Η αδύνατη queer οικογένεια

του Marcello Veneziani

20 Ιανουαρίου 2024

Η Michela Murgia είχε ταλέντο, χαρακτήρα και απίστευτη ανθρωπιά. Στον αντίποδα του τρόπου που σκεφτόταν, έβλεπε και ένιωθε, αναγνωρίζω το κοινωνικό πάθος που έβαζε στις μάχες της. Τότε ήταν αφόρητη η μισαλλοδοξία της απέναντι σε όσους δεν σκέφτονταν όπως εκείνη και τους υποβάθμισε σε φασίστες. Το τελευταίο της μεταθανάτιο βιβλίο, Dare la vita (επιμ. Rizzoli) είναι μια παθιασμένη απογραφή της ζωής και των ιδεών της. Το bête noire (μαύρο θηρίο) του βιβλίου της είναι η φυσική οικογένεια, την οποία θεωρεί «το πιο φασιστικό πράγμα που υπάρχει» γιατί η αναπαραγωγή είναι «θέμα αίματος στο αίμα». Στην πραγματικότητα η Murgia αποκαλεί τη φύση, το μονοπάτι της ανθρωπότητας από την αρχή μέχρι σήμερα και την αναπαραγωγή κάθε είδους, φασιστική.

Στην αναπαραγωγή σύμφωνα με τη φύση, όπως συνέβαινε πάντα, αντιθέτει τα παιδιά με αμοιβαία επιλογή, αποτέλεσμα ελεύθερης αγάπης, βούλησης και χωρίς «γενετικό πεπρωμένο». Δεν περιορίζεται στη διεκδίκηση της ελευθερίας να ζει όπως πιστεύει, αλλά καταδικάζει τους «βιολογικούς γονείς» επειδή, κατά τη γνώμη της, ασκούν μια εξουσία που είναι εγγεγραμμένη στην πυρηνική ή παραδοσιακή οικογένεια: «την εξουσία να ελέγχουν τις κόρες και τους γιους τους με τα δικά τους χρήματα, καλλιεργώντας ακόμη και ασυνείδητα την αίσθηση της εξάρτησής τους». Αυτό που η Murgia ονομάζει εξουσία, έλεγχο και εξάρτηση είναι στην πραγματικότητα ο αρχαίος και φυσικός νόμος της φροντίδας, του ενδιαφέροντος και της στοργής για τα δικά του παιδιά, που προηγείται κάθε οικονομικής ερώτησης και οποιασδήποτε δυσαρέσκειας. Και είναι ένας αμοιβαίος νόμος αγάπης, που στοχεύει στο καλό αυτών που αγαπάς. Έπειτα, υπάρχουν οι εξαιρέσεις, οι παρεξηγήσεις, η κακοποίηση και η βία. Αλλά δεν μπορούμε να καταδικάσουμε την αγάπη στις περισσότερες περιπτώσεις μόνο και μόνο επειδή σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιος την καταχράται. Όπως συμβαίνει πάντα στη ριζοσπαστική ιδεολογία, η εξαίρεση εγείρεται για να επιτεθεί στον κανόνα, υπογραμμίζεται η υπόθεση για την ποινικοποίηση της κοινής ζωής και των φυσικών και καθολικών νόμων όλων των εποχών. Είναι σαν να καταδικάζουμε τις ιστορίες αγάπης μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν γυναικοκτονίες. Αυτές είναι εκατοντάδες κάθε χρόνο, οι άλλες είναι χιλιάδες, εκατομμύρια με τα χρόνια.
Το  σχήμα-κλειδί  για τη Murgia είναι το Queer:«Είναι η επιλογή να ζεις στο κατώφλι των ταυτοτήτων (εννοείται ως μάσκα και αυτοαποκάλυψη), αποδεχόμενος να εκφράσεις από καιρό σε καιρό αυτό που θέλεις και που υπόσχεται να οδηγήσει στην πιο αυθεντική σχεσιακή ευτυχία». Το queerness είναι «μια ριζική επιλογή μόνιμης μετάβασης»: σήμερα νιώθω αρσενικό, αύριο γυναίκα, μετά ποιος ξέρει. Η πραγματικότητα, η φύση, το σώμα περιορίζονται στην ευμετάβλητη επιθυμία μου και το ίδιο και οι σύντροφοί μου. Είμαι αυτό που θέλω να είμαι αυτή τη στιγμή. Πιστεύετε ότι μια κοινωνία μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε αυτά τα θεμέλια; Πιστεύετε ότι μπορεί να έχει ένα διαρκές μέλλον; Οι επιθυμίες είναι υποκειμενικές και ασταθείς. Και πώς αναπαράγεται μια τέτοια κοινωνία αν απαρνηθεί τη βιολογία; Η κάθετη οικογένεια, από γονείς σε παιδιά, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την οριζόντια οικογένεια όπου κάποιος αποφασίζει ελεύθερα να είναι μητέρα και παιδί, σε μεταβλητό χρόνο και γεωμετρία. Στη συνέχεια, πρέπει να καταφύγουμε σε νοικιασμένες μήτρες, σε εγκυμοσύνες άλλων ανθρώπων, αυτό που η Murgia ονομάζει κύηση για τους άλλους (με το e αντίστροφο με την έννοια της σεξουαλικής ρευστότητας). Αυτοί όμως που κάνουν παιδιά με αυτόν τον τρόπο συνήθως δεν τα θέλουν αλλά τα κάνουν από ανάγκη, δηλαδή για χρήματα, με προμήθεια! Πίσω από τα συνδικάτα (τις ενώσεις) που βασίζονται στην επιθυμία υπάρχουν αναγκαστικές, ανεπιθύμητες, υποδουλωμένες μητρότητες όσων πουλάνε τα παιδιά τους. Η Murgia αναγνωρίζει ότι η άμβλωση και η κύηση για λογαριασμό τρίτων είναι «δύο εκφράσεις απόλυτης βούλησης για την αγέννητη ζωή», δηλαδή χρησιμοποιούν το αγέννητο παιδί ως όργανο των δικών τους επιθυμιών. Έτσι η εκλεκτική οικογένεια που βασίζεται στην άστατη επιθυμία αποτυγχάνει.

