, από την εμπειρία μου, είναι να κουμπώσω ξανά, καθώς η κάρτα πρέπει να μπει μέσα στο πορτοφόλι μέσα στο σακάκι, διαφορετικά θα την ξεχάσει κανείς μέσα στο αυτοκίνητο. αλλά δεν μπορεί κανείς να κουμπώσει μέχρι να γίνει αυτό. αλλά για να απομακρυνθείς από τον θάλαμο και να μην τον μπλοκάρεις, πρέπει πρώτα να ξαναβγάλεις τον κινητήρα και να ξεκινήσεις το αυτοκίνητο, αλλά με αυτό τώρα θα χτυπήσει ο συναγερμός ότι δεν είμαι κουμπωμένος – ένας άλλος από αυτούς τους εντελώς ανούσιους ανόητους αλγόριθμους που είναι νομικά αδύνατο να κλείσουν.

Τελικές παρατηρήσεις

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν, κυριολεκτικά χωρίς τέλος. Αλλά δεν θα δοκιμάσω περαιτέρω την υπομονή του ευγενικού αναγνώστη, σε περίπτωση που είναι ακόμα μαζί μου. Θα ολοκληρώσω μόνο αυτό το πρώτο μέρος λέγοντας ότι αυτά δεν είναι απλώς υπερβολικά παραδείγματα, βγαλμένα εκτός πλαισίου, αλλά δείχνουν πόσο πραγματικά λειτουργεί η αυτοματοποιημένη αλγοριθμική τεχνολογία. Δεν είναι μια ευγενική βοήθεια για να ανακουφίσουμε τα προβλήματά μας, μια ακόμη απόδειξη της καλοσύνης της νεωτερικότητας. το αντίθετο μάλιστα. Δείχνει μάλλον ότι όταν ορισμένοι άνθρωποι, κυρίως ιδεολόγοι της σύγχρονης τεχνολογίας, μιλούν για τεχνητή νοημοσύνη, διανθρωπισμό και μετα-ανθρωπισμό, το εννοούν πραγματικά: ο στόχος δεν είναι απλώς να καταστρέψουν την παράδοση, τον πολιτισμό και τη φύση, αλλά απλώς να μας εξαφανίσουν σάν ανθρώπους. Με τέτοιες ιδεολογίες δεν είναι πλέον θέμα ερμηνείας, αλλά ρητός, κατά λέξη στόχος.

Θα πρέπει λοιπόν να ανοίξουμε τα μάτια μας, στο βαθμό που τα έχουμε (και όχι να αντικατασταθούν από κάποια υπερ-τεχνολογικά gadget που υποτίθεται ότι θα δουν ακόμη και υπέρυθρα φώτα ή θα μπορούσαν να προεξέχουν για να δούμε ακόμα και πίσω, και έτσι είναι «καλύτερα»). και να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να σταματήσουμε την τεχνολογική «πρόοδο» – που είναι πρόοδος μόνο με την έννοια της προοδευτικής καταστροφής του κόσμου μας και του εαυτού μας.

Σημειώσεις

[1] Βλ. Agnes Horvath, Marius Ion Benta & Joan Davison (επιμ.) Walling, Boundaries and Liminality: A Political Anthropology of Transformations , Λονδίνο, Routledge, 2019; Agnes Horvath, Camil Franscesc Roman and Gilbert Germain (επιμ.) Divinization and Technology: The Political Anthropology of Subversion , Λονδίνο, Routledge, 2019; Agnes Horvath και Arpad Szakolczai, The Political Sociology and Anthropology of Evil: Tricksterology . Λονδίνο, Routledge, 2020; Agnes Horvath, Political Alchemy: Technology Unbounded , Λονδίνο, Routledge, 2021; και Paul O'Connor και Marius Ion Benta (επιμ.), The Technologisation of the Social: A Political Anthropology of the Digital Machine, Λονδίνο, Routledge, Δεκέμβριος 2021 (προσεχώς). Δείτε επίσης τα άρθρα της Agnes Horvath στα τεύχη 20 Σεπτεμβρίου, 13 Οκτωβρίου και 5 Νοεμβρίου του VoegelinView .

[2] Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλέπε Arpad Szakolczai και Bjørn Thomassen, From Anthropology to Social Theory: Rethinking the Social Sciences , Cambridge, Cambridge University Press, 2019.

[3]Αυτή η απλή ερώτηση δεν είναι σε καμία περίπτωση άσχετη, καθώς κανείς δεν ξέρει ποιος, πότε και πώς αποφάσισε για τον αριθμό των δευτερολέπτων μετά από τα οποία μια ανοιχτή πόρτα του ανελκυστήρα υποτίθεται ότι κλείνει αυτόματα. Προφανώς κάποια «έρευνα» έγινε κάπου από κάποιον, χρησιμοποιώντας κάποιο δείγμα, το οποίο στη συνέχεια γενικεύτηκε και κωδικοποιήθηκε, έγινε αποδεκτό ως γεγονός της ζωής και της φύσης, χωρίς ποτέ να ρωτήσει για τη συνάφεια και τη δυνατότητα εφαρμογής μιας τέτοιας περίπτωσης σε άλλους. Στο ασανσέρ του σπιτιού μας, η πόρτα κλείνει μετά από περίπου πέντε δευτερόλεπτα, κάτι που αφήνει λίγο χρόνο για να ανεβάσετε και μετά να κατεβάσετε ξανά τα ψώνια – για να μην αναφέρουμε ότι ο διακόπτης φώτων στον μάλλον σκοτεινό και κλειστό διάδρομο μπροστά ο ανελκυστήρας έχει επίσης πολύ στενό χρονισμό, που σημαίνει ότι συνήθως το φως σβήνει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, δημιουργεί σκοτάδι ακριβώς όταν κλείνει και η πόρτα του ανελκυστήρα, αυξάνοντας περαιτέρω το επίπεδο άγχους – όταν αυτό το επίπεδο άγχους, με τον σωστό σύγχρονο τρόπο, είχε ήδη δοκιμαστεί από τις ουρές στο σούπερ μάρκετ, την κίνηση και τις άλλες τυπικές ανέσεις του σύγχρονου ΖΩΗ. Αλλά το θέμα δεν είναι πώς μπορεί να «βελτιστοποιηθεί» ο χρόνος που ορίζεται από τους αλγόριθμους, καθώς αναμφίβολα υπάρχουν όλα τα είδη διαδικασιών που εμπλέκονται στην «ενημέρωση» μιας τέτοιας έρευνας – αλλά ότι μπορεί να υπάρξειΔεν υπάρχει αλγόριθμος έγκυρος για κάθε περίπτωση. και έτσι οποιοσδήποτε αλγόριθμος εξ ορισμού είναι χειρότερος από το να αφήνουμε σε εμάς να κλείσουμε την πόρτα του ανελκυστήρα όταν τελειώσουμε με την επιχείρησή μας – και αν κάποιος ξεχάσει, αυτό μπορεί να είναι μέρος του χαρακτήρα αυτού του ατόμου ή απλώς ένα ατύχημα με το οποίο πρέπει να ζήσει κανείς . Διαφορετικά, μαζί με τα πιθανά λάθη, είναι η ίδια η ζωή μας που μας κλέβουν . Και αν κάποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, αυτό το άτομο είναι απλώς πέρα ​​από τη λύτρωση.

Irrational and stressful algorithms: Revisiting the Modern Gnosticism thesis through liminal incommensurability (part i) - VoegelinView (voegelinview-com.translate.goog)