Ωστόσο, ο ορισμός της «παιδιά της ψυχής» που αναφέρεται σε εκείνα που είναι παιδιά/μητέρες από επιλογή, χωρίς να περάσουν από τεκνοποίηση και χωρίς δεσμούς αίματος, είναι όμορφος. Πάντα υπήρχαν παιδιά «ψυχής», πατέρες ή μητέρες. Ονομάζονταν μαθητές, μαθητευόμενοι, βαφτιστήρια, θετά παιδιά ή «αδέλφια». Ονομαζόταν φιλία, εκλεκτική συγγένεια, σχέση δασκάλου και μαθητευόμενου. Όμορφες σχέσεις, ομολογώ ότι μου λείπουν. Δεν είναι σχέσεις υποκατάστασης της φυσικής μεταξύ γονέων και παιδιών αλλά πρόσθετες, ολοκληρωμένες, συμπληρωματικές. Ίσως μερικές φορές πιο ουσιαστικές και έντονες από τις βιολογικές. Η τρέλα είναι να τα θεωρούμε εναλλακτικά και να θεωρούμε τη γονεϊκή και υιική σχέση σύμφωνα με τη φύση και την παράδοση ως χυδαία, πρωτόγονη, πατριαρχική, επιβλητική, φασιστική. Χρειαζόμαστε μια μητέρα και έναν πατέρα, ακόμα και για να τους επικρίνουμε. Χρειαζόμαστε και μια οικογένεια για να φύγουμε, θα μπορούσαμε να πούμε, παραφράζοντας τον Pavese.

Αντιπαραθέτουμε το queer μοντέλο τής Murgia με το πατριαρχικό μοντέλο ενός σκεπτόμενου επαναστατικού μυαλού που ήταν επίσης ιδεολογικά αντίθετο με την οικογένεια, την ιερή οικογένεια και την αστική οικογένεια. Και περισσότερα από εκατόν πενήντα χρόνια πριν από τη Μούργια.
Ήταν ένας κύριος με γένια και άσπρα μαλλιά που έξω ονειρευόταν τον κομμουνισμό, τους εργατικούς αγώνες, την προλεταριακή επανάσταση αλλά στο σπίτι ήταν πατριάρχης, βασίλευε στην οικογένειά του, τον αγαπούσαν και τον σέβονταν οι κόρες του. Ο Καρλ Μαρξ ήταν από κάθε άποψη «πατριάρχης», όπως τον όρισε ο σύντροφος Κάουτσκι όταν τον επισκέφθηκε, και «πατρική φιγούρα». Η οικογένεια περιστρεφόταν γύρω από αυτόν, την αγαπημένη του γυναίκα, τις αγαπημένες του κόρες, την υπηρέτρια του, τα εγγόνια του. Ήταν ένας περιποιητικός παππούς, ένας υποδειγματικός πατέρας (παρά κάποια νόθα παιδιά στα νιάτα του), ένας απαρηγόρητος χήρος, οι κόρες του συμμορφώθηκαν με τις επιθυμίες του pater familias. Όταν έλειπε από το σπίτι, ο Καρλ ονειρευόταν να έχει «όλα τα αγαπημένα του πρόσωπα γύρω του, ειδικά τα εγγόνια του». Ακόμη και ο Μαρξ δεν αρνήθηκε τους δεσμούς της αγάπης και του αίματος και δεν αντικατέστησε  τα οικογενειακά του αισθήματα με τους «συντρόφους» του ή με τον φίλο του Ένγκελς...

Η αδύνατη queer οικογένεια - Marcello Veneziani (www-marcelloveneziani-com.translate.goog)

Η ΝΕΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ. ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟ. ΚΑΡΠΟΣ ΑΘΕΙΣΜΟΥ ΣΤΟΧΕΥΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ. ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ(SPIRITUS CREATOR). ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΠΟΥ ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΣΕ Ο ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ.

ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ. Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΕΩΣ ΤΗΣ  ΛΟΓΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΣ Η ΟΠΟΙΑ ΔΙΝΕΙ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΤΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΣΕ ΛΟΓΟ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΓΩ ΚΑΙ ΤΟΝ ΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ, ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ Η ΟΠΟΙΑ ΥΠΟΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ.

" Μπορούμε μάλιστα να πούμε, όπως διευκρινίζει ο Αριστοτέλης στο τέλος του πρώτου κεφαλαίου, ότι ο δρόμος της φιλοσοφίας οδηγεί από το «όνομα» στον «λόγο». Η φιλοσοφία προσπαθεί να συλλάβη αυτό που στο όνομα παρουσιάζεται αόριστα και γενικά, προσδιορίζοντάς το κατά τρόπο όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένο. Πέπονθε ταὐτὸ τοῦτο τρόπον τινὰ καὶ τὰ ὀνόματα πρὸς τὸν λόγον· ὅλον γάρ τι καὶ ἀδιορίστως σημαίνει, οἷον ὁ κύκλος, ὁ δὲ ὁρισμὸς αὐτοῦ διαιρεῖ εἰς τὰ καθ' ἕκαστα (Φυσ. 184 a 26-184 b 12)."

"Φυσική επιστήμη δεν είναι για τον Αριστοτέλη αυτή που ξέρομε σήμερα : η γνώση δηλαδή των σχέσεων μεταξύ των φυσικών φαινομένων. Φυσική επιστήμη στον Αριστοτέλη είναι η φιλοσοφική γνώση του τί είναι το φύσει ον[1]. Αλλά γνώση σημαίνει εδώ τη γνώση των πρώτων αρχών και αίτιων (Φυσ. 184 a, Μετά τα Φυσ. 981 b 28-9). Για να γνωρίσωμε επομένως τη φύση στην ουσία της, πρέπει να φτάσωμε ως τις πρώτες αρχές και τα αίτια των φύσει όντων."